درخت حوزه‌های تخصصی

در فرایند رشد و تکامل جوامع اسلامی از نقش بسیار تأثیرگذار عامه مردم بویژه در زمانی نباید غافل شد که به ایفای نقش پیرو می پردازند. پیروان رشدیافته ضامن موفقیت برنامه ها در سطح ملی و سازمانی هستند. ناکارامدی و عصیانگری در پیروان، موجب عقیم ماندن تلاشهای مدیریت و عقب ماندگی خواهد شد. در این مجال کوتاه تلاش میشود با بهرهگیری از آموزه های قرآن کریم و بیانات امام علی(ع) و همچنین اندیشمندان اسلامی، عارضه هایی که دامنگیر پیروان در فرایند رهبری میشود در قالب نوع شناسی پیروان ناکارامد مورد واکاوی قرار گیرد.

در محیط کسب وکار رقابتی امروزی، مدیریت سرمایه های فکری بیش ازپیش به عنوان عاملی اساسی در جهت کسب و حفظ مزیت رقابتی سازمان شناخته می شود. هدف اصلی این مقاله طراحی مدلی جهت سنجش قیاسی ظرفیت های سرمایة فکری در سازمان ها است. در این راستا در گام نخست، شاخص های نُه گانة متغیر سرمایه های فکری با مراجعه به متون نظری تحقیق شناسایی شد. در گام دوم، با روش نمونه گیری قضاوتی کمیته ای چهارده نفره از میان متخصصان منابع انسانی شرکت توانیر و سه سازمان تابعة آن تشکیل شد و روش اولویت بندی فازی برای محاسبة اهمیت نسبی یا وزن شاخص ها به کار گرفته شد. در گام سوم، جهت نشان دادن کاربست پذیری مدل، با به کارگیری نظر 6 نفر از خبرگان منابع انسانی شرکت توانیر که به روش قضاوتی انتخاب شده بودند، سه شرکت تابعة شرکت توانیر از نظر قابلیت سرمایه های فکری، با روش مشابهت فازی رتبه بندی شدند.

سازمان، ابزاری جهت خدمت به اجتماع است. از این رو، تبیین وظایف و مسئولیت های آن در قبال اجتماع، امری ضروری است. ایجاد حوزه ای به نام مسئولیت اجتماعی سازمان و تبیین ابعاد آن، تلاشی به منظور تبیین این وظایف است. این مفهوم در غرب با تغییر مبانی فلسفی و دیدگاه دانشمندان نسبت به سازمان و محیط آن، تحولاتی داشته است. مسئولیت اجتماعی سازمان در بستر اندیشه غرب و متناسب با نیازهای جامعه غربی شکل گرفته و در قرن اخیر، موضوع گفت وگو و تضارب آرای دانشمندان علم مدیریت قرار گرفته است. متأسفانه این موضوع در بین دانشمندان مدیریت اسلامی، استقبال کمی داشته است. جهت شروع پژوهش اسلامی در این موضوع، ابتدا باید به تبیین وجود مفهومی به نام مسئولیت اجتماعی سازمان در اندیشه اسلامی پاسخ داد. از این رو مقاله حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال اساسی است که در منظر دین اسلام، مفهومی به نام مسئولیت اجتماعی سازمان وجود دارد؟ برای پاسخگویی به این سؤال، از برهان عقلی، یکی از منابع معرفت شناسی دین اسلام استفاده شده است. در این مقاله پس از تبیین اصالت سازمان، به حقوق و مسئولیت های ملازم آن حقوق پرداخته شده و در نهایت به وجود مسئولیت برای سازمان نسبت به اجتماع در قالب مسئولیت های سلبی و ایجابی دست یافته شده است.

یادگیری سازمانی، قابلیت سازمان برای ایجاد، انتشار و عمل بر اساس دانشِ تولید شده است و اکتشاف و انتفاع فعالیت های یادگیری برای تولید یادگیری سازمانی دوجانبه مورد نیاز است. هدف این مقاله، ایجاد یک مقیاس و مدل توسعه یافته و جامع برای طبقه بندی سازمان ها در حوزه یادگیری است که با بهره مندی از این آن بتوان سازمان های انتفاعی، اکتشافی، دوجانبه گرا یا بدون هیچ گونه جهت گیری(خنثی) را از یکدیگر تفکیک کرد. مرور نظریه های ارائه شده به توضیح این نکته کمک می کند که مفاهیم مرتبط با اکتشاف و انتفاع می توانند در شش بعد عملی طبقه بندی شوند: فعالیت های دانش سازماندهی، فعالیت های نوآورانه، رقابت، جهت گیری راهبردی، کارایی سازمان و مشارکت. بعد از این طبقه بندی شش گانه، 36 شاخص مرتبط با این ابعاد، شناسایی و طبقه بندی شدند. شاخص های استخراجی از مرور مبانی نظری، در اختیار متخصصان قرار گرفت تا با روش دلفی، معیارها را نهایی کنند. در نهایت، شش شاخص حذف و هشت شاخص اضافه شدند و مدل توسعه یادگیری دوجانبه گرا ارائه شد.

ارزش افزوده ی سرمایه های فکری، کارایی سرمایه گذاری در منابع مشهود و نامشهود در فعالیت های ایجاد ارزش می باشد. عملکرد سرمایه گذاری در سرمایه های فکری که به وسیله ی شرکت های دانش محور ایجاد می شود، به دلیل ایجاد مزیت رقابتی برای شرکت در بلند مدت مهم می باشند. این پژوهش چگونگی تفاوت در عملکرد سرمایه های فکری شرکت را با توجه به ساختار مالکیت که به سه دسته ی مدیریتی، شرکتی و نهادی تقسیم شده است، به طورمعناداری توضیح می دهد. این مقاله به مطالعه و بررسی تأثیر ساختار مالکیت شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بین سال های 1389-1382 بر ضریب ارزش افزوده سرمایه های فکری پرداخته است. این پژوهش از یک مدل تجربی که از ارزش افزوده ی سرمایه ی فکری استفاده نموده است، برای اندازه گیری عملکرد سرمایه ی فکری می کند. فرضیه اهم تحقیق این است که بین ساختار مالکیت و ارزش افزوده ی سرمایه های فکری رابطه ی معناداری وجود دارد. ساختار مالکیت در این تحقیق به سه دسته ی مدیریتی، شرکتی و نهادی تقسیم شده است. ارزش افزوده ی سرمایه های فکری نیز با استفاده از مدل پالیک محاسبه و به عنوان متغیر مستقل در مدل مورد بررسی قرار می گیرد. تجزیه و تحلیل اطلاعات برای 81 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در هشت سال (1382-1389) نشان می دهد که ساختار مالکیت مدیریتی فاقد رابطه خطی معناداری با ضریب ارزش افزوده ی سرمایه ی فکری می باشد اما مالکیت شرکتی و نهادی دارای رابطه ی مثبتی با ضریب ارزش افزوده ی سرمایه ی فکری می باشد. در این تحقیق متغیر کنترل اندازه ی شرکت نیز به صورت متغیر مستقل وارد مدل شده و مشخص شد که اندازه ی شرکت نیز دارای رابطه ی مثبتی با ضریب ارزش افزوده ی سرمایه های فکری می باشد.