در اینکه اختراع چرخ ، تحولی عظیم در زندگی بشری ایجاد نموده است ، تردیدی وجود ندارد . گذشت زمان و پیشرفتهای عظیم تکنولوژیک به اهمیت این اختراع افزوده است . امروزه صنعت عظیم حمل و نقل زمینی ، ساختمانی و ... مبتنی بر چرخ است. گذشته از اهمیت جهانی چرخ ، اتکای بیش از حد صنعت حمل و نقل ایران بر حمل ونقل زمینی به وابستگی بیش از حد این صنعت به لاستیک افزوده است . در نتیجه نیاز گسترده و روزافزون کشور به لاستیک ، تولیدات کارخانجات داخلی مصرف رو به گسترش داخلی را پوشش نمی دهد و این امر خود به واردات روزافزون آن و بالطبع وابستگی بیشتر به کشورهای خارجی منجر شده است . از طرف دیگر به عینه ر جای جای کشور شاهد لاستیکهای فرسوده ای هستیم که به نحوی از انحاء به شیئی بی مصرف و حتی در مواردی فراتر از آن به زباله ای مزاحم بدل گردیده است. بازیابی لاستیکهای مستعمل علاوه بر تلاش در راستای خود کفایی می تواند در پیشگیری از به هدر رفتن منابع قابل استفاده و خصوصاً پیشگیری ازآلودگی بیجای محیط در اثر انهدام غیر اصولی منبع یاد شده مؤثر باشد. بررسی تکنولوژی مطلوب از بین تکنولوژیهای قابل استفاده ، به صرفه جویی در منابع لازم جهت سرمایه گذاری هم از نظر کیفی وهم از کمّی می انجامد. در این تحقیق گذری اجمالی بر مفاهیم اولیه مربوط به صنعت روکش ، تکنولوژیهای موجود و مطلوب خواهیم داشت.
این مقاله ، عملکرد برنامه های بهسازی شغلی در شرکتهای بزرگ تولیدی ژاپن را مورد ارزیابی قرار می دهد و بر مبنای مصاحبه به عمل امده با کارکنان اجرایی و ستادی ، چهارچوب برنامه های بهسازی سازمانی را طرح می کند و نتایج ، نشان می دهد که برناممه های بهسازی شغلی در سیستم مدیریت سنتی ژاپن انگیزشی را در کارکنان برای مشارکت در طرحهای شغلی شان به وجود نمی آورد. در نهایت ، اثر روند کلان و بلند مدت عملکرد بهسازی سازمانی در شرکتهای ژاپنی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
در حین طراحی برنامه ، مختصاتی ایجاد می شود که برنامه نویسان را در ساختن برنامه برای سیستم ،و در حین مرحله استقرار آن هدایت خواهد کرد. روشن است که مختصات خوب به مجموعه ای برنامه خواهد انجامید که خواسته های کاربر از سیستم را برآورده ساخته و نگهداری آن نیز آسان خواهد بود. طراحی برنامه نظام یافته مجموعه ای از فنون ، خط مشی ها و روشی برای کدگذاری و ازمایش برنامه است و نگهداری سیستم را با کاهش پیچیدگی برنامه آن آسانتر می سازد. طراحی نظام یافته پیچیدگی برنامه ها را با شکستن آنها به اجزای کوچکی به نام سلول کاهش می دهد . درحالت مطلوب هر سلول برنامه باید وظیفه یا فعالیت متفاوتی را انجام دهد و آن وظیفه را مستقل از سایر سلولهای نسبتاً ساده که کد گذاری ، آزمایش و نگهداری آنها ساده تر از چند برنامه بزرگ و پیچیده در طراحی سیستم معمولی است به انجام برساند . فنونی که برای طراحی برنامه نظام یافته بکار گرفته می شود ، نمودار ساخت و زبان تعریف برنامه است . نمودار ساخت این امکان را فراهم می سازد که فهرستی از رئوس مطالب برنامه با ذکر سلولها و چگونگی اتصال آنها با یکدیگر ایجاد شود . زبان تعریف برنامه قوانینی برای ارزیابی پیچیدگی مدلها به عنوان نمودار ساخت و زبان تعریف برنامه برای هر یک از برنامه ها فراهم می آورد. شکل شماره یک فرایند طراحی برنامه را به طور خلاصه نشان می دهد . ورودیهای فرایند طراحی نمودار جریان اطلاعات (DFD) ، رویه های کاربر ، مشخصات پایگاه اطلاعات و تعامل و ذخیره طراحی یا فرهنگ اطلاعات است و خروجیهای آن نیز عبارت است از فرهنگ اطلاعات و مشخصات برنامه برای هر سلول ، نمودارهای جریان شغل ، سلولهای بار ، استراتژی کد گذاری و ازمایش برای سلولهای برنامه . ممکن است این سؤال به ذهن شما خطور کند که چرا کدگذاری و ازمایش برنامه ها به طور مستقیم از روی نمودار جریان اطلاعات صورت نمی پذیرد تا بدینوسیله نیاز به استفاده از نمودار ساخت و زبان تعریف برنامه پیش نیاید. در پاسخباید گفت نمودار جریان اطلاعات ، شرحی از سیستم را ارائه می دهد که کاربران بتوانند بر اساس آن میزان شناخت خواسته های خود را به وسیله طراحان سیستم مورد ارزیابی قرار دهند. نمودار جریان اطلاعات ، اطلاعاتی را تشریح می کند که مربوط به ورودی سیستم ، خروجی سیستم و چگونگی فرایند تبدیل ورودی به خروجی است . به هر حال شرح اطلاعات شامل اطللاعاتی که برای کنترل فرایند برنامه های کامپیوتری ضروری است نمی شود. اطلاعات تفضیلی طراحی مانند ویژگیهای پایگاه اطلاعاتی ، خطاهای پیام و شرایط پایانی هر پرونده در نمودار جریان اطلاعات ذکر نمی شود. « نمودار ساخت » و « زبان تعریف برنامه » راه هایی را بیان اطلاعات فراهم می اورند و بنابراین برای طراحی برنامه بکار می رود. شکل شماره 2 فرایند طراحی برنامه برای سیستم پیگیری سفارش شرکت عدالت گستر را نشان می دهد . به عنوان نخستین گام ، برنامه « ایجاد صورتحساب » با استفاده از نمودار جریان اطلاعات آن فراهم می شود ( شکل شماره 3 ) و نخستین پیش بینی « نمودار ساخت » ایجاد برنامه در شکل شماره 4 آمده است .
در سالهای اخیر ، توسعه منابع انسانی از طریق آموزش مهمترین عامل توسعه پایدار قلمداد شده است . به موازات آن بر اهمیت و نقش سازمان و مدیریت در توسعه کشورها تأکید فراوان می ود . در بسیاری از کشورهای در حال توسعه نیز توجه روزافزونی به ضرورت افزایش بهره وری و ثمر بخشی سازمانها در بخشهای مختلف اقتصادی و اجتماعی معطوف گردیده است ؛ در عین حال ، تأثیر مدیریت و نقش آن در افزایش ثمربخشی سازمانها مورد توافق همگانی صاحبنظران مدیریت قرار دارد . از اینرو طی دهه هشتاد میلادی تأکید و توجه فراوانی بر اموزش مدیران در سطح جهان معطوف گردیده و برنامه های آموزش مدیریت ، مؤثرترین تلاش در بهبود عملکرد و افزایش ثمربخشی سازمانها شناخته شده است . در این مقاله ، ضمن بررسی تقش نیروهای انسانی در توسعه و اهمیت آموزش آنها ، نقش و اهمیت سازمان و مدیریت در توسعه پایدار مورد ارزیابی قرار می گیرد ، و تأثیرات مدیریت در ثمربخشی نیروهای انسانی و فعالیتهای سازمانها تجزیه و تحلیل خواهد شد . در همین راستا تحلیل کوتاهی درباره تأثیرات آموزش مدیریت در افزایش توان و قابلیتهای مدیران ارائه می شود و ضرورت و اهمیت آموزش و تربیت مدیر در کشورهای در حال توسعه مورد بررسی قرار خواهد گرفت . منافع حاصل از سرمایه گذاری در آموزش مدیریت بیش از هر نوع سرمایه گذاری دیگر در سازمانها بر نیروی انسانی اثر دراز مدتو پر منفعتی دارد. دیدگاه حاکم بر این تحقیق این است که مدیریت به عناون حیاتی ترین رکن یک سازمان تلقی می گردد که بخاطر داشتن تأثیرات مضاعف بر اجزای دیگر و در نتیجه بر فعالیتهای یک سازمان ، مهمترین عنصر تعیین کننده موفقیت و یا شکست سازمانها به شمار می رود . اکنون در سالهای پایانی قرن بیستم و آغاز قرن بیست و یکم قرار داریم ، در وضعیتی که هنوز هم « توسعه به مفهوم جامع آن » مهمترین هدف جامعه بشریت تلقی میگردد . بررسی اجمالی متون علمی در زمینه توسعه پایدار نشان می دهد که به طور کلی منابع انسانی و نهادها و سازمانهایی که تلاش و فعالیتهای مشترک انسانها درآنها به فراورده های مفید و خدمات مورد نیاز جامعه تبدیل می شود از مهمترین عواملی هستند که توسعه جوامع مختلف به آن بستگی دارد.
علی رغم اینکه همه دولتها و ملتها تلاش گسترده ای در جهت توسعه و آبیاری و عمران روستایی انجام می دهند ، تجربه نشان می دهد که تنها به کار گیری تکنیکها ، توزیع نهاده ها ، قطعات و لوازم و ابزار ، کاربری سیستمهای آبیاری مدرن و ... سبب توفیق ملتها نیست ، بلکه همزمان با به کارگیری آخرین تجربه ها و اطلاعات علمی ، مدیریتهای صحیح و اصولی در راهبری و سیاستگزاری آبیاری بسیار تعیین کننده و با ارزش است. شکی نیست که همه کشورها به جهت خروج از بن بست فقر و گرسنگی و افزایش عملکرد محصول در واحد سطح به دنبال راهبری و به کارگیری آبیاری هستند . اما نظر به اینکه ایدئولوژیها ، سیاستها ، فرهنگها ، امکانات پرسنلی و مالی ، و عقاید انسانها بسیار متفاوت و متغیر است ، لذا برنامه ریزی آبیاری نیز به دنبال نظریات چنین سیاستگذاریها بسیار متغیر و سبب گردیده که رشد و توسعه آبیاری در سطح جهان بسیارمتغیر و توفیقات و تجارب کسب شده بسیار متفاوت باشد. برخی از کشورها با مدیریت مطلوب ضمن پرداختن به ابهاد مختلف و زوایا و ریزه کاریهای راهبری آبیاری این علم و فرهنگ را به حد و سقف توسعه رسانیده اند و پاره ای به دلیل نداشتن ابزار مورد نیاز اعم از اقتصادی ، اجتماعی ، پرسنلی ، فنی ، تکنیکی و ... بسیار ناکام عمل نموده اند. متغیرهای بسیار زیادی در بهکارگیری اصولی و منطقی آبیاری دخالت دارند از جمله رقابت شدید وتنگاتنگ بخش کشاورزی با صنعت و معدن و آب آشامیدنی شهرها و ... ایجاب می کند که یک توازن صحیح و منطقی در این بخش ایجاد گردد و دراین ارتباط نقش هدایتگر دولت و مشارکتهای فعال مردمی و بخش خصوصی به گونه ها و جنبه های متفاوتی در سطح جهان متجلی گردیده است . چگونگی سهم و مشارکتهای دولت ، حدود و اختیارات مشارکتهای مردمی و توازن منطقی بین آن نشان از توفیقات و ناکامی دولتها و ملتها دارد. نظر به اینکه محدودیت آب ، اساسی ترین و حیاتی ترین مشکل و معضل کشورماست ، در برنامه های پنجساله اول و دوم (4) اولویت ویژه ای به آن داده شده و از طرفی دیگر راندمان آبیاری در کشور ، در حد و سطح بسیار پایینی قرار دارد (3) لذا بر آن شدیم نگاهی گذرا و مروری مختصر بر نقش مدیریت دولتی در توسعه و عدم توسعه آبیاری در چند کشور مختلف جهان از جمله ایران بیندازیم و از این رهگذر تجربیات و توفیقات دیگران را یادآور شویم به این امید که روزی با اعمال مدیریت صحیحتر دولتی و مشارکتهای بهتر مردمی ، قدمهای مؤثری درتوسعه امور آب و آبیاری و در نهایت آبادانی کشور برداشته باشیم .
در ادبیات مدیریت ، کلمه استراتژی ( Strategy) از نظر ریشه به دو منشأ ربط داده می شود . اول به کلمه لاین " Stratum" که نام یک ژنرال قدیمی یونان است و به دلیل دانش و هنر نظامی وی مورد استفاده قرار گرفته است . در زبان فارسی ، استراتژی با راهبرد ، رهیافت ، راهبری ، راه کار اصولی برای رسیدن به هدف ، لشکرکشی و از نظر مفهوم ، روش با سیاستی برای دستیابی به هدفهای معین مترادف است. استراتژی که به عنوان یک گرایش علمی امروزی ، در ادبیات مدیریت و تئوریهای تصمیم گیری ، جایگاهی خاص و همه را برای خود به دست آورده است ، توسعه خود را مدیون اهمیتی می داند که در زمینه های نظامیگری دارا بوده است . در طول تاریخ ، تحقق مؤثر و بهره ور اهداف نظامی در جنگ و دفاع ، نشانگر نیروی استراتژیک ارتشها بوده است . استراتژی در مفهوم نظامی ، هنر آرایش ( طراحی ) و رهبری ( فرماندهی ) عملیاتی است که ارتش ( نیروها ) در یک جنگ ، بدانها مبادرت خواهد کرد. بدین ترتیب ، استراتژی طرحی کلی برای جنگ ، ایجاد یک طرح نظام مند و به دیگر سخن ، قرار دادن ارتش در یک نظام جنگی به صورت عملیات ذهنی ، به جای اقدام به عملیات بالفعل و جنگیدن است.
موجودات زنده اعم از گیاهان ، حیوانات ، و انسانها پس از تولد و پا گذاردن به عرصه حیات ، مراحل مختلفی را یکی پس از دیگری در یک سیر تکاملی و به هم پیوسته طی می کنند تا اینکه سرانجام به مرحله پیری می رسند . سازمانها نیز همانند موجودات زنده در موقعیتهایی خاص پا به عرصه وجود می گذارند و سپس در صورت موفقیت با عبور از مراحل گوناگون رشد و توسعه به مرحله پیری سازمانی – یعنی مرحله ای که در آن از قدرت تحرک و درجه انعطاف پذیری سازمان به گونه قابل ملاحظه ای در مقایسه با مراحل قبلی آن کاسته می شود – می رسند تا اینکه در پی این مرحله چراغ عمر سازمان به تدریج و یا یکباره خاموش می شود ؛ با این تفاوت که سازمانها می توانند قبل از ورود به وادی پیری و یا حتی بعد از ورود در آن با اتخاذ استراتژیهای نوین و ایجاد مجموعه ای از تغییرات هماهنگ در تارو پود خود ، وارد چرخه عمری جدید گردند و مجدداً سیر تکاملی تازه ای را ، که در ان توانمندیها و شادابی جدیدی در سازمان ایجاد می شود ، آغاز نمایند. آنکه سازمانها دقیقاً قبل از رسیدن به مرحله پیری چه مراحلی را طی می کنند ، خود سؤال جداگانه ای است که باید در فرصتی دیگر بدان پرداخت . دراینجا فقط لازم است قبل از ورود به اصل موضوع به چند نکته مقدماتی توجه شود: اول اینکه علی رغم حساسیت و توجه روز افزونی که دانشمندان مدیریت به تازگی در این خصوص به خرج داده اند ، در عین حال ، ادبیات معاصر مدیریت در این زمینه بسیار ضعیف و به تعبیری در مرحله ابتدایی قرار دارد. امروزه تئوریهای مدیریت با پشت سر گذاشتن بیش از یک قرن سابقه تاخت و تازهای نظریه پردازی و ذخیره سازی انبوهیاز فنون و تکنیکهای پیشرفته ، در عین حال ، هنوز هم نتوانسته اند چارچوب نظری و کاربردی منسجمی را در باب چگونگی « جوان سازی » و « تجدید حیات سازمانی » در وضعیتی که چراغ عمر سازمان بر اثر پیری رو به خاموشی می رود ، ارائه دهند ، به گونه ای که یکی از صاحبنظران کاربرد روش علمی تبلور را برای حل معضلات سازمانی در عصر کنونی « فاجعه » قلمداد نموده ، حتی تلاش می کند تفسیر جدیدی از « علم » و « مدیریت علمی » ارائه دهد . نکته دوم اینکه درجه بزرگی سازمان و سالهای عمر آن را نمی توان در زمره علتها و یا شاخصهای پیری سازمان بر شمرد به گونه ای که بر مبنای آن سازمانهای بزرگ و پر سابقه در ردیف سازمانهای فرتوت ، و سازمانهای کوچک و کم سابقه درشمار سازمانهای جوان فرض شود. حجم سازمان و عامل زمان به خودی خود موجبات رسیدن به مرحله پیری رافراهم نمی سازد. چه بسا بتوان سازمانهایی را یافت که با حجمی نه چندان بزرگ و عمری نه چندان طولانی ، در عین حال ، در زمره سازمانهای بالغ قرار گیرند. نکته بعدی اینکه بنا بر تجربیات مدیریت در سازمانهای امروزی « هر فرایندی از رشد ، شرایط سقوط خود را به وجود می آورد » ؛ یعنی اینکه سازمانها به صورت طبیعی به سمت کهولت و پیری سیر می کنند . این موضوع طبیعتاً با نظریه آنتروپی در تئوری سیستمها مطابقت دارد. بر پایه این نظریه ، ساختارهای سازمانی به خودی خود ه سمت واگرایی و از هم گسیختگی درونی کشش دارند ، مگر اینکه همواره انرژی جدیدی ، سازمان را به سمت همگرایی و رسیدن به رشد بیشتر سوق دهد. از اینرو با توجه به روند رو به تزاید انحلال و از هم پاشیدگی بسیاری از سازمانهای امروزی ، امر جوان سازی و فراهم آوردن مکانیزمهای تحول آفرین برای تداوم حیات بسیاری از سازمانهای بزرگ و کوچک کاملاً الزامی و اجتناب ناپذیر است. در این مقاله تلاش می شود ضمن ارائه تصویری روشن از وضعیت پیری سازمان به گونه ای که مانع از فرو افتادن آن در گرداب افت تدریجی » گردیده و متضمن استمرار رشد و شکوفایی آن در بستر زمان باشد ، مورد بررسی قرار گیرد.
در این مقاله ، فرایند تحقیق و توسعه ، مدیریت ، سازمان ، چگونگی هدایت و اجرای برنامه های آن ، در پرتو آخرین یافته ها ، مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد . ابتدا ماهیت فرایند تحقیق و توسعه از نظر می گذرد و به منظور تبیین آن چرخه عمر تکنولوژی و محصول مطالعه می شود . سپس سازماندهی ، ترتیبات و تأثیرات آن در اجرای برنامه ها ، چگونگی تخصیص منابع و نیز شیوه انتخاب و مدیریت طرحهای تحقیق و توسعه ، مورد تتبع قرار می گیرد . آنگاه روند آفرینشگری و نوآوری ، اهمیت و جایگاه آن در فرایند تحقیق و توسعه ، ارتباط خلاقیت با رهیابی در حل مساله و نیز تدابیر و شرایط لازم برای رسیدن به این مهم ، بررسی می گردد . متعاقباً عوامل مؤثر بر موفقیت و کامیابی طرحهای توسعه ، بویژه تأثیر گذاری چگونگی توصیف و انگاره محصول جدید ، و عناصر سازنده توصیف موفقیت آمیز ، مطالعه و تحلیل می شود.
با توجه به محدودیت عقلایی ، که هر انسان به تنهایی دچار آن است ، شاید همکاری و تشریک مساعی گروهی تنها راه دستیابی به یک سیستم تصمیم گیری منطقی ، منظم ، جامع و کامل باشد . سازمانهای مدرن امروزی چنان وسیع و پیچیده شده اند که مدیریت آنها از عهده یک فرد به تنهایی بر نمی آید و مدیر مجبور است در تصمیم گیری ها و اداره امور سازمان ، از دیگران کمک بگیرد . پیچیدگی تصمیمیات مدیریت باعث خواهد شد که مدیر برای تصمیم گیری بهتر ، از افراد متعهد و با موقعیتهای شغلی مختلف و تخصصهای گوناگون دعوت به عمل اورد . در جایی که از نظر پست و مقام ، تفاوتهایی میان اعضای گروه وجود دارد ، احتمال اینکه عضو با نفوذی اعضای دیگر را تحت تسلط و نفوذ خود قرار دهد ، بسیار زیاد است . کنش متقابل ارتباطی در یک تصمیم گیری گروهی در مقایسه با تصمیم فردی می تواند هم موجب افزایش و هم موجب کاهش کیفیت تصمیم گردد. وقتی اعضای یک گروه عملاً رو در روی هم قرار می گیرند و به کنش متقابل با هم می پردازند ، می توانند ضمن عیبجویی از همدیگر ، دیگران را نیز برای انطباق دادن با خود ، تحت فشار قرار دهند . به علاوه موقعیت افرادی که ار تخصص بالا و یا از سن و تجربه زیاد برخوردارند به افراد کم تجربه و جوان فرصت ارائه نظر نخواهد داد. یکی دیگر از مشکلات تصمیم گیری گروهی ، پدیده تکفردی است . این مشکل هنگامی که تأکید بر یکپارچگی و انسجام گروهی ، حالت افراطی به خود می گیرد و احساس شدید و قوی « مادیون » در ان ایجاد می شود به وجود می اید. از روشهای متعددی برای موثر کردن تصمیم گیری چون توفان مغزی ، روش دلفی و تکنیک گروه اسمی استفاده شده است. اگر چه استفاده از این فنون تا حدودی مشکلات تصمیم گیریهای گروهی را حل کرده است ولی بکارگیری آنها به جهت زمان و هزینه ، خالی از اشکال نیست . به علاوه در دنیای پیچیده و متلاطم امروزی پیچیدگی تصمیمات به حدی است که عملاً استفاده از روشهای ذکر شده غیر ممکن می شود و نیاز به یک روش جامع بیش از پیش احساس می گردد. فرایند تحلیل سلسسله مراتبی (AHP) یکی از معروفترین فنون تصمیم گیری چند منظوره است که اولین بار توسط توماس . ال . ساعتی عراقی الاصل در دهه 1970 ابداع گردید . این روش در هنگامی که عمل تصمیم گیری با چند گزینه رقیب و معیار تصمیم گیری روبرو است می تواند استفاده گردد. معیارهای مطرح شده می توانند کمّی و کیفی باشند . اساس این روش تصمیم گیری بر مقایسات زوجی نهفته است . تصمیم گیرنده با فراهم آوردن درخت سلسله مراتب تصمیم ، آغاز می کند . درخت سلسله مراتب تصمیم ، عوامل مورد مقایسه و گزینه های رقیب مورد ارزیابی در تصمیم را نشان می دهد . سپس یک سری مقایسات زوجی انجام می گیرد . این مقیسات وزن هر یک از فاکتورها را در راستای گزینه های رقیب مشخص می سازد . در نهایت منطق AHP به گونه ای ماتریسهای حاصل از مقایسات زوجی را با همدیگر تلفیق می سازد که تصمیم بهینه حاصل آید. AHP در آغاز برای تصمیم گیریهای انفرادی در یک محیط متلاطم و فازی ارائه شد . سپس در دهه هشتاد به چگونگی استفاده از آن در تصمیم گیری های گروهی پرداخته شد . استفاده از AHP در تصمیم گیریهای گروهی باعث خواهد شد که نه تنها مزایای فنون تصمیم گیری گروهی حفظ شود بلکه معایب آنها ( همانند سرعت ، هزینه و تکفکری ) برطرف شود. در این مقاله تلاش خواهد شد که به کاربرد AHP در هماهنگ کردن تصمیمات اعضای گروه پرداخته شود . AHP به تصمیم گیرنده عالی کمک خواهد کرد که به گونه ای تصمیمات تمام اعضای گروه را با همدیگر ترکیب کند که تصمیم بهینه در برگیرنده نظریات همه اعضا باشد . در این مقاله مراحل تصمیم گیری گروهی به کمک AHP با استفاده از یک مثال تشریح خواهد شد؛ در اینمثال فرض خواهد شد که گروه از یک کمیته سه نفره تشکیل می شود و مدیریت سازمان می خواهد از تصمیمات آنها برای انتخاب یک سیستم کامپیوتری جدید استفاده کند.
پیش بینی تولید و مصرف نفت خام در کشور نشان می دهد که حدود سال 1389 یعنی 15 سال دیگر منحنی های تولید و مصرف نفت خام به یکدیگر می رسند . در این نقطه درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت به صفر می رسد . در این زمان جمعیت کشور به 85 میلیون نفر بالغ می گردد . بنابراین باید برای آینده اقتصاد کلان به گونه ای برنامه ریزی کنیم که صادرات غیر نفتی جای صادرات نفت را بگیرد . طبق برآورد این مقاله چنانچه بخواهیم درآمد ارزی سالانه را در سطح امروز نگهداری کنیم لازم است تولید ناخالص داخلی کشور به طور متوسط حدود 4/7 درصد در سال و صادرات غیر نفتی حداقل 14 درصد در سال رشد داشته باشد . برای حصول به این هدف لازم به نظر می رسد که در چهار محور برنامه ریزی کنیم . تصحیح ساختار سرمایه گذاری و تولید در بخش واقعی ، خلق مزیتهای نسبی ، گسترش روابط و همکاریهای اقتصادی و بازرگانی بین المللی و ادامه اصلاحات اقتصادی .
