در دهه 1840، دولت انگلیس فشار زیادی بر محمد شاه وارد نمود تا تجارت بردگان سیاه را که از راه خلیج فارس به ایران وارد می شوند متوقف سازد. مقاله می کوشد چگونگی توقف تجارت برده و مشکلات ناشی از آن را مورد بررسی قرار دهد.
با استفاده از گزارشهای نمایندگیهای وزارت امور خارجه ایران در ترکیه که بیشتر مبتنی بر واکنش مطبوعات ترکیه بود می توان از رویه اتخاذ شده توسط ترکیه در مورد خودمختاری آذربایجان که از جهات گوناگون اهمیت دارد، آگاه شد.
ایران برای نخستین بار در زمان ناصرالدین شاه با کمپانی زیمنس آشنا شد. نخستین ارتباط در سال 1284 ق از طریق دولت انگلیس بود که خواهان گسترش روابط خود از راه ایران با هندوستان بود. فعالیت زیمنس در ایران به صنعت تلگراف محدود نماند و در امور تلفن ،راه آهن،برق و کارخانه های نساجی گسترش یافت. در این نوشتار فعالیت صنعتی این کمپانیاز ابتدا تا پایان دوره پهلوی اول بررسی می شود.
ایران در صد سال گذشته شاهد دو انقلاب مشروطه و اسلامی بود. نهضت ملی شدن صنعت نفت هم جریان مهمی بود که متأسفانه هنوز علل، عوامل و نتایج آن تحول آن چنان که باید بررسی نشده است.
سفارت بریتانیا در تهران در سال 1888 (م) با ارسال یادداشت رسمی به وزارت امور خارجه ایران بر مالکیت مشاع یا دوگانه حاکمیت قوام لنگه و شارجه بر جزایر سه گانه تاکید کرد اما استدلال دولت بریتانیا در نفی حاکمیت و مالکیت دولت ایران بر جزایر سه گانه آن چنان سست و بی اساس بود که کارشناسان بریتانیا نیز آن را نپذیرفتند.
در پی واگذاری حق قضاوت کنسولی به روسیه و در نتیجه، گسترش روابط اقتصادی و سیاسی میان ایران و دولتهای غربی در نیمه سده نوزدهم، به تدریج عهدنامه هایی در زمینه تجارت، اقامت، دریانوردی و معاهدات سیاسی با نام “عهدنامه مودت” میان ایران و این کشورها بسته شد و بیشتر دولتهای غربی از امتیاز کاپیتولاسیون در ایران بهره مند شدند.
در زمان برقراری دوباره روابط سیاسی، اختلاف شدیدی میان دولت ایران و انگلیس بروز نمود. ایرانیان معتقد بودند که گفتگو، نخست باید در مورد حل اختلاف نفت باشد و پس از دستیابی به راه حل موفقیت آمیز، روابط سیاسی را تجدید نمود، اما انگلیسها نظرشان این بود که نخست باید مناسبات سیاسی بین دو دولت برقرار شود و بعد دولت انگلیس در شرایط مساوی با ایرانیان در مورد نفت گفتگو نماید.
هرچند دولتهای موقت روسیه در سیاست داخلی آن تحولاتی به وجود آوردند اما در سیاست خارجی همان سیاست تزاری را ادامه دادند. در زمان حکومت موقت روسیه به ریاست لووف و کرنسکی ، روسیه سیاست خود را نسبت به ایران تغیر نداد و حتی سپاهیان بیشتری را به خاک ایران اعزام کرد.
در جمادی الثانی 1325، مجد السلطنه (یکی از رؤسای ارومیه) با عثمانیها در منطقه مرزی درگیر می شود که به حمله عثمانیان به حومه ارومیه و تاراج ساوجبلاغ (مهاباد) انجامید. این اخبار هیجان زیادی در مجلس شورای ملی برانگیخت و واکنش دولت، اعزام فرمانفرما با سمت حاکام کل آذربایجان را موجب شد.
در نیمه سال 1995 مؤسسه بین المللی تاریخ اجتماعی هلند بر آن شد که ایران، قفقاز و آسیای مرکزی را نیز در محدوده فعالیتهای خویش قرار دهد که گرد آوردن اسناد تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران از پایان جنگ جهانی دوم، مجموعه اسناد جنبش های اجتماعی ایران و قفقاز و گردآوری تاریخ شاهنشاهی از جمله فعالیتهای مفید این مؤسسه بوده است.