سلسله مباحثِ نظری در باب تاریخ ادبیات، براساس آرای رِنِه وِلِک (1): انواع تاریخ ادبیات
آرشیو
چکیده
رنه ولک (1903-1995) ادبیات پژوه و زبان دان برجسته، اصلاً اتریشی بود؛ اما تحصیلات دانشگاهی خود را در پراگ آغاز و به پایان رساند. در سال 1939، به دنبال اشغال پراگ از سوی نازی ها، از پراگ به انگلستان و سپس به آمریکا مهاجرت کرد. او دانش آموخته مکتب ساختگرای پراگ بود و توانست از طریق تلفیق عالمانه آرای خود با مبانی مکتب صورت گرای نقد نوی آمریکایی، دوران جدیدی را در کار مطالعات ادبی در جهان پدید آورد. یکی از مهم ترین آثار او کتاب نظریه ادبیات (1948) است که آن را با همکاری آستین وارن (1899 1986) آمریکایی تألیف کرده است. این کتاب که خوشبختانه به فارسی دقیق و عالمانه ای ترجمه شده، یکی از مهم ترین و تأثیرگذارترین آثار در زمینه پژوهش های ادبی است که از نخستین روزهای انتشارش تا به امروز، راهنمای نظریِ طیف گسترده ای از پژوهشگرانِ نقد ادبی و تاریخ ادبیات و ادبیات تطبیقی در سرتاسر جهان بوده است. بسیاری از آثار رنه ولک به فارسی ترجمه شده است؛ اما ردِّ چندانی از افکار او را در آثار فارسی نمی توان مشاهده کرد، نه در کتاب ها و مقالات تألیفی فارسی مربوط به نقد ادبی و تاریخ ادبیات و مطالعات ادبیات تطبیقی و نه حتی در رساله های ارشد و دکتری فارسی در این حوزه ها. این قضیه قطعاً ربطی به کیفیت ترجمه آثار او به فارسی ندارد؛ زیرا مترجمان این آثار غالباً افراد ذی صلاح و فاضلی بوده اند که آشنایی کامل با افکار و آرای او داشته و ترجمه های دقیقی از آنها به عمل آورده اند. مشکل بیش از هر چیز به پیچیدگی و ایجازِ سَبکِ نگارش او مربوط می شود، و نیز و به ارجاعات متعدد و بدون توضیح او به موضوعات و مآخذ قدیم یا معاصر خودش. این همه خواننده را خیلی زود از خواندن خسته، و از ادامه دادن ناامید و منصرف می سازد. در این سلسله مقالات می کوشم تا آراء رنه ولک را در حوزه تاریخ ادبیات معرفی و نقد و بررسی کنم. این مجموعه مشتمل بر سه بخش است و هر بخش نیز مرکب از دو تا چند فصل گوناگون؛ در بخش نخست با شرح اشارات و آراءِ رنه ولک در آثار گوناگونش، و با طرح شواهد و مثال هایی از ادبیات فارسی، به معرفی نظریه او در زمینه تاریخ ادبیات می پردازم؛ در بخش دوم از نقدهایی سخن می گویم که بر آراء او نوشته شده است؛ و درنهایت در بخش سوم به نقد و بررسی برخی از پژوهش های مربوط به تاریخ ادبیات فارسی براساس آرای او می پردازم.A Series of Theoretical Discussions on Literary History Based on the Views of René Wellek (1)
René Wellek (1903–1995), a distinguished literary scholar and linguist, was originally Austrian but began and completed his university studies in Prague. In 1939, following the Nazi occupation of Prague, he emigrated to England and then to the United States. A student of the Prague structuralist school, he succeeded in synthesizing his ideas with the principles of the New Critical formalist approach in America, ushering in a new era of literary studies worldwide. One of his most important works is Theory of Literature (1948), co-authored with the American critic Austin Warren (1899–1986). Fortunately, this book has been translated into Persian with both precision and scholarly care, and it stands as one of the most significant and influential works in literary research—serving, from its first publication to the present day, as a theoretical guide for a wide range of scholars in literary criticism, literary history, and comparative literature across the globe. Although many of Wellek’s works have been translated into Persian, traces of his ideas are scarcely visible in Persian-language works, whether in books and articles on literary criticism, literary history, and comparative literature, or even in master’s theses and doctoral dissertations in these fields. This is certainly not due to the quality of the Persian translations, as the translators were generally competent scholars well-acquainted with Wellek’s thought, producing accurate renditions. Rather, the problem lies primarily in the complexity and conciseness of Wellek’s prose, coupled with his numerous unelaborated references to older or contemporary subjects and sources. These features often quickly tire the reader and discourage further study. In this series of articles, I aim to introduce, critique, and examine René Wellek’s views on literary history. This series consists of three main parts, each comprising two to several different chapters. In the first part, drawing on various works by Wellek and supported by examples from Persian literature, I present his theory of literary history. The second part discusses critiques written of his views, and finally, the third part offers critical analyses of selected studies on the history of Persian literature in light of Wellek’s theories.
تبلیغات
