فلسفه و غرب
حوزه های تخصصی:
مقالات
شرق شناسی، پست مدرنیسم و دین
نگاهی به سنت ارسطویی در عالم اسلامی و غرب لاتینی
خدا در فلسفه ی دکارت
نقدی بر مفهوم عشق و اراده از نظرگاه شوپنهاور
پیشینه ی تاریخی تعارضات عقل نظری کانت در تفکر فلسفی غرب
نگاهی به برخی از ویژگی های جریان روشنفکری صد ساله ی اخیر در ایران
حوزه های تخصصی:
پیرامون علم و عرفان
حوزه های تخصصی:
مهاجرت علمای ایران به امپراتوری عثمانی (و انتقال سنتهای مدارس ایرانی به آن سرزمین
حوزه های تخصصی:
مقاله حاضر، گزیده اى از تحقیقى مفصّل درباره روابط علمى ایران و عثمانى، از عصر تیمورى تا تأسیس دار الفنون، است و عمدتا به موضوع مهاجرت علماى ایرانى به عثمانى و آثار و تبعات آن در دو کشور خواهد پرداخت.
اسطرلاب
حوزه های تخصصی:
تقویم و تاریخ دینی
حوزه های تخصصی:
ین مقاله، متن سخنرانى مرحوم استاد سید محمد محیط طباطبایى است که به تاریخ 1349 ش.ایراد شده است.بدینوسیله از خانواده محترم استاد فقید که آن را براى درج در ویژه نامه تاریخ علم مجله فرهنگ ارسال داشتند، سپاسگزارى مى شود.
گاهشماری کنونی ما و تأثیر گاهشماری جلالی بر آن
حوزه های تخصصی:
روش ابوالوفای بوزجانی برای محاسبه فاصله بغداد تا مکه معظمه
حوزه های تخصصی:
ریاضیدان و منجم بلند آوازه ایرانى، در دو جنبه نظرى و عملى ریاضیات متبحر بود و همین تبحر موجب ورود او به دستگاه شاهان بویه شد.چرا که سلاطین این سلسله-بویژه عضد الدوله دیلمى-غالبا مى کوشیدند تا از علوم و فنون علماى عصر خود براى پیشرفت و بهبود زندگى خویش بهره جویند. بوزجانى نه تنها کتاب هندسه و حساب عملى خود را بدین منظور تدوین نمود، با نگارش چند اثر کوتاه نجومئ راه را براى کاربرد عملى علم نجوم هموار کرد و رساله فى معرفة الأبعاد بین المساکن یکى از آنهاست، او در این رساله، که موضوع بحث ماست، با دو روش متفاوت فاصله شهر بغداد تا مکّه معظّمه تعیین کرده و سپس این روش را براى تعیین فواصل سایر شهرها تعمیم داده است.این رساله نیز همچون آثار دیگر وى، از وسعت دانش و دقت محاسبات دانشمند بزرگ حکایت مى کند. رساله بوزجانى*از طریق یک مجموعه از دستنوشته هاى نجومى به دست ما رسیده است. محرّر این مجموعه، که یکى از اعضاى فرقه اسماعیلیّه بوده است، در اوایل قرن ششم هجرى قمرى مقالاتى را در زمینه هاى نجوم، تقویم و احکام نجوم از علماى مختلف گرد آورده و به همراه نام آنان در مجموعه خود، که آن را دستور المنجّمین فرهنگ نامیده، درج نموده است. 1 از دستور المنجّمین، یک نسخه خطى(به شماره B.N.Ar.8695 در کتابخانه ملّى پاریس موجود است که استاد کندى مقاله ابو الوفا-درباره تعیین فاصله بغدا تا مکّه معظّمه-را به انگلیسى ترجمه کرده و در 1984 م.انتشار داده است. 2 ما نیز در این مقاله، با استفاده از ترجمه مذکور، روش بوزجانى را در دو بخش مورد بحث و بررسى قرار مى دهیم.
سال عالم پارسیان
حوزه های تخصصی:
اندیشه رویداد تکرارى بلایاى کیهانى-فاجعه متناوب سیل و آتش سوزى فراگیر-را به دنیا قرون وسطى و فلسفه راقیون و فیثاغورسیان و ایران و بابل باستان ردیابى کرده اند.فاجعه هاى متناوبى که مى پنداشتند به هنگام قران تمام سیّارات، در نقطه صفر دایرة البروج وقوع مى یابد. 1 انگاره سال عالم»[ایّام العالم، ایّام سند هنّد]از آنجا که اصولا با دانش نجوم ارتباط دارد، مورد توجه و استفاده مورخ علم است.براى روشن کردن نقش ایران ساسانى در زمینه سر چشمه و انتشار فرضیه هاى علمى-بخصوص چگونگى انتقال آنها به هندوستان-مى توان از انشعابات این انگاره استفاده کرد.آنچه ذیلا ترجمه مى شود، دو روایت ناقص از فصلى درباره«سال علام»است، که در اصل اثر ابو معشر بخلى، 1 عالم احکام نجم [متوفى 272 ه ق.] 2 ، آمده است، وى در اروپاى قرون وسطى، به آلبوماسار شهرت داشته و رساله اى به نام کتاب الألوف تألیف کرده است که اکنون نسخه اى از آن در دست نیست.اما احمد بن عبد الجلیل سجزى 3 [متوفى 414 یا 415 ه ق.]خلاصه اى از آن را فراهم آورد که به گونه اى مغشوش به ما رسیده است.
دوره تغییرات طول ماه هلالی حقیقی
حوزه های تخصصی:
طول ماه هلالى حقیق، در اثر عوامل نجومى مختلف تغییر مى کند.در 13 سال اخیر، تا آنجا که نگارنده اطلاع دارد، چند تن از پژوهشگران علم نجوم با انجام محاسبات کامپیوترى و پژوهشگرى گسترده درباره تعداد زیادى از لحظه هاى ماه نوى نجومى، طول ماههاى هلالى حقیقى و همچنین ترسیم نمودارهاى خاصّ، بدقت به تغییرات طول ماه هلالى حقیق پى برده اند.در این قسمت براى اطلاع خوانندگان محترم، به بیان نمونه هایى از کارهاى انجام دشه و نتایج به دست آمده، البته به اختصار و به ترتیب تاریخ انجام کار، خواهیم پرداخت.
علم در خدمت دین: اسلام
حوزه های تخصصی:
بررسی اختلاف در تقویم هجری قمری در سفرنامه ها و تقویمها
حوزه های تخصصی:
طب در اسلام
حوزه های تخصصی:
«عمر کوتاه است، صناعت طولانی است»: تفسیرهای عربی بر نخستین «فصل» بقراط
حوزه های تخصصی:
بحثی درباره منابع الأبنیة عن حقایق الأدویة
حوزه های تخصصی:
موضوع حفر قنات در کتاب فروغستان
حوزه های تخصصی:
ابریشم ایران
حوزه های تخصصی:
پرسش از غرب
حوزه های تخصصی:
فلسفه و غرب
حوزه های تخصصی:
چرا غرب شناسی؟ تلقی های کهنه و تحولات جدید
حوزه های تخصصی:
تمهیداتی برای «غرب شناسی»
حوزه های تخصصی:
شرق شناسی، پست مدرنیسم و دین
حوزه های تخصصی:
نگاهی به سنت ارسطویی در عالم اسلامی و غرب لاتینی
آشنایی جهان اسلام با زبان های بیگانه به ویژه زبان های فرنگی در قرون نخستین اسلامی
حوزه های تخصصی:
خدا در فلسفه ی دکارت
حوزه های تخصصی:
نقدی بر مفهوم عشق و اراده از نظرگاه شوپنهاور
پیشینه ی تاریخی تعارضات عقل نظری کانت در تفکر فلسفی غرب
نگاهی به برخی از ویژگی های جریان روشنفکری صد ساله ی اخیر در ایران
کتاب شناسی «غرب شناسی»
حوزه های تخصصی: