مطالعات تربیتی و روانشناختی خانواده

تربیت اخلاقی فرایند زمینه سازی و به کار گیری شیوه هایی برای شکوفایی و پرورش فضایل به همراه اصلاح یا ازبین بردن رذایل اخلاقی است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی شیوه های تربیت اخلاقی از دیدگاه اهل بیت(علیهم السلام) استکه در تدوین آن از روش توصیفی  تحلیلی استفاده شده است. برای گرد آوری داده های مورد نیاز در راستای رسیدنبه اهداف پژوهش، از فرم های فیش برداری از منابع مرتبط با موضوع استفاده شده و پس از جمع آوری با شیوه هایکیفی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. از یافته های تحقیق این است که: الف( اساسی ترین مسئله در سعادتانسان، فرا گیری شیوه های تربیت اخلاقی است. ب( شیوه های تربیت اخلاقی، مبتنی بر اصول و هماهنگ با اهدافعالیه آفرینش است. ج( در احادیث اهل بیت؟عهم؟ به چهار دسته شیوه های «زمینه ای « ،» انگیزشی « ،» شناختی » و«هدایتی » تأ کید شده است. د( برای عملیاتی ساختن هردسته از شیوه ها، فنون گونا گونی ارائه شده است.

اینترنت به عنوان یک رسانه نوین، نفوذ گسترده ای بر حیات انسانِ مدرن در ابعاد فردی و اجتماعی دارد.در کنار محاسن و مزایای بی شمار اینترنت  که می تواند منشأ آثار مثبت و بالنده برای تعالی انسان باشد  چالش هاو تهدیدهای تربیتی و اخلاقی فراوانی نیز در اذهان تداعی می شود. طراحان اصلیِ اینترنت، از این ابزار برای نفوذسیاسی و فرهنگی بر کشورهای مختلف استفاده می کنند و از این راه آسیب های جدی را در ابعاد مختلف بر پیکرهجوامع وارد می سازند. آنان با تأثیرگذاری بر ابعاد فردی و اجتماعی جوانان و نوجوانان، با فراهم سازی زمینه هایغیراخلاقی، به مسخ هویت و شخصیت آنان اقدام می کنند و با شکل گیریِ خرده فرهنگ های مختلف، شکاف بیننسل ها را افزایش می دهند. این پژوهش با شیوه توصیفی  تحلیلی، ضمن بیان دلایل روان شناختیِ اقبال روز افزوننوجوانان به حضور در فضای مجازی، به آسیب شناسی این فضا بر تربیت اخلاقی نوجوان در دو بُعد «بنیان هایفکری و نظری » و «عملی و رفتاری » می پردازد. یافته های پژوهش، حا کی از این مطلب است که تهدیدهای مطرحدر بعد فکری و نظری )شامل عقل گرایی افراطی، کم رنگ شدن اخلاق اجتماعی، نهیلیسم ارزشی و بحران هویت( وچالش های عینی و رفتاری )شامل حیازدایی، انحرافات جنسی، دوستی های اینترنتی، کاهش ارزش های خانواده،انزوای اجتماعی، شایعه پرا کنی و دروغ پردازی، کاهش مسئولیت اجتماعی و آزار مجازی( را بیان کند؛ با امید بهاینکه مطالب این پژوهش با ایجاد روشنگری، بستر تعامل صحیح نسل جدید با فضای مجازی را ایجاد کند تا افقروشنی در مسیر پیوند صحیح سنت و مدرنیته ظهور یابد.

زندگی خانوادگی، یکی از مه مترین پایگا ههای اجتماعی زندگی بشری است و همسران به عنوان دو رکن اصلیخانواده، باید برای تعالی آن بکوشند. همسرداری مهارتی است که طی آن، زن و شوهر با شناخت کامل از یکدیگر،می توانند به تمام ابعاد نیازهای یکدیگر پاسخ دهند. امروزه یکی از مهم ترین منشأ اختلافات همسران، نداشتن الگوبرای تبعیت در شیوه همسرداری است. اهتمام اسلام به روابط همسران، سبب شده تا کامل ترین الگو در این زمینهرا معرفی کند. پیامبر اسلام(ص) به عنوان سرچشمه کمالات بشری، بهترین الگوی رفتاری برای همسرداری تمامانسا نهاست. به نظر می رسد ا گر زندگی خانوادگی افراد بر اساس سیره نبوی، سامان یابد، عدالت، محبت، همکاری،گذشت، مدارا، مودت و... بر روابط همسران غالب خواهد شد. در این مقاله سعی شده با روش تاریخی _ تحلیلی، بهسیره رفتاری پیامبر اسلام(ص) با همسران، پرداخته شود.

لزوم شناخت الگوی کامل در تعاملات رفتاری همسران، موجب استحکام و بالندگی مهم ترین نهاد جامعه، یعنیخانواده م یشود. در این گستره، حضرت ا مالمؤمنین خدیجه کبری؟عها؟ به عنوان یکی از بهترین الگوها معرفی می شود.سیره ایشان در رابطه با همسر، معرف معیار ارزشی در این موضوع است. در این خصوص، از منابع تاریخی _ روایی بهشیوه کتابخانه ای بهره برده شده و از روش توصیفی _ تحلیلی، در ارائه مطالب، کمک گرفته شده است. در سیره رفتاریآن حضرت، یافته هایی چون درایت، نواندیشی و معنویت جویی، از مهم ترین اصول ارزشی در انتخاب شریک و همراهزندگی است. نیکو شوهرداری کردن در هنگام بروز سختی ها و برقراری روابط کلامیِ مورد علاقه با همسر، فرزندپروری،اطاعت پذیری و نگرش ارزش مدارانه نسبت به همسر، نمون ههایی از جلوه های بارز همسرداری خدیجه کبری(علیها السلام)است.

جمعیت و تغییرات آن، به عنوان رکن اساسی یک جامعه، تأثیر زیادی در رشد یا افول آن دارد؛ به طوری که اقتصاد،فرهنگ، سیاست و بخش های دیگر جامعه، تحت تأثیر آن قرار م یگیرد. این مقاله با روشی توصیفی- تحلیلی، بهپیامدهای کاهش جمعیت بر روابط انسانی در خانواده و جامعه، پرداخته است. کاهش جمعیت در بخش خانواده،سبب تغییراتی مانند تغییر شکل خانواده از گسترده به هسته ای، شیوع ت کفرزندی و عوارض ناشی از آن، کاهشصله ارحام و قطع حمایت های خانوادگی م یشود. و از آنجا که خانواده آیینه تما منمای جامعه است؛ کاهش جمعیتعلاو ه بر سطح خانواده، در گستر های وسیع تر، سبب تغییراتی در اجتماع نیز م یشود که این تغییرات عبارت اند از:از بین رفتن خرده فرهنگ ها، بروز سالمندی جمعیت و عوارض مترتب بر آن، رفاه زدگی و تسلط فرهنگی بیگانگان.

تربیت دینی به عنوان یکی از ابعاد تربیت، از آغاز اسلام دچار موانعی برای دستیابی به مبانی دینی بوده است. ازجمله این موانع، موانع محیطی است که نابهنجاری خانواده، مدرسه، دوستان، اجتماع و محیط طبیعی را شاملمی شود. فرد در تعامل با محیط، رشد م یکند و دچار گرای شهای متفاوت با دین و یا متعارض با آن م یشود. پژوهشحاضر با توجه به اهمیت عنصر محیط برای متصدیان امر تربیت، به جهت عملکرد موفق در انجام برنام هها، به بررسیموانع محیطی در تربیت دینی فرزندان م یپردازد و بیانگر این مطلب است که محیط نامناسب، سبب انحراف از مسیردرستِ تربیت م یشود. بنابراین، با کاوش در این مسئله، در جهت برطرف نمودن موانع و کاستن آسیب ه ای محیطبر تربیت دینی گام بر م یدارد. روش کار این مقاله، کتابخان های  اسنادی و به شیوه توصیفی  تحلیلی و با استفاده ازمنابع مورد نیاز تربیتی است.