فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۲٬۳۸۱ تا ۱۲٬۴۰۰ مورد از کل ۳۳٬۸۵۰ مورد.
منبع:
پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۲ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۳)
1071 - 1081
حوزههای تخصصی:
لزوم تحقق اقتصاد بدون نفت از یک سو و پتانسیل بالای ایران در جذب گردشگر اهمیت پرداختن به مباحث مرتبط با صنعت گردشگری را در کشور دوچندان کرده است. یکی از راه های اصلی کسب درآمدهای ارزی جذب گردشگر توسط کشور است. این صنعت به قدری در رشد اقتصادی کشورها اهمیت یافته است که به آن «صادرات نامرئی» نیز می گویند. همچنین، بسیاری از کشورها برای رشد و پیشرفت اقتصادشان از این صنعت کمک گرفته اند. این در حالی است که کشوری مانند ایران، با وجود پتانسیل های بالا در جذب گردشگر، هنوز رشدی که باید و شاید را در این صنعت تجربه نکرده است. در این مقاله به شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر انتخاب مکان هدف گردشگر پرداخته شده است. این پژوهش از نوع تحلیلی-توصیفی و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری مورد بررسی در این پژوهش ترکیبی است از پنج نفر از خبرگان صنعت گردشگری و صاحب نظران در دانشگاه و صنعت و نیز پنجاه نفر از گردشگرانی که یا به تازگی سفری را تجربه کرده اند یا برنامه سفری برای خود دارند. اطلاعات پژوهش از طریق مطالعات کتابخانه ای، طوفان فکری، پژوهش های میدانی، و مصاحبه با خبرگان به دست آمده است. در پژوهش حاضر تأثیرگذارترین و تأثیرپذیرترین عوامل بر انتخاب یک مکان برای گردشگری و رتبه بندی آن ها در کشور ایران بررسی شده است. یافته های حاصل از این پژوهش نشان می دهد عامل عملکرد سیستم حمل و نقل بیشترین تأثیرگذاری، و عامل فاصله و مسافت بیشترین تأثیرپذیری، و عامل موقعیت جغرافیایی بیشترین تعامل را با سایر عوامل دارا می باشند.
مرور نظامند و فراتحلیل کیفی پژوهش های اکوسیستم کارآفرینی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۲ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۳)
1083 - 1102
حوزههای تخصصی:
بررسی تحقیقات انجام شده در حوزه اکوسیستم کارآفرینی نشان می دهد این مطالعات گرفتار برخی ضعف های عمده در ابعاد نظری و روش شناختی است. این مشکلات باعث شده اند تا پژوهشگران به استفاده از مدل های ارائه شده توسط برخی محققان و نهادهای بین المللی روی بیاورند که معمولاً با ماهیت جغرافیایی - منطقه ای تحقیقات متناظر نیستند. در مقاله حاضر تلاش شده است تا ضمن تحلیل کمیت و کیفیت مطالعات انجام گرفته در حوزه اکوسیستم کارآفرینی، بازیگران کلیدی این اکوسیستم و نقش ها و روابط آن ها شناسایی و بررسی شود. تحقیق حاضر از نوع مطالعات توصیفی است و با توجه به روش اجرا، مطالعه سیستماتیک تلقی می شود که با روش فراتحلیل کیفی انجام شده است. از میان مقالات قابل دسترس، هفتاد مورد که دارای شرایط لازم بودند انتخاب شدند و در تحلیل ها استفاده شد. نتایج به دست آمده از بررسی چارچوب نظری و روش شناختی مقالات در تطبیق با اصول پارادایم اکوسیستم کارآفرینی نشان می دهد بیشتر مطالعات انجام گرفته در این حوزه از نظر چارچوب ایدئولوژیک و ابزار و روش مورد استفاده دارای نواقص اساسی است که ریشه این شکاف بیشتر به دلیل عدم درک کافی محققان حوزه کارآفرینی از مفهوم اکوسیستم است. همچنین، نتایج تحلیل کیفی مطالعات بیانگر این است که اکوسیستم کارآفرینی از نُه بازیگر که در دو سطح و شش حوزه عمده فعالیت می کنند تشکیل شده است که حضور و دامنه فعالیت این بازیگران بسته به سطح توسعه مناطق متفاوت است.
بازشناسی محرک های توسعه مجدد محله های شهری (مطالعه موردی: منطقه 12 تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۸ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳
489 - 510
حوزههای تخصصی:
این مقاله پروژه ها و پردازه های محرک توسعه در محله های منطقه ۱۲ تهران را بازشناسی کرده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و جامعه آماری آن ۵۰ نفر خبرگان علمی و اجرایی است که تمام جامعه به عنوان حجم نمونه انتخاب شده است. داده ها به روش اسنادی تهیه شده و با استفاده از روش های سوات، ضرایب رگرسیون و تحلیل واریانس پردازش شده است. یافته ها نشان می دهد محله ها عموماً دارای کمبود خدماتی و مسائل کالبدی، اقتصادی و زیست محیطی هستند. نتایج تحلیل سوات نیز حاکی از افزایش میانگین نقاط ضعف و کمبود فرصت هاست. اولویت نخست اقدامات زمینه ساز برای ایجاد انگیزه سرمایه گذاری و مشارکت توسعه دهنده هاست (جریان سازی) که احیای بناهای مخروبه، بدنه سازی بافت، مناسب سازی معابر و ایجاد فضای سبز از پروژه های شاخص آن به شمار می رود. توانمندسازی جامعه محلی (نهادسازی) دیگر محرک اولویت دار توسعه است که باید به کمک پروژه های اشتغال زا، کارآفرین و بازآفرین اقتصادی انجام شود. در چارچوب محرک های توسعه، باید فرایند بازیافت زمین، توسعه مجدد و تغییر کاربری را برای تأمین فضاهای فعالیتی و هم زمان توزیع موزون خدمات و فرصت ها به کار گرفت؛ از این رو محله های ارگ، بازار و پامنار، کوثر، قیام، امام زاده یحیی و تختی در اولویت این اقدام قرار دارند.
شناسایی اراضی شهری با استفاده از تصاویر ماهواره ای سنتینل 1 و 2 بر پایه سامانه گوگل ارث انجین (GEE)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۸ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳
613 - 630
حوزههای تخصصی:
استفاده از روش های مناسب و تصاویر ماهواره ای به روز در مطالعات مختلف، به ویژه مطالعات شهری می تواند در تولید نقشه های شهری تأثیر بسیاری داشته باشد. یکی از این داده های مهم، نقشه مربوط به حدود اراضی شهری است که با استفاده از روش های مختلف قابل استخراج است. هدف پژوهش حاضر استخراج اراضی شهری تعدادی از شهرهای ایران به کمک تصاویر ماهواره ای سنتینل 1 (SAR) و سنتینل 2 بر پایه سامانه گوگل ارث انجین (GEE) است؛ بدین منظور تصاویر راداری سنتینل 1 و اپتیکی سنتینل 2 به صورت سری زمانی از اول ژانویه 2017 تا اول ژانویه 2020 برای 20 شهر ایران انتخاب و وارد محیط گوگل ارث انجین شدند. سپس در محیط این سامانه، ابتدا میانگین و انحراف از معیار تصاویر سری زمانی راداری تهیه و با اعمال آستانه، اراضی بالقوه شهری استخراج شد. پوشش گیاهی حداکثر، پهنه های آبی و مناطق پرشیب و کوهستانی نیز به کمک تصاویر سنتینل 2 و مدل های رقومی ارتفاعی استخراج شدند. با اعمال آستانه نیز تصاویر ماسک ایجاد شدند. درنهایت با اعمال این تصاویر روی نقشه اراضی بالقوه شهری، نقشه اراضی هدف ایجاد و با اعمال فیلتر 3×3 برای حذف پیکسل های منفرد و اشتباه، نقشه نهایی اراضی شهری استخراج شد. به منظور بررسی صحت نقشه ها از ضریب کاپا، صحت کلی، صحت کاربر و صحت تولیدکننده استفاده شد. نتایج نشان می دهد، میانگین ضریب کاپا برای 20 شهر، 16/86 درصد است که بیشترین آن به شهر رشت و کمترین آن به کرمان مربوط است. همچنین شهرهای واقع در مناطق خشک و نیمه خشک، صحت کمتری دارند. همچنین مشخص شد سامانه GEE قادر است حجم زیادی از داده ها را در زمان بسیار اندک با دقت بالا پردازش کند.
تبیین نقش پیکربندی فضا بر نحوه ادراک امنیت محیطی در بافت تاریخی شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۸ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳
631 - 650
حوزههای تخصصی:
نظریه و روش چیدمان فضا یکی از نظریه های مرتبط با رویکرد موضعی است که در فرایند توسعه رویکردهای رفتاری و موضعی به مسائل شهری، به منظور تحلیل مناسبات میان پیکربندی فضا و شیوه های ادراک این پیکربندی ها از سوی مردم ارائه شده است. برای این منظور نیز از شاخص های فضایی مانند اتصال، هم پیوندی، میانگین عمق و کنترل استفاده شده است. پژوهش حاضر با استفاده از این نظریه و همچنین روش های آماری، مانند رگرسیون جغرافیایی موزون و رگرسیون چندمتغیره، میزان اثرگذاری عناصر فضایی شهر را بر ادراک امنیت محیطی ساکنان بافت تاریخی شهر یزد ارزیابی و تبیین کرده است. نتایج پژوهش نشان می دهد ادراک امنیت محیطی مشاهده شده ساکنان بافت پایین تر از حد مدنظر است و این تفاوت به لحاظ آماری معنادار به شمار می آید. افزون بر این، نتایج نشان می دهد شاخص های چیدمان فضا می توانند براساس روش رگرسیون جغرافیایی موزون 36 درصد و براساس روش رگرسیون چندمتغیره معمولی 51 درصد واریانس تغییر در ادراک امنیت محیطی را تبیین کنند. مقدار B در معادله رگرسیون چندمتغیره نشان می دهد شاخص هم پیوندی کلی بیشترین تأثیر را بر امنیت روان شناختی ساکنان دارد؛ به بیان دیگر براساس نظریه چیدمان فضا، هرچه میزان پیوستگی یک خیابان در کل شبکه ارتباطی شهر افزایش یابد، امنیت روان شناختی بهتری از سوی ساکنان بافت تاریخی شهر یزد گزارش می شود.
تحلیل عوامل مؤثر در تغییر سبک زندگی مسکونی در قلمرو جغرافیای رفتاری و ساختاری کلان شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی منطقه ای سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۹
95 - 108
حوزههای تخصصی:
سبک زندگی مسکونی خانوارها در گذار از مرحله سنتی به مدرن دگرگون شده و بشر سبک های مسکونی جدیدی را تجربه می کند. امروزه مساکن شهری در معرض بزرگ ترین تغییرات سبک زندگی قرار گرفته اند. تغییراتی که فرصت جامعه پذیری، انتخاب، پایداری زیستی– محیطی و انطباق با ویژگی های کالبدی را فراهم نمی سازد. تغییر در سبک زندگی مسکونی در ساختار کلان شهر تبریز منجر به دگرگونی در الگوی سکونت شهری شده و باعث به وجود آمدن مساکنی متفاوت از گذشته شده و مسکن تبدیل به کالایی برای نمود تمایز طبقاتی بین خانوارها و الگویی کاملاً سودمحور و نفع طلبانه به خود گرفته است. پژوهش حاضر درصدد است با رویکرد جغرافیای رفتاری و ساختاری به شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر در تغییر سبک زندگی مسکونی در کلان شهر تبریز بپردازد. نوع تحقیق کاربردی، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و در روش گردآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و میدانی با ابزار پرسشنامه استفاده شده است. تعداد پرسشنامه یا حجم نمونه برابر 384 خانوار بوده است. در پژوهش حاضر، در تعیین مؤلفه های سبک زندگی مسکونی از تحلیل عاملی و نرم افزار 22 SPSS استفاده شده است. روایی پرسشنامه بر اساس اعتبار صوری و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ، 89/0 به دست آمده است. تجزیه و تحلیل در این پژوهش مبتنی بر روش الگویابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار لیزرل بوده است. نتایج تحقیق نشان داد که، عامل اقتصادی با حدود 83/0 بیشترین اثرگذاری را در ساکنین به عنوان عامل فعال تصمیم گیرنده برای سبک زندگی مسکونی و تغییر آن دارد. همچنین در ارزیابی نیکویی برازش مدل عوامل رفاهی، محیطی، اقتصادی و اجتماعی با تغییر در سبک زندگی مسکونی رابطه مثبت و معنادار دارد. در نهایت، شکل گیری جامعه مصرفی، ترجیح اصل سود و ایجاد جامعه مبادله ای به همراه فضاهای طبیعی مصنوع عمده ترین اثرات تغییر سبک زندگی مسکونی است.
واکاوی فرایند خزش شهری و تأثیر آن در پسکرانه های روستایی پیرامون شهر مریوان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
برنامه ریزی منطقه ای سال دهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۹
141 - 156
حوزههای تخصصی:
گسترش ناموزون شهری پدیده ای است که در نیمه دوم قرن بیستم در اکثر کشورهای جهان اتفاق افتاده است. به طوری که نواحی کلان شهری با فشار در درون نواحی روستایی رشد کرده و سکونتگاه های روستایی مورد مهاجرت سریع قرار گرفته اند. به همین دلیل در پژوهش حاضر به واکاوی خزش شهری و تأثیر آن در پسکرانه های روستایی مجاور شهر مریوان پرداخته شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی - پیمایشی و میدانی می باشد. برای تجزیه و تحلیل داده ها و بررسی ارتباط میان عوامل(ابعاد و شاخص های مورد استفاده در پژوهش) و تعیین سهم هر یک از آنان از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار 22 SPSS برای مرتب سازی داده ها و تحلیل توصیفی روستاهای مورد مطالعه و پاسخگویان و همچنین از نرم افزار 24 AMOS برای مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده، از طرفی برای تجزیه و تحلیل فضایی از روش درونیابی IDW در نرم افزار ARC GIS استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که با توجه به یافته های مدل معادلات ساختاری AMOS، نسبت کای دو بر درجه آزادی بین مقدار مورد قبول 2 تا 3 یعنی 2.286 می باشد. بنابریان بر اساس نتایج حاصل شده مدل از برازش مناسبی برخوردار است. همچنین، در منطقه مورد مطالعه بیشترین تأثیر خزش شهری بر نواحی روستای الحاقی در زمینه بعد اقتصادی (بار عاملی 2.63)، در مرتبه دوم بعد اجتماعی _ فرهنگی(بار عاملی 2.21) در مرتبه سوم بعد کالبدی (بار عاملی 1.97) و در مرتبه چهارم بعد مدیریتی _ اداری (بار عاملی 1.15) ...را داشته اند. با توجه به یافته های تحلیل فضایی پژوهش، هر چه فاصله از شهر بیشتر باید تأثیرات خزش شهری کمتر می شود و برعکس. همچنین، بیشترین اثرات منفی خزش شهری در شهر مریوان افزایش گرایش به زیرساخت و ساز بردن اراضی کشاورزی، روستایی شدن بافت شهری و شهری شدن بافت روستایی، تعارض های اجتماعی - فرهنگی، چالش و مدیریت زیر ساخت ناشی از اسکان غیر رسمی، افزایش اثرات مخرب زیست محیطی بر شهر و سردرگمی مدیریت در روستاهای حاشیه ای می باشد.
تبیین سیاست های مستقیم دولت در زمین شهری بر الگوهای رشد پیراشهری کلان شهر (مطالعه موردی: شهرهای شرق تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۲ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۳)
903 - 919
حوزههای تخصصی:
الگوی رشد شهر، ازآنجاکه با یکی از محدودترین منابع در دسترس انسان یعنی زمین سروکار دارد، از موضوعات مهم در برنامه ریزی شهری است. بررسی مراحل رشد و توسعه کالبدی کلان شهرهای جهان از گذشته تا به امروز نشان می دهد که سیاست های مستقیم وغیرمستقیم دولت درتغییرات الگوهای رشد،به ویژه در مناطق کلان شهری،بسیار مهم بوده واین سیاست ها در سایر تغییرات از جمله تغییرات تکنولوژیک مؤثر باعث رشد فیزیکی سریع شهرها و تبدیل شهرهای فشرده به شهرهای گسترده شده است. مطالعه الگوهای رشد کلان شهری ناشی از سیاست های دولتی در بسیاری از کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته با توجه به شرایط خاص اقتصادی- اجتماعی کشورها نشان می دهد که مدیریت و برنامه ریزی علمی باید براساس درک مناسبی از فرایندهای فضایی-زمانی رشد شهری باشد. کلان شهر تهران،به عنوان مهم ترین شهر کشور،از شروع تحولات اقتصادی–اجتماعی سدهحاضر سکونتگاه های پیرامون خود را تحت تأثیر قرار داد و این سکونتگاه ها به صور مختلف از تغییرات فیزیکی-اقتصادی و اجتماعی موجود در تهران تأثیر پذیرفتند؛ این امر سبب شد الگوهای رشد متفاوت متأثر از سیاست های زمین شهری در پیرامون کلان شهر تهران شکل یابد. این مقاله با هدف تبیین الگوهای رشد شهرهای پیرامون کلان شهر تهران با تأکید بر سیاست های مستقیم دولت بر زمین شهری تدوین شده است. تحقیق حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی استو شیوهجمع آوری اطلاعات مطالعات کتابخانه ای است. در این مقاله به بررسی سیاست های مستقیم دولت در دو شهرشرقی کلان شهر یعنی رودهن و پردیسپرداخته شده و سپس با استفاده از مدل سلول های خودکار نوع تغییرات در هر شهر ناشی از سیاست ها ترسیم شده و همچنین رشد آتی این شهرها الگوسازی شده است. نتایج حاصل نشان داد فرایندها و الگوهای فضایی-زمانی رشد شهری در مناطق کلان شهری شرق تهران بازنمایی فضایی ساختارها و سازوکارهای اجتماعی-اقتصادی و سیاسی حاکم بر جامعه بوده واین سیاست ها در شکل دهی الگوهای متفاوت رشد در شهرهای پیرامون نقش اساسی داشتهاست.
شاخصه های تأثیرگذار المانها بر هویت شهری از دیدگاه شهروندان (مورد پژوهش: منطقه یک شهرداری شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش و برنامه ریزی شهری سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۲
83 - 94
حوزههای تخصصی:
شهر فضایی است ازفعالیت ها، کارکردهای مختلف فرهنگی، اجتماعی، اداری، تجاری و...که عناصر واجزای شهری به صورتی آراسته، هماهنگ و واجد نظم باارزش های بصری و کالبدی سازمان یافته است. مهم ترین نکته ای که از فضای شهر به ذهن متبادر می شود، هویت است و نخستین نشانه هویتی هر شهر یا منطقه، سیمای شهری خواهد بود. یکی از راه حل هایی که می تواند مانعی در مقابل نابودی هویت و فرهنگ و تاریخ مردم شود استفاده از نمادها و المانها در شهرهاست. این پژوهش تلاش بر این بوده که توجه به نمادها و المانها در فرهنگ سازی و همچنین توجه شهروندان به این گونه عناصر شهری، با رویکردی توصیفی_ تحلیلی مورد بررسی قرار گیرد. ابتدا به مفاهیم و نظریات مرتبط پرداخته که نتایج از ایجاد یک ارتباط قوی هویتی، ذهنی و فرهنگی شهروندان با نمادها و المان های متناسب با فرهنگ جامعه ساخته شده است، سپس تمام شاخص های تأثیرگذار المان های شهری را به چهار بعد اصلی تقسیم بندی کردیم و آنها را در محدوده شهرداری منطقه یک شیراز مورد بررسی قرار دادیم. با توجه به آمارهای موجود که از طریق پرسشنامه الکترونیکی در سطح منطقه یک شهرداری شیراز و گروه های مجازی کسب نمودیم برای نتیجه گیری از نرم افزار SPSS استفاده شد. و در ابتدا از آزمون فرضیات فریدمن و سپس آزمون t تک نمونه ای شاخصه ها و بعدها را مورد بررسی قرار دادیم. نتایج نشان داد که المانها چه تأثیر بسزایی می توانند در هویت شهری داشته باشند. با توجه به نتایج، بعد ذهنی از میان ابعاد و کیفیت محیطی، هویت بخشی، ارجاعات استعاری در بین شاخصه ها رتبه های نخست را از دیدگاه شهروندان کسب نمودند.
ارزیابی آستانه های فرسایش پذیری خاک متاثر از نوسانات سطح ایستابی آب های زیرزمینی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های ژئومورفولوژی کمی سال نهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۴)
116 - 127
حوزههای تخصصی:
در مطالعه حاضر به این موضوع پرداخته شده است که چگونه تغییرپذیری در افت سطح ایستابی و متعاقبا فرونشست زمین می تواند آستانه های فرسایش پذیری خاک را متاثر سازد. برای دست یابی به این هدف، در یک منطقه مستعد به فرونشست، محدوده های مختلفی انتخاب شدند که بر اساس اطلاعات چاه های پیزومتریک سازمان آب منطقه ای تفاوت های قابل ملاحظه ای را از لحاظ افت سطح ایستابی به معرض نمایش گذاشتند. از آنجا که فرونشست زمین مرتبط با بهره برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی بطور معنی داری حجم تخلخل کل خاک، حجم منافذ ریز و درشت خاکدانه ها، وزن مخصوص ظاهری خاک و ظرفیت نفوذپذیری خاک را تحت تاثیر قرار می دهد، این شاخص ها برای ارزیابی آستانه های فرسایش پذیری خاک در مناطق مستعد به فرونشست اندازه گیری شدند. در ادامه، برای ارزیابی این موضوع که چگونه تغییرپذیری در آستانه های فرسایش پذیری می تواند ویژگی های زیستی خاک را به عنوان شاخصی برای سنجش بهره وری خاک تحت تاثیر قرار دهند، برخی از شاخص های زیستی مرتبط با متغیرهای فیزیکی نامبرده اندازه گیری شدند. نتایج آماری نشان داده است، موقعیت هایی با بیشترین افت سطح ایستابی، بیشترین حجم تخلخل ریز، بیشترین وزن مخصوص ظاهری، کمترین میزان تخلخل کل و کاهش معنادار ضریب نفوذپذیری را در مقایسه با موقعیت های با کمترین افت سطح ایستابی به نمایش گذاشته اند. همچنین میزان کربن آلی خاک، کربن و نیتروژن زیست توده میکروبی کاهش معنی داری را در موقعیت هایی با کمترین سطح ایستابی نشان داده اند. این نتایج بیانگر نقش نوسانات سطح ایستابی در ظهور آستانه های متفاوت فرسایش پذیری خاک در مناطق مستعد به فرونشست زمین می باشد.
تاثیر سدسازی بر تداوم و بزرگی خشکسالی (نمونه موردی: رود کرخه)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی سال اول زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳
99 - 118
حوزههای تخصصی:
امروزه خشکسالی و کم آبی به یکی از معضلات بزرگ کشور تبدیل شده است و به عنوان یک راهکار، برای مبارزه با آن سدهای مختلفی در مناطق مختلف ایران احداث شده اند. خشکسالی هیدرولوژیک از تغییرات اقلیمی و فعالیت های انسانی تاثیر می پذیرند که در زمینه تاثیر تغییر اقلیم بر خشکسالی مطالعات خوبی انجام گرفته اما در مورد فعالیت های انسانی مطالعات کم بوده است. در این پژوهش سعی شده تا تاثیر سد کرخه بر خشکسالی های هیدرلوژیکی بررسی شود. برای نیل به هدف تحقیق از داده های آماری 14 ایستگاه آبسنجی و 19 ایستگاه باران سنجی با طول دوره آماری 30 ساله بهره برده شد. خشکسالی هیدرولوژیکی با شاخص SDI و خشکسالی هواشناسی با شاخص SPI محاسبه شد. در ادامه از روابط وایازی و همچنین تحلیل نمودار باکس پلات در محیط نرم افزار SPSS و تحلیل آماره های توصیفی خشکسالی ها به تفکیک دو دوره آماری قبل و بعد از احداث سد، استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد در حالی که قبل از احداث سد بزرگی و تداوم خشکسالی های هیدرولوژیکی در مناطق بالادست حوضه آبریز بیشتر بوده است ولی با احداث سد، بزرگی و تداوم خشکسالی ها در پایین دست سد بیشتر شده که نشان دهنده ی تاثیر منفی سد بر رود کرخه می باشد. از این رو می توان گفت سد کرخه نه تنها نتواسته است خشکسالی های هیدرولوژیکی منطقه را کاهش دهد بلکه باعث افزایش آن ها نیز شده است.
ارزیابی و تحلیل حریم خطوط فشار قوی برق در شهر سمنان با استفاده از تصاویر هوایی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
منبع:
کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه ریزی دوره ۱۱ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴
54 - 63
حوزههای تخصصی:
در صنعت برق حریم خطوط برق عبارت است از، محدوده فرضی در طرفین مسیر خطوط انتقال نیروی برق که به منظور حفظ و نگهداری خطوط جهت تداوم برق رسانی و همچنین پیشگیری از آسیب های انسانی ناشی از تشعشعات برق تعیین می شود. رعایت این حریم برای کلیه اشخاص ضروری است. حریم خطوط برق از نظر فنی از سه عامل مغناطیسی، مکانیکی و الکتریکی ناشی می شود و میزان و نحوه تعیین حریم خطوط انتقال نیروی برق در کشورهای مختلف متفاوت است و در هر کشور فواصل متفاوتی با توجه به عوامل دخیل در تعیین حریم وضع شده است. در ایران میزان حریم خطوط انتقال و توزیع نیروی برق براساس تصویب نامه شماره ۲۹۰۵۲ مورخ 8/۱۰/1347 تعیین شده است. در این مقاله با استفاده از ضوابط و دستور العمل های اجرایی مسیر خطوط انتقال برق به بررسی وضعیت دکل ها و همچنین رعایت حریم های مربوطه در منطقه مورد مطالعه از شهر سمنان پرداخته شده است. نتایج حاصل نشان می دهد بلحاظ رعایت حریم مصوب، اکثر دکل های برق در منطقه مورد مطالعه در وضع نسبتا مطلوبی هستند. نمونه هایی از مستندات بررسی شده شامل رعایت حریم و عدم رعایت حریم جهت رفع تجاوز به حریم بهمراه نقشه های مربوطه ارائه شده است.
تهیه ی نقشه متغیرهای زیست اقلیمی استان لرستان با استفاده از تکنیک های زمین آماری و رگرسیونی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
متغیرهای زیست اقلیمی، یکی از مهم ترین متغیرهای محیطی می باشند که در تهیه نقشه و مدل سازی پراکنش گونه ها جهت مدیریت و حفاظت پوشش گیاهی و کشت گونه ها مورد استفاده قرار می گیرند. در این تحقیق به منظور تهیه نقشه های زیست اقلیمی، با استفاده از روش های زمین آمار (کریجینگ و کوکریجینگ) و مدل رگرسیون خطی چندگانه داده های بلند مدت اقلیمی 49 ایستگاه هواشناسی از سال 1331 تا 1396 برای استخراج 19 متغیر زیست اقلیمی در استان لرستان مورد بررسی قرار گرفت. برای انتخاب بهترین مدل درون یابی از نسبت همبستگی استفاده شد. همچنین برای ارزیابی و صحت روش درون یابی از ارزیابی متقابل استفاده گردید. جهت انتخاب بهترین روش درون یابی از دو شاخص ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) و ریشه دوم میانگین استاندارد شده خطا (RMSSE) استفاده شد. براساس نتایج بدلیل خطای کمتر مقادیر ریشه میانگین مربعات خطا و ریشه دوم میانگین استاندارد شده خطا روش کریجینگ برای Bio4، Bio5، Bio7، Bio12، Bio13، Bio15، Bio16، Bio17، Bio18، روش کوکریجینگ برای Bio1، Bio2، Bio3، Bio6، Bio8، Bio9، Bio10 و Bio11 و روش رگرسیون خطی چندگانه برای Bio19 به عنوان بهترین روش درون یابی برای رسم نقشه های زیست اقلیمی بدست آمد. براساس نتایج این پژوهش استفاده از متغیر کمکی ارتفاع، عوامل جغرافیایی و اقلیمی می تواند دقت ارزیابی روش های درون یابی را افزایش دهد و در ایجاد نقشه های دقیق متغیرهای زیست اقلیمی جهت مدل سازی پراکنش گونه ای استفاده شود.
شناسایی مناطق مستعد فروچاله در حوضه کارستی بیستون- پرآو(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
فروچاله های نوعی از اشکال کارستی است که به شکل گودال هایی در سطح زمین آشکار می شوند. شناسایی این فروچاله ها در مدیریت منابع آب بسیار حیاتی هستند، چرا که آلودگی این مکان ها باعث آلودگی منابع آب منطقه می شود. حوضه کارستی بیستون پرآو از آن جهت مهم است که باعث ایجاد سراب هایی در شهرهای بیستون و کرمانشاه بوده و بخشی از آب این شهرها را تامین می کند. این پژوهش با هدف شناسایی فروچاله های این حوزه و همچنین شناسایی مناطق مستعد فروچاله انجام شده است. در این پژوهش با تلفیق سیستم اطلاعات جغرافیایی و فرآیند تحلیل شبکه، معیارهای مختلف ایجاد فروچاله نظیر بارش، دما، تبخیر، سنگ شناسی، جنس خاک، شیب، ارتفاع، گسل، آبراهه و پوشش گیاهی رتبه بندی شده اند. نتایج فرآیند تحلیل شبکه نشان داد که سنگ شناسی با 87/24 درصد مهم ترین عامل ایجاد فروچاله است. پس از ترکیب لایه ها، نقشه مناطق محتمل فروچاله مشخص گردید و با استفاده از تفسیر تصاویر World Imagery و Google Earth فروچاله های موجود در منطقه تشخیص داده شد. سپس برای بررسی نتایج کار از شاخص های صحت، دقت و کیفیت استفاده شد که نتایج آن ها به ترتیب 98/42، 41/69 و 55/65 بود. بالا بودن شاخص صحت نشان می دهد کارایی بالا در شناسایی فروچاله های موجود است، اما پایین بودن دو شاخص دیگر بیانگر ضعف روش نیست، بلکه دو شاخص دقت و کیفیت نشان دهنده مناطقی است که احتمال فروچاله شدن را دارند، اما درحال حاضر یا فروچاله نبوده و یا در داده های مرجع نیستند. در نهایت می توان گفت که این روش کارایی مناسبی برای شناسایی فروچاله ها و مناطق مستعد فروچاله ها را دارد.
ارزیابی سطوح توسعه یافتگی شهرستان های استان همدان با استفاده از مدل های کمی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
از پیش نیازهای برنامه ریزی منطقه ای سطح بندی نواحی مختلف جغرافیایی براساس برخورداری از شاخص های مختلف توسعه جهت شناسایی وضعیت توسعه یافتگی مناطق نسبت به همدیگر است. روش پژوهش از نوع کمی- تحلیلی و شاخص های بررسی شده 44 مورد بوده است. در پژوهش حاضر سعی شده است که با استفاده از تکنیک-های تحلیل عاملی، تحلیل خوشه ای و مدل مک گراناهان به بررسی نماگرهای توسعه در شهرستان های استان همدان پرداخته شود. نتیجه حاصل از به کارگیری تکنیک تحلیل عاملی تقلیل 44 شاخص پژوهش به پنج عامل نهایی است. با توجه به امتیازهای استخراج شده نتیجه حاصل از به کارگیری تکنیک تحلیل خوشه ای گروه بندی شهرستان های استان همدان به چهار گروه همگن بوده است. با توجه به شاخص ترکیبی محاسبه شده به رتبه بندی شهرستان های استان همدان در چهار سطح بسیار برخوردار: همدان؛ سطح برخوردار: ملایر؛ سطح تا حدودی برخوردار: نهاوند؛ سطح محروم: شهرستان های کبودرآهنگ، رزن، تویسرکان، بهار و اسدآباد مبادرت شده است. سطح بندی انجام شده نشان می دهد که شاخص های مورد بررسی در استان همدان حکایت از نابرابری فضایی دارد، وجود پنج شهرستان در سطح محروم حکایت از این عدم تعادل دارد.
ارزیابی و تحلیل آسیب پذیری نقاط حساس شهری بر اساس اصول پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: بندر دیّر)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بر اساس موقعیت استراتژیک کشور ایران در منطقه خاورمیانه و تهدیدات موجود، پرداختن به مقوله آسیب پذیری کشور به ویژه شهرها که مکان های تجمع انبوه سرمایه های مختلف هستند ضروری است. امروزه در جنگ ها تأکید بیشتری بر آسیب وارد نمودن به زیرساخت ها و نقاط مهم شهری دارند تا از هزینه های بالای جنگ های فرسایشی پرهیز شود. از طرفی شهر های ساحلی به دلیل قرار گیری در نوار ساحلی و نبود موانع طبیعی در مجاورت آنها و نیز دارا بودن نقاط حساس شهری و زیر ساخت های متعدد که اکثر آن ها نقش کارکردی منطقه ای و ملی را دارا هستند، آسیب پذیری بالایی در برابر جنگ ها و مخاطرات طبیعی گوناگون نظیر زلزله، سیل، طوفان و غیره را دارند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و باهدف ارزیابی و تحلیل آسیب پذیری نقاط حساس شهری بندر دیّر بر اساس اصول پدافند غیرعامل است. ابتدا فهرستی از نقاط حساس شهری و معیارهاو زیرمعیارهای مؤثر بر آسیب پذیری، بر اساس منابع و استفاده از نظرات کارشناسان مربوطه و خبره پیرامون موضوع استخراج و سپس از طریق پرسش نامه های تکمیل شده و و روش تحلیل سلسله مراتبی سطح آسیب پذیری نقاط مشخص گردید. پس از تهیه و ترسیم نقشه های آسیب پذیری در آرک جی.آی.اس، با استفاده از روش برنامه ریزی سوات راهبرد نهایی و استراتژی های لازم به منظور کاهش آسیب پذیری محدوده ی مورد مطالعه مشخص گردید. بر اساس نتایج نقاط حساس شهری بندر دیر دارای آسیب پذیری متفاوت و بالایی دارند و از میان آن ها، اسکله ی صیادی بیشترین آسیب پذیری و شهرداری بندرکمترین آسیب پذیری را دارد. راهبرد مناسب برای کاهش آسیب پذیری نقاط نیز، تهاجمی است.
تحلیلی بر تأثیر سطح رضایت از پایداری کالبدی- محیطی بر مولفه های کیفیت زندگی ساکنان در محلات شهری. نمونه موردی: محلات مرکزی شهر اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آمایش جغرافیایی فضا سال دهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۸
197 - 218
حوزههای تخصصی:
کیفیت زندگی به عنوان مفهومی برای نشان دادن میزان رضایت فرد از زندگی است که از ابعاد مختلف شکل گرفته که متغیرهای رضایت از کیفیت کالبدی- محیطی محلات از مهم ترین مؤلفه های آن می باشد. محلات واقع در هسته اولیه و مرکزی شهر اردبیل به فراخور فضای کالبدی شکل یافته که غالباً بر حسب زمان خود طراحی شده بود و ناتوانی آن در پاسخ به نیازهای ایجاد شده جدید ساکنان، زمینه های نارضایتی و یا کم رضایتی ساکنان از محیط شهری و کیفیت زندگی شان را به وجود آورده است. از این رو پژوهش حاضر به بررسی تأثیر پایداری کالبدی- محیطی محلات شهری بر رضایت از مجموع کیفیت زندگی پرداخته و همچنین در ادامه سهم اثرگذاری هر یک از مؤلفه های کیفیت زندگی (کالبدی- محیطی، اجتماعی، اقتصادی، سلامت فردی و زیست محیطی) بر مجموعه کیفیت زندگی را از نگاه ساکنان تعیین خواهد کرد. برای این منظور ساکنان محلات شش گانه اولیه و مرکزی شهر اردبیل (شامل محله اوچدکان، طوی، گازران، عالی قاپو، سرچشمه و پیرعبدالملک) مورد بررسی و مطالعه قرار خواهند گرفت. پژوهش حاضر از لحاظ هدف از نوع کاربردی و توسعه ای و از لحاظ روش انجام پژوهش، توصیفی- تحلیلی به همراه کاوش های میدانی است. حجم نمونه مورد مطالعه بر اساس فرمول کوکران و برای کل شهر اردبیل، 384 نفر برآورد شده که ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ از روش ﺧﻮﺷﻪﺑﻨﺪی ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ای اﺳﺘﻔﺎده گردید. ابزار گردآوری دادها، پرسش نامه است که داده های گردآمده با استفاده از نرم افزار SPSS مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. برای این منظور از تحلیل های آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، به ازای یک واحد تغییر در مؤلفه کالبدی- محیطی، رضایتمندی از کیفیت زندگی 351/0 واحد تغییر می یابد و از این رو شاخص های رضایت از بعد کالبدی- محیطی کیفیت زندگی مهم ترین و اثرگذارترین بعد نسبت به سایر ابعاد می باشد.
Analysis of the Effective Factors on the Electro Remediation of Polluted Soils, an Action Towards Green Technology and Sustainable Environmental Improvement(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آموزش محیط زیست و توسعه پایدار سال هشتم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴
145 - 156
حوزههای تخصصی:
Today, the issue of sustainable development has become one of the most important global issues and has become the focus of attention and human attention in the economic, social, and environmental perspectives. Various human activities, as well as the development of industries and the expansion of urbanization with waste and wastewater, have contaminated soil. Different methods are available to clean up the soil about economic issues. One of them is the electro remediation method, which is often applied in low-permeability fine-grained soils and is successful as a greenhouse effect in reducing the toxicity of heavy metals and is a new and developing approach for organic pollutants. This paper will be presented the effective parameters, the strong points as well as limitations, to clarify the basic concepts in the electro remediation process. Conduct experiments with the three-dimensional arrangement of electrodes instead of the linear arrangement of electrodes could be more practical. Using geosynthetic electrodes to prevent corrosion of metallic electrodes, combining the electro remediation process with other designs and different operational modes, and overcome to the problem of reducing the electro-osmosis flow and reverse electro-osmosis flow with pH control are methods to enhance the rate of removal of pollutants from soils.
شناسایی اهداف با استفاده از تلفیق تصاویر فراطیفی و تصاویر با قدرت تفکیک مکانی بالا(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
حوزههای تخصصی:
شناسایی، ماموریتی برای کسب اطلاعات در مورد فعالیت ها، منابع، توانمدی ها و موقعیت دشمن است. شناسایی اهداف نظامی می تواند اطلاعاتی پیرامون وضعیت فعالیت ها، استقرار نیروها، آرایش نظامی و بسیاری از اطلاعات گوناگون دیگر از یک محدوده نظامی را در اختیار فرماندهان قرار دهد. در سال های اخیر پیشرفت تکنولوژی در زمینه سنجش از دور امکان تهیه تصاویر مختلف با قدرت تفکیک طیفی و مکانی بالا را فراهم نموده است. تلفیق تصاویر فراطیفی و تصاویر با قدرت تفکیک مکانی بالا می تواند کمک موثری به شناسایی، استخراج و تولید نقشه از عناصر سازنده یک محیط را فراهم نماید. هدف از تحقیق حاضر، شناسایی اهداف نظامی با استفاده از تلفیق تصاویر فراطیفی و تصاویر با قدرت تفکیک مکانی بالا می باشد. برای این منظور، پنجره ای از تصاویر سنجنده های هایپریون،ALI و OrbView3، انتخاب گردید. در ابتدا نسبت به پیش پردازش داده فراطیفی هایپریون از لحاظ باندهای غیرقابل استفاده، نوارهای بد عمود، تصحیح اتمسفری و تصحیح هندسی اقدام شد. در ادامه تصویر هایپریون در فرایند دو مرحله ای با باندهای پانکروماتیک تصاویر ALI و OrbView3 با استفاده از الگوریتم های Gram schmidt ، Pc Spectral و IHS تلفیق شد. نتایج تلفیق نشان داد، روش Gram schmidt بهترین عملکرد را از نظر طیفی و مکانی داشته است. در ادامه تحقیق از تبدیل MNF به منظور کاهش ابعاد تصویر و کاهش نویزها بهره گرفته شد و از الگوریتم PPI خالص ترین پیکسل ها به منظور استخراج پروفیل طیفی با مقایسه با طیف های مرجع به صورت بصری و دقیق به دست آمد. در ادامه از الگوریتم های BANDMAX ، نقشه بردار زاویه طیفی و دایورجنس اطلاعات طیفی جهت شناسایی اهداف استفاده شد. نتایج ارزیابی شناسایی اهداف نشان داد که روش BANDMAX با دقت کلی 89.77 و ضریب کاپای 0.81 نسبت به دو الگوریتم دیگر عملکرد بهتری داشته است.
ارزیابی قابلیت الگوریتم های طبقه بندی نظارت شده در تهیه نقشه پوشش گیاهی ( مطالعه موردی: آبیک)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)
حوزههای تخصصی:
چکیده به منظور مدیریت صحیح اکوسیستم های مرتعی و پوشش گیاهی، باید ارتباط بین اجزای آنها را شناخت. یکی از اجزای اصلی این اکوسیستم ها پوشش گیاهی و ترکیب آن بوده که تحت کنترل عوامل محیطی قرار دارد. به عبارت دیگر، الگوی توزیع پوشش گیاهی بوسیله بسیاری از عوامل محیطی تأثیر می پذیرد. .امروزه کسب وآگاهی در رابطه با پوشش گیاهی و سلامت آن نقش مهمی در مدیریت خاک و گیاهان ایفا می کند. همچنین در حال حاضر استفاده از نقشه های پوشش گیاهی یکی از ارکان مهم در تولید اطلاعات جهت برنامه ریزی های منطقه ای است. لذا با استفاده از دانش سنجش از دور و بررسی دقیق عناصر میتوان پی به شناخت پوشش گیاهی و انواع آن و پراکندگی آن با استفاده از تصاویر ماهواره ای برد. لذا در تحقیق حاضر برای ارزیابی پوشش گیاهی و پراکندگی آن برای منطقه آبیک از دو الگوریتم طبقه بندی نظارت شده شامل Maximum likehood و Spactral angel mapper استفاده شده است. صحت کلی برای الگوریتم MLC و SAM به ترتیب 91.86 و 68.85 و ضریب کاپا MLC و SAM به ترتیب 0.89 و 0.62 ارزیابی شده است. بنابراین الگوریتم MLC روش مناسب تری برای ارزیابی و تخمین پراکندگی پوشش گیاهی منطقه آبیک شناخته شد و براین اساس الگوریتم MLC دارای صحت بالاتری نسبت به الگوریتم SAM است. ناگفته نماند که همبستگی بین پوشش گیاهی و عوامل محیطی یکی از مهمترین مسائل تأثیرگذار در شکل گیری ساختار جوامع گیاهی و پراکنش آنها در هر ناحیه و منطقه ای مورد مطالعه ای می باشد و به طبع شرایط خاص هر منطقه متفاوت است و باید بررسی های دقیق برای شناخت پوشش گیاهی و مدیریت آن انجام پذیرد.