درخت حوزه‌های تخصصی

صنعت گردشگری در ایران علیرغم داشتن جاذبه های فراوان نقش بسیار ناچیزی در اقتصاد کشور ایفا می کند. این در حالی است که جهانی شدن از طریق مرززدایی، تسهیل در مقررات آمد و شد، و بهبود امر حمل و نقل و ارتباطات می تواند در افزایش گردشگران بین المللی و تحول این صنعت بسیار موثر باشد. تعداد گردشگر بین المللی دریافت شده در یک کشور علاوه بر آنکه تحت تاثیر تحولات فناورانه جهانی و ویژگی های کیفی جامعه مبدا قرار داد، از خصوصیات جامعه میزبان نیز تاثیر مضاعفی می پذیرد. نویسنده بر این باور است که امنیت و تنش های سیاسی حاکم در جامعه میزبان، جاذبه های تاریخی فرهنگی و تضادهای فرهنگی میان جامعه میزبان و مبدا از جمله عوامل تعیین کننده در عرصه گردشگری در عصر جهانی شدن محسوب می شوند. البته هرگز نباید از تاثیرات فناوری رایانه در عرصه سفر، هزینه های اقامتگاهی و حمل و نقل و میزان تبلیغات مربوط به گردشگری در جامعه میزبان نیز در راستای جذب گردشگر بین المللی غافل ماند.هدف اصلی این مقاله ارزیابی میزان تاثیر عوامل فوق الذکر بر تعداد گردشگر بین المللی وارده در کرمان می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش همبستگی و آزمون مجذور برخی امکان پذیر گردید. بر اساس یافته های این مقاله، مقدار تبلیغات اعمال شده در خصوص گردشگری، میزان جاذبه های گردشگری و تضادهای فرهنگی میان جوامع مبدا و جامعه میزبان رابطه مستقیم با انتخاب ایران به عنوان مقصد گردشگری در سطح معنی داری 0.05 دارد. از سوی دیگر هزینه حمل و نقل، میزان ناآرامی های سیاسی نیز دو متغیری هستند که در سطح معنی داری 0.05 رابطه منفی با انگیزه سفر به کشور ایران دارند. همچنین بر اساس آزمون مجذور برخی تقریبا اکثر فرضیات تحقیق در سطح معنی داری 0.05 مورد تایید هستند. مقاله همچنین سعی بر مروری بر ادبیات گردشگری و جهانی شدن و افزایش میزان توان رقابتی ایران و ارایه مدلی در این خصوص دارد.

با استفاده از «شاخصهای دمای سطح آب» نقش پدیده جوی ـ اقیانوسی انسو در تغییرپذیری بارشهای بهاری استان آذربایجان شرقی مطالعه‌شده است. نتایج حاصل از به‌کارگیری روش تحلیل همبستگی «پیرسون» بیانگر ارتباط معنا‌دار مثبت بین شاخصهای 2+1Nino و3Nino و بارشهای بهاره ایستگاههای آذربایجان شرقی است. این امر به معنای افزایش میزان بارشهای بهاری به هنگام ال‌نینو(فاز مثبت یا گرم) و بر عکس آن، یعنی کاهش بارشها در فاز منفی یا لانینا (فاز سرد) است. در بین ایستگاههای مطالعه شده بیشترین میزان همبستگی بارش بهاری با شاخصهای انسو در ایستگاه میانه و مراغه است و کمترین میزان همبستگی در ایستگاه سراب محاسبه شده است. مقادیر ضریب همبستگی محاسبه شده بین بارش و شاخصهای انسو بیانگر نقش عوامل جغرافیایی در میزان تأثیر‌پذیری از پدیده انسو می‌باشد؛ به این معنا که در استان آذربایجان شرقی از غرب به شرق و از شمال به جنوب بر میزان همبستگی یا به عبارت دیگر بر میزان تأثیرپذیری بارش از پدیده انسو افزوده می‌شود که اوج این افزایش در ایستگاه میانه قابل مشاهده است.

این مقاله سعی در شناخت الگوی فضایی توریسم در شهر اصفهان دارد. فضای توریسم بخشی از شهر است که مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. هدف از این پژوهش، شناخت فضای گردشگری در ارتباط با فضای فیزیکی و اجتماعی با توجه به حرکت و رفتار گردشگران است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که فضای گردشگری اصفهان تحت تأثیر فضای تاریخی شهر قرار گرفته و بیشتر بخش مرکزی شهر را پوشش می دهد.

تحولات جهانی بعد از جنگ جهانی دوم از جمله در زمینه‌های گسترش شهرنشینی و ایجاد شهرهای بزرگ، آلودگی محیط‌های شهری و نیز افزایش اوقات فراغت منجر به گسترش گردشگری روستایی به ویژه مالکیت خانه‌های دوم گردید. در دهه‌های بعدی، گردشگری به عنوان ابزاری برای توسعة روستایی مطرح گردید. در این راستا صاحبنظران سعی نموده‌اند با ارائه دیدگاه ها و الگوهای مختلف نقش گردشگری را در توسعة روستایی ارتقاء دهند. تحقیق حاضر باهدف شناخت و تحلیل اثرات و پیامدهای گردشگری و گسترش مالکیت خانه‌های دوم در نواحی روستایی شمال تهران (بخش های لواسان و رودبار قصران) در زمینه‌های زیست محیطی، ‌اقتصادی و اجتماعی انجام شده است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد به دلیل فقدان برنامه‌ریزی و ضعف مدیریت، از فرصت های موجود این ناحیه در زمینة گردشگری برای تأمین نیازهای فراغتی شهروندان تهران از یک طرف و تجدید حیات اقتصادی و اجتماعی نواحی روستایی از طرف دیگر به درستی استفاده نشده است. در مقابل، تهدیدهای مرتبط با گردشگری در این ناحیه تحقق یافته و موجب پیامدهای نامطلوبی مانند آلودگی منابع آب، تخریب چشم‌انداز طبیعی، تخریب و تغییر کاربری اراضی کشاورزی و باغات، افزایش مهاجرت، رکود فعالیت های کشاورزی و دوگانگی اجتماعی شده است؛ در حالی که با بهره‌برداری مناسب از فرصت ها می‌توان گردشگری خانه‌های دوم را به عنوان ابزاری برای توسعة پایدار نواحی روستایی تبدیل کرد. به هر حال با توجه به این شرایط، برنامه‌ریزی و مدیریت مؤثر فعالیت های گردشگری در راستای دستیابی به گردشگری پایدار روستایی ضروری می‌باشد. واژگان کلیدی: گردشگری روستایی، گردشگری، خانه‌های دوم، اثرات گردشگری، تهران.

هدف پژوهش بررسی بازدید از شرایط متنوع جغرافیائی بستر راه کاروانی اصفهان - فرح آباد ساری و شناسائی عناصر بر جای مانده از معماری اقامتگاههای میان راهی شاهی ( صفوی ) در طول این مسیر است. ویژگیهای گوناگون اقلیمی در مسیر این راه اعم از حیات وحش، محیط زیست، منابع آب، چشمه ها و پوشش گیاهی، منطقه کویری از یک سو و تاسیسات میان راهی کوهستان منطقه ییلاقی البرز میانی و دیگر سو منطقه گرم و مرطوب سواحل مازندران و رابطه این بستر متنوع اقلیمی با ساختار معماری اقامتگاههای میان راهی شایان توجه است. بستر راه کاروانی و کاخ های میان راهی مسیر راه اصفهان به فرح آباد ساری با توجه به اقلیم های متفاوت و آثار فرهنگی زمینه ساز معرفی از منظر گاه عمومی محیط زیست و راه سنگ فرش کویر در طول این راه است. چنانچه با اهداف شناسایی و معرفی عناصر فرهنگی، تاریخی، طبیعی این راه اقدام گردد با تاسیس کانون های علاقمندان فرهنگی پیرامون مسیر این راه دسترسی به جلوه های طبیعی بستر اقامتگاههای کاروانی در دوره صفوی امکان پذیر خواهد بود. ضمن اینکه میتوان مسیر راه را برای علاقه مندان به مسیر و حرکت بازدیدهای علمی از جمله بازدید از میراث فرهنگی گذشته، کویر شناسی، ستاره شناسی در این راه کاروانی را پیشنهاد نمود.

دستیابی به توسعه پایدار در گروه توجه به ارکان اقتصادی و اجتماعی فرهنگی و زیست محیطی در یک جامعه است و گردشگری به عنوان فعالیتی اثر گذار بر تمامی ارکان توسعه بیش از گذشته نیازمند مطالعه است در این تحقیق با بیان اجز مشترک مفهوم توسعه پایدار از دیدگاههای متفاوت به ویژگیهای گردشگری پایدار پرداخته و بطور خاص تبعات زیست محیطی فعالیتهای گردشگری در محدوده ای مشخص ( بخش طرقبه علیرغم برخی فعالیتها و تمهیدات محدود کننده فراتر از ظرفیت روند کنونی بهره برداری از طبیعت علیرغم برخی فعالیتها و تمهیدات محدود کننده فراتر از ظرفیت تحمل محیط بوده و بیم آسیب های جدی و نابودی توانهای طبیعی و البته اقتصادی منطقه می رود

این تحقیق در چارچوب موضوعی رابطه بین سیاست و فضا به بررسی تطبیقی بازتابهای فضایی سیاستگذاری های جذب توریسم در قبل و بعد از انقلاب اسلامی در محدوده شهرستان بابلسر به عنوان یکی از قطب های مهم اکوتورسیم ایران می پردازد. تحقیق از نوع توصیفی ـ تحلیلی بوده و از مطالعات کتابخانه ای اسنادی و میدانی استفاده شده و روش پانل در این تحقیق بکار گرفته شده است.روش تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها کمی و کیفی است که به شیوه ماشینی و دستی با استفاده از نرم افزار SPSS، و با به کارگیری آمار توصیفی و استنباطی و آزمونهای Tو خی 2انجام شده است. نتیجه تحقیق نشان می دهد که تفاوت در ارزشها و ایدئولوژی در دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی روی سیاست گذاری های گردشگری تاثیر داشته است. از سوی دیگر تاسیسات مربوط به گردشگری و مشاغل مرتبط به آنها در دوره دوم روند افزایشی را نشان می دهد. البته انواع آلودگی های سواحل نیز در بعد انقلاب اسلامی نسبت به قبل بیشتر شده است.

در عصر سنت: جهانگردی رنج سفر بردن، شناخت، آگاهی در افقهای اسطوره ای، دین باوری (زیارت) و ماوراءالطبیعه است هر چند که نباید انگیزه های دیگر مانند تجارت و آموزش را دست کم گرفت. اما اساس جهانگردی بر مینای سود و لذت بردن نیست در عصر سنت، سرمایه داری جایی در جهانگردی ندارد.در عصر مدرن: گردشگری نتیجه مدرنیته است. فرار از زندگی ماشینی، گذران اوقات فراقت، سفر، تجربه، تفریح، لذت بردن، آسایش طلبی، برتری جویی و سود جویی است. گردشگری مدرن پناه بردن به لذتهای جسمانی و سودجویی است. گردشگری پدیده ایست صنعتی در اختیار سرمایه داری. سرمایه داری بخشی از کره زمین(دریا، آفتاب، ماسه، سکس، کوهستان برفگیر و ...) را تبدیل به جایگاهی برای لذت بردن گردشگر و سودجویی صنعت توریسم کرده است. در عصر پست مدرن : گردشگری فرهنگی (دیدار آثار باستانی، تاریخی، بهره گیری از تنوع فرهنگی، خوراک، پوشاک، ساختمان، شیوه زندگی، زندگی شهری، روستایی، عشایری، جنگل نشینی) و دیدار از طبیعت، جنگل، کوه، کویر، زیر دریا و ... را مطرح می‌کند. در عصر پست مدرنیسم سرمایه داری، دریچه ای به وسعت همه کره ارض را از اعماق اقیانوس تا قلل کوه ها، از جنگل نشینان و عشایر آفریقا تا شهروندان نیویورکی را به سوی گردشکری می گشاید . در عصر پست مدرن همه جا و همه چیز می تواند سوژه گردشگری باشد.در عصر پست پست مدرن: عصر اطلاعات الکترونیکی، انسانها در خانه خود در روی مبل خود و در پشت میز کار خود با استفاده از تلویزیون، ویدئو، آنتن ماهواره،  اینترنت گردشگرند.گردشگرانی بی حرکت، مبل نشین و مجازی هستند. آنها با تصاویر از همه مواهب طبیعی و انواع فرهنگها، از دریا، آفتاب، ماسه، سکس، باستان شناسی ، تاریخ، پدیده های زیر دریا، روی دریا و اعماق آسمان استفاده می کنند و هر روز و هر شب، در گردشگری مجازی هستند و در خدمت سرمایه داری .این گردشگری دموکراتیزه و عمومی شده از نظر اقتصادی بیش از هر نوع گردشگری دیگر به صنعت توریسم الکترونیکی خدمت می رساند و ظاهرا بیش از هر نوع  گردشگری دیگر برای مردم فقیر به عدالت اجتماعی نزدیک تر است.آنهایی که هرگز نمی توانند به اسکی، دریا، به هاوایی، و هونولولو بروند در داخل خانه خود به هر جا حتی به اعماق جسم خود سفر می کنند.مهم آن است که در همین عصر پست مدرن همه انواع گردشگری از زیارت مکانهای  مقدس تا فرو رفتن جسم خویش هنوز وجود دارد.مقاله حاضر کوشش دارد مساله تبارشناسی گردشگری را به طور خلاصه بررسی نماید.

جهانگردی با توجه به منابع متنوع تاریخی طبیعی و مردم شناختی آن در ایران می تواند در ایجاد تولید در آمد و اشتغال اهمیت زیادی داشته باشد اما با این وجود و گذشت بیش از یک دهه از توجه و تاکید مجدد نسبت به آن هنوز نتوانسته است تا سهم موثر و قابل توجهی در اقتصاد ایران بیابد عوامل درون زا و برون زای چندی درتوضیح این امر قابل شناسایی هستند در این مقاله ناکار آمدی مدیریت به عنوان یکی از دلایل اصلی این عدم موفقیت مورد توجه و بررسی قرار گرفته است این ناکار آمدی که طی یک دهه ( 1378-1368) استمرار داشته سرانجام به رکود جهانگردی ایران و کاهش شدید رشد جهانگردان ورودی در سال 1379 انجامید آثار این ناکار آمدی پس از وایع 11 سپتامبر 2001 و بحران در جهانگردی ایران با با بحران بی سابقه پس ازپایان جنگ تحمیلی روبرو ساخت