ساعت آبی اژدها، ساعتی از قرن پنجم هجری
آرشیو
چکیده
از جمله شاهکارهای بی بدیل و بی نظیر در علم و دانش ایران از باستان تاکنون می توان از ساعتهای آبی ابو العزبن رزاز الجزری نام برد. الجزری از دانشمندانی است که در قرن پنجم (ه.ش) می زیسته است و آثار باقی مانده از وی بیانگر توان بالای او در شاخه های مختلف علم مهندسی مکانیک از جمله مکانیک سیاّلات و طراحی اجزا، مکانیزمها و مجموعه های مکانیکی است. از میان طرحهای بازمانده از وی می توان از انواع فواره ها، تلمبه های آبکش و ساعتهای مختلف آبی نام برد که هر یک در نوع خود شاهکاری بی مانند در گستره دانش مهندسی محسوب می شوند که بعضا ً حتی بینندگان امروزی را نیز شگفت زده می سازند. در تحقیق انجام گرفته بخشی از این طرحها بررسی و بازنگری، باز طراحی، ساخته و آزمون شدند. در این میان، دو دستگاه ساعت آبی با نامهای "ساعت اژدها" و"ساعت طاووس" انتخاب شدند و در برنامه کاری این تحقیق قرار گرفتند. این ساعتها تا به حال در کشور ایران ساخته نشده اند و برای اولین بار در سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران در قالب پروژه ای تحقیقاتی با عنوان "طرح فناوریهای قدیمه ایران" در پژوهشکده مکانیک بر اساس مستندات موجود طراحی و ساخته شدند. آزمایشهای انجام گرفته حاکی از عملکرد کامل و دقیق این ساعتها بودند. در این مقاله ضمن معرفی کوتاه الجزری، تاریخچه ای از ساعتهای آبی ساخت وی بررسی و در دنباله شرح جزئیات طراحی مهندسی، چگونگی عملکرد و روابط ریاضی حاکم بر یکی از این این ساعتها بیان شده است.The dragon water clock, a clock from the 12th century AD
Of the most outstanding master pieces of science and technology of Iran from old ages to the present are the water clocks by Abol ezz-Ibn Al-Jazzari. He lived in the 11th century AD. and his remaining works are proofs of his high levels of capability in different sciences such as mechanical engineering, fluid mechanics, robotics and mechanism design. Amongst his works, water pumps, pump turbines, water clocks, robotic clocks, and fountains are the most outstanding. Since these works were no research work nor any reconstruction or research activity has been performed on them, so the Iranian Research Organization for Science and Technology (IROST) through his mechanical engineering research center embarked upon their revitalization in the form of a research project. Of these master pieces of design and technology, two were selected as the main subjects of a work for a research project titled "Revitalization of innovations and inventions of the Iranian scientists through the history". These two were namely, Peacock Water Clock and Dragon Water Clock. As a part of this work, the two clocks were carefully redesigned and reconstructed, and both tested according to Al- Jazari's book on design and manufacture of his ingenious designs. The article consists of a short introduction of the scientist; Al- Jazari and then the details of designs, manufacture and testing of the clocks. The results of tests are discussed in brief.
تبلیغات
