مهدی اکبرنژاد

مهدی اکبرنژاد

مدرک تحصیلی: دانشیار دانشگاه ایلام
پست الکترونیکی: m_akbarnezhaad@yahoo.com

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۴ مورد.
۲۱.

اعتبارسنجی سندی و تحلیل متنی روایات فرزندآوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اعتبارسنجی سند روایات مشوق فرزندآوری روایات مخالف فرزندآوری تحلیل متنی روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۶ تعداد دانلود : ۶۷۳
از مباحث مهم مطرح شده چند دهه گذشته در ایران و جهان، مسئله جمعیت و کنترل یا افزایش آن است. دراین باره روایات متعدد و گاه به ظاهر متعارضی در منابع روایی شیعه وجود دارند که می طلبد از جهت سند، اعتبارسنجی و از جهت متن، تبیین و تحلیل گردند. برای دست یابی به این هدف، ابتدا اعتبار سندی روایات مشوق فرزندآوری و سپس روایاتی که به نوعی به کنترل موالید اشاره دارند بررسی شده ، آنگاه با تکیه بر دیدگاه رجالیون و تحلیل روایات صحیحِ مشوقِ فرزندآوری، به اثبات رسیده که حکم اولیه تکثیر نسل و ازدیاد فرزندآوری، رجحان و استحباب است و از روایتی که توهم مخالفت آن با ازدیاد نسل می رود، چنین استفاده ای نمی شود.
۲۲.

نقد روایات نزول قرآن بر زبان صحابه (نگاهی به کتاب الاتقان سیوطی)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: نزول قرآن لسان صحابه سیوطی الاتقان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۲ تعداد دانلود : ۵۶۴
یکی از مهم ترین منابع در زمینه علوم قرآنی، کتاب «الاتقان فی علوم القرآن» جلال الدین سیوطی است که از جهات مختلف در کانون توجه محققان و دانش پژوهان این حوزه است. این اثر همچون تألیفات دیگر، از کاستی و خطا مصون نیست و آسیب هایی بدان راه یافته است و به واسطة جایگاه درخوری که در عرصة علوم قرآنی دارد، عدم توجه به این ایرادات، پیامدهای گسترده ای را به دنبال خواهد داشت. ازاین رو در این پژوهش که با روش کتابخانه ای و به شیوة تحلیل محتوا صورت پذیرفته است، به بررسی و نقد یکی از انواع مورد تردید در این تألیف می پردازیم. نوع دهم از مباحث الاتقان با عنوان «فیما انزل من القرآن علی لسان بعض الصحابه» مدعی نوعی از پیش نزول یا الهام برخی از آیات قرآن کریم بر زبان صحابه پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم است. فارغ از تحلیل سندی، بررسی محتوایی این اخبار، مضمون آنها را در تقابل با مسلمات عقلی، تاریخی و نقلی نشان می دهد.
۲۳.

امام رضا (ع) و جاعلان حدیث (بررسی بسترهای وضع حدیث و موضع گیری های آن حضرت در قبال این مسئله)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) بنی عباس وضع حدیث پالایش حدیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۴ تعداد دانلود : ۴۱۹
از آغازین روزهای پیدایش اسلام، بعد از قرآن، سنت به عنوان دومین چشمه زلال گسترش و تبیین معارف دینی شناخته شده است؛ امّا این جریان دستخوش پاره ای از آسیب ها شد که حساسیت دلسوزان و عالمان و بزرگان اسلامی را برانگیخت. یکی از این آسیب ها، پدیده وضع و جعل حدیث بود. با عنایت به این که مقابله با این جریان از سوی بسیاری از بزرگان اسلامی از همان روزهای آغازین پیدایش این پدیده نامبارک در دایره احادیث، صورت گرفته، این پژوهش تلاش کرده است ضمن بررسی و تحلیل بسترهای جعل حدیث در زمان امام رضا (ع) ، موضع گیری آن حضرت در قبال این مسئله را نشان دهد. نتایج، حکایت از آن دارد که پیدایش جریانات و نحله های فکری گوناگون، اندیشه های غالیانه، مخالفت با امامان (ع) و قدرت طلبی بیش از حد بنی عباس، از مهم ترین عوامل جعل حدیث در زمان امام رضا (ع) بوده است. در مقابل، آن حضرت اقدامات مهمی را انجام دادند تا مانع رسیدن بانیان این جریان به اهداف خود شوند از جمله: تبیین معیارهای احادیث معتبر و قابل قبول، توصیه به اصحاب برای اخذ و روایت حدیث از منابع معتبر، عرضه روایات بر امام (ع) و پالایش احادیث و در برخی موارد، برخورد تند با وضع کنندگان احادیث.
۲۴.

نظام سازی اسلامی در حوزه اجتماعی از منظر علم مدیریت و فقه اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فقه اسلامی نظام سازی اسلامی تحلیل مضمون کیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲۱ تعداد دانلود : ۶۴۰
هدف از این پژوهش بررسی و تبیین ابعاد نظام سازی اسلامی در حوزه اجتماعی می باشد. روش این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی از نظر ماهیت کیفی است که به طور خاص از تحلیل مضموم و گروه کانونی استفاده شده است.ابزار گردآوری داده ها بررسی متن آیات و تفاسیر از قرآن کریم بوده و در بخش گروه کانونی از نظر 8 نفر از اساتید صاحب نظر در رشته های مدیریت و فقه اسلامی، استفاده گردیده است. یافته ها: در بخش تحلیل مضمونی با بهره گیری از آیات قرآن 483 کد و مضمون اولیه احصاء شد پس از جمع آوری اطلاعات، مؤلفه های آن از طریق تحلیل مضامین استخراج و انتخاب مؤلفه های نظام سازی اسلامی با روش تشکیل نهایی گروه کانونی انجام شد. مؤلفه های نظام سازی اسلامی از نظر خبرگان، در هشت دسته مضامین فراگیر شامل: جامعه حق مدار، بصیرت اجتماعی، معنویت اجتماعی، ارتباطات اخلاقی، فضیلت اجتماعی، مشورت و مشارکت گرایی، شایسته سالاری، شفافیت، ایثار و فداکاری می باشد. نتیجه گیری: پس از شکل گیری مدل پژوهش از منظر گروه کانونی، مؤلفه های جامعه حق مدار، مشورت و مشارکت، شایسته سالاری و شفافیت، بیشترین نقش را در نظام سازی اسلامی را دارند.
۲۵.

تحلیل و پاسخ به شبهه درگیری پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم با یهود بنی قریظه(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: بنی قریظه یهود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم کشتار جمعی.

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶۱ تعداد دانلود : ۹۵۵
در این مقاله، شبهه قتل عام یهود بنی قریظه توسط پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم، واکاوی و تحلیل شده است. این پژوهش با تحلیل داده های تاریخی و قرآنی، به روش «فنی» به انجام رسیده و با ذکر دلایل و شواهد و نقد نظرهای گوناگون، اثبات گردیده که مردان جنگی قبیله مزبور به سبب خیانت، نفاق ورزی، شبهه افکنی، نقض پیمان مکرر، یاری دشمنان مشرک و تلاش برای نابودی نظام نوپای اسلامی، اعدام شده اند. البته آمار مبالغه آمیز تعداد کشته ها پذیرفته نیست. با این بررسی، جرم سنگین قریظیان و بی اعتباری مظلوم نمایی مخالفان در ادعای خشونت طلبی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و بی گناهی طرف مقابل تبیین گردیده است. بدین روی می توان دستاویز تهاجم سنگین تبلیغی در این خصوص را از دست مخالفان گرفت و زمینه ای برای تعامل سازنده و همفکری بیشتر با پیروان دیگر ادیان فراهم آورد. علاوه براین، اخبار منابع کهن تاریخی دربارة اسرای آنان، درست نیست؛ از جمله اینکه گفته شده: براساس مبنای روایتی تاریخی به شام کوچانده شده اند، رسیدن به کنه واقعیت آن، نیازمند پژوهشی گسترده و عمیق است.
۲۶.

آداب و اهداف سوگواری معصومین(ع) بر سیدالشهدا(ع)

کلیدواژه‌ها: عاشورا سیره امام حسین (ع) ائمه معصومین (ع) سوگواری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۵ تعداد دانلود : ۵۰۷
بی شک، شهادت امام حسین(ع)، بزرگترین مصیبتی است که بر جهان تشیع وارد شده است. امامان معصوم(ع) نیز نه تنها در ماه محرم بلکه در هر فرصتی که مهیّا می شد به اقامه سوگواری بر آن حضرت، می پرداختند؛ با این حال، متأسفانه، سنت عزاداری و سوگواری بر سالار شهیدان، در طول تاریخ، دچار تحریف و دگرگونی بسیاری شده است تا جایی که به نظر می رسد انجام برخی از اعمال به عنوان عزاداری، نه تنها ثوابی ندارد بلکه موجب بدبینی دشمنان اسلام شده و دست مایه ای برای زیر سؤال بردن ارزش های والای عاشورا گردیده است؛ به همین دلیل، پژوهش مذکور با رویکردی توصیفی – تحلیلی و با استناد به منابع معتبر و متعدد روایی، تلاش کرده است آداب و اهداف عزاداری امامان معصوم(ع) بر سیدالشهدا(ع) را به تصویر بکشد. نتایج، نشان از آن دارد که سوگواری بر امام حسین(ع) در سنت معصومین(ع) آداب ویژه ای داشته است از جمله: ترک زینت، لباس سیاه پوشیدن، برپایی مجالس عزاداری و ایراد خطبه در آنها، نوحه خوانی، گریستن، گریبان چاک کردن و به سر و صورت زدن، تسلیت گفتن به یکدیگر، ترغیب شاعران به مرثیه سرایی برای سالار شهیدان و نیز سفارش به زیارت قبر امام حسین(ع) و تبیین نتایج این زیارت. از مهمترین اهدافی که امامان معصوم از سوگواری بر سالار شهیدان داشته اند می توان به مواردی چون:حفظ دستاوردهای نهضت عاشورا و آگاه شدن مردم از حقیقت دین حنیف، اشاره کرد؛ علاوه بر اینها اجر و پاداشی را که خداوند برای عزاداران حسینی در نظر گرفته است، در روایت های متعددی بیان فرموداند از جمله: پیوند با سید الشهداء(ع)، محشورشدن با امام حسین(ع)، آمرزش گناهان، رهایی از هول و هراس روز قیامت و...
۲۷.

شیوه های نقل به معنای احادیث در مجمع البیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روایت نقل به معنا مجمع البیان آسیب شناسی حدیث

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات تاریخ حدیث رواه و محدثان
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر متون حدیث
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث علوم حدیث کلیات
تعداد بازدید : ۱۴۷۲ تعداد دانلود : ۶۶۰
از جمله مباحثی که در علوم حدیثی مورد بحث و بررسی قرار گرفته، موضوع نقل به معنای احادیث می باشد که درباره اصل آن موافقان و مخالفانی وجود دارد، و عده ای که پذیرفته اند، تحت شرایطی خاص آن را مجاز دانسته و معتقدند که خارج از این ضوابط نباید نقل به معنا صورت گیرد. نوشته پیش رو در همین ارتباط درصدد است تا بررسی کند در تفسیر مجمع البیان که در آن به نقل روایات اهتمام و توجه شده، آیا نقل به معنای احادیث اتفاق افتاده است یا خیر؟ و آیا معیارهای لازم در این نقل به معنا رعایت شده است؟ روش تحقیق در این مقاله تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد. یافته این پژوهش آن است که در این تفسیر، چهار نوع نقل به معنا به کار رفته است؛ جابجایی واژه های مترادف، استناد به بخشی از الفاظ یا مضامین روایات، ترکیب عبارات چند حدیث و ارائه ساختاری جدید از روایات، که به تفصیل بیان شده اند. همچنین مشخص شد که این نقل به معنا آسیب هایی نیز داشته است که در این پژوهش بدان پرداخته شده است.
۲۸.

روش های فرهنگی امام رضا(ع) در خصوص زنده نگه داشتن یاد و نام امام حسین(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) امام حسین (ع) محرم عاشورا رویکردهای فرهنگی حفظ دستاوردها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۰ تعداد دانلود : ۴۲۱
در قیام شکوهمند حسینی، به مدد معماری هوشمندانه و شجاعت دوراندیشانة آن یگانة دوران، تمامی ابعاد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی واقعة کربلا، چنان سنجیده و در آرایشی بی بدیل، در کنار هم قرار گرفتند که سیر زمان، دم به دم بر استحکام، عمق و اثرگذاری آن می افزاید. با این حال، یکی از مهم ترین دلایل این اثرگذاری، سیرة ائمه اطهار (ع) در زنده نگه داشتن یاد و راه سیدالشهدا (ع) است. این مقاله، تلاش کرده تا روش ها و رویکردهای فرهنگی امام علی بن موسی الرضا (ع) را به منظور پاسداشت و محافظت از قیام سالار شهیدان (ع) ، مورد بررسی قرار دهد. نتایج نشان از آن دارد که حضرت برای زنده نگه داشتن یاد و راه سیدالشهدا (ع) ، روش ها و راهکارهای ویژه ای داشتند، ازجمله: تبیین جایگاه والای امام حسین (ع) در میان سایر ائمه (ع) ، ابراز تنفر از قاتلان آن حضرت، تبیین نتایج بی حرمتی و احترام نسبت به عاشورا، ترغیب شاعران به مرثیه سرایی بر سالار شهیدان (ع) ، توصیه به روزه داری در ماه محرم، تقدیس تربت سالار شهیدان (ع) ، توصیه به زیارت قبر آن حضرت و تعیین زمان ها و دعاهای مخصوص برای آن و تبیین نتایج این زیارت مانند: رسیدن به قرب الهی، برخورداری از شفاعت و برابری آن با حج ، برپایی سوگواری و بیان نتایج آن همچون حفظ دستاوردهای نهضت عاشورا، آگاهی از حقیقت دین، پیوند با سیدالشهدا (ع) ، آمرزش گناهان و رهایی از هول و هراس روز قیامت.
۲۹.

القاء و تلقین، به عنوان یکی از روش های تربیتی در قرآن از نگاه مفسران

کلیدواژه‌ها: القاء تلقین تربیت قرآن روایات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳۵ تعداد دانلود : ۴۹۲
در قرآن و روایات روش های تربیتی فراوانی از جمله: نصیحت و ارشاد، تشویق و ترهیب، قصه پردازی و... بیان شده است؛ این پژوهش در پی کشف و اثبات یکی دیگر از روش های تربیتی در قرآن تحت عنوان «القاء و تلقین» است. اصلی کارآمد که به شکل نامحسوسی تحت الشعاع روش های دیگر از آموزه های والای تعلیمی تربیتی قرآن قرار گرفته است. در این بررسی با استناد به گونه های مختلفی از آیات، میزان به کارگیری این روش در قرآن و کارآیی آن در زندگی انسان ها تبیین شده است؛ روش تحقیق در این نوشتار توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی است. در این راستا تلقین کنندگان ذیل چهار عنوان (خداوند، انسان، ملائکه، جن، شیطان) دسته بندی شده اند. نتیجه مطالعات ضرورت وجود القاء و تلقین را به عنوان روشی کارآمد در حوزه تعلیم و تربیت -در قرآن و روایات اثبات نموده است.
۳۰.

بررسی مؤلفه های امید افزایی در تفسیر سوره کوثر

کلیدواژه‌ها: سوره کوثر امید افزایی حضرت زهرا سلام الله علیها

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : ۱۱۵۵ تعداد دانلود : ۶۱۴
امید به زندگی از مواردی است که هر انسانی به داشتن آن نیازمند است و بدون آن ادامه زندگی ممکن نخواهد بود، سوره کوثر نیز از سوره هایی است که امید به داشتن آینده ای روشن را در وجود انسانهای مومن افزون می کند. این سوره مبارک دارای فضائل بسیاری است. اگر این سوره را از نظر تفسیری مورد بررسی قرار دهیم جنبه های زیادی در این سوره وجود دارد که پیام آور خیر و برکت و سرشار از امید و فضیلت برای پیامبر صلی الله علیه و آله است. علاوه بر این پیشگویی که خداوند متعال در این سوره مبارکه بیان کرد نوید بشارتی بزرگ و خجسته به تمام مسلمانان بخصوص پیامبر عظیم الشأن اسلام صلی الله علیه و آله است. معرفی سوره کوثر به عنوان سوره بشارت آمیز و منشأ امید و خیر به پیامبر صلی الله علیه و آله در روایات و بیان نظریات مفسران در برخی کتب تفسیری مطرح گردیده است. این پژوهش در صدد است با بررسی مولفه های امید افزایی در تفسیر سوره کوثر، منشأ امید وخیرکثیر را در این سوره مورد مداقه و بازبینی قرار دهد.
۳۱.

اثر بخشی نماز بر آرامش روان از دیدگاه قرآن کریم

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم نماز آرامش روان و اثربخشی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی
تعداد بازدید : ۳۳۶۷ تعداد دانلود : ۳۱۹۹
یکی از مهم ترین نیازهای بشر دست یافتن به آرامش روحی و روانی است و بسیاری از اقدامات و کارهایی که انجام می دهد برای پاسخ به این نیاز است. مسأله ای که همیشه برای آدمی به عنوان دغدغه مطرح بوده این است که راه رسیدن به آرامش واقعی روح و روان در چه چیز یا چیزهایی است؟ پرسشی که در متون دینی ما به روشنی بدان پاسخ داده شده و آن این که آرامش واقعی تنها با یاد خداوند میسر است و بالاترین مرتبه یاد خداوند با نماز حاصل می شود. مسأله ای که این مقاله در صدد پاسخ به آن است این که از نگاه قرآن کریم چگونه با نماز می توان آرامش یافت؟ و با چه اسلوب و روشی این مهم حاصل خواهد شد؟ روش تحقیق در این نوشته شیوه توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای است.
۳۲.

واکاوی بارزترین پیامدهای تعصب و قومیت گرایی در دانشگاه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۰۱۱ تعداد دانلود : ۶۸۵
هدف : این پژوهش درصدد بررسی واکاوی بارزترین پیامدهای تعصب و قومیت گرایی در دانشگاه هااست. روش: این پژوهش با روش کتابخانه ای- اسنادی به تحلیل محتوای کیفی انجام گرفته است. یافته ها:آثار و پیامدهایی مانند از بین رفتن اتحاد و انسجام، انحراف از عدالت، فقدان ایمانی، تفکر انحصار طلبی و برتری، سد راه علم و ...، باعث به وجود آمدن محیطی ناراضی، آشفته، متفرق، بی انگیزه، فقدان خود اتّکایی در دانشگاه اسلامی می شوند که در چنین محیطی، قومیت گرایی در بینافراد آن رواج پیدا خواهد کرد. نتیجه گیری:یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که قومیت گرایی در دانشگاه اسلامی نه تنها در سرنوشت دانشگاه تأثیر دارد و نظام دانشگاه اسلامی را مختل می سازد؛ بلکه در سرنوشت کشور نیز تأثیر مستقیم می گذارد و باعث عدم رشد و پیشرفت کشور خواهد شد. در نهایت تنها چیزی که عاید دانشگاه و به تبع آن جامعه می شود چندگانگی، اختلاف و تفرقه ای است که تنها ثمره اش رکود نیروی فعال و خلاق جامعه است.
۳۳.

بررسی فساد اداری از دیدگاه قرآن و احادیث(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فساد اداری گونه های فساد اداری راهکارهای مبارزه با فساد اداری فساد اداری از نظر قرآن و حدیث

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مدیریت گروههای ویژه مدیریت اسلامی
  2. حوزه‌های تخصصی مدیریت مدیریت سازمانی و منابع انسانی رفتار سازمانی
تعداد بازدید : ۴۷۶۳ تعداد دانلود : ۸۹۳۷
این پژوهش با به کارگیری شیوه اسنادی و بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی بر مبنای محتوای قرآن کریم و اصلی ترین متون روایی شیعه به بررسی مسئله فساد اداری پرداخته است. ماهیت فساد اداری از این دیدگاه تبیین شد که عبارت است از ایجاد هرگونه اخلال و انحراف در اهداف و عملکرد بایسته حکومت اسلامی؛ هم چنین به برخی از گونه های آشکار فساد اداری در این متون همچون ارتشا، رابطه گرایی، تقلب و تزویر اشاره شده است. در ادامه پاسخگویی به سؤالات تحقیق، پیامدهای عمومی و فردی فساد، و نهایتاً راهکارهای مبارزه با این پدیده در قالب راهکارهای سازمانی، اقتصادی، فرهنگی و قضایی دسته بندی شده است. نتایج این پژوهش نشان داد که به رغم نو بودن طرح مسئله فساد اداری با توجه به جایگاه و اهمیت حکومت در تعالی مادی و اخروی انسان در منابع اسلامی به این مهم پرداخته شده است و به طور کلی اسلام یک دیدگاه همه جانبه نگر و سامانمند به زمینه ها و راهکارهای مبارزه با فساد اداری دارد.
۳۴.

تأثیر قرآن و حدیث در دیوان مولانا حسن کاشی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن و حدیث دیوان اشعار حسن کاشی شیوه های تأثیرپذیری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی بازتاب آیات و احادیث
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن، ادبیات و هنر
تعداد بازدید : ۲۱۲۷ تعداد دانلود : ۱۱۵۹
شاعران ایرانی از آغاز پیدایش زبان فارسی، کم و بیش به قرآن کریم و احادیث توجّه داشته اند. این توجّه در سده های هفتم و هشتم با گسترش معارف اسلامی و اندیشه های عارفانه به اوج خود می رسد. مولانا حسن کاشی، شاعر پارسی گوی شیعی سده ی 7 - 8 ه . ق به اقتضای تربیت خانوادگی، علاقه ی شخصی، ذهنیّت مذهبی و سنّت انعکاس معارف اسلامی در شعر پارسی با این منابع معرفتی آشنایی عمیق داشته و در اشعار خود به ویژه در قصاید به مناسبت های مختلف از آن ها بهره گرفته است. موضوع پژوهش حاضر بررسی تأثیر قرآن و حدیث در شعر اوست و پس از اشاره ای به احوال شاعر، به شیوه های مختلف استفاده ی وی از قرآن و حدیث از جمله تلمیح، تصویر، اقتباس، ترجمه، تأویل و تفسیر و حلّ پرداخته شده است. هم چنین ترکیباتی که شاعر در به کارگیری آن ها وامدار قرآن و حدیث است، بررسی شده؛ در نهایت اهداف شاعر از کاربرد قرآن و حدیث از جمله استشهاد و استناد، تشبیه و تمثیل، تعلیل و توجیه، برهان و استدلال، تبرّک و تیمّن، توصیف و بررسی گردیده است. این پژوهش بیانگر تأثیرپذیری گسترده ی شاعر از قرآن کریم و به میزان کمتر از احادیث است. شیوه ی غالب اثرپذیری او تصویری و بیشتر با هدف توصیف به ویژه توصیف و منقبت حضرت علی (ع) است.
۳۷.

بررسی و نقد سند و متن یک حدیث تفسیری درباره حروف مقطعه قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: حدیث قرآن کریم حروف مقطعه تفسیر و نقد سند

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث نقد الحدیث
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث شرح الحدیث
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر قرآن و تفسیر در روایات
تعداد بازدید : ۱۹۲۰ تعداد دانلود : ۶۵۵
یکی از موضوعات قرآنی که دیدگاه های مختلفی درباره آن مطرح شده، حروف مقطعه قرآن کریم است. در تفسیر این حروف و اینکه منظور خداوند متعال از آن ها چه بوده، سخنان متفاوتی بیان شده است. در این میان، برخی از روایات به تفسیر این حروف پرداخته اند؛ از جمله این روایات، حدیثی است که در کتاب معانی الاخبار شیخ صدوق آمده که تمام حروف مقطعه را تفسیر کرده است. از آنجا که این حدیث به عنوان منبع تفسیری در منابع بعد از ایشان و از جمله در تفاسیر روایی فراوان مورد استناد واقع شده است و در جاهای مختلف از این کتب به آن استناد شده، این پرسش مطرح می شود که میزان اعتبار و ارزش این حدیث چه اندازه است؟ و آیا می توان به عنوان یک منبع معتبر بر آن اعتماد کرد؟ در این تحقیق، مشخص شده که حدیث مذکور نه سند معتبری دارد و نه متن پذیرفتنی؛ بنابراین در تفسیر این حروف نمی توان بر آن تکیه کرد.
۳۸.

بررسی چگونگی تأثیر اختلاف قرائات در برداشت های تفسیری مجمع البیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تفسیر قرائت اختلاف قرائات طبرسی مجمع البیان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات انواع تفسیر وتأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن علوم قرآنی قرائت تاریخ قرائت
تعداد بازدید : ۲۳۸۸ تعداد دانلود : ۱۰۱۸
تفسیر صحیح آیات کلام الله مجید، همواره و در طول تاریخ اسلام تا به حال، یکی از ضرورت های جامعه اسلامی محسوب بوده است. لازمه تفسیر صحیح نیز پایبندی و تسلط بر علوم و قواعدِ مختص به آن است. علم قرائت قرآن کریم، یکی از این علوم و لازمه تفسیر به شمار می رود. بنابراین اختلاف قرائت ها می توانند نقش بسزایی بر تفسیر قرآن و برداشت های تفسیری مفسران داشته باشند. از آن جایی که تفسیر مجمع البیان، منبعی غنی در بیان اختلاف قرائت ها و پیدایش تفاوت معنایی از همین ناحیه است؛ در این پژوهش سعی شده تا میزان تأثیرگذاری و چگونگی این تأثیرات در برداشت های تفسیری شیخ طبرسی مشخص شود. همچنین گونه های این برداشت ها بر پایه تفاوت های موجود در اختلاف قرائت ها مورد کنکاش قرار گرفته و دامنه اهتمام و توجه این مفسر گران قدر در دخالت دادن این تفاوت ها روشن گردد، و در نهایت به تبیین و جمع بندی مدل انتخابی ایشان در این باره پرداخته خواهد شد.
۳۹.

علل و اسباب لعن درقرآن

کلیدواژه‌ها: لعن و نفرین عاقبت ملعونین علل و اسباب لعن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۳۶ تعداد دانلود : ۱۶۲۶
در این نوشتار به تشریح معنا و مفهوم لعن، علل واسباب لعن و عاقبت ملعونین درقرآن کریم پرداخته شده است. معنای لعن دورشدن ازرحمت خدا و دچارشدن به عذاب الهی است و این دورشدن ازرحمت و گرفتار شدن به عذاب الهی علل و اسبابی دارد که عبارتند از: کفر، دروغ، تهمت، شرک، سوءظن به خدا، اذیت خدا ورسول او، نقض عهد، نافرمانی از اوامر خدا، کفربعد از ایمان، کبر وغرور، ظلم، قتل عمد مومن، قطع صله ارحام، فساد در زمین، کتمان حق و خودداری ازنهی ازمنکر. از دیدگاه قرآن افرادی که این اعمال را انجام داده اند مورد لعن خدا و رسولان او قرار گرفته و به سرنوشت های بسیار بد و نافرجام دنیوی و اخروی گرفتار شده اند.
۴۰.

چیستی محبت متقابل خداوند و انسان(مقاله ترویجی حوزه)

کلیدواژه‌ها: خداوند انسان قرآن کریم عشق محبت و دوستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۲۶۹
محبت که می توان وجود آن را امری وجدانی دانست، برگرفته از شناخت و فرع بر آن است. مادامی که شناخت نباشد، محبتی نیز متصور نیست. به یقین محبت به خدای تعالی و دوستی خداوند با انسان که ارزشمندترین و متعالی ترین نوع از محبت است، بر همین اصل مبتنی است. جایگاه این دوستی تا بدانجاست که غایت کمال بنده تلقی می شود. در پژوهش پیش رو به معنای محبت، واکاوی حقیقت حب و بغض خداوند به بندگان خود، محبت در قرآن و اقسام و اسباب آن، نشانههای محبت انسان به خداوند متعال و موانع این محبت توجه شده است. روش این پژوهش، روشی تحلیلی توصیفی است و با استفاده از ابزار کتابخانهای انجام شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان