محمدجواد فلاح

محمدجواد فلاح

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۵۵ مورد.
۱.

میزان تأثیرپذیری منابع اخلاقی از آموزه های قرآنی در یکصد سال اخیر حوزه علمیه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال ۱۶ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۶) 89 - 107

کلیدواژه‌ها: قرآن تأثیرپذیری اخلاق اسلامی اخلاق قرآنی سده اول تأسیس حوزه علمیه منابع اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۵۶
این مقاله به بررسی میزان تأثیرپذیری منابع و متون اخلاقی منتشر شده از سوی علمای حوزه علمیه قم از آموزه های اخلاقی قرآن، در یکصد سال اخیر پرداخته است. مقاله حاضر به روش «توصیفی- تحلیلی» مهم ترین منابع اخلاق اسلامی را که در بازه زمانی 1300 تا 1400 شمسی، از زمان شکل گیری حوزه علمیه قم به دستور مرحوم آیت الله شیخ عبدالکریم حائری تاکنون تدوین شده، واکاوی کرده و میزان تأثیرپذیری آنها از آموزه های قرآنی را سنجیده است. کتب تدوین شده در این حوزه از حیث میزان تأثیرپذیری از آموزه های اخلاقی قرآن به حسب تاریخی و بر اساس محتوا و ساختار یکسان نبوده، اما بیشترین حوزه تأثیرگذاری این منابع را می توان در دوران پس از انقلاب و در آثار متاخرانی همچون استاد شهید مطهری، علامه طباطبائی، آیت الله جوادی آملی و به ویژه استاد مصباح یزدی مشاهده نمود. بخش عمده منابع اخلاقی منتشر شده در این مقاله به صورت ساختاری و محتوایی به اجمال بررسی گردیده است.
۲.

بررسی اخلاقی ابعاد مختلف آسیب زا در ورزش حرفه ای(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۵) 7 - 25

کلیدواژه‌ها: ورزش حرفه ای آسیب اخلاقی رذایل اخلاقی ارزش گذاری غلط مرجع سازی غلط

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۶۱
ورزش حرفه ای به واسطه گسترش و مقبولیتی که در جهان دارد، توسط دولت ها و شرکت ها مورد حمایت های سیاسی، اجرایی و اقتصادی قرار گرفته است. ورزش حرفه ای ابعاد و آثار مفیدی در عرصه های گوناگون دارد و برای حکم نهایی درباره ورزش حرفه ای باید نخست ابعاد مثبت و منفی آن بررسی شود و سپس این دو با هم مقایسه گردد. هدف از این تحقیق صرفاً تبیین ابعاد آسیب زا در ورزش حرفه ای (همچون آسیب های جسمی، روحی عاطفی، رفتاری اجتماعی) و بررسی اخلاقی آنهاست. این پژوهش به شیوه «توصیفی تحلیلی» با استفاده از استدلالات عقلی و اخلاقی و همچنین استفاده از نتایج پژوهش های میدانی دیگر صورت گرفته و به این نتیجه رسیده است که ماهیت و اساس ورزش حرفه ای با رویکرد کنونی در جهان در بعد جسمی بالقوه منشأ آسیب هایی همچون ضررهای جسمانی؛ در بعد روحی و عاطفی منشأ رذایل اخلاقی (همچون برتری طلبی، تکبر و تفاخر)؛ و در بعد رفتاری اجتماعی منشأ آسیب هایی (همچون ارزش گذاری غلط در اجتماع، دعوت به رذایل اخلاقی با مرجع سازی غلط و بها ندادن و کم رنگ شدن ورزش همگانی) است. از این نظر، ترویج و حمایت از آن با چالش اخلاقی مواجه است. بنابراین ضروری است دولت ها یا نهادهای حامی ورزش حرفه ای این ابعاد آسیب زا و چالش زا را مد نظر قرار دهند و در اصلاح آنها بکوشند.
۳.

عملکرد حوزه علمیه قم در حیطه اخلاق اجتماعی در یکصد سال اخیر(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال ۱۶ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۶) 27 - 46

کلیدواژه‌ها: حوزه علمیه قم تحولات اجتماعی گونه شناسی تأثیرات حوزه اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳ تعداد دانلود : ۳۰
از زمان تأسیس حوزه علمیه قم که قریب یکصد سال می گذرد، این حوزه نقش تأثیرگذاری در تحولات اجتماعی داشته است. این تحولات از منظر اخلاقی قابل بررسی و واکاوی است. مقاله حاضر با گونه شناسی این تأثیرات بر اساس شاخص هایی همچون جغرافیای تأثیر، قلمرو تأثیر، نوع مخاطب متأثر از حوزه، نوع برونداد تأثیر و نیز زمان و تاریخ این تأثیرگذاری به ابعاد گوناگون تأثیرات اخلاقی حوزه می پردازد. این گونه شناسی نشان می دهد که در یکصد سال تأسیس حوزه علمیه قم- چه قبل از انقلاب اسلامی ایران وچه بعد از آن - این حوزه توانسته است با تأثیرات اخلاقی خود در برخی مقاطع تاریخی، تحولات قابل توجهی را ارائه کند. مبارزات سیاسی- اجتماعی، خدمات عمومی و عام المنفعه، تواصی و خیرخواهی اجتماعی و مشارکت های همدلانه، و پس از انقلاب اسلامی در مقاطعی مثل جنگ، محرومیت زدایی و سازندگی کشور همواره حوزه ها الهام بخش اخلاقی اجتماع بوده اند. این تأثیر فراتر از کشور ایران در کشورهای دیگر نیز قابل رصد است.
۴.

تحلیلی بر هویت معرفتی دانش اخلاق کاربردی اسلامی

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره ۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ 45 - 62

کلیدواژه‌ها: اخلاق اسلامی هویت اخلاق کاربردی امکان اخلاق کاربردی اسلامی تعریف اخلاق اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۷۸
اخلاق کاربردی را می توان به عنوان شاخه ای از اخلاق هنجاری شناخت که عهده دار حل مسائل اخلاقی به ویژه در دوراهی ها و تعارض های اخلاقی است. این شاخه از اخلاق را می توان با سنجه آموزه های اسلامی مورد بازخوانی و بازسازی قرارداد. در این صورت می توان از امکان اخلاق کاربردی اسلامی سخن گفت. اخلاق کاربردی اسلامی می تواند در تمام مراحل حل یک مسئله اخلاقی از تصور، داوری و قضاوت، حکم اخلاقی، تصمیم و اجرای آن پیشنهاداتی را ارائه کند. در این صورت می توان برای اخلاق کاربردی اسلامی ضمن بیان تعریف کاربردی و عملیاتی، به منابع، مبانی، اصول و روش های حل مسائل اخلاقی در موقعیت های خاص و دشوار پرداخت. این مقاله عهده دار تبیین این مسئله در عرصه امکان و عمل و ارائه ی یک الگوی حداقلی از اخلاق کاربردی اسلامی و ارائه یک تعریف پیشنهادی است. این دانش مرتبط با حوزه علوم اسلامی می تواند ظرفیت عظیمی را برای عرصه های مختلف سیاسی و اجتماعی و حرفه ها برای گره گشایی در مسائل اخلاقی فراهم کند.
۵.

چیستی اخلاق کاربردی اسلامی؛ موضوع روش و هدف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۲۹) 115 - 148

کلیدواژه‌ها: اخلاق کاربردی اسلامی موضوع اخلاق کاربردی هدف اخلاق کاربردی روش اخلاق کاربردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۸۸
ارائه اخلاق کاربردی اسلامی در گرو ارائه تعریفی مبتنی بر مبانی و منابع اخلاق اسلامی است تا بتوان بر اساس آن ساز و کار اخلاق کاربردی اسلامی را بنا نهاد. اخلاق کاربردی اسلامی حوزه دانشی مبتنی بر آموزه های اسلامی است که می تواند راه حل هایی را  برای مسائل جدید اخلاقی دوران معاصر پیشنهاد دهد. اولین گام در این حوزه بیان تعریف اخلاق کاربردی اسلامی است. در تعریف منتخب این مقاله موضوع، هدف و روش اخلاق کاربردی مورد تمرکز و توجه قرارگرفته است که این سه مولفه وجه تمایز تعریف اسلامی و تعاریف رایج در اخلاق کاربردی را نشان خواهد داد. نظریه اخلاقی اسلام مبتنی بر مبانی الاهیاتی و انسان شناختی و مبتنی بر وحی است. در نتیجه اخلاق کاربردی را در یک نظام طولی برای تحقق اهداف متعالی دین که آیین نامه حیات معقول انسان است، نشان می دهد.
۶.

«نگرش سازی»، راهبردی نوین در تربیت اخلاقی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال ۱۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۰) 37 - 56

کلیدواژه‌ها: نگرش ارکان نگرش نگرش سازی راهبرد تربیتی تربیت اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵ تعداد دانلود : ۵۳
«نگرش» در اصطلاح روان شناسی، نظامی هماهنگ و بادوام از افکار، احساسات و آمادگی های رفتاری فرد درباره یک موضوع است که به صورت اکتسابی ایجاد می شود و اغلب دارای ثبات و دوام بالایی است. می توان از این ظرفیت انسانی در حوزه تربیت اخلاقی بهره جست و آن را در قالب یک راهبرد تربیتی به کار گرفت؛ به این صورت که مربی با مداخله آگاهانه و توأمان برای ارائه اطلاعات، برانگیختن انگیزه، و آموزش مهارت های رفتاری لازم درخصوص موضوعات اخلاقی، «نگرش سازی» کند. با توجه به ناپایداری اغلب آموزه های اخلاقی در راهبردهای تربیتی موجود، پژوهش حاضر در نظر دارد با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد برون دینی، نگرش سازی را به عنوان راهبرد نوین تربیتی در حوزه اخلاق معرفی کند. یافته ها نشان می دهند که این راهبرد به دلیل سهولت در فراهم سازی شرایط، جامعیت داشتن، و ماندگاری آموزه ها، بر سایر راهبردهای تربیت اخلاقی برتری دارد و می توان با تعیین مبانی، اهداف، اصول و روش ها، آن را در قالب یک الگوی تربیت اخلاقی ارائه کرد.
۷.

درآمدی بر ایدۀ «عدالت اقتضایی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فلسفه دین سال بیستم پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۵۶) 231 - 245

کلیدواژه‌ها: عدالت عدالت اقتضایی مصلحت دین ربح معقول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۱۲۸
یکی از مقوله های بنیادین در دین اسلام اصل عدالت است که رمز تراز و تعادل در عالم تکوین و تشریع قلمداد می شود. به باور دانشمندان این اصل نباید تحت عناوین دیگر مانند اصل مصلحت خدشه دار شود. در زمینۀ مصلحت نظریات و تعاریف مختلفی طرح شده است که غالب آن ها بر لحاظ خیر و نفع کلی تمرکز یافته است. اما دربارۀ نوع ارتباط مصلحت با عدالت کمتر سخن به میان آمده است که در آن ها نیز بحث عدول از عدالت در هنگامۀ مصلحت یا چربش مصلحت بر عدالت تحت عناوین ثانوی پررنگ شده است. اما در این مقاله حسب ترسیم و تقریری که از سازکار عدالت با مصلحت آمده است ایدۀ عدالت اقتضایی مطرح شده که در آن مصلحت از مقولۀ عدالت، البته از نوع عدالت اقتضایی، است و در آن نیاز نیست عدالت فدای مصلحت یا مصلحت فدای عدالت شود. در واقع، با توجه به اصل ربح معقول و روح معنایی مفهوم عدالت، احکام و دستورها، در صورت وحدتِ اصل موضوع، تابع شرایط موضوع است تا وضع حکم در موضع مقتضی آن صورت گیرد و مناسب ترین اقدام حسب شرایط رقم خورد. در واقع امور ثانوی و حکم تابع آن در گسترۀ اصل عدالت اقتضایی و تناظر عدالت و مصلحت است. در این گفتمان، عبور از مصلحت نه تنها عادلانه نیست بلکه فرد یا امر را وارد مقولۀ ظلم خواهد کرد.
۸.

نقش ارزش اخلاقی در تحول وجودی انسان از منظر آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال ۲۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۵۰ 137 - 156

کلیدواژه‌ها: ارزش اخلاقی تحول وجود حیات انسان آیت الله جوادی آملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲ تعداد دانلود : ۲۲
پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی و از طریق رجوع به اندیشه آیت الله جوادی آملی با هدف بررسی نقش ارزش های اخلاقی در تحول وجودی انسان انجام شده است. بررسی نشان می دهد آیت الله جوادی آملی یگانه انگاری حیات نفس آدمی را نمی پذیرند و سخن از تحول جودی آن در پرتو ارزش های اخلاقی به میان می آورند و معتقدند فضیلت و رذیلت اخلاقی در متن ذات انسان وارد می شود و نه صرفا عارض بر ذات. از همین روی آنچه به حیات خَلقی خاص انسان فعلیت می دهد و نیز حیات خُلودی انسان را که ممکن است مطابق و یا مخالف با حیات خَلقی انسان باشد، شکل می دهد، ارزش های اخلاقی مثبت و منفی است. انسان بدان جهت که در قلمرو طبیعت است پذیراى تغییر است؛ تغییری که منحصر در ساحت طبیعی انسان نیست بلکه بعد فطری وجود انسان را نیز شامل می شود. افعال و اعمال شایسته و ناشایست بر متن دو ساحت مذکور وارد شده و در صورت فراهم شدن برخی شرایط دیگر از جمله اختیار به مثابه جزء اخیر علت تامه، حیات ابدی و نهایی انسان را رقم می زنند.
۹.

معیارهای مرزبندی اخلاقی دو مفهوم حُسنِ ظن و ساده لوحی بر اساس آموزه های اخلاق اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۶ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۲۰) 5 - 22

کلیدواژه‌ها: حسن ظن ساده لوحی دوگانهٔ اخلاقی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸ تعداد دانلود : ۳۴
از جمله دو گانه های اخلاقی که ممکن است فاعل اخلاقی را در مقام شناخت دچار اشتباه و مشکل سازد، دو مفهوم حُسنِ ظن و ساده لوحی است. هدف این مقاله نشان دادن معیارهای تمایز دوگانه اخلاقی حُسنِ ظن و ساده لوحی بر اساس معیارهای مندرج در متون اسلامی است. این معیارها ذیل مباحثی چون تمایز مفهومی، خاستگاه، شرایط و موقعیت هایی است که فاعل اخلاقی در آن مطرح می شوند. این پژوهش به روش توصیفی۔تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای به تبیین معیارهای پیش گفته جهت تمایز این دوگانه اخلاقی پرداخته است. «اصل بودن حُسنِ ظن در نسبت با ساده لوحی»، «مستثنیٰ شدن اموری مثل ازدواج و برخی معاملات از اصل حُسنِ ظن»، «رعایت اصل احتیاط در موارد خاص مثل فراگیری فساد در جامعه و غلبه ستم به  ویژه در مورد افراد ناشناخته»، «عدم رعایت حُسنِ ظن در خطاهای پرتکرار و در صورت مشهود بودن خطای طرف مقابل» و «عدم مطلق بودن خوش گمانی و بدگمانی» از نتایج پژوهش حاضر است که به روش توصیفی۔ تحلیلی بدست آمده است.
۱۰.

تحلیل اخلاقی مشارکت علمی اساتید و دانشجویان در آموزش عالی؛ نقدی بر استثمار آموزشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی سال ۲۷ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۹۶) 105 - 132

کلیدواژه‌ها: استثمار آموزشی اخلاق اسلامی اخلاق دانشوری آموزش عالی عدالت آموزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷ تعداد دانلود : ۱۸
هدف: یکی از مهم ترین اهداف این تحقیق، توجه به معضلات اخلاقی پنهان، اما رایج در نظام آموزش عالی و ارائه راهکار برای دفع و رفع چنین مشکلاتی است. روش: این مقاله به روش توصیفی تحلیلی، ضمن تبیین اخلاقی مفهوم استثمار آموزشی، برخی از چالشها و شبهات اخلاقی ناظر به این مسئله را مطرح کرده و در نهایت، با بیان پیشنهادهایی سعی در ارائه راهکار برای برون رفت از این معضل اخلاقی داشته است. یافته ها: استثمار علمی یا همان بهره کشی از دسترنج علمی دیگران، معضلی اخلاقی است که عوامل مختلفی مثل روحیه زیاده خواهی، راحت طلبی، فشارهای سازمانی و ضیق وقتی که استادان از آن سخن می گویند، زمینه های شکل گیری آن را فراهم می سازد. لازمه استثمار، ظلم و بی عدالتی و ثمره آن، حق کشی و نارضایتی است. نتیجه گیری: با وجود این معضلات اخلاقی، سلامت نظام آموزشی، به خصوص آموزش عالی، بیش از بیش در خطر است؛ لذا لازم است برای برون رفت از این مشکلات، راهکارهایی کاربردی پیشنهاد شود؛ این پیشنهادها را می توان در خودمراقبتی استادان، خودآگاهی دانشجویان و مراقبت سازمانی دنبال کرد.
۱۱.

تبیین روش های شناختی آموزش مفاهیم اخلاقی به کودکان بر اساس معیارهای اسلامی با تأکید بر فضیلت احترام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال ۱۶ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۶۱ 51 - 68
تعداد بازدید : ۱۴ تعداد دانلود : ۱۰
هدف این مقاله، ارائه روش های شناختی در آموزش اخلاق به کودکان با تأکید بر آموزه اخلاقی احترام است. در این مقاله با تأکید بر آموزه های اسلامی و به روش توصیفی تحلیلی به مهم ترین روش های شناختی که می توان کودکان را با مفاهیم ارزشی آشنا کرد، پرداخته شده است. نتایج این بررسی و تحلیل نشان می دهد بر اساس آموزه های دینی، روش هایی چون انگاره سازی و اصلاح جهان بینی کودک، ایجاد شرایط برای مواجهه معرفتی کودک با نتایج منطقی رفتار، گفتمان سازی اخلاقی با رویکرد چالشی و تبیین معرفتی معیارها و مصادیق عینی ارزش ها می تواند منجر به آموزش و یادگیری شناختی کودکان نسبت به آموزه های اخلاقی مثل احترام شود. از سویی این ساحت شناختی می تواند زمینه شکل گیری عواطف و سبب ایجاد انگیره در حرکت عاطفی و عملی کودکان نسبت به آموزه های دینی شود.
۱۲.

تبیین دلالت های «انطباق مراتب سلوک معنوی انسان بر مراتب معنوی قرآن و معصومین (علیهم السلام)» در حوزه سبک زندگی معنوی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه سبک زندگی سال ۹ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۶ 55 - 70

کلیدواژه‌ها: سبک زندگی معنوی سلوک معنوی مراتب قرآن مراتب معصوم دلالت های انطباق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۵۶
بی شک انسان موجودی کمال گرا و محتاج به اعطای کمال از کامل مطلق است و مهم ترین کارکرد دین، هدایت انسان به سوی کمال واقعی اوست. رسیدن به این جایگاه مستلزم داشتن سبک زندگی باطنی و معنوی از خود دین و از مبدأ (استعداد انسان) تا مقصد (قرب هر چه بیشتر الهی) است. این پژوهش درتلاش است با تحلیل مراتب معنوی قرآن و امام معصوم، این مراتب را به مثابه مبانی سبک زندگی معنوی قرآنی معرفی کند. بدین منظور آیات و روایات مرتبط گزینش شد و با روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. درنهایت مسیر و مراتب سبک زندگی معنوی انسان، منطبق بر مراتب معنوی قرآن و امام معصوم تبیین گردید. از یافته های پژوهش اینکه قرآن و مقام امامت، دارای مراتب بی شمار معنوی در مراتب هستی اند که از اسم اعظم و اسماء حسنای الهی و عرش و کرسی گرفته تا مراتب عوالم برزخ و قیامت و مقام محمود و حوض کوثر، مراتب بهشت برای هدایت و ایصال به مطلوب قرار داده شده اند. انسان نیز موظف به چنگ زدن به این ریسمان های آویخته و متصل الهی است (که البته در باطن یکی اند) تا در مراتب آن سیر داده و صعود کند.
۱۳.

واکاوی اخلاق عرفانی و استنتاج تفاوت های آن با دیگر رویکردهای اخلاقی و عرفانی در جهت تاثیرات کاربردی در سلوک معنوی

نویسنده:
منبع: دین پژوهی و کارآمدی دوره ۳ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۸) 19 - 33

کلیدواژه‌ها: اخلاق عرفان اخلاق عرفانی عرفان عملی نظام اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۶۷
علم اخلاق عرفانی، رویکردی نوین در علم اخلاق بوده و مبتنی بر سیر و سلوک و کشف و شهود است و به مقیاس گسترده ای از کتاب و سنت بهره جسته است. این رویکرد به فضایل و رذایل با نگاه عرفانی می پردازد بخلاف علم عرفان عملی، که آنچه هدف اصلی در آن به شمار می رود، وصول الی لله است و بحث از فضایل و رذایل جنبه طریقیت پیدا می کند. مباحث اخلاقی را می توان برحسب رویکرد اخلاق عرفانی به سه مرحله، قبل، حین و بعد از وصول تقسیم کرد. اخلاق عرفانی بیانگر بخش متعالی اخلاق دینی است. هر فضیلتی که در ارتباط با حق تعالی مطرح می باشد، در اخلاق فلسفی به معنای فلسفی خشک ، جایی برای طرح ندارند. برخی از مقوله ها هم در اخلاق فلسفی وجود دارد که در اخلاق عرفانی جایگاهی ندارند. اخلاق عرفانی صرفاً به مقولاتی می پردازد که در مسیر وصول الی الله به کار می آید و نیز اخلاق عرفانی بخلاف اخلاق فلسفی به عنوان یک علم تابحال نظم و نسق درستی را پیدا نکرده است. تبیین هایی که در اخلاق عرفانی وجود دارد، ترجمه حالات درونی سالک می باشد، در حالی که در اخلاق فلسفی تبیین های فلسفی و عقلی برای همه مخاطبین دارای عقل و لو بدون دریافت های باطنی ممکن و میسر می باشد.
۱۴.

ارزیابی انتقادی مبنای تساوی در تربیت دوجنسیتی بر اساس آموزه های اخلاقی اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال هجدهم تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۴ 27 - 46

کلیدواژه‌ها: تربیت دوجنسیتی مبانی تربیت تساوی زن و مرد نقد تربیتی اخلاق اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۹ تعداد دانلود : ۱۲۶
رویکرد جدید تربیت دوجنسیتی شکل جدیدی از نقش جنسیتی را تعریف می کند که خصوصیات و ویژگی های زنانه و مردانه را برای هر دوجنس به صورت یکسان و برابر می خواهد. یکی از مهم ترین مبانی که در این رویکرد بر آن تأکید می شود تساوی است. مبنای اخلاق اسلامی در مواجهه با جنسیت زنانه و مردانه توجه به تفاوت ها و نقش ها متناسب با ویژگی های تکوینی زنانه و مردانه است. این پژوهش که از نوع تحقیقات کتابخانه ای است با روش توصیفی−تحلیلی، با رویکرداخلاق اسلامی مبتنی برمنابع اسلامی همچنین منابع مرتبط با مسئله از جمله متون روانشناسی، جامعه شناسی و مطالعات زنان مبنای تساوی درتربیت دوجنسیتی را مورد ارزیابی و نقد قرار می دهد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که اخلاق اسلامی زن و مرد را با توجه به اشتراکات از نظر ازرشی برابر می داند ولی با توجه به تفاوت ها و استعدادها و توانایی هایی تکوینی هرکدام −به عنوان حق طبیعی− دارای وظایف خاصی می داند که توجه و رعایت آن باعث دستیابی به سعادت فرد و جامعه می شود. اخلاق اسلامی چنین تشابه مبتنی بر همسانی تکوینی زن ومرد درخلقت را نمی پذیرد.
۱۵.

نبایدهای سرمایه گذاری های نامتعارف از بُعد اخلاق کاربردی بر اساس دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی رحمة الله(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات اخلاق کاربردی سال ۱۴زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۷۴) 37 - 62

کلیدواژه‌ها: خرید ارز و مسکن و خودرو نظام اقتصادی اخلاق اجتماعی علامه طباطبایی منافع شخصی و جمعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۱۶
امروزه سرمایه گذاری در عرصه هایی همچون ارز، خودرو و مسکن مورد توجه و اقبال برخی اقشار جامعه قرار گرفته است. با توجه به تبعات متعددی که این قبیل سرمایه گذاری می توان در پی داشته باشد، اهمیت بررسی ابعاد مختلف قانونی، اقتصادی، فقهی و اخلاقی این نوع سرمایه گذاری امری واضح است.اما با توجه به این که بررسی ابعاد اخلاقیِ این قبیل سرمایه گذاری ها خصوصا در بعد فردی و اجتماعی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، ضرورت تبیین این ابعاد، از اهمیت و ضرورت بیشتری برخوردار است.هدف این مقاله بررسی این نوع فعالیت های اقتصادی، از نظر اخلاق کاربردی و بر اساس دیدگاه تفسیری علامه طباطبایی ره با روش توصیفی تحلیلی است. نتیجه پژوهش این که با بررسی دیدگاه اخلاقی علامه طباطبایی می توان گفت فضیلت گرایی، پیامدگرایی اخلاقی، پیامدگرایی اخروی، وظیفه گرایی و اخلاق محبت از مبانی فرااخلاقی ایشان و تقوا، برابری، ایثار، وحدت و امنیت اجتماعی از مولفه های اخلاق اجتماعی هستند. با خرید و حبس ارز، مسکن و خودرو و ورود نقدینگی به این بازارها جریان معاملات اقتصادی و رونق آن ها دچار اخلال می شود و مصداقی برای تقدم نفع شخصی بر منافع جمعی و بی تفاوتی نسبت به قشر ضعیف جامعه است که با مولفه های اخلاق اجتماعی در تضاد است. همچنین ورود به این نوع سرمایه گذاری ها در بُعد رذائل اخلاقی، آسیب هایی همچون اشتیاق نسبت به آشفتگی و گرانی در اقتصاد و شادمانی از ضرر دیگران را درپی دارد.
۱۶.

ناکارآمدی تربیت دوجنسیتی در تقابل با اخلاق اسلامی

نویسنده:
منبع: دین پژوهی و کارآمدی دوره ۲ بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳) 99 - 120
تعداد بازدید : ۱۷۱ تعداد دانلود : ۱۲۷
تربیت دوجنسیتی به عنوان روش تربیتی نوین در برخی جوامع در حال گسترش است. این شیوه تربیتی که به لحاظ جنسی بین دختران و پسران تمایزی قائل نیست، به دنبال پرورش افرادی است که صرف نظر از جنس، متناسب با موقعیت، زنانه و یا مردانه رفتار کنند. این دیدگاه جدید در رویارویی با برخی علوم دچار چالش است. چالش های زیستی، روانشناسی و اخلاقی از جمله این چالش هاست. تبیین ابعاد مختلف چالش اخلاقی از نکاتی است که باید به آن پراخت تا تقابل این رویکرد با آموزه های اخلاق اسلامی روشن شود. در این پژوهش با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از منابع اسلامی ، به بررسی چالش های تربیت دوجنسیتی از منظر اخلاق اسلام می پردازیم. برای رسیدن به این منظور استدلال های مدافعان تربیت دوجنسیتی از جمله استدلال تقابلهای قطبی، برتری فضای عمومی و عامل ستم مورد توجه قرار گرفته و بعد از نقد و بررسی آنها، استدلال مبتنی بر تفاوتها، حکیمانه بودن ویژگیهای اختصاصی و چالش تشبه زنان و مردان، در ردّ تربیت دوجنسیتی تبیین شده است. آنچه از این پژوهش به دست آمد نشان می دهد که از نظر اخلاق اسلامی تربیت باید متناسب با جنس هر فرد و در راستای شکوفایی استعدادهای طبیعی و فطری آنها باشد.
۱۷.

جایگاه تدبیر منزل در میراث اخلاق فلسفی با رویکرد انتقادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده سال دهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 169 - 189

کلیدواژه‌ها: میراث اخلاقی اخلاق فلسفی تدبیر منزل اخلاق خانواده حکمت عملی اخلاق ناصری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۲۴۰
پژوهش حاضر باهدف بررسی جایگاه تدبیر منزل در میراث اخلاق فلسفی انجام شد. بدین منظور کلیه آثار مکتوب در این موضوع به روش توصیفی- اسنادی بررسی شد و به این مسئله که در میراث اخلاق فلسفی متأثر از متون فلسفه اسلامی، به مسائل اخلاقی حوزه خانواده چقدر توجه شده و این حوزه اخلاق فلسفی با چه کاستی هایی مواجه است، پاسخ داده شد. از این رو، با پیگیری سیر تاریخی اخلاق خانواده در متون کهن اخلاقی و میراث اخلاق اسلامی تا دوره معاصر، به بررسی ماهیت، گستره موضوعات و روش های عملی سازی، تصویری از اخلاق خانواده در نگاه فلسفی پرداخته شد. نتایج بررسی ها نشان داد که مسئله اخلاق خانواده فقط ذیل بحث تدبیر منزل که ماهیت فلسفی دارد، بیان شده است و برخی از عالمان اخلاقی با اقتباس از آثار فلسفی ارسطو و دیگر آثار همسو، دیدگاه های اخلاقی حوزه خانواده را به شکل ممزوج با مباحث اخلاق فلسفی در برخی متون اخلاقی همچون فصول منتزعه، تهذیب الاخلاق و اخلاق جلالی منعکس کرده اند. همچنین نتایج بررسی ها نشان داد که از اواخر سده دهم هجری تاکنون حتی چنین رویکرد اقتباسی نسبت به حوزه خانواده در منابع اخلاقی و فلسفی وجود ندارد و رویکرد فلسفی که تا پایان سده ده ارائه شده است نیز نوآوری ویژه ای ندارد. 
۱۸.

مبانی ارزش شناسی اخلاق تغذیه با رویکرد اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات اخلاق کاربردی سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۷۰) 11 - 37

کلیدواژه‌ها: اخلاق تغذیه ارزش شناسی مبانی ارزش شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۳۱
منظور از مبانی ارزش شناسی اخلاق تغذیه، آن دسته از گزاره های مستخرج از متون دینی است که مفهوم و جایگاه ارزش ها را در اخلاق تغذیه، انواع ارزش ها، تقدم و ویژگی های آن ها نشان می دهد و تصویری کلی و جامع از ارزش های مطلوب در اخلاق تغذیه ارائه می دهد. هدف این پژوهش، معرفی مبانی ارزش شناسی اخلاق تغذیه با رویکرد اسلامی است. پژوهش حاضر با جمع آوری داده ها به شیوه کتابخانه ای و با بهره گیری از منابع دست اول دینی و تحلیل آن ها دریافت که مبانی ارزش شناسی اخلاق تغذیه با رویکرد اسلامی عبارت اند از: واقع گرایی ارزشی در سبک تغذیه؛ توجه به تفاوت ارزش های ذاتی و غیری در خوراکی ها؛ تفکیک ارزش های ابزاری از غایی؛ مطلق و ثابت بودن؛ فرازمانی و فرامکانی بودن ارزش ها؛ اثبات پذیربودن ارزش های واقعی در تغذیه؛ ارزش های اخلاقی تغذیه مبتنی بر واقعیت های عینی؛ ارتباط بین فعل اختیاری و آگاهانه تغذیه و نتیجه آن؛ تقسیم منافع ارزشی تغذیه به منافع معنوی و مادی.
۱۹.

مبانی تأثیرگذار در تدریس بر اساس آموزه های اسلامی

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی دوره دوم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴ 87 - 112

کلیدواژه‌ها: تدریس اخلاق اسلامی مبانی اسلامی آموزش تعلیم و تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۲۱
هدف پژوهش حاضر بررسی مبانی تأثیرگذار در تدریس، براساس آموزه های اسلامی است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که هدف از یادگیری و آموزش، تربیت و رشد معنوی بوده که نتیجه آن سعادت و قرب الهی است. این مبانی در سه حیطه شناختی، عاطفی و رفتاری تدریس تأثیرگذار خواهد بود. در این پژوهش، مبانی تأثیرگذاری چون فاعلیت و تأثیر حق در تدبیر انسان و عالم، امانت انگاری علم و متعلم، دو بُعدی بودن انسان؛ برخورداری های فطری، کرامت مندی انسان، نیازمندی انسان به دیگران در شئون حیات، خطاپذیری معارف بشری، تأثیر نیّت در امر آموزش، تفاوت انسان ها در ظرفیت ها و قابلیت ها، اختیارمندی انسان در آموزش، مورد بازخوانی قرار گرفته و تأثیر آن در قلمرو آموزش تبیین گردید.
۲۰.

ارزیابی دیدگاه منتقدان حضور طلاب در عرصه های نوین فرهنگی تبلیغی با رویکرد اخلاقی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۵ (پیاپی ۶۸) 11-37

کلیدواژه‌ها: اخلاق اسلامی تبلیغ دین شأن طلبگی اخلاق تبلیغ اخلاق روحانیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۶۴
فعالیت بعضی از طلاب در عرصه های نوین فرهنگی و اجتماعی (مانند فضای مجازی،) میدان های ورزشی (چون داوری مسابقات ورزشی یا لیدری ورزشی) و فضاهای هنری (مثل بازیگری سینما) که با هدف و انگیزه تبلیغ انجام می گردد، موافقان و منتقدانی دارد. استدلال های اخلاقی و اجتماعی که حول محور تنافی ورود به عرصه های جدید تبلیغی با شأن طلبگی می گردد، مهم ترین دلیل منتقدان است. در مقاله حاضر، این استدلال ها با روش توصیفی تحلیلی و بر اساس معیارهای اخلاق اسلامی مبتنی بر استدلال های عقلانی و آموزه های متخذ از منابع اسلامی بررسی می شود. نتیجه آنکه چون دیدگاه منتقدان در برخی از مصادیق با روح آموزه های دینی و غایت و هدف تبلیغ دین سازگاری ندارد، می توان ضمن پایبندی به ارزش های اسلامی و رعایت شئون روحانیت به چنین عرصه هاییوارد شد. البته در برخی موارد اگر ورود به این عرصه ها به شهرت و نقضشرع مقدس منجر شود، مجاز نیست و با مسائلی همراه است که حکم اخلاقی متفاوتی را می طلبد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان