رضا جعفری هرندی

هدف : پ ژوهش حاضر با هدف بازنمایی تجربه زیسته مادران در مهیاسازی فرزندان دختر برای انجام تکالیف عبادی صورت گرفته است. روش : روش تحقیق، پدیدارشناسی است. جامعه آماری، مادرانِ دختران نوجوان شهر قم می باشند، که از میان ایشان براساس روش نمونه گیری هدفمند، سیزده نفر به عنوان گروه نمونه انتخاب، و برای گردآوری اطلاعات از ایشان از ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته و برای تحلیل یافته ها از روش کلایزی استفاده شده است. یافته ها : پس از تحلیل و تنظیم نتایج، مولفه های مربوط به مهیاسازی دختران برای انجام تکالیف عبادی، در قالب 7 مضمون اصلی و 20 مضمون فرعی مورد اشاره و تبیین قرار گرفته است که مضامین اصلی عبارتند از: بهره جویی از فضاها و مراسمات مذهبی، بهره گیری از سرگرمی ها و ابزارهای کودکانه، استفاده از مشوق ها، الگودهی و مراقبت بر الگوها، مشارکت طلبی و تکلیف سپاری ، تعلیم و تمرین، نظارت و اصلاح. نتیجه گیری : براساس نتایج پژوهش حاضر، پیشنهاد می شود مادران، سنین کودکی فرزندان شان را دریابند و تربیت عبادی دختران خویش را به تعویق نیندازند و برای تحقق این مهم، از راهکارهای تجربه شده بهره گیرند تا بعد از سن تکلیف، فرزندان شان با سهولت و تعهد بیشتری، پیگیر انجام وظایف عبادی خویش گردند.

هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش هوش معنوی بر بحران هویت دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول شهر قم بوده است. روش تحقیق از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول شهر قم در سال 1399 1398بود. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای 60 دانش آموز انتخاب و به طور تصادفی در گروه های آزمایش و کنترل جایگزین شدند. برای جمع آوری اطلاعات پرسش نامه ی «بحران هویت احمدی (1376)»، مورداستفاده قرار گرفت. گروه آزمایش طی 10 جلسه ی 90 دقیقه ای تحت آموزش بسته ی هوش معنوی کینگ (2008) قرار گرفتند. تحلیل داده ها با روش تحلیل کواریانس انجام شد. یافته ها نشان داد که تفاوت گروه کنترل و آزمایش با توجه به تأثیر هوش معنوی بر متغیر وابسته (کاهش بحران هویت)، معنادار است و آموزش هوش معنوی باعث کاهش بحران هویت می شود. براساس نتایج پیشنهاد می شود مشاوران و مربیان به منظور کاهش بحران هویت در نوجوانان برنامه هایی برای آموزش و رشد هوش معنوی در آن ها در نظر بگیرند.

این مقاله بخشی از یک پژوهش کیفی است که با دو روش تطبیقی و توصیفی- تحلیلی به بررسی عنصر هدف در برنامه ی درسی آموزش علوم[1] ایران و چند کشور جهان، پرداخته است. بدین منظور اسناد و مدارک مربوط به اهداف آموزش علوم در کشورهای پیشرو در زمینه ی علوم و فناوری (کشورهای منتخب) گردآوری و به توصیف، تفسیر، همجواری و مقایسه ی آن ها پرداخته شده تا پاسخ سئوال ها آماده شود. مقاله ی حاضر تلاش می نماید، عنصر هدف از برنامه ی درسی آموزش علوم ایران و کشورهای منتخب را مورد مطالعه و بررسی قرار دهد. نتایج به دست آمده از این پژوهش می تواند به برنامه ریزان، مؤلفان کتاب های درسی، معلمان و سایر علاقه مندان کمک نماید تا با دید وسیع تری نسبت به تدوین بهتر برنامه ی درسی، تغییر برنامه ی درسی و انتخاب مناسب تر هدف های آموزش علوم اقدام نمایند. نتایج به دست آمده، شباهت ها و تفاوت های زیادی را بین هدف های آموزش علوم در بین کشورهای مورد مطالعه و ایران نشان می دهد. شباهت ها بیش تر در اهداف مکتوب برنامه ی درسی یا اهداف قصد شده موجود می باشد؛ به طوری که روح حاکم بر اهداف در کشورهای مورد مطالعه یکی است. همه دارای اهداف دانشی، مهارتی و نگرشی در زمینه های چهارگانه ی علوم شامل فیزیک، شیمی، زیست و زمین شناسی هستند و به دنبال کسب سواد علمی، حل مسأله، تفکر و شناخت طبیعت می باشند. اما در عمل فاصله ی قابل ملاحظه بین کشور ما با کشور های فوق وجود دارد که جای تأمل دارد و ناشی از اجرای برنامه ی درسی است، که در میزان کم اهداف تحقق یافته توسط دانش آموزان خود را نشان می دهد. نتایج آزمون های تیمز مؤید این موضوع است. به هرحال، نتایج پژوهش های بیش تر در این زمینه می تواند موضوع را بهتر مشخص نماید.<br clear="all" /> 1-  منظور از علوم در این مقاله علوم تجربی است.

تربیت اخلاقی فرایند زمینه سازی و به کار گیری شیوه هایی برای شکوفایی و پرورش فضایل به همراه اصلاح یا ازبین بردن رذایل اخلاقی است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی شیوه های تربیت اخلاقی از دیدگاه اهل بیت(علیهم السلام) استکه در تدوین آن از روش توصیفی  تحلیلی استفاده شده است. برای گرد آوری داده های مورد نیاز در راستای رسیدنبه اهداف پژوهش، از فرم های فیش برداری از منابع مرتبط با موضوع استفاده شده و پس از جمع آوری با شیوه هایکیفی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. از یافته های تحقیق این است که: الف( اساسی ترین مسئله در سعادتانسان، فرا گیری شیوه های تربیت اخلاقی است. ب( شیوه های تربیت اخلاقی، مبتنی بر اصول و هماهنگ با اهدافعالیه آفرینش است. ج( در احادیث اهل بیت؟عهم؟ به چهار دسته شیوه های «زمینه ای « ،» انگیزشی « ،» شناختی » و«هدایتی » تأ کید شده است. د( برای عملیاتی ساختن هردسته از شیوه ها، فنون گونا گونی ارائه شده است.

هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش هوش معنوی بر تنظیم شناختی هیجان دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول شهر قم بوده است. روش تحقیق از نوع «شبه آزمایشی» با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول شهر قم در سال تحصیلی 1400-1401 بود. با استفاده از روش «نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای» 60 دانش آموز انتخاب و به طور تصادفی در گروه های آزمایش و گواه جایگزین شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه «تنظیم شناختی هیجان» گارنفسکی و همکاران (2001) استفاده شد. گروه آزمایش طی 10 جلسه 90 دقیقه ای تحت آموزش بسته هوش معنوی کینگ (2008) قرار گرفت. تحلیل داده ها با روش «تحلیل کواریانس» انجام شد. یافته ها نشان داد تفاوت بین عملکرد دانش آموزان دختر دوره متوسطه اول در راهبردهای مثبت و منفی تنظیم شناختی هیجان در دو گروه آزمایش و گواه معنادار است. به عبارت دیگر می توان گفت: آموزش هوش معنوی سبب افزایش راهبردهای مثبت تنظیم شناختی هیجان و کاهش راهبردهای منفی تنظیم شناختی هیجان می شود. مطابق یافته ها، آموزش هوش معنوی می تواند به مثابه یک روش مؤثر در بهبود راهبردهای تنطیم شناختی هیجان به کار گرفته شود.

هدف از این پژوهش تعیین نقش انسجام و جهت گیری ارتباطی خانواده در هویت ایرانی اسلامی نوجوانان بود که به روش توصیفی همبستگی اجرا شد. جامعه آماری نوجوانان شهر اصفهان در نیمه دوم سال 1402 بودند. براساس فرمول کوکران و با در نظر داشتن احتمال ریزش، 398 به روش تصادفی خوشه ای انتخاب شدند و به صورت گروه های کلاسی، پرسشنامه هویت ایرانی اسلامی راشدی و همکاران (1400)، پرسشنامه انسجام خانواده سامانی (1381) و پرسشنامه الگوی ارتباطات خانواده ریچی و فیتزپاتریک (1990) را تکمیل نمودند. تجزیه وتحلیل آماری با کمک نسخه 26 نرم افزار و به روش تحلیل رگرسیون چندگانه انجام شد. نتایج نشان داد هویت غالب در نوجوانان شهر اصفهان، هویت اسلامی است. همچنین، براساس نتایج به دست آمده انسجام خانواده (9/67 = r2) و جهت گیری گفت و شنود (7/2 = r2) قادر به پیش بینی معنادار هویت ایرانی نوجوانان بودند (001/0>p). همچنین، انسجام خانواده (8/51 = r2)، جهت گیری های گفت و شنود (2/4 = r2) و همنوایی (6/0 = r2) قادر به پیش بینی معنادار هویت اسلامی نوجوانان بودند (05/0>p) و درنهایت، تنها انسجام خانواده (4/66 = r2) قادر به پیش بینی معنادار هویت ایرانی اسلامی نوجوانان بود (001/0>p). بر این اساس، لازم است در راستای دستیابی به هویت ملی سالم در نوجوانان اقداماتی در زمینه افزایش انسجام و اصلاح جهت گیری ارتباطی خانواده انجام گیرد.

پژوهش حاضر با هدف، ارزیابی کیفیت برنامه های آموزشی دانشگاه پیام نور قم بر اساس الگوی (NADE-TDEC) انجام شد. روش پژوهش توصیفی و رویکرد آن نیز کاربردی است. از میان همه دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه پیام نور قم (14232 نفر) 375 دانشجو به روش نمونه گیری تصادفی سهمیه ای به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته بود و داده های حاصل نیز با استفاده از شاخص های آمار توصیفی و استنباطی در محیط نرم افزار SPSS تحلیل شدند. نتایج ارزیابی نشان داد کیفیت برنامه های آموزشی در مؤلفه های طراحی مطالب و مواد درسی (14/3)، موارد مربوط به آموزش (61/3)، امور اجرائی (28/3) بیش از حد متوسط و در مؤلفه استفاده از فناوری های جدید آموزشی (49/2) کمتر از حد متوسط است و بین نظرات پاسخگویان از لحاظ جنسیت و سابقه تحصیلی تفاوت معنی داری در سطح 05/0 < p دیده نشد. با توجه به وضعیت مؤلفه های الگوی (NADE-TDEC) لازم است دانشگاه پیام نور قم در خصوص بهبود کیفیت فناوری های نوین آموزشی اقدام کند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی میزان کارآیی بیرونی آموزشکده های فنی و حرفه ای استان یزد طی سال های 1388 تا 1390 انجام شده است. کارآیی بیرونی در واقع میزان پاسخگویی فارغ التحصیلان را به نظام اجتماعی در ابعاد فردی، اجتماعی و اقتصادی مشخص می نماید. روش پژوهش توصیفی و از نوع کاربردی است. جامعه پژوهش همه فارغ التحصیلان آموزشکده های فنی و حرفه ای استان یزد به تعداد 3736 نفر بودند، که از این میان 350 فارغ التحصیل با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم طبقات، به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته بوده و روایی ابزار قبل از اجرا مورد تأیید متخصصان قرار گرفته است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. نتایج پژوهش بیانگر آن بود که، کارآیی بیرونی در بُعد فردی 0/65، در بُعد اجتماعی 4/63 و در بُعد اقتصادی 0/60 درصد است. در مجموع با توجه به عدم تحقق 2/37 درصد از کارآیی بیرونی، می توان بیان نمود که درصد کارآیی بیرونی مطلوب نبوده و چاره جویی در این زمینه توسط مسئولان ستاد و مدرسان ضروری به نظر می رسد.

هدف مطالعه، بررسی میزان خودارزیابی اسلامی در دانشجویان دانشگاه قم بود. این مطالعه توصیفی در میان دانشجویان رشته های مختلف دانشگاه قم در سال 98 - 1397 انجام شد. بر این اساس 33۵ نفر به روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پژوهش، پرسشنامه خودارزیابی اسلامی بود. در تحلیل داده ها، از آزمون های همبستگی، تی تک نمونه ای، تی مستقل و تحلیل واریانس استفاده شد. تجزیه وتحلیل داده ها با کمک نرم افزار آماری SPSS انجام شد. یافته ها حاکی از آن بود که میانگین تمام مؤلفه های خودارزیابی در دانشجویان دانشگاه قم بالاتر از حد متوسط بود. بالاترین میانگین مربوط به مرحله مراقبه و کمترین میانگین مربوط به مرحله مشارطه بود. رابطه ای بین ویژگی های جمعیت شناختی و خودارزیابی اسلامی دانشجویان پیدا نشد. همچنین یافته ها نشان داد بین مؤلفه های خودارزیابی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد و بیشترین میزان ارتباط بین مرحله محاسبه و مراقبه و کمترین ارتباط بین مرحله مشارطه و معاتبه بود؛ بنابراین درمجموع، دانشجویان دانشگاه قم از نظر مراحل خودارزیابی اسلامی در وضعیت مناسبی قرار داشتند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل رفتار شهروندی سازمانی معلمان مدارس دولتی ایران انجام شد.روش شناسی: مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا کیفی مبتنی بر نظریه داده بنیاد بود. جامعه پژوهش خبرگان آموزش وپرورش ایران در سال 1399 بودند. حجم نمونه طبق اصل اشباع نظری 28 نفر برآورد که پس از بررسی ملاک های ورود به مطالعه با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد که روایی آن را روش مثلث سازی تایید و پایایی آن با روش ضریب توافق بین دو کدگذار 83/0 برآورد شد. داده ها پس از گردآوری با روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی مبتنی بر نظریه داده بنیاد در نرم افزار  MAXQDA  نسخه 2020 تحلیل شدند.یافته ها: یافته ها نشان داد که رفتار شهروندی سازمانی معلمان مدارس دولتی ایران دارای 178 مفهوم و 23 مقوله فرعی در 12 مقوله اصلی بود. در پدیده محوری رفتار شهروندی سازمانی معلمان، دو مقوله اصلی تغییرات راهبردی نظام آموزش وپرورش (با دو مقوله فرعی همگامی با تغییرات و تحولات جدید و رشد سجایای اخلاقی و روحیه ازخودگذشتگی) و نگرش های توسعه گرایانه سازمانی (با دو مقوله فرعی توسعه کنش های مشارکتی و برون دادهای توسعه ای نظام آموزشی کارآمد) به عنوان شرایط علی، سه مقوله اصلی ویژگی های رهبری سازمانی (با دو مقوله فرعی گرایش های نیک خواهانه رهبران و رفتارهای رهبری موثر و پویا)، ویژگی های فردی پیروان (با دو مقوله فرعی ارزش های آرمانی و هنجارهای رفتاری) و ویژگی های سازمانی (با دو مقوله فرعی فرهنگ سازمانی ارزش مدار و جو سازمانی شفقت محور) به عنوان شرایط زمینه ای، دو مقوله اصلی سرمایه جمعی (با دو مقوله فرعی سرمایه روانشناختی اجتماعی و فرهنگ عمومی) و تغییر ارزشی (با دو مقوله فرعی رشد ارزش های کثرت گرایی و رشد فرهنگی اجتماعی) به عنوان شرایط مداخله گر، سه مقوله اصلی راهبردهای سازمانی (با دو مقوله فرعی آموزش کارکنان و فرهنگ سازمانی محرک)، راهبردهای مدیریتی (با یک مقوله فرعی رهبری کارآمد) و راهبردهای اجتماع محور (با دو مقوله فرعی بازنمایی نقش فرهنگیان و توسعه فرهنگ عمومی) به عنوان راهبردها و دو مقوله اصلی فردی (با دو مقوله فرعی پیامد روانشناختی و توسعه عمل گرایی فردی) و سازمانی- اجتماعی (با دو مقوله فرعی سازمان فرابالنده و پویایی اجتماعی) به عنوان پیامدها شناسایی شدند. در نهایت، مدل پارادایمی رفتار شهروندی سازمانی معلمان مدارس دولتی ایران طراحی شد.بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، برنامه ریزی برای بهبود رفتار شهروندی سازمانی معلمان مدارس دولتی ایران از طریق مفاهیم و مقوله های اصلی و فرعی ضروری است.

این پژوهش با هدف ارزیابی کارایی بیرونی دانشگاه قم بر اساس دو شاخص وضعیت اشتغال و ادامه تحصیل انجام گرفت. روش پژوهش، توصیفی از نوع پیگیری و رویکرد آن کاربردی است. جامعه پژوهش فارغ التحصیلان دوره کارشناسی دانشگاه قم طی سال های 1391 تا 1393 به تعداد 3056 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم طبقات، 249 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی ابزار پیش از اجرا مورد تأیید متخصصان قرار گرفته است. پایایی ابزار نیز به روش آلفای کرونباخ 89/0 برآورد شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون مجذور کای استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که نرخ اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاه قم 3/25 درصد و نرخ اشتغال پسران به طور معنی دار بیشتر از دختران است (01/0p <). نرخ اشتغال مرتبط فارغ التحصیلان دانشگاه قم حدود 70 درصد است. نرخ پذیرفته شدن فارغ التحصیلان دانشگاه قم در مراکز آموزش عالی حدود 80 درصد است. نرخ پذیرش در دوره کارشناسی ارشد 90 درصد و در دوره دکتری 10 درصد است. بین نرخ های ذکر شده با دانشکده و جنس در بقیه موارد ارتباط معنی دار وجود ندارد (05/0P>). درمجموع هرچند نرخ پذیرفته شدن فارغ التحصیلان و نرخ ادامه تحصیل وضعیت مناسبی داشت اما نرخ اشتغال وضعیت مناسبی ندارد و کارایی بیرونی مطلوب نیست. اتخاذ تصمیم های مناسب همچون بازنگری در رشته ها و غنی سازی آنها و بازنگری در جذب رشته های مختلف به منظور کاهش بیکاری ضروری است.