جامعه شناسی دین

" عدم موفقیت پیامبر اسلام در مسلمان کردن مردم مکه پس از 13 سال تبلیغ دین جدید در این شهر در مقابل مسلمان شدن مردم مدینه بدون حضور فیزیکی ایشان در آن شهر و تنها از طریق تماس با نمایندگان این مردم یکی از نکات جالب و پرابهام تاریخ صدر اسلام است. مقاله حاضر درصدد است که از منظر جامعه‌شناختی آن مقاومت و سرسختی در اسلام نیاوردن از سوی همشهریها و آشنایان پیامبر و این سهولت در پذیرش دین جدید از سوی مردمانی از قبایل دیگر را بررسی کند. در این راستا نویسنده می‌کوشد با نگاهی به شرایط جغرافیایی شبه جزیره تاثیر اقلیم عربستان را بر نوع زیست و فرهنگ این مردم و شهرهای مکه و مدینه، که بسیاری از رفتارهای آنها را توجیه می‌کرد، بازشناسد و سپس با نگاهی به ساختار قشربندی و مناسبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن دو شهر پاسخ خود را بیابد. البته از آنجایی که مقاله درصدد شناخت عکس‌العمل متفاوت دو گروه از مردم به دین جدید است پس می‌بایست آموزه‌های این دین هم مورد بررسی قرار گیرد تا علل عکس‌العمل‌های متفاوت به آن بازشناخته شود. پس از بررسی موارد یادشده نتایج زیر که همان فرضیات مقاله بودند به دست آمدند: «عوامل عدم شکوفایی اسلام در مکه مغایرت آموزه‌های ا سلام با باورها و سنت‌های موجود، مناسبات و نظم سیاسی- اقتصادی- اجتماعی حاکم و امتیازات اشراف بود» و عوامل رشد و شکوفایی اسلام در مدینه «مجاورت اعراب با یهود و شکست اوس از خزرج و عدم وجود قشری منسجم و قدرتمند از شیوخ و اشراف برای مقابله با اسلام» بود. "

۸۲۶.

علی شریعتی و تحلیل دینی مناسبات اجتماعی

نویسنده: فردین قریشی

منبع: فصلنامه علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز ۱۳۸۴ شماره ۱۹

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین

تعداد بازدید : ۱۸۱۸ تعداد دانلود : ۹۳۲

۸۲۷.

هانری دروش: جامعه شناس دین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سارا شریعتی

منبع: جامعه شناسی ایران سال ششم تابستان ۱۳۸۴ شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین

تعداد بازدید : ۲۰۸۷ تعداد دانلود : ۱۱۹۴

۸۲۸.

دنیا گرایی یا سرگردانی مدرن

نویسنده: علی گلایری

منبع: رواق اندیشه دی ۱۳۸۴ شماره ۴۹

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۰۶ تعداد دانلود : ۷۶۰

۸۲۹.

نگرش سکولار، نظریه های سکولاریزاسیون و جامعه ما(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی اصغر سیلانیان طوسی محمدمسعود سعیدی نامقی

منبع: مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد ۱۳۸۴ شماره ۶

کلیدواژه‌ها: نگرش سکولار سکولاریزاسیون کلان سکولاریزاسیون خرد سکولاریزاسیون درون دینی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین

تعداد بازدید : ۱۴۵۱ تعداد دانلود : ۱۰۰۴

آیا التزام دینی در مردم رو به تنزل است؟ و یا شکل دینداری در جامعه ما (شهر مشهد) در حال تغییر است؟ برای یافتن پاسخ،نظریه‌های مختلف سکولاریزاسیون را بررسی کردیم و سطوح سه‌گانه آن را مشخص نمودیم. سکولارشدن فردی و محصول آن، یعنی نگرش سکولار را تعریف نمودیم و ابعاد و شاخص‌های آن را تعیین کردیم. میزان نگرش سکولار را سنجیدیم و عوامل گوناگونی را که می‌تواند در واریانس نگرش سکولار دخیل باشد، بررسی نمودیم. عمده‌ترین روش‌های به کار گرفته شده، تحلیل رگرسیون چند متغیری،‌تحلیل واریانس، تحلیل روند و تحلیل مسیر است. نمونه آماری، 240 نفر از جوانان و میانسالان طبقات مختلف مردم شهر مشهد، در تابستان 1384 می‌باشند. تحقیق، حضور قابل ملاحظه نگرش سکولار، وجود شکل‌های نوین دینداری و عدم انسجام کافی در گروه‌های دینی را نشان می‌دهد.

۸۳۰.

بازگشت به عصر روشن فکری اصیل دینی

نویسنده: علی شکوهی

منبع: کتاب ماه ۱۳۸۴ شماره ۹۴ و ۹۵

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین

تعداد بازدید : ۱۱۰۸ تعداد دانلود : ۵۸۶

۸۳۱.

موضوع جامعه شناسی دینی چیست؟(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: سید محمد ثقفی

منبع: مجله جامعه شناسی دانشگاه آزاد آشتیان ۱۳۸۴ شماره ۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین

تعداد بازدید : ۲۸۲۶ تعداد دانلود : ۱۲۱۷

۸۳۲.

دینداری و عرفی شدن با تأکید بر آراء دکتر شریعتی

منبع: کتاب ماه ۱۳۸۴ شماره ۹۲ و ۹۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین

تعداد بازدید : ۱۰۴۶

۸۳۳.

بررسی تاثیر دینداری بر رفتارهای جمع گرایانه از منظر انتخاب عقلانی

نویسنده: محمدرضا جوادی یگانه

منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات ۱۳۸۴ شماره ۲ و ۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین

تعداد بازدید : ۱۳۶۶

این مقاله به بررسی تاثیر دینداری بر رفتارهای جمع گرایانه در موقعیت های دوراهی اجتماعی می پردازد. یکی از عوامل موثر بر رفتار افراد در ‏موقعیت های دوراهی اجتماعی، دینداری است، که در این مقاله با استفاده از منظر انتخاب عقلانی، تلاش شده تا تاثیر دینداری بر رفتارهای جمع گرایانه ‏افراد بررسی شود. دو متغیر مستقل تحقیق، «دینداری»، «رفتار همیارانه مبتنی بر دین» بود. نتایج تحقیق نشان داد که رابطه دینداری با رفتارهای همیارانه ‏در موقعیت های دوراهی اجتماعی، و نیز رابطه رفتارهای همیارانه مبتنی بر دین با رفتارهای همیارانه در موقعیت های دوراهی اجتماعی معنی دار ‏است، و افزایش میزان دینداری باعث افزایش میزان رفتارهای همیارانه در دوراهی های اجتماعی می شود.‏

۸۳۴.

بررسی تأثیر ساختار دگرگونی ساز بر ساختاربندی تفکر دینی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: علیرضا مختاری

منبع: فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد خلخال ۱۳۸۴ شماره ۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۴۸ تعداد دانلود : ۹۰۵

۸۳۵.

استادان اسلام امریکایی

نویسنده: نصرالله سخاوتی

منبع: زمانه سال چهارم خرداد ۱۳۸۴ شماره ۳۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۰۷ تعداد دانلود : ۷۱۹

۸۳۶.

رهایی بخشی ایمان مذهبی در جامعه مدرن با اشاره به ایران

نویسنده: حمیدرضا جلایی پور

منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات ۱۳۸۴ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: قدرت اجتماعی جامعه دموکراتیک آزادمنش جامعه استبدادی دموکراتیک جباریت کارشناسی گزینش ‏دلبخواهانه فرد اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۷۹

در این مقاله در ابتدا با تاسی به اندیشه های الکسی دو توکویل ویژگی های بنیادی جامعه مدرن (که میل به برابری خواهی است) توضیح داده می شود. ‏یکی از پیامدهای روند و میل به برابری، شکل گیری «قدرت اجتماعی» است. سپس نشان داده می شود که در جامعه جدید این «قدرت اجتماعی» با اشکال ‏گوناگون (چون بی حسی شهروندان، جباریت عقیده عمومی و نظرات کارشناسان) خود را بر افراد جامعه تحمیل می کند. ظریف اینکه توکویل برخلاف ‏استاد محبوبش مونتسکیو راه های متداول کنترل قدرت را (مثل قدرت دادگستری؛ روزنامه ها؛ فعالیت محافل فرهنگی، هنری و ادبی؛ و انتقادات ‏روشنفکران) کافی نمی داند و داروی شفابخش بیماری استبداد جمعی را در فرد اخلاقی و ایمان مذهبی جست و جو می کند. در پایان مقاله، نگارنده با تکیه ‏بر پنج دلیل نشان می دهد چرا بصیرت های جامعه شناسانه توکویل برای فهم و مهار آسیب های «قدرت اجتماعی» در جامعه ایران سودمند است.‏

۸۳۷.

مانیفست روحانیت 2

نویسنده: رضا غلامی

منبع: زمانه سال چهارم خرداد ۱۳۸۴ شماره ۳۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۹۲ تعداد دانلود : ۶۶۱

۸۳۸.

معرفی و نقد کتاب: اسلام میان فرهنگ و سیاست(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بسام طیبی محمدمهدی مجاهدی

منبع: مطالعات ملی ۱۳۸۴ بهار شماره ۲۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین

تعداد بازدید : ۱۳۶۸ تعداد دانلود : ۹۵۸

۸۳۹.

دین و جامعه در تعامل

نویسنده: حسن خادمی

منبع: کتاب ماه ۱۳۸۴ شماره ۹۴ و ۹۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۲۹ تعداد دانلود : ۱۲۲۷

۸۴۰.

فاصله نسلی با تأکید بر وضعیت دینداری و ارزشهای اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رسول ربانی فتحیان صفایی نژاد

منبع: پژوهشی دانشگاه اصفهان ۱۳۸۴ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: دینداری تحول فرهنگی ارزش اجتماعی نسل جوان فاصله نسلی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین

تعداد بازدید : ۲۶۶۰ تعداد دانلود : ۱۵۸۰

"پژوهش حاضر با عنوان «فاصله نسلی با تاکید بر وضعیت دینداری و ارزشهای اجتماعی» در سال 1382 هجری شمسی به شیوه پیمایش و از طریق مصاحبه ساختمند در قالب یک پرسشنامه 64سوالی در نمونه ای با حجم 220 نفر از افراد بالای 15 سال در شهر دهدشت به اجرا در آمد. هدف کلی تحقیق پی بردن به پیامد ها و آثار تغییرات اجتماعی فرهنگی بر فاصله نسلی بود. در کنار آن اهداف فرعی دیگری نظیر بررسی تطبیقی نسل جوان و بزرگترها در شاخصهای دینداری و ارزشهای اجتماعی مد نظر بوده است. چارچوب نظری این تحقیق مبتنی بر نظریه فرامادیگری رونالد اینگلهارت پژوهشگر تحولات ارزشی و فرهنگی می باشد. اینگلهارت پس از حدود دو دهه پژوهشهای تجربی نتیجه می گیرد که در کشورهای پیشرفته صنعتی تحولی از ارزشهای مادی به فرامادی به وقوع پیوسته است که روند این تحول را در جهت کاهش نگرشهای دینی جوانان و گرایش بیشتر آنها به ارزشهای فرامادی در مقایسه با بزرگترها می داند. در این تحقیق با توجه به موضوع و مساله اصلی تحقیق و نیز چارچوب نظری آن دو فرضیه مورد آزمون قرار گرفتند: 1) بین نسل جوان و بزرگترها از لحاظ میزان دینداری کلی رابطه وجود دارد. 2) بین اولویتهای ارزشی نسل جوان و بزرگترها رابطه وجود دارد. بر اساس نتایج حاصل از آزمونهای آماری توصیفی و استنباطی بکار گرفته شده در این پژوهش هردو فرضیه تحقیق مورد تایید قرار گرفتند که حکایت از وجود تفاوتهایی بین دو گروه مورد مقایسه در متغیرهای مورد سنجش دارد"

درخت حوزه‌های تخصصی