زهیر حیاتی

پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت تولید علم در حوزه مدیریت تغییر، در پایگاه های استنادیThomson Reuters انجام شده است. این بررسی می تواند وضعیت رشد دانش در این حوزه را منعکس سازد و ضمن آشکار ساختن نقاط ضعف و قوت، به مدیریت و برنامه ریزی در امر تحقیق و توسعه کمک کند. روش پژوهش، پیمایشی بوده و جامعه مورد مطالعه را کلیه تولیدات علمی حوزه مدیریت تغییر نمایه شده در پایگاه های مذکور طی سال های 1990 تا 2009 تشکیل داده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در مجموع تعداد 2530 مدرک در این حوزه تولید شده که بیش ترین تعداد مدارک طی سال-های 2006 تا 2009 منتشر شده اند. محاسبه مقدار متوسط نرخ رشد سالیانه انتشارات برای این سال ها، عدد 80/78 % را نشان می دهد. یافته ها بیانگر آن است که 6105 نویسنده در تولید علم این حوزه حضور داشته اند. این مدارک به وسیله 80 کشور تولید شده اند و کشورهای ایالات متحده امریکا و انگلستان در رتبه های اول و دوم قرار دارند. این مدارک در 1173عنوان مجله منتشر شده اند که “Journal of Organizational Change Management” با انتشار 94 مدرک در رتبه اول قرار دارد. این مدارک به 11 زبان زنده دنیا به تحریر درآمده که میزان تولیدات تعلق گرفته به زبان انگلیسی با 31/97 درصد، با اختلاف قابل توجهی بیش از سایر زبان هاست. این مدارک در 12 قالب مختلف ارائه شده که قالب مقالات پژوهشی با 84/72 درصد، با اختلاف قابل توجهی در رتبه اول قرار دارد. مدارک مورد بررسی به طور کلی 20778 استناد دریافت کرده اند که مقاله “Tightening the iron cage – concertive control in self-managing Teams” با دریافت 401 استناد در صدر قرار دارد.

این مقاله به بررسی مفهومی اتحادیه های کتابخانه های دانشگاهی در دنیا میپردازد و هدف آن شفاف سازی کار اتحادیه ها و ارائة مفاهیم و نمونه هایی است که راهنمای اتحادیة کتابخانه های دانشگاهی ایران که در شرف راه اندازی است میباشد. اتحادیه ها را به شیوه های مختلف میتوان سازماندهی کرد، از این رو الگوی واحدی برای تشکیل اتحادیه ها وجود ندارد. شرایط حاکم بر بازار نشر جهانی و تشکیل شرکت های بزرگ فرامرزی، این بازار را با پیچیدگی زیادی روبرو کرده است. کسب پایین ترین یا بهترین قیمت برای اطلاعات الکترونیکی، تخصص و مهارت های عملی زیادی را از سوی کتابخانه ها میطلبد. بنابراین شرکت فعال در اتحادیة جهانی، امکاناتی را در اختیار اتحادیه های ملی قرار میدهد که دسترسی به آن ها، اکنون دیگر به تنهایی امکان پذیر نیست.

در این پژوهش نشریات هستة لاتین جاری (سال 2002) دانشکدة ادبیات و علوم انسانی و دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز در کتابخانة میرزای شیرازی، با استفاده از قانون پراکندگی برادفورد تعیین شده اند. جامعة مورد مطالعه 268 عنوان نشریة جاری لاتین در رشته های مربوط به دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، و 120 عنوان نشریة جاری لاتین در رشته های تحصیلی دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شیراز در کتابخانة میرزای شیرازی است. در نتیجه در دانشکدة ادبیات و علوم انسانی 59 عنوان و در دانشکدة علوم تربیتی و روانشناسی 23 عنوان مجله به عنوان نشریات هسته معرفی شدند. از جمله پیشنهادهای عمدة تحقیق، ارائة خدمات آگاهیرسانی جاری در زمینه نشریات برای آگاهی مراجعهکنندگان و گروه های آموزشی دو دانشکده، توسعة بخش اطلاع رسانی و اشتراک پایگاه های اطلاعاتی ضروری، فعالکردن کمیتة تخصصی انتخاب نشریات لاتین، و انجام مطالعات علمی در فواصل منظم دربارة وضعیت استفاده از نشریات میباشد.

هدف: اولویت بندی نیازهای مراجعان کتابخانه ملی ایران در شرایط عدم قطعیت. روش/ رویکرد پژوهش: داده های مورد نیاز از روش تلفیقی فنون داده کاوی و تصمیم گیری چندمعیاره برمبنای الگوی کانو استخراج شد. یافته ها: عوامل مؤثر بر رضایت مراجعه کنندگان در 6 دسته کلی قرار گرفت، سپس برمبنای ویژگی های جمعیت شناختی در 5 خوشه کلی تقسیم شد که اعضای هر خوشه متناسب با ویژگی های جمعیت شناختی و نوع نیازهایشان در اولویت های مختلف قرار می گیرند و برای آگاهی از نیازهای خوشه ها باید به خوشه مربوط نظری افکند. نتیجه گیری: نوع نیازهای مراجعه کنندگان کتابخانه ملی متفاوت و از اولویت های مختلف برخوردار است. این کتابخانه برای پاسخگویی به نیازهای متفاوت باید از راهبرد خاص همان نیاز استفاده کند. از آنجا که برآوردن همه نیازها مقدور نیست، ابتدا باید نیازهای الزامی افراد و بعد از آن، نیازهای جذاب و تک بُعدی تأمین شود.

هدف: هدف این پژوهش بررسی موانع اطلاع یابی (در مراحل تشخیص نیاز، جستجوی اطلاعات، راهبرد جستجو و استفاده از اطلاعات) اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز براساس بسط نظریه معنابخشی دروین (نظریه کاری) است. روش : روش تحقیق پیمایش توصیفی است. جامعه آماری کلیه اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز مشتمل بر ۲۸۸ نفر است. با استفاده از جدول مورگان ۱۰۸ نفر به صورت تصادفی انتخاب شد. ابزار سنجش پرسشنامه محقق ساخته حاوی ۳۲ سؤال است. برای بررسی روایی سؤالات از تحلیل ماده و تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که بیشترین موانع اطلاع یابی در مرحله جستجوی منابع اطلاعاتی و سپس مرحله تشخیص نیاز اطلاعاتی است. استفاده از منابع اطلاعاتی و راهبرد جستجو هر دو در مرتبه سوم قرار دارند. آزمون فرضیه ها نشان می دهد، تشخیص نیاز اطلاعاتی رابطه مثبت و قوی با جستجوی اطلاعات و جستجوی اطلاعات رابطه مثبت و قوی با استفاده از اطلاعات دارد. همچنین استفاده از اطلاعات رابطه مثبت و قوی با تشخیص نیاز اطلاعاتی دارد. نتایج بیانگر این است که امکان شناسایی موانع در تمام مراحل اطلاع یابی براساس مدل بسط یافته معنابخشی وجود دارد.

هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان رضایت کاربران بالقوه کتابخانه دیجیتال دانشگاه شیراز از منابع و خدمات این کتابخانه انجام شده است. روش: این پژوهش کمی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل اعضای هیأت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز می باشد. در این پژوهش ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته است. از بین جامعه مورد مطالعه (۵۸۶۰ عضو هیأت علمی و دانشجوی تحصیلات تکمیلی)، ۳۵۷ نفر به روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انتخاب شده است. یافته ها: به طور میانگین میزان رضایت از وضعیت موجود کتابخانه دیجیتال دانشگاه شیراز در حد متوسط برآورد می شود. بیشترین میزان رضایت از وضعیت موجود کتابخانه دیجیتال دانشگاه شیراز مربوط به «سهولت دسترسی به کتابخانه دیجیتال دانشگاه شیراز» و کمترین میزان رضایت مربوط به «سطح اطلاعاتی فراهم شده»، می باشد. از دیدگاه کاربران دلیل عمده عدم استفاده یا استفاده کم از کتابخانه دیجیتال دانشگاه شیراز نیز «عدم در اختیار داشتن کد کاربری و رمز عبور» است.

هدف: هدف پژوهش حاضر پیش بینی نوع نیازهای مشتریان فروشگاه های اینترنتی کتاب با استفاده از روش های داده کاوی بر مبنای مدل کانو است. روش: ابتدا سه گروه از نیازها و عوامل مؤثر بر رضایت مشتریان فروشگاه اینترنتی آدینه بوک طبق نظر کارشناسان این حوزه استخراج شد و پرسشنامه کانو بر مبنای این شاخص ها طراحی شد. پس از پیش پردازش داده های پرسشنامه ای، نوع نیاز هر یک از مشتریان طبق مدل کانو تعیین شد. پس از آن مشتریان بر اساس نوع نیازها و ویژگی های جمعیت شناختی خوشه بندی شدند. خوشه بندی با استفاده از الگوریتم کا-میانگین انجام شد و تعداد خوشه اولیه به کمک شبکه عصبی خودسازمان ده تعیین شد و سپس فراوانی نیازهای مشتریان در هر خوشه اولویت بندی شد و خوشه ها بر این اساس رده بندی شدند. در گام بعد، با استفاده از تکنیک درخت تصمیم به پیش بینی نیازهای مشتریان آتی پرداخته شد. یافته ها: طبق نتایج درخت تصمیم از بین متغیرهای جمعیت شناختی به ترتیب تحصیلات، سن، جنسیت و وضعیت تأهل بیشترین تأثیر را در تعیین نوع نیازهای مشتریان دارند. اصالت/ارزش: با استفاده از نتایج این پژوهش، فروشگاه های اینترنتی کتاب از جمله آدینه بوک می توانند با ورود مشتری جدید و با در نظر گرفتن اطلاعات جمعیت شناختی او، ابتدا نوع رده مشتری که تعیین کننده نوع نیازهای او است را تشخیص داده و سپس راهبرد و عملکرد رفتاری مناسب با مشتری را اعمال کنند.

هدف: پژوهش حاضر به منظور شناسایی اولویتهای مجموعه سازی منابع اطلاعاتی در کتابخانه دیجیتال از دیدگاه اعضای هیئت علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز انجام شده است. روش: پژوهش کمّی و از نوع پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. از بین جامعه مورد مطالعه (5860 عضو هیئت علمی و دانشجوی تحصیلات تکمیلی)، 357 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انتخاب شده اند. در تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و تحلیلی و نرم افزار آماری علوم اجتماعی استفاده شده است. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد بالاترین اولویت مجموعه سازی انواع منابع اطلاعاتی، مربوط به منابع پژوهشی تولید شده توسط دانشگاه شیراز است. بالاترین اولویت مجموعه سازی انواع محملهای اطلاعاتی، مربوط به کتاب الکترونیک است و نمونه مورد مطالعه به اهمیت وجود نمایه و نقاط دسترسی بیش از سایر معیارهای مؤثر در مجموعه سازی منابع اطلاعاتی توجه داشته اند. سطح اطلاعاتی مطلوب برای دسترسی به منابع دیجیتال، متن کامل است و بالاترین اولویت مجموعه سازی انواع قالبهای اطلاعاتی مربوط به تصاویر می باشد. قالب اطلاعاتی عمده برای مجموعه سازی مواد متنی و تصاویر، به ترتیب قالب PDF و JPEG می باشد. به علاوه، اکثریت جامعه مخاطب نسبت به دیجیتال سازی مجموعه های خاص و منابع منحصر به فرد و همزیستی منابع فیزیکی و دیجیتال نظر موافق دارند و با تخصیص 80% بودجه به منابع دیجیتال و 20% بودجه به منابع فیزیکی، موافق هستند. اصالت/ ارزش: بالاترین اولویت کتابخانه دیجیتال، خدمت در راستای نیازهای اطلاعاتی کاربران است در این پژوهش، نیازهای اطلاعاتی جامعه کاربران بالقوه کتابخانه دیجیتال دانشگاه شیراز بررسی شده است. کلیدواژه ها: مجموعه سازی، اولویتها، کتابخانه دیجیتال، دانشگاه شیراز، اعضای هیئت علمی، دانشجویان تحصیلات تکمیلی، منابع

مقدمه: بررسی کیفیت استنادها به تولیدات علمی نویسندگان صاحب نام در رشته های مختلف موضوعی براساس ضریب تأثیر رشته و نوع مدارک در بازه زمانی ۱۰ ساله (۲۰۰۰-۲۰۰۹) در پایگاه وب آو ساینس آی. اس. آی هدف این پژوهش است. روش شناسی: این پژوهش با استفاده از روش تحلیل استنادی انجام گرفته است. به منظور درک کیفیت استنادها به تولیدات علمی نویسندگان صاحب نام در میان رشته های مختلف موضوعی از شاخص های نرخ استناد نسبی و استناد نسبی رشته استفاده شد. یافته ها: استناد نقش مهمی در ارزیابی تولید علمی، مجله یا پژوهشگر دارد، به طوری که در رتبه بندی ها، استناد باید در کنار شاخص تولید علمی وجود داشته باشد. اگر مقدار این شاخص ها بزرگ تر از یک باشد استنادات به تولیدات علمی نویسندگان صاحب نام دارای اثرگذاری بالا در سطح رشته و در مجموعه مجلات این نویسندگان می باشد. در این پژوهش کیفیت استنادها به نویسندگان صاحب نام براساس نوع مدارک در رشته های پزشکی بالینی، اقتصاد و بازرگانی دارای شاخص نسبی رشته بیشتر از یک و براساس ضریب تأثیر رشته مقدار این شاخص در همه رشته ها به جز رشته علوم فضا بالاتر از یک بود. بحث و نتیجه گیری: در این پژوهش کیفیت استنادها به نویسندگان صاحب نام براساس نوع مدارک در رشته های پزشکی بالینی، اقتصاد و بازرگانی دارای شاخص نسبی رشته بیشتر از یک و براساس ضریب تأثیر رشته مقدار این شاخص در همه رشته ها به جز رشته علوم فضا بالاتر از یک بود؛ پس استناد به تولیدات علمی نویسندگان صاحب نام دارای اثرگذاری بالا در سطح رشته ودر مجموعه مجلات این نویسندگان می باشد.