درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۹٬۹۴۱ تا ۹٬۹۶۰ مورد از کل ۱۳٬۵۱۴ مورد.
۹۹۴۱.

بررسی تفسیری رابطه اسماء الهی در پایان آیات سوره انفال با محتوای آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۳ 27-44

کلیدواژه‌ها: سوره انفال فواصل آیات اسماء الهی تناسب آیات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۲ تعداد دانلود : ۴۲۱
با توجه به توقیفی بودن ترتیب و نظم آیات در سوره ها، ارتباط و هم خوانی اسماء الهی با مضامین آیات امری انکارناپذیر است و آمدن آنها در فواصل آیات بر خلاف تصور برخی مغرضان، حکمت آمیز و همراه با دقّت و ظرافت است. دقّت در اسماء حسنای الهی در فواصل آیات سوره انفال، پیوند آنها با همان آیه، با آیه پیشین یا پسین و با محتوای کلی چند آیه و موضوع محوری سوره به خوبی روشن می شود. موضوع محور ی سوره انفال جهاد در راه خدا و امدادهای الهی نسبت به مومنان است و اسماء حسنای الهی در فواصل آیات نیز با آن مرتبط است، برای نمونه اسم های «عزیز و حکیم» چهار بار در فواصل آیات این سوره تکرار شده است و اشاره به این دارد که خدای متعال به عزتش مومنان مجاهد را یاری داده و به حکمتش یاری خود را به طرز مناسب عملی می نماید؛ نیز وصف «شدید العقاب» چهار بار در این سوره تکرار شده که در برخی موارد تهدیدی برای کافران لجوج و در برخی موارد هشدار به مومنان است که نصرت الهی برای آنها مشروط است. دو وصف «سمیع و علیم» نیز چهار بار آمده و ناظر به آن است که خدا صدای استغاثه مجاهدان مخلص را شنوا است و از صدق نیت و اخلاص آنها آگاه و مطابق نیات و میزان اخلاص و اندازه پایمردی و استقامت آنان، با آنها رفتار خواهد کرد؛ زیرا معیت خدای متعال پاداش صابران است .
۹۹۴۲.

نقش تلفیق برداشت های موسّع تفسیری و فقهی از آیه ی «أوْفُوا بِالْعُقود» در توسعه نظام قراردادها در تمدّن اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: قرآن، فرهنگ و تمدن سال دوم زمستان ۱۴۰۰شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: أوفوا بالعقود عقود قراردادهای نوین توسعه تمدن اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۲ تعداد دانلود : ۴۳۳
خداوند در فراز نخست آیه ی 1 سوره ی مائده می فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده اید به عقود خود وفا کنید». در باب مفهوم لفظ «عقود» در این آیه، میان مفسران قرآن کریم اختلاف دیدگاه وجود دارد. برخی با تفسیر مضیّق این آیه، عقود را منحصراً به مواردی همچون «عهود مسلمانان و مشرکان» یا «میثاق های اهل کتاب برای تصدیق نبوت حضرت محمّد (ص)» یا «عهود پذیرش خلافت حضرت علی (ع)» یا «احلاف» یا «محرمات و واجبات» عطف نموده اند. گروهی دیگر با برداشتی موسّع از آیه مورد بحث، آن را شامل جمیع «احکام الهی»، «قراردادهای اجتماعی»، «اعمال حقوقی» و «عهود انسان با خداوند» دانسته اند. هم سوی با مفسران، فقیهان نیز از «أوفوا بالعقود» دو برداشت مضیّق و موسّع داشته اند: برخی وجوب وفای به قراردادها را تنها شامل عقود رایج در عهد شارع مقدس انگاشته و گروهی همه قراردادها را مشمول وجوب یاد شده قلمداد کرده اند. نگارندگان با عنایت به عموم لفظ عقود، برداشت های تفسیری و فقهی موسّع را صحیح تر دانسته اند؛ مضافاً نشان داده اند هم نشینی این دو برداشت، به وضوح نظام قراردادهای تمدّن اسلامی را کارآمد نموده و در طول تاریخ توسعه داده است، زیرا از رهگذر اعتباربخشی به قراردادهای نوین و اثرگذاری بر قوانین موضوعه، تسهیل روابط اجتماعی و تقویت رفاه عمومی را در پی داشته است.
۹۹۴۳.

نگرشی نو پیرامون مفهوم آیات 5 تا 7 طارق با تأکید بر نقد آراء موجود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 25-40

کلیدواژه‌ها: تفسیر علمی سوره طارق ماء دافق صلب ترائب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۲ تعداد دانلود : ۳۲۱
درباره مفهوم آیات 5 تا 7 طارق نظریه های متفاوت و گاه متناقضی از سوی مفسران ارائه شده است. بیشتر مفسران با برگرداندن مرجع ضمیر در «یخرج» به ماء دافق، مراد از ماء دافق را نطفه و خروج آن از بین صلب و ترائب را خروج نطفه از پشت مرد و سینه زن دانسته اند. عده ای نیز نطفه را مخصوص مرد دانسته و خروج آن از بین صلب و ترائب را به خروج منی از بین پشت و دو استخوان ران پا تفسیر نموده اند. برخی از محققان معاصر با رد دیدگاه پیشین، فاعل «یخرج» را انسان دانسته و مراد از خروج انسان را خروج از رحم مادر تفسیر نموده اند. پژوهش حاضر در تلاش است تا ضعف ها و کاستی های نظریه های ارائه شده را به کمک قرائن درونی و بیرونی، تبیین و دیدگاه جدیدی که می تواند کمترین نقد به آن وارد باشد، را ارائه کند. بر پایه این دیدگاه منظور از ماء دافق، آب ماده آفرینش اولیه انسان، صلب، قسمت های سخت و ترائب، قسمت های نرم زمین است.
۹۹۴۷.

تحلیل و تبیین آیه34 سوره نساء با توجه به عبارت قرآنی «اضربوهن»

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال چهارم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۱۲) 77 - 100

کلیدواژه‌ها: گستره ضرب النساء مؤلفه های ضرب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۰ تعداد دانلود : ۱۹۹
بحث «ضرب النساء» از مباحث حوزه زنان در قرآن است که در سده اخیر، به جهت گسترش نظریات فمینیسنی، در معرض تردید قرار گرفته است. از جمله دلایل تردید، ابهامی است که در تعیین مرزهای آن وجود دارد؛ ازاین رو تعیین دامنه آن گامی در جهت زدودن تردید خواهد بود؛ پژوهش پیش رو به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که گستره ضرب النساء (اضربوهن) با توجه به مؤلفه های آن در در آیه 34 نساء چیست. این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و نرم افزاری به این نتیجه رسیده است که هر یک از مؤلفه های «ضرب النساء» یعنی «هدف»، «مضروب»، «ضارب»، «مکان ضرب» و «انواع ضرب» تعیین کننده دامنه «ضرب» است و هریک از مؤلفه های یادشده به گونه ای مرزهای آن را محدود می کنند. مؤلفه «هدف»، با «تأدیب» و «تنبیه»، مؤلفه «مضروب» با «عصیان الهی»، مؤلفه «ضارب»، با «زدن از روی محبت» و مؤلفه «مکان ضرب»، با «اِعمال آن در خلوت» محدود می شوند.
۹۹۴۸.

رابطه سرشت انسان و مسئولیت اخلاقی از دیدگاه ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: خردنامه صدرا دوره ۲۲ بهار ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۸۷)

کلیدواژه‌ها: سرشت انسان مسئولیت اخلاقی حدوث جسمانی نفس امکان بدیل نظام تکلیف و جزا ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۰ تعداد دانلود : ۴۲۷
قواعد حکمت متعالیه و همچنین مشاهدات تجربی بیان میکنند که انسانها در سرشت اولیه با یکدیگر متفاوتند و همین، سبب تفاوت در اراده ها و افعال ارادی انسانها میشود. این مقاله به بررسی دیدگاه ملاصدرا درباره تأثیر سرشت انسان بر افعال اختیاری میپردازد و نقش سرشت انسان را در مسئولیت پذیری بررسی میکند. شکلگیری سرشت انسان در فلسفه ملاصدرا با مکاتب فلسفی دیگر متفاوت است؛ در حکمت متعالیه، سرشت انسان برآمده از حیثیت مادی نفس میباشد و اختلاف سرشت انسانها، از اختلاف مواد جسمانی نشئت میگیرد. ضمیمه شدن این امر به رابطه ضروری علت و معلول موجب شده تا مسئولیت اخلاقی در فلسفه او قابل تبیین نباشد. این مسئله، حکمت عملی صدرایی را با چالشهایی روبرو میکند که مهمترین آنها، چالش در تبیین نظام تکلیف و جزاست.
۹۹۴۹.

تحلیل حسادت به مقام خلیفه اللهی در آیه 54 نساء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 67-82

کلیدواژه‌ها: مقام خلافت الهی ملک عظیم امامت ولایت حسادت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۰ تعداد دانلود : ۳۸۸
حسد به معنای آرزوی زوال نعمت از دیگری، افزون بر امور مادی، نعمت های معنوی و کمالات خدادادی یا خودساخته را نیز شامل می شود. یکی از آیاتی که به این مطلب اشاره دارد آیه 54 سوره نساء است که در آن سخن از افرادی به میان آمده است که به دلیل فضل خدای تعالی نسبت به ایشان، مورد حسادت قرار گرفته اند. خدای تعالی به این بندگان برگزیده خویش، «مُلک عظیم» عطا کرده است. این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی گرد آمده، در صدد تبیین معنای ملک عظیم و چگونگی حسادت به آن، با بررسی آیات مرتبط و روایات معصومان ^ است و به این نتایج دست یافته که ملک عظیم همان مقام خلیفه اللهی و ولایت تکوینی است که خدای متعال به پیامبراکرم | و خاندان مطهر ایشان عطا نموده و حسادت به ملک عظیم، حسادت دشمنان اهل بیت ^ به مقام امامت و خلافتی است که از سوی خدا به آن بزرگواران عنایت شده و از انگیزه های مهم مخالفت با دستور پیامبر اسلام | در مورد امامت و وصایت حضرت علی × است.
۹۹۵۰.

تحلیلی بر تأثیر إختلاف قرائت در «أَوْ لامَسْتُمُ النِّسَاءَ» بر گفتمان فقهی قرضاوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۹ 39-46

کلیدواژه‌ها: آیه ۴۳ نساء آیات الاحکام اختلاف قرائت مصافحه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۰ تعداد دانلود : ۳۵۹
إختلاف قرائت های قرآنی در برخی از آیات، باعث إختلاف در برداشت و فهم مفسران، مترجمان و فقها شده است. در این مقاله با توجه به چرایی عدم مصافحه با نامحرم و نظرات مفسران و علما با إستناد به آیه « أَوْ لامَسْتُمُ النِّسَاءَ » به بررسی اختلاف قرائت های آیه مذکور و أثر آن بر آراء مفسران و فقیهان پرداخته می شود و با بیان إختلاف قرائت دو واژه «لامستم» و «لمستم» و بررسی وجوه قرائت ها و إحتجاج های هر قرائت، با نگاهی تحلیلی نشان داده می شود که تنوع برداشت های حُکمی از این آیه ناظر به إختلاف قرائت های آیه است و توجه به قرائت ها؛ تفاسیر و فتاوی مختلف را ایجاد کرده است. نگارندگان در این مقاله با شیوه تحلیلی تطبیقی به بررسی ترجمه های آیه 43 پرداخته اند و با ارائه دیدگاه های فقهی، قرائی و روایی، ضعف و لغزش برخی از ترجمه ها و فتواها را در عبارت «لامستم النساء» نشان داده اند.
۹۹۵۳.

پیوند آسمانی؛ نقد افسانه دلباختگی پیامبر (ص) به زینب دختر جَحش(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و سوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۸۸) 74 - 101
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۹ تعداد دانلود : ۳۶۴
ماجرای جدایی زید بن حارثه از زینب و ازدواج پیامبر با ایشان در قرآن آمده است. خیلی از مفسران با اثرپذیری از داستانی دروغین، در تفسیر این آیات از دلباختگی آن حضرت نسبت به زینب سخن گفته و آن را سبب جدایی زید و زینب دانسته اند. این داستان و تفسیرهای برآمده از آن همواره دستاویز دشمنان برای تخریب پیامبر (ص) و اسلام بوده است. نگارنده برآن است تا با استناد به آیات قرآن، ناسازگاری با عصمت و سیره عملی پیامبر، ضعیف بودن سند، ناسازگاری درون متنی و دیگر داده های تاریخی، نادرستی داستان یادشده و تفسیرهای متأثر از آن را ثابت کند. بر اساس یافته های این پژوهش، پیامبر اکرم (ص) بدون هرگونه علاقه پیشین و تنها به فرمان خدا و برای شکستن یک سنت کهن جاهلی با زینب ازدواج کرد. این ازدواج که بر خلاف سنت و هنجارهای اجتماعی بود، زمینه ساز بدگویی منافقان و افراد سست ایمان شد، اما خداوند ضمن دفاع از پیامبر و فریضه الهی خواندن ازدواج با زینب، هیچ ملامتی را متوجه وی نمی داند. دلایل متعدد قرآنی، کلامی، تاریخی و جز آن، نادرستی افسانه دلباختگی پیامبر را رد می کند.
۹۹۵۷.

نقد و بررسی نظریه گلدتسیهر درباره اختلاف قرائات در قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال دوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۳) 7 - 34

کلیدواژه‌ها: قرآن مستشرقان قرائات ﮔﻠﺪتسیهر.

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۰ تعداد دانلود : ۴۶۲
 علم قرائت یکی از علوم قرآنی است که نقش بسزایی در فهم قرآن دارد و اختلاف در قرائات، مؤثر در دریافت معانی مختلفی از قرآن خواهد بود. مستشرق یهودی تبار، گلدتسیهر (1921-1850) با تمسک به اختلاف قرائات و انتساب آن به اجتهاد قاریان، درصدد برآمده قرآن را برخوردار از نصّی مضطرب و فاقد متنی یگانه و غیرمصون از تحریف بداند و به آیاتی نیز استشهاد کرده است. در این مقاله سعی شده علاوه بر پاسخگویی به برخی استشهادهای وی، با استناد به اهتمام فراوان مسلمانان در فراگیری قرآن از لسان پیامبر، برخورداری آن از متن واحد مستند به وحی اثبات شود؛ هرچند این متن واحد، در دوران کتابت، به سبب محدودیت های رسم الخط عربیِ آن روز و عاری بودن از نقطه، حرکت و اِعراب، دچار اختلاف قرائت شده است؛ اما طبقات بعدی قاریان و مفسران، تنها مجاز دانسته اند که از میان قرائت های مأثور، قرائتی را براساس اجتهاد شخصی انتخاب کنند و این اجتهاد نه به معنای روابودنِ هر قرائتی بر مبنای خواست و نظر شخصی فرد، بلکه به معنای تعلیل قرائتِ مختار است و تأثیری در اساس متن قرآن ندارد. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی انجام پذیرفته است و روش گردآوری اطلاعات آن اسنادی –کتابخانه ای است.
۹۹۵۸.

بررسی تطبیقی جایگاه دینی و اجتماعی پطرس و پولس در تفاسیر قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن پژوهی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۷ 131 - 156

کلیدواژه‌ها: پطرس پولس مسیحیت اسلام تفسیر تطبیقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۸ تعداد دانلود : ۴۲۴
دین اسلام به دلیل خویشاوندی که با ادیان سامی پیش از خود، از جمله مسیحیت دارد؛ در منابع خود به برخی از شخصیت های این دین، همچون پطرس و پولس اشاره کرده است. پطرس در زمره ی برترین شاگردان عیسی(ع) و پولس علی رغم عدم درک عیسی مسیح(ع) از جمله رسولانی معرفی شده اند که تأثیر زیادی در گسترش مسیحیت در جهان غرب داشته اند. این مقاله با روش تطبیقی- تحلیلی، به بررسی و تطبیق جایگاه دینی و اجتماعی پولس و پطرس در تفاسیر قرآن کریم می پردازد. نتایج این بررسی ها نشان داد که؛ پطرس به جهت راست کیشی و تأکید بر شریعت مداری به عنوان وصی و جانشین حضرت عیسی(ع) معرفی و از جایگاه ویژه ای برخوردار است، اما پولس در تفاسیر اسلامی، مسبب انحراف و رواج اباحه گری در مسیحیت شناخته شده و هم ردیف با یهودا از دوزخیان دانسته شده است.
۹۹۵۹.

مطالعه تطور تاریخی تفسیر و فهم برخی آموزه های صلح آمیز قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال چهارم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیایی ۱۳) 19-46

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم صلح آزادی عقیده آزادی بیان مفسران متقدم مفسران معاصر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۸ تعداد دانلود : ۴۴۳
قرآن کریم سرشار از آموزه های صلح آمیز و مهرگستر و دین اسلام از آغاز پیدایی منادی صلح و رحمت برای همه انسان ها بوده است. خداوند متعال در سراسر قرآن و شروع هر سوره با صفت رحمان و رحیم نام برده شده و احترام به کرامت انسانی و تنوع فرهنگی، هم زیستی مسالمت آمیز و تشویق به همکاری و هم افزایی در شمار آموزه های پر بسامد این کتاب آسمانی است. در این میان آیاتی از قرآن کریم که همگان را به صلح و مدارا دعوت کرده در مناسبات اجتماعی حایز اهمیت ویژه ای هستند. این جستار با توجه به گستره معنایی صلح در دنیای معاصر به طور خاص تفاسیر مختلف از آیات مربوط به صلح (در برابر جنگ) ، آزادی عقیده و آزادی بیان را در ادوار مختلف تاریخی بررسی نموده است. مطالعه تطور تاریخی آراء مفسران ذیل آیات منتخب که بنابر ظاهر حاوی آموزه های مداراجویانه و صلح آمیز هستند، نشان می دهد شرایط تاریخی و سیاسی و پیش فرض های مفسّر در فهم و تفسیر او از آیات نقش بسزایی داشته است. این مطالعه از سوی دیگر باین نتیجه رسیده که مفسران دوران معاصر درمقایسه با متقدمان بیش تر به مفاهیم صلح، آزادی، گفتگو و تعامل توجه و تمرکز کرده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان