ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۱۸۱ تا ۱٬۲۰۰ مورد از کل ۱٬۹۱۱ مورد.
۱۱۸۱.

رؤیة نقدیة جدیدة ""لبواعث ظهور الشّعر الحرّ"" فی العراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: الشعر الحر الشعر العربی الشعر الفارسی العراق الشعر الأوروبی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۳ تعداد دانلود : ۶۴۸
کلّ حرکة أدبیّة، شعراً کان أو نثراً، تحتاج فی نشأتها أو تطوّرها إلی بیئة مناسبة؛ ظهور الحماسة لدی الیونانییّن والإیرانییّن، یدلّ علی أنّ کلّ ظاهرة أدبیّة لایمکن أن تنشأ فی الفراغ بل تستلزم ظروفاً خاصّة وأسباباً مناسبة للنموّ والتّطوّر. لم یکن الشّعر العربی، منذ الجاهلیّة حتّی الیوم، بمعزل عن هذه السّنّة الأدبیّة؛ فقد أثّرت علیه جملة من المؤثّرات علی مرّ العصور. أهمّها القبیلة، والدّین، والسّیاسة، والحضارة والمغول، ثمّ الغرب. وهذه هی حرکة الشّعر الحرّ الّتی ازدهرت فی الأقطار العربیّة،کانت استجابة أو تلبیة لحاجات فنیّة واجتماعیة وسیاسیة وثقافیة. وولادتها کانت فی العراق دون بقیة الأقطار؛ لأنّه کان أکثر استعداداً بالنسبة إلی بقیة البلدان العربیّة بما فیه من سیطرة الاستبداد والاستعمار، إضافة إلی تمتّعه بتراث شعریّ قویم. وهناک أیضاً علّة العلل وهی أنّ روّاد هذه الحرکة قد تأثّروا بالتیّارات الأدبیة الّتی کانت سائدة فی أروبا و الغرب،کما یضاف إلی ذلک أنّهم ربّما اطّلعوا علی تیّار الشّعر الحرّ فی ایران وتطوّراته الّتی بدأت قبل الشّعر الحرّ بالعراق. من أهمّ ما حصل علیه هذا المقال الذی انتهج المنهج التّحلیلی- التّوصیفی، هو أنّ المؤثّرات الاجتماعیّة والسّیاسیة ثمّ التّعامل والتّواصل مع الغرب کانت من العوامل الأساسیّة الّتی أدّت إلی ظهور الشّعر الحرّ فی العراق.
۱۱۸۲.

الإعجاز اللغوی الأسلوبی فی القرآن الکریم (دراسة نظریة النظم فی سورة غافر) (اعجاز زبانی در قرآن کریم (بررسی نظریه نظم در سوره غافر))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم نظم اعجاز الکلمات الأساسیه سوره غافر التلاؤم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸۹ تعداد دانلود : ۶۴۹
در توجه دانشمندان به قرآن کریم از همان زمان نزول آن بر پیامبر اکرم (ص) هیچ شکی نیست و از موضوعاتی که توجهی ویژه به آن داشته اند نظم قرآن و ارتباط آن با مسئله اعجاز است که این مهم نزد عبد القاهر جرجانی نضج یافت و به کمال رسید؛ چه وی با نظر و بذل توجه به منابع قبل از خود منادی نظریه نظم شده، فلسفه آن را با اسلوب منطقی و فکر آگاهانه خود بیان داشته است. از این رهگذر مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی ضمن اشاره به تعریف نظم و آراء علماء درباره آن به بررسی نظم در سوره غافر با توجه به اجزای سه گانه آن یعنی واژه، ترکیب نحوی، و معنا پرداخته است. مهم ترین یافته های پژوهش بیانگر آن است که هماهنگی در سطوح مختلف سوره از واژگان و ترکیب ها تا معانی ودلالت ها واضح و روشن بوده و انسجام کاملی در به کارگیری اسلوب های مختلف وجود دارد علاوه بر اینکه تصاویر هنری همراه با تعابیر دقیق به سوره ویژگی خاص اعجازی را بخشیده است.
۱۱۸۴.

العدول الترکیبیّ الاسمیّ، فی قصائد «ابن خفاجة الأندلسیّ» بین النّحو والبلاغة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: العدول الحذف التقدیم والتأخیر القصد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۱ تعداد دانلود : ۲۲۰۹
ترصد هذه الورقة ظاهرة بلاغیة تجذّرت فی صفحات الدراسات العربیة الأصیلة وهی تقنیة ""العدول"" التی ما لبثت أن اکتست حلّة حداثیة فی الأبحاث الغربیة مسّت الشکل دون المضمون فصارت تدعى "" écart "" ، لیعود هذا المصطلح من جدید إلى عالمنا العربی بعد ترجمته ترجمات عدّة أشهرها ""الانزیاح""، إلاّ أنّ لبّ هذه التقنیة ی تمخّض فی الخروج عن المألوف إلى اللاّمألوف، أی من ""الثّابت"" إلى ""المتغیّر"" وفق قصد ضمنی باطنی معیّن یتجاوز القصد الظاهری، وفی سیاق ذلک راح الشاعر الأندلسی ""ابن خفاجة الأندلسیّ"" (533ه ) یرسم لوحات ممزوجة بألوان الطبیعة ومصقولة بأسالیب عدولیة ترکیبیة لتصهر لنا مقاصد معیّنة متجسّدة وفق مفاصل محدّدة تکمن فی: أوّلا: العدول الإطار المفاهیمی، وثانیا: العدول فی الدراسات العربیة والغربیة، ثمّ ثالثا: العدول الترکیبی الاسمی فی قصائد ""ابن خفاجة الأندلسی"" الذی یتمّ فیه استجلاء جوانبه النحویة مکمّلة بمتعته وفائدته البلاغیة المقصدیة. وقد توصّلت الدّراسة إلى أنّ قصائد الشاعر تعکس مقدرة شعریة فائقة فی رصف المبانی، والمعانی، واقتناص الألفاظ المعبّرة فی تراکیب عدولیة اسمیة تتجسّد وفق مظاهر متنوّعة نحو: کسر رتابة أسلوب الاستثناء من خلال تقدیم المستثنى وأداته، وتقدیم الخبر والحال، إضافة لحذف أداة النداء، والخبر، والمبتدأ لینتج عن ذلک مقاصد بلاغیة ضمنیة متلوّنة حسب السیاق. ولقد نتجت أغلب مظاهر العدول الترکیبی الاسمی-على تنوّع صوره - وتولّدت أکثر أغراض الشاعر من حدیثه عن مرحلته الحیاتیّة المشرّبة بالأحزان لفقد صدیق أو بالمعاناة لترک حبیب أو بتصویره لشجاعة فارس أو نبل حاکم، کون ها تُخبر عن حالةٍ نفسیّةٍ ذاتیّةٍ انعکست على شعره.
۱۱۸۵.

التعالیم الإسلامیة وتوظیفها فی الشعر البحرینی المعاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: فلسطین الشعر البحرین الصحوة الإسلامیة

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۷ تعداد دانلود : ۴۶۰
إنّ التطورات التی أحدثت فی المنطقة فی السنوات الأخیرة تدلّ على الوعی الإسلامی للشعوب إلّا أنّ هناک من لایخضع لدور التعالیم الإسلامیة فی هذا الوعی ویرى للثورات فی المنطقة أسبابا أخرى غیر إسلامیة. وممّا لاشکّ فیه أنّ الصحوة الإسلامیة فی المنطقة بدأت باحتلال فلسطین، واستمرت بعدها بالصراعات الفکریة ثمّ المیدانیة بین النزعات المختلفة التی تمیل بعضها إلى الغرب وأخرى إلى التراث الدینی الوطنی دون ثقة بالغرب. وهذه الصحوة واضحة فی الأدب العربی کما هی واضحة فی الأدب البحرینی الذی نحن ندرسه فی هذا المقال حیث نواجه الألفاظ التی توحی بتعالیم الدین الإسلامی مثل ""النبی، والقرآن، والربّ، والمعراج، والشهید"". ثمّ لانجد تقریبا شاعرا لم یتناول الاحتلال الصهیونی لفلسطین. إضافة إلى أنّ استخدام ""شاورن"" رمزا للقتل و الدمار، ورفض سیطرة الشرکات الغربیة لاسیما الأمریکیة للبلاد، ومجابهة الاستبداد ورفض ذلّة الحکام أمام القوى المستکبرة العالمیة کلّها تدلّ على البواعث الإسلامیة لثورات المنطقة.
۱۱۸۶.

رئالیسم جادویی و مؤلفه های آن در بررسی داستان لیالی ألف لیله نجیب محفوظ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ادبیات داستانی عربی نجیب محفوظ ریالیسم جادویی لیالی ألف لیله جادو خیال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۲ تعداد دانلود : ۴۶۹
ریالیسم جادویی از سبک های نوین داستان نویسی است که در آن نویسنده، عناصر «سحر و جادو» و «وهم و خیال» را با رخدادهای واقعی درهم می آمیزد، به گونه ای که اتفاقات و شخصیت های جهان واقعی و فراواقعی برای خواننده کاملاً طبیعی و باورپذیر جلوه می نماید. نجیب محفوظ یکی از بزرگ ترین رمان نویسان معاصر عرب از این شیوه در برخی آثار خود بهره جسته است. داستان لیالی ألف لیله یکی از برجسته ترین آنها است که در این مقاله تلاش شده پس از معرفی و بیان مؤلفه های ریالیسم جادویی، این عناصر و شاخصه ها در داستان لیالی ألف لیله شناسایی و بررسی شوند تا از ره آورد آن وجود مؤلفه های ریالیسم جادویی در این داستان و چگونگی و میزان استفاده نجیب محفوظ از آنها تبیین شود؛ علاوه بر «سحر و جادو» و «وهم و خیال»، می توان به وجود عناصر دیگری همچون «اسطوره و نماد»، «دوگانگی»، «تصوف و صوفی گری»، «رویکرد انتقادی»، «آشنایی زدایی»، «درون مایه مهم اجتماعی» و «بی طرفی نویسنده» نیز به عنوان دیگر مؤلفه های ریالیسم جادویی در داستان لیالی ألف لیله اشاره کرد. به طوری که می توان این داستان را از نمونه های برجسته ریالیسم جادویی در ادبیات داستانی عربی به شمارآورد
۱۱۸۸.

بررسی اصول و شیوه های نقد ادبی نزد ابوالقاسم السبتی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نقد موازنه سرقت لفظ و معنا السبتی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی مفاهیم کلی نقد
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب نثر
تعداد بازدید : ۱۵۸۲ تعداد دانلود : ۸۱۷
منتقدان ادبی در سنجش آثار ادبی شیوه ها و معیارهایی دارند که بر اساس آن هر اثر ادبی را مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهند. این معیارها و شیوه ها از دیر باز مورد توجه ناقدان ادب عربی قرار گرفته و آنان به فراخور عوامل مختلف تاریخی، ادبی و اجتماعی آثار هم عصران و پیشینیان خود را مورد نقد و ارزیابی قرار داده اند؛ از جمله این دوره ها عصر بنی احمر در اندلس یا همان اسپانیای اسلامی است که در آن شاهد ظهور جنبش ادبی گسترده و حضور بیش از یک صد تن از منتقدان ادبی می باشیم. از نامدارترین ناقدان در این دوره ابوالقاسم محمد بن الشریف السبتی صاحب کتاب ""رفع الحجب المستورة عن محاسن المقصورة"" است که در آن به شرح قصیده مقصوره حازم قرطاجنّی ادیب و شاعر اندلسی سده هفتم می-پردازد. این کتاب افزون بر ارز ش بلاغی، نحوی و زبانی شامل بسیاری از آراء نقدی نویسنده است که از مهم ترین آن ها جایگاه لفظ و معنا، سرقت های شعری و موازنه شاعران می باشد. نوشتار حاضر بر آن است که شیوه ها و معیارهای نقدی السبتی در شرح قصیده مقصوره حازم قرطاجنی رادر سه مقوله جایگاه لفظ و معنا، موازنه بین شعرا و سرقت ادبی مورد بحث و بررسی قرار دهد.
۱۱۸۹.

دلالة الألوان فی شعر المتنبی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الرمز المتنبی شعر العصر العباسی دلالة اللون التصریح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۸ تعداد دانلود : ۶۸۳۶
قد دلت الأبحاث علی أنّ اللون قوة تؤثر فی الجهاز العصبی واثره لا یقل عن الموسیقی، وربما یفوقها بعض الأحیان. إنّ الشعراء طوال التاریخ اهتمّوا باللون اهتماما کبیرا، لکن هذا الاهتمام یختلف من عصر الی عصر، حیث أنه یستخدم اللون فی العصر الجاهلی فی المعنی الأصلی فی معظم الأحیان، وشیئا فشیئا تتغیر هذه الرؤیه الی استخدام الألوان فی المعانی الأخری، حتی نشاهد الشعراء فی العصور التالیة خاصة فی العصر الحدیث، یستخدمون اللون فی المعنی الرمزی. نظراً إلی أنّ العصر العباسی یعتبر کالعصر الذهبی للأدب العربی وأنّ للمتنبی منزلة رفیعة بین الشعراء، حاولنا دراسة ظاهرة اللون فی اشعاره من خلال المنهج الوصفی – التحلیلی وتبیین وجوه دلالة اللون بنوعیها الرمزی والتصریحی عنده. یلُاحَظ أنّ الشاعر قد یجعل للألوان دلالات رمزیة وأحیانا تصریحیة، وقد یستخدم هذین النوعین فی بیت واحد.
۱۱۹۰.

اسطوره در شعر شعراى تموزى معاصر عرب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اسطوره تموز أدونیس سیاب بیاتى

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای اسطوره شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
تعداد بازدید : ۱۶۱۳ تعداد دانلود : ۷۳۲
این مقاله میزان تأثیر اسطوره و بن مایه هاى آن را در اشعار سه شاعر معاصر عرب: بدرشاکر سیّاب، أدونیس، و عبدالوهاب بیاتى بررسی مى کند. اطلاق نام شاعران تموزى برآن ها، به واسطه کثرت استفاده از اساطیر، به ویژه اسطوره ى ""تموز"" است. این شاعران بر اثر تحولات موجود در جامعه عرب آن روزگار و استعمارگرى دول اروپایى و در نتیجه احساس غربت و پوچى و فرار از واقعیت به دنیاى تازه در دامان میراث کهن پناه مى برند. در این پژوهش کوشش شده تا اسطوره ی تموزدر اشعار این سه شاعر بررسى و موارد دلالت هاى مشترک آن ها استخراج شود و اندیشه هاى مشابه آن ها در به کارگیرى این پدیده تبیین گردد. نتیجه ی پژوهش نشان می دهد که تموز در اشعار این شعرا نماد بارورى و زندگى و مؤید اشتراکات قابل توجه درتجارب فردى و اجتماعى و سیاسى ایشان است. این شعرا دریافته بودند که زندگى عرب به علّت ستمگرى حکومت، پویایى خود را از دست داده و به سوى خشک سالى و قحطى پیش مى رفت. بنابراین از تموز ""اسطوره حاصل خیزى"" مى خواهند تا زندگى تازه اى را برای آنان بیافریند.
۱۱۹۱.

توظیف التراث الحکائی فی قصص حیدر حیدر الومض، إغواء أنموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: السرد القصه الحکایه توظیف التراث الحکائی الحکواتی الواقعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۳ تعداد دانلود : ۴۴۴
یشغل توظیف التراث الحکائی حیزاً مهماً فی إنتاج حیدر حیدر القصصی؛ إذ اهتمَّ بتوظیفه أسلوباً وخطاباً ومادهً، وسعى إلى إنتاج دلالات جدیده عبر إسقاطه مفردات التراث الحکائی (تقنیه الحکواتی، السرد الحکائی، منطق الحکایه) على الواقع الحاضر، وقراءه کل منهما فی ضوء الآخر، بلغه قصصیّه متمیزه تستقرىء الجوهر المضمونی لذلک التراث، وتعید صیاغته بفنیّه قصصیّه مبتکره تواکب رکائز الفن القصصی، ومقوماته وأسسه الحدیثه. وقد أقام الراوی بنیه حکائیه تتکىء على الماضی وتتقاطع معه، من دون أن تعید نسخه، إنما تنتج سرداً جدیداً، وتقدّم رؤیه سوداویه لمجتمعٍ توارث الظلم، وعبّر عن أزمات شخصیاته القصصیه قدیماً وحدیثاً.
۱۱۹۲.

دراسة تحلیلیّة لظاهرة المفارقات اللفظیّة والمعنویة عند أدونیس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: أدونیس المفارقة البارادوکس اللفظی المعنوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۶ تعداد دانلود : ۷۰۲
المفارقة تناقضٌ ظاهریٌ أدبیّ قدیمٌ قِدَم التذَوُّق الشعریّ والنثریّ للإنسان وإبداعه الفنیّ کما هی ظاهرة فنیة یستخدمها الشاعر المعاصر للتعبیر عن المعانی والألفاظ المتناقضة. وهی إثبات لقولٍ یتناقض معَ الرأی الشائع فی موضوعٍ ما بالاستنادِ إلی اعتبار خفیّ علی الرأی العامّ. المفارقة فی الاستخدام تعالج أهداف الأدیب أو الشاعر وتفتح له الطریق لیفصح عمّا یدور فی ذهنه ویعبّر عمّا یرید إلقاءه للمتلقّی باستعمالها. وهی تُستعمل من زمنٍ مدیدٍ فی الأدب لکن لا بصورة مضبوطة کاتّخاذها بعنوان فنّ مستقلّ فی العصر الحاضر. إنّ المفارقة توجد فی شعر أدونیس واضحةً ویصفها أدونیس مع أنواعها ویستعین بها لإبراز أفکاره و عواطفه. یسعی هذا البحث إلی تبیین المفارقة، أو البارادوکس اللفظیّ والمعنویّ، وتبیین مواضعها فی شعر أدونیس، الشاعر العربی المعاصر، کما یسعى إلى تحلیل شعره ویناقش کیّفیّة استعمال هذه الظاهرة عنده. وبعبارة أخری، یسعی هذا البحث إلی رصد وإضاءة السیاقات المفارقیّة فی نوعیها اللفظیّ والمعنویّ فی شعر أدونیس. وقد اتّضح لنا خلال هذه الدراسة أنَّ المفارقة ترکیب أساسیّ موضوعه مبنیّ علی الضدّیّة؛ ونتائج المفارقة عملیّة مشترکة بین المبدع ومحیطه فی البدء. وأدونیس کلّما استخدم هذه الظاهرة أراد بنوعٍ ما أن یرسم التراکیب والمعانی الّتی تدور فی ذهنه بأسلوب یختلف عن الأسالیب الّتی اتّخذها من سبقوه. لقد استخدم أدونیس المفارقة بنوعیها المعنویّة (کالتشاؤم والتفاؤل) واللفظیّة، واستطاع أن یکون متمایزاً کما هو.
۱۱۹۳.

دراسة جمالیة التکرار فی دیوان ""قَلیلکِ… لا کثیرهُنَّ"" لیحیى السماوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الشعر العربی المعاصر یحیى السماوی قلیلکِ... لا کثیرهُن أسلوب التکرار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۷ تعداد دانلود : ۶۱۵
تحقق ظاهرة التکرار فی النصّ الأدبی الجانبین المهمین: الجانب اللفظی والجانب المعنوی. یخلق التکرار فی الجانب اللفظی جواً موسیقیاً متناسقاً، کما یؤدّی فی الجانب المعنوی إلى توکید المعنى وإبرازه فى معرض الوضوح والبیان. إن التکرار عنصر من عناصر البلاغة اهتم به شعراء العرب المعاصرون اهتماماً بالغاً، ومن بینهم الشاعر العراقی یحیى السماوی الذی نشر دیواناً بعنوان ""قلیلکِ... لا کثیرهُنّ"" و فیه ما یتعلق بزوجته الفاضلة وهموم وطنه الأصلی الذی ظل ومایزال مصدراً لآهاته ونفثاته وآلامه وذکریاته. وتهدف هذه المقالة باعتماد المنهج الوصفی- التحلیلی إلى تحلیل التکرار وأنماطه فی دیوان یحیى السماوی، ویتمثل هذا التکرار فی تکرار الکلمة المفردة، المقابلات والضمائر، تکرار العبارات، تکرار الجملة المستقلة، تکرار عنوان القصائد، تکرار الأسالیب المتنوعة، تکرار الترکیب الاستفهامی والندائی و... . ومن النتائج التی توصلنا إلیها أنّ الدیوان یعکس هموم الشاعر و آلامه الصادقة فی فراق العراق من خلال جمالیة التکرار الذی شکّل لُحمة الدیوان. فثمّة تناغم واضح بین أسلوب التکرار ومحتواه.
۱۱۹۵.

تأکیدات بلاغی و زبانی در کلام رب الارباب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن تأکید فصاحت و بلاغت ادات تأکید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۴۰ تعداد دانلود : ۸۳۳
قرآن مجید که از ابعاد مختلف دارای اعجاز است جنبه بلاغی و ادبی آن بسیار مورد توجه ادبا واقع شده است، آنگونه که سبک، شیوه بیان، عذوبت، لطف ایجاز ، سلامت الفاظ و ... آن عقول ادیبان را به حیرت واداشته است. این کتاب علاوه بر مباحث فکر و اندیشه، هدایتگری، وایصال الی المطلوب، بدون شک در فصاحت و بلاغت نیز پیشگام است. در این مقال بر آنیم تا یکی از مباحث مهم بلاغی- زبانی یعنی تأکید را در این کتاب شریف مورد مداقه قرار دهیم. با عنایت به این که تأکید، اغراض مختلفی دارد از جمله برطرف شدن تردید مخاطب و نهایتاً تأثیر بیشتر کلام در کتب بلاغی و ادبی، بسیار مورد توجه است و با تحقیق و بررسی آیات قرآن شریف می توان موارد مختلف تأکید از جمله استفاده از ادات تأکید از جمله لام ابتداء، نون تأکید، ، تقدیم فاعل معنوی، تکرار، قسم و ... را در آیات نورانی این کتاب مقدس مشاهده نمود.
۱۱۹۶.

قصیدة النثر و جذورها الرومانسیّة(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الرومانسیة قصیدة النثر الشعریة الشعر الحدیث

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی مکتب های ادبی رمانتیسیسم
تعداد بازدید : ۱۳۴۳ تعداد دانلود : ۶۱۲
تناقش هذه المقالة أسس قصیدة النثر الفنیة وتحاول ان تبحث عن اشتراکها او تشابهها مع اسس المدرسة الرومانسیة واصولها. تلتقی قصیدةُ النثر فی معظم اسسها ومباحثها بالمذهب الرومانسی حتی کأنّها اعتمدت علیه واستفادت من مبادئه واصوله وحاولت ان تطوّرها تطورا یجعلها مختلفة عن الرومانسیة.یعتمد المذهب الرمانسی فی الشعر فی بعض قصائده علی النزعة التاملیة ،والصوفیة، و الدعوة الی الثورة و التمرّد علی قیود القدیم وتحطیهما، و الی الوحدة العضویة فی القصیدة التی دعت الیها الرومانسیة لاول مرة فی الأدب. کما انه تکلم لاول مرة عن الموسیقی الداخلیة وموسیقی الصور ، و دعا الی السهولة و البساطة فی التعبیر والاقتراب الی النثریة فی الشعر، وهذه هی الأصول التی تعتمد علیها قصیدة النثر و تقوم علیها لکنّها تطوّرها حتی تکاد تبدو مختلفة جدّاً مع جذورها الرومانسیّة .
۱۱۹۷.

شخصیت انسان متدین در رمان های اجتماعی عبدالحمید جوده السحار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جوده السحار رمان معاصر عرب رمان اجتماعی انسان متدین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۳ تعداد دانلود : ۵۲۴
عبدالحمید جودت سحار از پیشگامان رمان اجتماعی معاصر مصر به شمار می رود. وی در رمان های اجتماعیش به طور گسترده و هدفمند، شخصیت انسان متدین را به تصویرکشیده است. این مقاله سعی دارد تصویر شخصیت انسان متدین را در رمان های اجتماعی سحار در چهارچوب موضوعات: روش پردازش شخصیت انسان متدین، جایگاه اجتماعی انسان متدین، ویژگی های انسان متدین در محیط های اجتماعی سنتی و معاصر بررسی کند. روش کار پژوهش بر نقد و تحلیل این موضوعات از نگاه سحار و مقایسه آن با دیدگاه رمان نویسان مشهور معاصر عرب استوار است. دست آورد پژوهش نشان می دهد که سحار با رویکرد واقع گرایی اسلامی این شخصیت را در قالب انسان متدین عادی و با شخصیت اجتماعی مثبت و پویا معرفی می کند برخلاف روش رمان نویسان مشهور معاصر عرب که آن را در صورت شخصیت های نمادین مذهبی و به نحوی عقب مانده و ساده لوح و فاقد تأثیر مثبت اجتماعی به تصویر می کشند.سحار اگر متأثر از نگرش اسلامی از این شخصیت حمایت می کند به اقتضای واقع نگری هنریش، نقطه ضعف های او را نیز از قبیل: درک غلط از موضوعات ایستا و تغییرپذیر، رفتار احساسی، آلوده شدن به خرافات و گاهی لغزش و گناه به تصویرکشیده است.
۱۱۹۸.

بررسی زیبایی شناسی قصیده «العام السادس عشر» أحمد عبد المعطی حجازی از منظر نقد فرمالیستی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شعر معاصر عربی نقد فرمالیستی احمد عبد المعطی حجازی العام السادس عشر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۴ تعداد دانلود : ۴۶۲
فرمالیسم یا مکتب صورتگرایی از مکاتب نقدی است که بدون توجه به عوامل مختلف تأثیرگذار در متن ادبی مانند پدیده های سیاسی و اجتماعی به نقد شکلی بیرونی اثر ادبی می پردازد.شعر معاصر به دلیل داشتن ویژگی های شکلی خاص و بارز از مهم ترین متون ادبی است که توجه صورتگرایان را به خود جلب کرده است. از آنجا که در شعر معاصر عربی از عناصر و تکنیک های نوین شکلی استفاده شده، می توان در نقد زیبایی شناسی این نوع شعر از نظریه مکتب صورتگرایی استفاده کرد. احمد عبدالمعطی حجازی، شاعر معاصر مصری از شاعرانی است که شعرش از جنبه های شکلی و زبانی ظرفیت بالایی برای نقد فرمالیستی دارد.قصیده ی « العام السادس عشر» به عنوان یکی از قصاید حجازی، دارای بیشترین عناصر شکلی است؛ از این رو جستار حاضر می کوشد؛ با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به نظریه مکتب صورتگرایی به نقد و بررسی زیبایی شناسانه ی این قصیده بپردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد، شاعر در این قصیده با استفاده از عناصر شکلی مثل هنجارگریزی (واژگانی، نحوی، نوشتاری)، موسیقی و عنصر مسلط به خوبی توانسته است از تکنیک ها و عناصر شکلی برای زیبایی آفرینی در شعرش استفاده کند
۱۱۹۹.

بازخوانی قاعده بلاغی «تقدیم ما حقه التأخیر یفید الحصر»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بلاغت تقدیم تأخیر حصر اختصاص اهتمام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲۳ تعداد دانلود : ۷۵۱
یکی از مهم ترین قاعده های بلاغت عربی، قاعده ای است که از آن با عنوان «تقدیم ما حقه التأخیر یفید الحصر» یاد می شود. بر پایه این قاعده، چنانچه واژه ای در یک جمله از مکان «ب» به مکان «الف» نقل داده شود، در سیاق حصر قرار گرفته و به اصطلاح، «مقصور علیه» به شمارمی آید. این قاعده بلاغی در دانش هایی چون تفسیر، فقه و کلام کاربرد دارد و نیز نقش مهمی در شکل گیری فهم خواننده از متن ایفا می کند. وجود این قاعده بلاغی گاه این تصور را به ذهن مخاطب القا می کند که هر گاه کلمه ای که در رتبه «ب» جای داشته باشد، به جایی پیشتر از جایگاه خود آورده شود، می توان بی درنگ معنی حصر از آن برداشت کرد؛ اما آیا به راستی چنین است؟ چرا که این روش قصر روشی مبتنی بر ذوق و وجود قراین کلام بوده و نیز با سبک و سیاق کلام درارتباط است؛ زیرا گاهی ممکن است ضرورت شعری یا حفظ موسیقی لفظی کلام، موجب تقدیم شود؛ بنابراین با در نظر گرفتن جایگاه قاعده یادشده در علوم اسلامی و تأثیر آن بر فهم درست از متن، شایسته است مطالعه دقیقی درباره مفاد و شرایط به کارگیری آن صورت گیرد.این مقاله برآن است تا با روش وصفی تحلیلی میزان اعتبار و صدق این قاعده را در امهات کتب نحو و بلاغت و تفسیر، مانند الکتاب، مغنی اللبیب، مفتاح العلوم، الإیضاح، الکشاف و ... بررسی کرده، شرایط به کار گیری آن را از دید منطق زبانی مطالعه کند. به نظر می رسد بر خلاف رویکرد قالب به قاعده تقدیم و با وجود کاربرد آن در علوم اسلامی، این قاعده در رساندن معنی حصر کلیت ندارد و نمی توان از آن به طور مطلق استفاده کرد.
۱۲۰۰.

سبک شناسی نحوی نامه سی و یکم نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی لایه نحوی نهج البلاغه نامه سی ویکم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۸ تعداد دانلود : ۶۱۶
سبک شناسی، دانشی است که امروزه در قلمرو زبان و ادبیات، اهمیت فراوان یافته و به وسیله آن می توان به ویژگی های یک اثر و روش ادبی پی برد. نامه سی ویکم، در میان کلام ادیبانه امام علی (ع)، وصیتی است خطاب به امام حسن مجتبی (ع) که به دلیل جلوه های تربیتی و اخلاقی از جایگاهی والا برخوردار است؛ از این رو بررسی سبکی آن حایز اهمیت بسیار است و می تواند برخی از زوایای هنری و محتوایی آن را روشن کند. در جستار حاضر سبک نامه سی و یکم در لایه نحوی بررسی شده است. در این لایه باید گفت، تشخص نحوی این نامه مرهون فراوانی جملات کوتاه و کاربرد فراوان ساخت های همپایه و همراهی همپایگی بلاغی، موسیقایی و محتوایی با همپایگی نحوی است. همچنین، بسامد بالای وجه امری و وجه معرفتی سبب تمایز و تفرد سبک نامه شده است

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان