صمد عدلی پور

جوانان به ویژه دانشجویان از جمله گروه هایی هستند که استفاده زیادی از رسانه های نوین همچون شبکه های اجتماعی مجازی دازند. این در حالی است که ورود و گسترش انواع شبکه های اجتماعی مجازی در بین افراد و خانواده های ایرانی، این نهاد اجتماعی را تحت تأثیر قرارداده و موجب تغییراتی در رفتار و گفتمان نسل جوان و نگرش آنها به ارزش های خانوادگی شده است. در این راستا، هدف نوشتار حاضر، مطالعه نقش شبکه های اجتماعی مجازی در گرایش دانشجویان به ارزش های خانوادگی (سنتی، مدرن و پست مدرن) است. پژوهش حاضر، از لحاظ هدف، کاربردی و نظر شیوا اجرا، پیمایشی و از نظر زمانی، مقطعی است. جامعه آماری پژوهش را دانشجویان دانشگاه شهیدمدنی آذربایجان در سال تحصیلی 1400-1401 تشکیل داده اند. حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر برآورد شده است. شیوه نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای است. برای گردآوری داده های پژوهش از پرسشنامه استفاده شده است. فرضیه های پژوهش نیز با استفاده از آزمون های تفاوت میانگین و رگرسیون، مورد تحلیل قرار گرفته اند.   یافته های پژوهش بیانگر آن است که مدت زمان عضویت در شبکه های اجتماعی، میزان استفاده از شبکه های مجازی و میزان اعتماد کاربران به محتوای مطالب شبکه های اجتماعی مجازی با تضعیف گرایش دانشجویان به ارزش های خانوادگی سنتی، عاملی مهم در سوق یافتن دانشجویان به سمت ارزش های خانوادگی مدرن و پست مدرن هستند.

طی دهه های اخیر نهاد خانواده تحت تاثیر عوامل داخلی و بیرونی تغییر و تحولات متعددی را تجربه نموده است. از مهمترین عومل بیرونی، نوسازی یا مدرنیزاسیون است که در کشور ما منجر به دگرگونی های زیادی در ارزش های خانوادگی سنتی شده است. بنابراین هدف پژوهش حاضر مطالعه نقش نوسازی در تحولات ارزش های خانوادگی سنتی در بین نسل های مختلف است. جامعه آماری پژوهش زنان و مردان متاهل بالای 18 سال شهر تبریز است که 600 نفر از آنها با بهره گیری از نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای مورد مطالعه قرار گرفته اند. پاسخگویان بر اساس حوادث و تجربه های تاریخی مشترکی که تجربه کرده اند به چهار نسل تقسیم شده اند. یافته های پژوهش بیانگر آن است که مولفه های نوسازی (تحصیلات، فردگرایی، عقلانیت ابزاری، بازاندیشی، مساوات طلبی جنسیتی، عرفی شدن، مصرف گرایی) تاثیر معناداری بر تحول ارزش های خانوادگی از سنتی به مدرن در نسل های چهارگانه داشته است. البته تاثیر مولفه های نوسازی بر ارزش های خانوادگی سنتی در نسل های مختلف یکسان نیست و این تاثیر از نسل اول به نسل چهارم روند افزایشی داشته است. به طوری که مولفه های نوسازی در نسل اول 28 صدم، در نسل دوم 31 صدم، در نسل سوم 34 صدم، و در نسل چهارم 44 صدم از تغییرات ارزش های خانوادگی سنتی مشارکت کنندگان را توانسته اند تبیین کنند.

جامعه شناسان حوزه خانواده بر این باورند که نوسازی مهم ترین عامل تغییر و تحولات خانواده در کشورهای در حال توسعه است. در ایران نیز پس از ورود نوسازی به کشور، نهاد خانواده طی چند دهه اخیر تغییرات متعددی را تجربه کرده است. پس از انقلاب ایران، سیاست ها و برنامه هایی در راستای حمایت از خانواده در مقابل چالش های پدیدار شده از نوسازی صورت گرفته است. به همین دلیل، هدف این پژوهش مطالعه تغییر و تحولات خانواده در بستر نوسازی و تأثیر آن بر سیاست گذاری ایران در حوزه خانواده است. روش پژوهش، کیفی است و از رهیافت نظریه داده بنیاد به منزله روش عملیاتی پژوهش استفاده شده است. نمونه آماری پژوهش، شهروندان شهر تبریز و انجمن خبرگان در این شهر هستند. راهبرد نمونه گیری، نظری و شیوه نمونه گیری، هدف مند است. یافته ها بیانگر آنند که نوسازی باعث تغییر در الگوهای خانواده، قواعد ازدواج و الگوهای همسرگزینی، عملکردهای خانوادگی، نگرش ها و الگوهای فرزندآوری، متوازن شدن قدرت در خانواده، تغییر در الگوهای اوقات فراغت و تغییر در نگرش ها و الگوهای طلاق شده است. همچنین سیاست های اتخاذشده از سوی دولت ها پس از انقلاب نتوانسته اند آسیب ها و چالش های خانواده را رفع کنند. این سیاست ها با مشکلاتی همچون فراگیر نبودن سیاست ها یا عدم رویکرد کل نگر به خانواده، داشتن رویکرد آسیب محور به خانواده، متعدد بودن نهادهای متولی خانواده، صریح نبودن سیاست های خانواده، مشخص نبودن طریقه دستیابی به سیاست ها، نادیده گرفتن تنوع خانواده ، عدم وجود بینش جامعه شناختی در سیاست ها و تقلیل فضای معنایی و مفهومی خانواده به تأمین نیازهای اساسی، مواجه هستند.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف مطالعه رفتارهای وندالیستی دانشجویان و رابطه آن با پایبندی به ارزش ها (ارزش های خانوادگی، دینی، فرهنگی- اجتماعی)، احساس بی هنجاری (بی هنجاری اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی) و میزان استفاده از رسانه های نوین (اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی) انجام شد. روش: این پژوهش به روش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری کلیه دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در سال تحصیلی 97-96 که تعداد آنها برابر با 7000 نفر بود. نمونه آماری، شامل 364 نفر از دانشجویان بودند که به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه رفتارهای وندالیستی (علیوردی نیا و همکاران، 1392)، پرسشنامه پایبندی به ارزش ها (رسول زاده اقدم و همکاران، 1394) و پرسشنامه احساس بی هنجاری (نادری و همکاران، 1389) است. تجزیه و تحلیل آماری یافته های پژوهش با آزمون همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه و مدل سازی معادله ساختاری تحلیل شدند. یافته ها: نتایج پژوهش بیانگر آن است که بین پایبندی به ارزش ها (ارزش های خانوادگی، دینی، فرهنگی- اجتماعی) با رفتارهای وندالیستی دانشجویان همبستگی معنادار معکوسی وجود دارد. اما بین میزان احساس بی هنجاری (بی هنجاری اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی) با رفتارهای وندالیستی رابطه معنادار مستقیمی وجود دارد. همچنین، بین میزان استفاده دانشجویان از اینترنت و رفتارهای وندالیستی آنها رابطه مستقیم ضعیفی وجود دارد. علاوه بر این، متغیرهای مستقل در مدل رگرسیونی پژوهش توانسته اند، 21 درصد از تغییرات رفتارهای وندالیستی دانشجویان را تبیین کنند. نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمدهافزایش پایبندی به ارزش ها و کاهش احساس بی هنجاری نزد دانشجویان از امور ضروری است و هر گونه بهبود و تغییر در میزان این متغیرها می تواند، کاهش رفتارهای وندالیستی را در پی داشته باشد.

تغییر و تحولات پدید آمده در چند دهه اخیر به نحو چشم گیری بر شکل گیری و تشدید مشکلات اجتماعی در بین جوانان تأثیر گذاشته است. از جمله مشکلات ناشی از این تحولات می توان به کجروی فرهنگی در میان افراد جامعه اشاره کرد. مفهوم سرمایه اجتماعی به دنبال ماهیت و محتوایی که دارد با مسائل و آسیب های اجتماعی ارتباط پیدا می کند. به همین دلیل، پژوهش حاضر به مطالعه کجروی فرهنگی در میان دانشجویان کارشناسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان پرداخته و درصدد مطالعه رابطه سرمایه اجتماعی با آن است. این مطالعه از نوع پیمایشی است که بر روی 366 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در سال تحصیلی 95-94 که با روش نمونه گیری طبقه بندی شده انتخاب شده اند، صورت گرفته است. اعتبار سازه ای و پایایی ابزار پژوهش از طریق تحلیل عاملی و آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت که نتیجه حاکی از اعتبار و پایایی مناسب ابزار پژوهش داشت. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین سرمایه اجتماعی و ابعاد آن (اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و انسجام اجتماعی) با کجروی فرهنگی رابطه معنادار معکوسی وجود دارد. همچنین، سه متغیر اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و انسجام اجتماعی توانسته اند 30 درصد از تغییرات کجروی فرهنگی را تبیین کنند.  

هدف با توجه به استفاده گسترده جوانان از شبکه های اجتماعی موبایلی، محققان این نوشتار، در صدد بازسازی معنایی این شبکه ها در زندگی روزمره جوانان بودند. روش: این پژوهش به روش کیفی انجام شده؛ برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساخت یافته و برای تحلیل داده ها از نظریه زمینه ای استفاده شده است. جمعیت آماری پژوهش، جوانان کاربر شبکه های اجتماعی موبایلی در شهر تبریز بودند که به روش نمونه گیریهدفمند انتخاب شدند . یافته ها: جوانان از شبکه های اجتماعی موبایلی با اهداف متعددی همچون: تفریح و سرگرمی، کسب اخبار و اطلاعات، ارتباط با جنس مخالف، ماجراجویی مجازی و غیره استفاده می کنند. نتیجه گیری: استفاده از شبکه های اجتماعی موبایلی، پیامدهای اجتماعی و فرهنگی گسترده و بعضاً متناقضی برای جوانان، همچون: استحاله حجاب و پوشش، فرسایش اعتقادات دینی، تشدید مصرف گرایی، فرسایش سرمایه اجتماعی درون گروهی(کاهش تعاملات خانوادگی و صله رحم، شکاف نسلی، شکل گیری اختلافات جدید بین زن و شوهر) و تسهیل و حفظ و گسترش روابط اجتماعی(افزایش سرمایه اجتماعی) در پی داشته است که ذیل مقوله هسته هنجارشکن - هنجاربخش قرار گرفته اند.

مزاحمت های خیابانی، یکی از مهمترین مشکلات حضور زنان در فضاهای عمومی شهری است که پیامدهای گسترده ای بر روی آنها دارد. هدف پژوهش حاضرT مطالعه رابطه بین مورد مزاحمت های خیابانی قرار گرفتن دختران و زنان جوان با اعتماد اجتماعی و سلامت اجتماعی آنهاست. این پژوهش از نظر روش اجرا، پیمایشی، از نظر هدف، کاربردی و از نظر زمانی، مقطعی است. جامعه آماری پژوهش را دختران و زنان جوان 18 تا 33 سال شهر تبریز در سال 1397 تشکیل داده اند. روش نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای است. با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر به عنوان حجم نمونه مورد مطالعه قرار گرفته اند. برای سنجش متغیرهای مستقل از پرسشنامه های محقق ساخته اعتماد اجتماعی و سلامت اجتماعی کییز و برای سنجش مزاحمت های خیابانی از پرسشنامه پژوهش ریاحی و لطفی خاچکی (1395) استفاده شده است. اعتبار و پایایی این پرسشنامه ها از طریق اعتبار صوری و سازه ای و آزمون آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفته است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که میانگین مزاحمت های خیابانی و دو بعد آن (مزاحمت فیزیکی و پیشنهاد و تهدید جنسی) پایین تر از سطح متوسط است، اما میزان مزاحمت های غیرفیزیکی در سطح متوسطی قرار دارد. همچنین، بین مزاحمت های خیابانی و ابعاد آن (مزاحمت فیزیکی، غیرفیزیکی، پیشنهاد و تهدید جنسی) با اعتماد اجتماعی و سلامت اجتماعی دختران و زنان جوان شهر تبریز همبستگی معنادار معکوسی وجود دارد. علاوه بر این، متغیرهای وارد شده (مزاحمت فیزیکی، غیرفیزیکی، پیشنهاد و تهدید جنسی) در مدل رگرسیونی پژوهش توانسته اند 24 درصد از تغییرات اعتماد اجتماعی و 22 درصد از تغییرات سلامت اجتماعی پاسخگویان را تبیین کنند.

در سال های اخیر، با توجه به اهمیت نشاط اجتماعی در ایران، تحقیقات متعددی در این حوزه انجام شده است. با در نظر گرفتن فراوانی و تنوع تحقیقات انجام شده در زمینه نشاط اجتماعی ، نیاز به انجام تحقیقات ترکیبی مثل فراتحلیل در این حوزه احساس می شود. اصلی ترین سؤال پژوهش حاضر این است که مهم ترین عوامل مؤثر بر نشاط اجتماعی در تحقیقات انجام شده در ایران کدام اند؟ جامعه آماری تحقیق همه مقالات معتبر علمی است که طی سال های 1384 تا 1394 با موضوع نشاط اجتماعی منتشر شده است. در نهایت 24 تحقیق انتخاب و با نرم افزار جامع فراتحلیل (CMA2)، مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان داد که متغیر های رضایت از زندگی، عزت نفس، دینداری و ارتباط اجتماعی، به نسبت سایر متغیرها، تأثیر زیادی بر نشاط اجتماعی در ایران دارند. نتایج اندازه اثرات نشان می دهد که رابطه رضایت از زندگی و نشاط اجتماعی، معادل 0/61 و در حد زیاد می باشد. رابطه عزت نفس و نشاط اجتماعی در تحقیقات مرورشده حدود 0/58 و در حد زیاد قرار دارد. نتایج اثرات ترکیبی تصادفی نشان می دهد که رابطه دینداری و نشاط اجتماعی معادل 0/39 و رابطه ارتباط اجتماعی و نشاط اجتماعی، حدود 0/37 و هر دو در حد متوسط است.

هدف پژوهش حاضر، مطالعه ی رابطه ی محتوای برنامه های شبکه استانی سهند آذربایجان شرقی با تعلق خاطر مخاطبان به هویت ملی است. نوشتار حاضر، به صورت پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه ی محقق ساخته با حجم نمونه 400 نفر در بین افراد 15 تا 70 سال شهر تبریز در سال 1393 اجرا شده است. روش نمونه گیری، خوشه ای چند مرحله ای است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین میزان استفاده، استفاده هدف مند از برنامه های شبکه استانی و نوع محتوای برنامه های شبکه استانی آذربایجان شرقی در تمامی ابعاد (مدنی، دینی، اجتماعی و فرهنگی) با تعلق خاطر مخاطبان به هویت ملی رابطه ی معنادار مستقیمی وجود دارد. اگر چه رابطه محتوای برنامه های شبکه استانی از ابعاد مدنی، دینی، فرهنگی و اجتماعی با تعلق خاطر به هویت ملی مثبت است، اما این تأثیر چندان قابل اعتنا نیست و نشان از آن دارد که افراد مطالعه شده بخشی از تعلق خاطر خود در زمینه هویت ملی را از منابع دیگر به دست می آورند.

با گسترش فنّاوری های نوین اطّلاعاتی و ارتباطی همچون شبکه های ماهواره ی، افراد و گروه های قومی به شیوه های گوناگون از این رسانه ها در راه ایجاد و تثبیت هویّت قومی استفاده می کنند. چنان که هر روزه بر تعداد شبکه های ماهواره ای که با محور قومیّت فعّالیّت می کنند و مخاطبان آن افزوده می شود و این امر، در آینده نقش دولت و رسانة ملّی را در زمینة ارتباطات و اطّلاع رسانی با چالش رو به رو خواهد کرد. در این راستا، پژوهش حاضر با استفاده از روش ترکیبی به مطالعة تأثیر برنامه های شبکه های ماهواره ای ترک زبان (کشور آذربایجان و ترکیه) بر هویّت قومی مخاطبان جوان این شبکه ها پرداخته است. همچنین، به مهم ترین دلایل و زمینه های گرایش جوانان به شبکه های ماهواره ای ترک زبان در شهر تبریز نیز پرداخته شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین مدت زمان استفاده، میزان استفاده، استفادة هدفمند و اعتماد به محتوای برنامه های شبکه های ماهواره ای ترک زبان با هویّت قومی کاربران، رابطة معنادار مستقیمی وجود دارد. همچنین، سایر یافته های پژوهش نشان دهندة آن است که نارضایتی از برنامه های شبکة استانی سیمای آذربایجان شرقی، ضعف در بازنمایی فرهنگی و بازنمایی نامناسب ترک ها در برنامه های رسانة ملّی از مهم ترین دلایل و زمینه های گرایش جوانان تبریزی به سمت شبکه های ماهواره ای ترک زبان است.

با توجه به رشد روزافزون رسانه های اجتماعی و اهداف و انگیزه های مختلفی که کاربران جوان در استفاده از این رسانه ها دارند، پژوهش حاضر با هدف شناسایی اهداف و انگیزه های کاربران جوان ایرانی رسانه های اجتماعی و همچنین مشخص ساختن سنخ های گوناگون این کاربران جوان انجام شده است. در واقع، این پژوهش با استفاده از یک رویکرد ترکیبی و بهره گیری از تکنیک مصاحبه نیمه ساخت یافته و توزیع پرسشنامه محقق ساخته در بین 2100 نفر از کاربران جوان ایرانی در پنج شهر اصفهان، تبریز، تهران، مشهد و ساری در پی سنخ شناسی کاربران جوان رسانه های اجتماعی بوده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که مهمترین اهداف و انگیزه های کاربران جوان در استفاده از رسانه های اجتماعی عبارت اند از: کسب اخبار و اطلاعات، برقراری ارتباط با دوستان، آشنایان و همکلاسی ها، دوست یابی جدید و ارتباط با دوستان قدیمی، تشکیل گروه و شرکت در بحث ها و امکانات دیگر، بیان احساسات و عواطف خود، دیدن عکس ها و فعالیت های دوستان خود، آشنایی با سبک ارتباطات مدرن و مجازی، پیگیری و دنبال کردن مباحث مورد علاقه خود، گوش دادن به موسیقی، به اشتراک گذاری هر گونه ویدئو، عکس، کلیپ، تفریح و سرگرمی و وقت گذرانی و فرار از مشکلات زندگی روزمره. سایر یافته های پژوهش نشان داد که کاربران جوان ایرانی را می توان به هشت گروه فعالان، منفعلان، رابطه جویان، دانلودگران، خبرخوان ها، مباحثه گران، هرزه نگاران و سرگرمی جویان تقسیم نمود.

در عصر حاضر با رشد فرهنگ مصرفی و رسانه های ارتباط جمعی ، بدن اهمیت بسیاری یافته است. یکی از مسائل مطرح شده در حوزة جامعه شناسی بدن، مدیریت بدن است که امروزه در میان دختران و زنان رواج فراوانی یافته است که در آن افراد با تغییر ویژگی های ظاهری بدن خود به ساخت بدن اجتماعی مبادرت می ورزند. در پژوهش حاضر عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر در این پدیده با استفاده از نظریه های بوردیو، گیدنز، فدرستون، ترنر و گافمن بررسی شده است. این پژوهش به صورت پیمایشی و با استفاده از پرسش نامة محقق ساخته در سال 1391 انجام شده است. حجم نمونه را 530 نفر از زنان و دختران 15 تا 45 سالة شهر تبریز تشکیل داده اند. روش نمونه گیری از نوع خوشه ای چندمرحله ای بوده است. یافته های پژوهش حاکی از آن اند که میان متغیرهای پذیرش اجتماعی، احساس فشارهای اجتماعی، سرمایة فرهنگی، وضعیت شغلی و تأهل، طبقة اجتماعی و استفاده از رسانه های جمعی خارجی با مدیریت بدن رابطة مستقیم و میان متغیرهای دین داری و استفاده از رسانه های جمعی داخلی با مدیریت بدن رابطة معکوس برقرار است. متغیرهای ذکرشده در مجموع 41 درصد از تغییرات مدیریت بدن را تبیین کرده اند.

این مقاله با هدف بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و نوع سبک زندگی (سبک زندگی سنتی و مدرن) با گرایش به فرزندآوری در بین دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در سال تحصیلی 94-1393 با حجم نمونه 384 نفر و با استفاده از شیوه نمونه گیری طبقه بندی و بهره گیری از پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است. یافته ها حاکی از آن است که بین میزان استفاده از رسانه های خارجی (اینترنت، شبکه های اجتماعی مجازی و شبکه های ماهواره ای) و گرایش به فرزندآوری رابطه معنادار معکوسی وجود دارد، اما بین استفاده از رسانه های داخلی و گرایش به فرزندآوری رابطه معناداری مشاهده نشد. بین سرمایه اجتماعی (اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و انسجام اجتماعی) و سبک زندگی سنتی با گرایش به فرزندآوری رابطه معنادار مثبت و بین سبک زندگی مدرن و گرایش به فرزندآوری رابطه معنادار معکوسی وجود دارد. علاوه بر این، از میان متغیرهای زمینه ای (سن، جنس، مقطع تحصیلی، وضعیت شغلی و گروه قومی)، تنها رابطه بین وضعیت شغلی و قومیت با گرایش به فرزندآوری معنادار شد.

رسانه های نوین و در رأس آن ها اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی با دگرگونی در مفاهیم زمان و مکان، تغییر در اشکال نوین ارتباطی و ایجاد مراجع نوین هویت، موجب پیدایش ذهنیت های ناپایدار و هویت های تازه شده اند. بنابراین، پژوهش حاضر درصدد مطالعه تأثیر شبکه اجتماعی فیس بوک بر هویت جنسیتی دانشجویان است. مقاله حاضر به صورت پیمایشی و با استفاده از پرسش نامه اینترنتی محقق ساخته در بین دانشجویان کاربر شبکه اجتماعی فیس بوک دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 1392-1391 صورت گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که هویت جنسیتی کاربران، تحت تاثیر عضویت در فیس بوک قرار دارد. همچنین، بین مدت زمان عضویت در فیس بوک و میزان استفاده از فیس بوک و هویت جنسیتی، همبستگی معکوسی وجود دارد؛ یعنی با افزایش مدت زمان عضویت در فیس بوک و میزان استفاده از فیس بوک، هویت جنسیتی کاربران تضعیف می شود.

هدف پژوهش حاضر، مطالعه رابطه حضور در شبکه اجتماعی فیس بوک به عنوان یکی از ابزارهای جهانی شدن و پایبندی به ارزش های خانوادگی و دینی با کجروی فرهنگی در بین جوانان است. این پژوهش به صورت پیمایشی و با استفاده از روش نمونه گیری داوطلبانه و در دسترس و بهره گیری از پرسش نامه اینترنتی با تکیه بر نظریه های کاشت، امپریالیسم فرهنگی و نظریه پیوند اجتماعی هیرشی صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش را کاربران جوان فیس بوک شهر تبریز در سال 1394 تشکیل می دهند. حجم نمونه برابر با 400 نفر است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که میزان کجروی فرهنگی در سطح متوسطی قرار دارد. همچنین، بین متغیرهای زمینه ای (جنس، وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال، میزان تحصیلات و پایگاه اقتصادی- اجتماعی) و کجروی فرهنگی رابطه معناداری وجود دارد. علاوه بر این، بین میزان استفاده از فیس بوک و واقعی تلقی کردن محتوای مطالب ارائه شده در آن با کجروی فرهنگی رابطه معنادار مستقیمی وجود دارد، اما بین پایبندی به ارزش های دینی و خانوادگی و کجروی فرهنگی رابطه معنادار معکوسی مشاهده می گردد. در مجموع، متغیرهای مستقل وارد شده در مدل رگرسیونی پژوهش توانسته اند 30 درصد از تغییرات کجروی فرهنگی جوانان را تبیین کنند.

مقاله حاضر، رابطه حضور و تعامل در رسانه های اجتماعی را با ارزش های جوانان مورد مطالعه قرار می دهد. پرسش اصلی این است که استفاده از رسانه های اجتماعی چه تأثیری بر پایبندی جوانان به ارزش ها دارد. این مقاله به صورت پیمایشی و با استفاده از روش نمونه گیری داوطلبانه و در دسترس و بهره گیری از پرسشنامه اینترنتی محقق ساخته صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش را کاربران جوان رسانه های اجتماعی در پنج شهر اصفهان، تهران، تبریز، مشهد و ساری در سال 1393 تشکیل می دهند و حجم نمونه برابر با 2100 نفر است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین مدت زمان عضویت در رسانه های اجتماعی، میزان استفاده از رسانه های اجتماعی، نوع استفاده و واقعی تلقی کردن محتوای مطالب ارائه شده در رسانه های اجتماعی و پایبندی جوانان به ارزش های خانوادگی، دینی و اجتماعی و فرهنگی رابطه معنادار معکوس وجود دارد.

امروزه مسأله هویت فرهنگی به مسأله ای جهانی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تبدیل شده است. هویت فرهنگی تنها یکی از هویت های جمعی چندگانه انسان است که با سایر هویت های او نقش مهمی در تعریف و بازتعرف فرد ایفا می کند. نوشتار حاضر با بهره گیری از دیدگاه گیدنز در مورد سبک زندگی و هویت به تحلیل هویت فرهنگی جوانان براساس سبک زندگی شان می پردازد. این پژوهش، به صورت پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته با حجم نمونه 400 نفر در بین جوانان 18 تا 30 سال کلان شهر تبریز در سال 1393 انجام گرفته است. روش نمونه گیری، نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که بین سبک زندگی جوانان با هویت فرهنگی آنها رابطه معناداری وجود دارد، به نحوی که هر چه سبک زندگی افراد در جامعه مدرن تر باشد از میزان هویت فرهنگی آنان کاسته می شود و هر چه سبک زندگی شان سنتی تر باشد هویت فرهنگی افراد تقویت می شود. علاوه بر این بین پایگاه اقتصادی اجتماعی افراد با هویت فرهنگی آنان رابطه وجود دارد درحالی که بین جنس و هویت فرهنگی همبستگی معناداری ملاحظه نشد.

در جوامع معاصر، فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی همچون شبکه های اجتماعی مجازی باعث تغییر و تحولات چشمگیری در مسائل اجتماعی و فرهنگی شده اند. پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل ثانویه، 21 اثر پژوهشی را که طی چند سال اخیر در زمینه شبکه اجتماعی فیس بوک انجام شده، مبنای تحلیل قرار داده است. هدف نوشتار حاضر، شناسایی میزان و نوع تغییراتی است که به واسطه حضور و تعامل در فیس بوک بر هویت ، سبک زندگی، ارتباطات و تعاملات اجتماعی و دین داری جوانان ایجاد شده است. یافته های پژوهش نشان دهنده آن است که جوانان ایرانی در خلال تعامل و استفاده از فیس بوک در معرض تغییر و تحولات فرهنگی و اجتماعی قرار گرفته اند. به واسطه استفاده از فیس بوک، هویت های مدرن و بازاندیشانه رشد کرده و این وضع به کاهش هویت ملی، هویت سیاسی و فرهنگی منتهی شده است. استفاده از فیس بوک عاملی اساسی در افزایش تعاملات اجتماعی و سرمایه اجتماعی کاربران است. همچنین فیس بوک سبک های زندگی جوانان را به شیوه های جدید زندگی دیجیتال پیوند زده و باعث توجه بیشتر جوانان به بدن خود و تغییر نحوه گذران اوقات فراغت کاربران شده است. علاوه بر این، بین استفاده از فیس بوک و کاهش هویت دینی، پایبندی دینی و اعتقادات دینی کاربران جوان همبستگی معناداری وجود دارد. در نهایت می توان گفت نتایج به دست آمده اشاره به وقوع یک مشکل یا مسئله اجتماعی در زمینه هویت ملی، هویت سیاسی و فرهنگی و پایبندی دینی به واسطه استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی دارد.

امروزه با پیشرفت فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی همچون رسانه های اجتماعی، جوامع دستخوش تغییرات بسیاری شده اند و تغییرات زیادی را در فرهنگ و زندگی روزمره افراد به وجود آورده اند. به طوری که می توان گفت رسانه های نوین بر شیوه های زندگی و سلیقه های عمومی در جامعه تأثیر می گذارند؛ بنابراین، هدف پژوهش حاضر، تحلیل نقش رسانه های اجتماعی در گرایش جوانان ایرانی به سبک زندگی نوین است.این مقاله، به صورت پیمایشی و با استفاده از روش نمونه گیری داوطلبانه و در دسترس و بهره گیری از پرسش نامه اینترنتی محقق ساخته صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش را کاربران جوان رسانه های اجتماعی در پنج شهر اصفهان، تهران، تبریز، مشهد و ساری در سال 1393 تشکیل می دهند و حجم نمونه برابر با 2100 نفر است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین مدت زمان عضویت، میزان استفاده، نوع استفاده (هدفمند یا غیرهدفمند) و واقعی تلقی کردن محتوای مطالب رسانه های اجتماعی و گرایش به سبک زندگی نوین در ابعادی چون مدگرایی، توجه و نگرش به بدن، اوقات فراغت، همبستگی معنادار مستقیمی وجود دارد؛ اما متغیرهای مستقل یادشده با بعد نحوه پوشش (گرایش به حجاب) رابطه معنادار معکوسی دارند.  

هدف از پژوهش حاضر، مطالعه رابطه بین میزان استفاده از رسانه های جمعی داخلی و خارجی، با هویت اجتماعی و سبک زندگی نوین جوانان بوده است. این پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته، با حجم نمونه 211 نفر در میان مردان و زنان 02 تا 21 سال کلان شهر تبریز انجام شده است. نتایج پژوهش حاکی از متفاوت بودن سبک زندگی زنان با مردان است و نشان می دهد که مردان سبک زندگی مدرن تری را در مقایسه با زنان تجربه کرده اند. به این ترتیب، می توان گفت از آنجا که هویت زنان و در نتیجه، سبک زندگی آنان بیشتر در ارتباط با خانواده تعریف شده است، تمایزهای هویتی آنان بر انتخاب سبک زندگی، مؤثر واقع شده به طوری که هرچه هویت ملّی زنان، قوی تر و هویت دینی و خانوادگی آنان دارای اهمیت کمتری باشد ، تمایل آنان به سبک زندگی جدید بیشتر است. همینین میزان استفاده از رسانه های داخلی، تنها با تمایل به پذیرش سبک زندگی نوین در بین زنان رابطه معناداری را نشان می دهد و تمایل به سبک زندگی جدید در بین مردان، ارتباطی با میزان استفاده از رسانه های داخلی نداشته است