مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ

مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ

مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ سال 13 پاییز و زمستان 1402 شماره 2 (پیاپی 26) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل کیفی سواد رسانه ای در اثر پذیری روانی کووید 19 در شبکه های اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سواد رسانه ای کووید19 اثرپذیری روانی شبکه های اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸ تعداد دانلود : ۱۸
مطالعه حاضر تحلیلی کیفی به روش گراند تئوری است که بر اثرپذیری روانی کووید19در شبکه های اجتماعی با رویکرد سواد رسانه ای پرداخته است.هدف این مطالعه شناسایی تاثیر سواد رسانه ای [رژیم مصرف رسانه ای،درک محتوا،اهداف پنهان،گزینش آگاهانه،نگاه انتقادی و تجزیه وتحلیل پیام] در اثرپذیری روانی [اضطراب،وسواس،خودبیمار پنداری و خستگی] کووید19بوده است،که آیا شبکه های اجتماعی باعث اثرپذیری روانی می شوند؟در این راستا با بهره گیری از روش گراند تئوری،باید گفت که چارچوب نمونه با دو معیار محک می خورد1-ورود (اشباع داده ها) 2-خروجی (اشباع نظری) در این تحقیق نیز تعداد مصاحبه ها تا اشبا ع داده ها و نظریه ها تداوم یافته.با در نظر گرفتن اشباع نظری با 15نفر مصاحبه عمیق صورت گرفت.در مصاحبه عمیق و ورود اطلاعات به نرم افزار اطلس تی آی،ابتدا کدگذاری باز انجام،سپس در قالب مقولات محوری قرار گرفتند،که چون برخی کدهای باز در قالب اثرپذیری روانی مثبت جای نمی گرفتند کدگذاری مجدد باز انجام و اثرپذیری مثبت در قالب مقولات محوری جدید قرار گرفت.به این ترتیب با توجه به رژیم مصرف رسانه ای کاربران برای استفاده از شبکه های اجتماعی در زمان قرنطینه پاندومی کووید19 به عنوان ابزار ارتباط میان فردی جایگزین تعاملات رودرور بوده است،لذا مقولات اهداف پنهان پیام،گزینش آگاهانه پیام،نگاه انتقادی به پیام و تجزیه وتحلیل پیام وجاهت لازم را نداشته است؛و در عین حال اثرپذیری مثبت شامل کاهش اضطراب،همدلی،احساس تعلق،تخلیه روانی،اشتراک فکری و تسلی خاطر بر جنبه اثرپذیری روانی منفی ارجحیت داشته است.
۲.

تحلیل جامعه شناختی سیاست گذاری های فرهنگی و هنری گفتمان اصلاحات با تأکید بر تولیدات سینمایی (با مطالعه موردی فیلم متولد ماه مهر ساخته احمدرضا درویش)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گفتمان فیلم سیاست فرهنگی سینما اصلاحات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۲۲
در این مقاله سعی بر این بوده با مطالعه جامعه شناختی سیاست گذاری های فرهنگی هنری گفتمان اصلاحات و تأثیر آن در تولیدات سینمایی و با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی،آثار تولید شده سینمایی مورد بررسی قرار گیرد. در نظام فکری مقاله از سه جز تحلیل گفتمان"لاکله و موفه"،تحلیل گفتمان انتقادی"فرکلاف"و نظریه گفتمان"میشل فوکو" استفاده و در روش تحقیق از تحلیل گفتمان بر اساس تلفیق دو رویکرد"لاکله و موفه"،"فرکلاف و وان دایک"و با مطالعه تولیدات سینمایی گفتمان اصلاحات بهره گرفته شده است. در همین راستا فیلم"متولد ماه مهر"با توجه به ارایه دو قاب متفاوت از دوره گفتمان قبل و بعد به عنوان نمونه تحلیل انتخاب شد.در ادامه با جمع بندی سیاستگذاری های فرهنگی هنری گفتمان مسلط می توان به این نتیجه رسید که با تغییر تدریجی و نه بنیادی در دلالت دال مرکزی،تأثیر قابل توجه ای در حوزه فرهنگ و هنر ایجاد شد،این روند به قدری از سوی مخاطبان هنر مثبت ارزیابی شدکه تولیدات سینمایی در گفتمان های بعدی نیز تا حد زیادی تحت تأثیر آن قرار گرفتند.
۳.

توسعه نظریه های ارتباط جمعی در محیط رسانه ای جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه های ارتباط جمعی رسانه های جدید توسعه رسانه های جمعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵ تعداد دانلود : ۲۴
آشنایی با حوزه ارتباطات و رسانه و درک آن که یکی از دلایل مهم صورت بندی های اجتماعی و فرهنگی است مستلزم نظریه پردازی، بازشناسایی و بازپردازی نظریه است. هدف مقاله حاضر بررسی وضعیت نظریه های ارتباط جمعی اجتماعی رفتاری در محیط رسانه های جدید است. این امر با استفاده از روش اسنادی و با استفاده از تکنیک های متعددی مانند: مقایسه تطبیقی، طبقه بندی و استفاده نظام مند از داده های اسنادی مرتبط دنبال شده است. در ابتدا مبانی و زمینه های تفاوت های نظریه پردازی در رسانه های جدید با رسانه های جمعی با توجه به چهار مقوله احصاء شده از نظریه های اجتماعی رفتاری شامل: محتوای ارتباطی، مخاطب (کاربر)، وسایل ارتباطی (رسانه) و مطالعه تأثیر شناسایی شده است. سپس با درنظرداشتن ریشه های تاریخی و زمینه های شکل گیری هر نظریه، وضعیت نظریه های استفاده و رضامندی، برجسته سازی، چارچوب سازی، مارپیچ سکوت بررسی شده و به مفاهیم جدیدی که به این نظریه ها اضافه شده پرداخته است. با نظر به یافته ها، به طورکلی می توان این گزاره را مطرح کرد که هرکدام از این نظریه ها با توجه به شرایط و ویژگی هایشان در یک طیفِ زیاد تا کم، در محیط رسانه های جدید توسعه یافته اند، به این معنا که نظریه های مذکور در عین حفظ ایده اصلی شان، متأثر از مبانی و زمینه های متفاوت رسانه های جدید با رسانه های جمعی توسعه یافته اند.
۴.

دومینوی رسانه ای چگونه شکل می گیرد؟ یک مطالعه کیفی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رسانه های اجتماعی شبکه ی کنش دومینویی شبکه ی کنش مشارکتی سواد رسانه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷ تعداد دانلود : ۲۷
هدف پژوهش، واکاوی بستر ها و فرایندهای شکل گیری پدیده انتشار دومینویی یا همه گیری پیام در رسانه های اجتماعی با تاکید بر نقش کاربران بود. روش این پژوهش کیفی و رویکرد آن، نظریه زمینه ای است. جامعه هدف، کارشناسان فعال در حوزه رسانه و مراکز علمی و دانشگاهی بودند که با استفاد از نمونه گیری نظری و هدفمند 17 نفر از آنان برای مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته انتخاب شدند. داده های به دست آمده پس از تبدیل به متن با استفاده ازکد گذاری باز، محوری و گزینشی مورد تحلیل قرار گرفتند که نتایج حاصل از آن در قالب 28 مقوله اصلی و 1 مقوله هسته به همراه خط داستان، مدل پاردایمی و طرح واره خرد نظری ارائه شد. نتایج به دست آمده نشان دهنده آن بود که «شبکه ی کنش دومینویی» به عنوان پدیده مرکزی به دنبال مجموعه ی شرایط عِلی از جمله کنش های فرهنگی و سیاسی، کنش آموزش محور، کنش هنجارشکنانه، شبکه ی کنش مشارکتی، مشارکت عاطفی مردم و سرگرمی در رسانه به همراه مجموعه ای از شرایط زمینه ای و مداخله گر برساخته می شود. این شبکه کنشی برساخته شده، حامل استراتژی هایی چون شفافیت شبکه ای، کنش تنهایی گریزانه، بازاندیشی رسانه ای بوده و به دنبال خود پیامد هایی نظیر واقعیت نمایی شبکه ها، ارتقاء سواد رسانه ای، زوال رژیم های حقیقت و زیست شبکه ای کاربران را به دنبال داشته است.
۵.

بررسی عوامل موثر بر مدیریت همه گیری اطلاعات در شرایط شیوع کرونا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: همه گیری اطلاعات کووید19 رسانه های اجتماعی تکنیک دیماتل فازی پویایی شناسی سیستم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۱۸
همه گیری اطلاعات به شرایطی اطلاق می شود که اطلاعات وسیعی اعم از اطلاعات صحیح و غلط، در مورد یک مشکل ایجاد شود و این وسعت اطلاعات مانع دستیابی به راهکارهای موثر برای مدیریت آن شده که این شرایط در محیط های دیجیتال بخصوص در طول شیوع ویروس کرونا تشدید می شود. بنابراین عدم شناخت و مدیریت صحیح اطلاعات در جامعه می تواند آثار بسیار مخربی بر رفتار افراد جامعه در دوران شیوع کرونا داشته باشد. اگرچه در حوزه همه گیری اطلاعات تحقیقات زیادی انجام شده است اما، اکثر آنها به اثرات منفی این پدیده پرداخته اند و موضوع مدیریت نمودن همه گیری اطلاعات و ارائه راهکارهای کنترل آن تقریبا مغفول مانده است. لذا در این پژوهش پس از بررسی تحقیقات انجام شده در زمینه همه گیری اطلاعات، به منظور شناخت متغیر های تاثیرگذار و درک روابط موجود، با به کارگیری تکنیک دیمتل فازی و رویکرد مدلسازی پویایی سیستم، یک مدل پویا ارائه شد، تا با ترسیم نمودارهای علی حلقوی، به شناخت بهتر عوامل موثر بر مدیریت همه گیری اطلاعات در ایران کمک نماید. نتایج پژوهش نشان داد که آگاهی مردم، نگرش به استفاده از رسانه های اجتماعی و تصمیمات دولت بیشترین تاثیر را در مدیریت این پدیده دارند.
۶.

شبکه های مجازی و شکل گیری هویت مدرن (مطالعه موردی: جوانان تهرانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هویت مدرن شبکه های اجتماعی مجازی جوانان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱ تعداد دانلود : ۲۰
این پژوهش درصدد بررسی نقش شبکه های اجتماعی مجازی بر گرایش جوانان 18 تا 30 ساله به هویت مدرن است. روش تحقیق، کمی؛ ابزار پژوهش، پرسشنامه محقق ساخته؛ و حجم نمونه برابر با 384 نفر است که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و در سال 1401 جمع آوری شده است. نتایج نشان می دهد بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی (0.399=r)، فعالیت در شبکه های اجتماعی مجازی (0.328=r) و خودابرازی در شبکه های اجتماعی مجازی (0.532=r) و گرایش به هویت، رابطه معناداری وجود دارد. در واقع حضور مستمر، وابستگی و تعلق به این فضا و تولید محتوا و خودابرازی در این فضا منطبق با الگوها و فرهنگ جهانی منجر به پذیرش هویت و ارزش های مدرن (عقل گرایی، مادی گرایی، فردگرایی، غرب گرایی و جهانی سازی و نفی تقدیرگرایی و ترویج زندگی نمایشی و لوکس ) شده است.کلیدواژه ها: هویت مدرن، شبکه های اجتماعی مجازی، جوانان.
۷.

نقش حوزه حله در توسعه فرهنگ آموزش تطبیقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آموزش تطبیقی فقه تفسیر کلام حوزه حلّه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴ تعداد دانلود : ۱۹
حوزه حله در سده های میانی جایگزین حوزه های بغداد و نجف شد. حلیان با فراغت سیاسی که درپی برچیده شدن خلافت عباسی ایجاد شده بود، گام های ارزشمندی در جهت توسعه فرهنگ آموزش تطبیقی برداشتند. سرآمد حلیان در این عرصه محقق حلّی و علامه حلّی بودند که احاطه کامل به آرای کلامی،فقهی وتفسیری اهل سنت داشتند و به دور از تعصبات وتعلقات اعتقادی ومذهبی ونگرش های یک سویه به تطبیق نظرات آنان با آراء فقیهان امامیه پرداختند.در عین حال عالمان شیعی شهرحله ضمن نگارش آثاری بامحوریت مسائل اختلافی پایه گذاران آموزش تطبیقی درون مذهبی بودند.اهمیت فعالیت حلیان در زمینه آموزش تطبیقی با توجه به موقعیت زمانی آنان، حفظ ،انتقال ورساندن میراث پیشینیان به آیندگان و ارائه الگوی نظری وعملی در مواجهه با آراء مخالفان ومکاتب فکری گوناگون است،به زعم نویسندگان مقاله برخلاف تلقی ها وبرداشت های مشهور،نظام آموزش تطبیقی جامعه علمی وفکری حله دراعصارمتوالی روش تعریف شده ونظام مندی برای انتقال یافته های علمی خودپیش گرفته است که می تواند به عنوان الگوی موفق دراین زمینه ازمنابع اساسی برنامه ریزی آموزش تطبیقی علوم انسانی دوره معاصر قرارگیرد.
۸.

بررسی انگیزه استفاده از ایموجی میان فعالان ایرانی حوزه رسانه در توئیتر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایموجی ارتباطات غیرکلامی شبکه های اجتماعی توئیتر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲ تعداد دانلود : ۲۲
با گذشت زمان نسبتاً کوتاهی از ابداع ایموجی ها در قالب نمادهای تصویری، امروزه شاهد تکوین زبانی نوین برای تعاملات انسانی در بستر شبکه های اجتماعی هستیم. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش اجرا، پیمایشی مقطعی بوده و با هدف سنجش و مقایسه انگیزه های استفاده از ایموجی میان فعالان حوزه رسانه در توئیتر انجام شد. جامعه آماری این تحقیق، اعضای انجمن صنفی روزنامه نگاران استان تهران و نمونه منتخب نیز شامل 40 روزنامه نگار زن و 40 روزنامه نگار مرد بود که دارای سابقه کار بیشتر از 3سال و فعال در توئیتر بودند. داده ها از طریق پرسش نامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن به تأیید رسید، گردآوری و با استفاده از ویرایش 26 نرم افزار SPSS و آزمون های کولموگروف-اسمیرونوف و تی استیودنت مستقل، تحلیل شدند. براساس نتایج به دست آمده در سطح اطمینان 95درصد، زنان و مردان در متن توئیت های خود برای استفاده از ایموجی ها در انگیزه های بیان احساسات، جانشین نشانه های ارتباطات کلامی، جانشین کلمات، کمک به تفهیم پیام، تلطیف لحن پیام، انتقال اطلاعات، کوتاه کردن متن، کافی بودن تنوع ایموجی ها و امکان برداشت نامناسب از پیام تا حدّ زیادی شرایط مشابهی داشتند؛ اما در انگیزه های میزان صمیمیت افراد، جذاب کردن پیام، استفاده مکرر از ایموجی ها و راهی برای قضاوت اشخاص، دارای تفاوت هایی معنا دار بودند.
۹.

مقررات گذاری برای اینفلوئنسرهای رسانه های اجتماعی با مداقه بر حوزه تبلیغات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اینفلوئنسر مارکتینگ مقررات گذاری رسانه های اجتماعی تبلیغات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳ تعداد دانلود : ۲۸
ظهور رسانه های دیجیتال موجب رشد پدیدهای تحت عنوان اینفلوئنسرهای رسانه های اجتماعی در دهه ی گذشته گردیده که توجه زیادی را در محیط های آکادمیک و سطوح قانونگذاری به خود جلب نموده است. مقاله ی حاضر مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال است که چه الزامات قانونی برای تنظیم این نوعِ جدید از کار باید ارائه نمود که به نوعی بتوان به تنظیم گری آنان پرداخت؟ به عبارتی چه محدودیت های قانونی می تواند برای تبلیغات از طریق اینفلوئنسرا اعمال شود تا تضمین کند که حقوق مصرف کنندگان و کاربران و به طور کلی مردم محافظت میشود؟ ضرورت مقررات گذاری در این حوزه، بررسی تحولات اخیر در حوزه ی قوانین و مقررات مربوطه را می طلبد که در این نوشتار ضمن پرداختن به مفهوم اینفلوئنسر، بهترین شیوه و روشهایی را که در خصوص تنظیم گری اینفلوئنسرهای رسانه های اجتماعی به ویژه در حوزه ی تبلیغات در کشورهای مختلف در نظر گرفته شده، ارائه میگردد. نتایج حاکی است با وجود برخی مقررات و کدهای اخلاقی جهت تنظیم مسائل مربوط به اینفلوئنسرها در حوزه ی تبلیغات، نظام های حقوقی موجود در این خصوص هنوز راه طولانی در پیش داشته، چرا که مسائل مربوط به اینفلوئنسرهای رسانه های اجتماعی تنها
۱۰.

نقش پیش بینی کننده سواد رسانه ای و تفکّر انتقادی بر میزان بزه دیدگی سایبری در دانشجویان دانشگاه پیام نور اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سواد رسانه ای تفکر انتقادی بزه دیدگی سایبری دانشجویان دانشگاه پیام نور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸ تعداد دانلود : ۱۸
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش پیش بینی کننده سواد رسانه ای و تفکر انتقادی بر میزان بزه دیدگی سایبری دانشجویان دانشگاه پیام نور اصفهان انجام پذیرفت. روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری را کلیه ی دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه پیام نور اصفهان که در سال تحصیلی 1401-1400 به تحصیل مشغول بوده اند، تشکیل داده است. یافته ها: یافته ها نشان داد بین سواد رسانه ای و میزان بزه دیده گی و بین تفکّر انتقادی و میزان بزه دیدگی رابطه ی معنا دار وجود دارد. همچنین؛ سطح سواد رسانه ای دانشجویان متوسط ارزیابی گردید؛ بدین معنا که دانشجویانی که سواد رسانه ای بالاتری داشتند، میزان بزه دیدگی کمتری را تجربه نمودند و دانشجویانی که تفکّر انتقادی بالاتری داشتند نیز میزان بزه دیدگی کمتری را تجربه نمودند.نتایج: دانشجویانی که سواد رسانه ای داشته اند، نسبت به دانشجویانی که این مهارت ها را نداشته اند، در مهارت های استفاده از رسانه ها، تجزیه و تحلیل پیام های رسانه ای، توانایی و تولید پیام های رسانه ای و تفکّر انتقادی در استفاده از رسانه ها، در سطح بالاتری از مهارت سواد رسانه ای قرار داشتند.
۱۱.

الگوی مصرف رسانه های اجتماعی و انجام رفتارهای پر خطر در میان جوانان 18 تا 25 سال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: رسانه های اجتماعی استفاده و رضایت مندی هنجارهایی اجتماعی رفتارهای پرخطر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹ تعداد دانلود : ۱۷
استفاده از رسانه های اجتماعی با فرصت ها و تهدیدهایی از جمله بروز رفتارهای پرخطر همراه است. مطالعه حاضر با استفاده از نظریه استفاده و رضایتمدی و نظریه هنجارهای اجتماعی و همچنین تکیه بر ادبیات پیشین تحقیق درصدد شناخت رابطه بین الگوی مصرف رسانه های اجتماعی و انجام رفتارهای پرخطر در میان نوجوانان و جوانان است. در این پژوهش مقطعی که به صورت کمّی انجام شد، پس از بررسی روایی و پایایی پرسشنامه، 406 پاسخگوی 18 تا 25 ساله نسبت به تکمیل پرسشنامه آنلاین اقدام کردند. تحلیل کمی با استفاده از نرم افزار SPSS و ایموس انجام شد. از بین رسانه های مورد مطالعه، اینستاگرام، واتساپ، شاد و تلگرام بیشترین استفاده را داشته که کاربران به طور عمده شب ها و از طریق گوشی تلفن همرا به این رسانه ها دسترسی می یابند. بر اساس یافته های تحقیق، بروز رفتارهای پرخطر به طور کلی در بین پاسخگویان پایین گزارش شده است. سهولت استفاده از رسانه های اجتماعی با رفتارهای پرخطر دارای همبستگی معنا دار است. در بررسی تأثیر غیرمستقیم روابط بین متغیرهای نظریه استفاده و رضایتمندی از طریق هنجارهای اجتماعی، رابطه معناداری مشاهده نشد. این یافته ها می تواند در طراحی و اجرای برنامه های مداخله ای با هدف پرهیز از انجام رفتارهای پرخطر ناشی از استفاده رسانه های اجتماعی کمک کننده باشند.
۱۲.

رسانه های نوپدید و دگرگونی فرهنگی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دگرگونی فرهنگی رسانه های نوپدید بازتولید فرهنگی ارزش های فرهنگی هنجارهای فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲ تعداد دانلود : ۱۹
با ظهور رسانه های نوپدید، بیشتر افراد برای انجام امور روزمره تا حد زیادی به این رسانه ها وابسته شده اند. حال مسئله این است که دگرگونی های فرهنگی محصول از گسترش رسانه های نوپدید در ایران چیست؟ پاسخ این پرسش می تواند به اصلاح رویکرد رسانه ها در پیام رسانی و نیز جهت گیری فرهنگی متناسب با ارزش ها و هنجارهای ایرانی_اسلامی بینجامد. بدین منظور پژوهشگر با استفاده از تحلیل کیفی در پارادایم تفسیرگرایی با مصاحبه و به کارگیری تحلیل تماتیک و کدگذاری سه مرحله ای، به شناسایی این دگرگونی فرهنگی پرداخته و به نتایج پیش رو رسیده است. مهمترین دگرگونی های مثبت: توسعه میانوندی اجتماعی؛ ارتباط گرایی همه جانبه؛ سیال نمودن ارتباطات شبکه ای؛ ارتقای همگرایی فرهنگی و اجتماعی؛ افزایش جامعه محوری؛ تولید و بازتولید معرفت فرهنگی؛ شکل دهی انگاره های حاکم بر اندیشه های فردی؛ تولید، ابداع، نشر و نگهداری ایده ها؛ عمومی ساختن فرهنگ. مهمترین دگرگونی های منفی (چالش برانگیز): ایجاد انزوایِ فراگیر؛ ترویج فرآورده های غیرسودمند و غیر اخلاقی؛ آسیب پذیر شدن فرهنگی بدنه جامعه؛ ایجاد فردگرایی مفرط؛ گسست شالوده های خانوادگی و نابسامانی هویتی.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۶