مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ

مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ

مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ سال نهم پاییز و زمستان 1398 شماره 2 (پیاپی 18) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

درک رفتار رای دهی: استفاده از مدل درگیری- استدلالی در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدل درگیری - استدلالی انتخابات سیاسی تبلیغات سیاسی انتخاب ریاست جمهوری رفتار رای دهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 120 تعداد دانلود : 397
گرچه مطالعات مربوط به انتخابات سیاسی اغلب در قلمرو هایی جز روان شناسی انجام می شود، با این همه، متغیرهای تأثیرگذار بر نگرش های منتهی به رفتار رای دهی در انتخابات سیاسی در حوزه روان شناسی اجتماعی ریشه دارد. در این انتخابات، مبلغان می کوشند با طرح استدلال هایی رای دهندگان را متقاعدکنند نامزد معرفی شده، بهترین گزینه است. رای دهندگان، اما با تکیه به استدلال هاییتغییر نگرش می دهند که با هدف آنان از مشارکت سیاسی همسو باشد. از این رو، استدلال های متقاعدکننده در تبلیغات سیاسی باید متناسب با سطح و نوع درگیری مردم با انتخابات باشد. درگیری حالتی انگیزشی است که بیانگر نیازها، ارزش ها، و منافع است؛ متغیرهایی که چرایی و چگونگی مشارکت رای دهندگان را تعیین می کند. پیش از این، در پژوهشی، سوگیری های استدلالی رای دهندگان در انتخابات ریاست جمهوری، بر پایه سطح کلی درگیری (بالا/پایین) و نوع آن (پیامدی و ارزشی)، در قالب مدل درگیری- استدلالی مطالعه و در چهار گروه دسته بندی، و هر دسته نام گذاری شدند: سوگیری های روشنفکران، متعهدان، معیشتی، و هواداری. پژوهش حاضر، با هدف تأیید تجربی مدل، ابتدا از راه مصاحبه با 152 شرکت کننده، سوگیری های استدلالی افراد مشخص، و سپس با استفاده از دو مقیاس مختلف، سطح کلی درگیری و نوع درگیری آنان اندازه گیری شد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون لجستیک چندارزشی نشان داد، سوگیری های چهارگانه استدلالی با سطح و نوع درگیری رابطه دارد. در تبلیغات سیاسی، با استفاده از این مدل می توان پیام های درخوری برای گروه های مختلف رای دهنده طراحی کرد و از این راه، کیفیت مشارکت سیاسی مردم را افزایش داد. همچنین، با استفاده از این مدل می توان به تحلیل تبلیغ نامزدها در انتخابات پرداخت. ادامه مطالعه درباره امتیازها و کاستی های مدل توصیه شده است.
۲.

تحلیل مقایسه ای بازنمایی مهارت های ارتباطی در پویانمایی های ایرانی و غیرایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کودکان رسانه پویانمایی مهارت ارتباطی بازنمایی نشانه شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 201 تعداد دانلود : 277
فیلم های پویانمایی (انیمیشن) در همه جای دنیا و از جمله جامعه ایران بسیار دیده می شوند و مخاطبان زیادی دارد. کودکان، مهارت های زندگی و ارتباطی را از مجراهای مختلف فراوانی فرا می گیرند. باتوجه به اهمیت مهارت های زندگی کسب شده از محیط که انیمیشن ها نقش موثرتری دارند، سوال اینست که نحوه نمایش مهارت های ارتباطی در پویانمایی چگونه است و شخصیت اصلی داستان در برخورد با اتفاقات چه واکنشی دارند؟ برای پاسخ به این سوال، به سراغ پویانمایی رفته و از روش نشانه شناسی جان فیسک استفاده شده و رمزگان محتوا در سه سطح؛ ظاهری، فنی و اجتماعی بررسی شده اند. از میان چهار نمونه مورد بررسی، نتایج یافته های یک نمونه از پویانمایی های ایرانی (رستم و سهراب) و یک نمونه از پویانمایی های غیرایرانی (کوکو) آورده شده است. واحد تحلیل، سکانس های انیمیشن است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در نمونه ایرانی و غیرایرانی مورد بررسی، به غیر از مسائل تکنیکی و فنی، از لحاظ محتوا باهم فرقی ندارند و مهارت های ارتباطی بخوبی در آنها نمایش داده شده است. مجموعه ای از دلالت های فرهنگی-اجتماعی بر روابط سرشار از صمیمت، حمایت و نزدیکی اعضای خانواده دلالت دارند. شخصیت اصلی داستان، خودسرانه راه خویش را می رود تا به خواسته ها و نیازهایش برسد. در نمونه غیرایرانی، شخصیت اول داستان با ساختارشکنی موضوع ممنوعه داستان را پیش می برد ولی در نهایت به حفظ نهاد خانواده، اولویت دادن به نهاد خانواده همراه است. در این بازنمایی ها، کودک در جایگاه سنی طبیعی خود بازنمایی نشده و بزرگ تر از سن شان نمایش داده می شود. افتخار و تاکید بر آداب و رسوم، نمادهای ملی، حفظ نهاد خانواده، نقش دادن و توجه کردن به کودک، از جمله محتواهای خوب و مناسب پویانمایی است.
۳.

بررسی نرخ تعامل کاربران در صفحات اینستاگرام سلبریتی ها در زلزله ی کرمانشاه مطالعه موردی: صفحه اینستاگرام علی دایی،نرگس کلباسی و صادق زیباکلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شبکه های اجتماعی اینستاگرام نرخ تعامل کاربران زلزله ی کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 309 تعداد دانلود : 547
شبکه های اجتماعی بستر جدیدی برای تعامل و مشارکت اجتماعی ایرانیان در رخدادهای مختلف به وجود آورده اند. این تحقیق برای یافتن نرخ تعامل کاربران صفحه اینستاگرام سلبریتی های ایرانی فعال درکمک به زلزله زدگان کرمانشاه، به روش تحلیل محتوای کمّی صورت پذیرفته است. از میان صفحات مختلف اینستاگرام ،صفحه شخصی علی دایی به عنوان یک ورزشکار، نرگس کلباسی به عنوان یک فعال فرهنگی اجتماعی، و صادق زیباکلام به عنوان یک سیاستمدار دانشگاهی، دربازه زمانی 22آبان 1396 تا اول فروردین 1397 مورد مطالعه قرارگرفت و نرخ تعامل کاربران هر صفحه با استفاده از فرمول شرکت اینستاگرام محاسبه و مقایسه گردید.نتایج این تحقیق نشان داد تعامل کاربران صفحه های اینستاگرام هر سه چهره ی مشهور درمشارکت مادی و معنوی برای کمک به زلزله زدگان ازبالاترین نرخ تعامل مورد انتظار برخوردار بوده است. و میزان شهرت چهره های مشهور، از حضور فیزیکی دائمی آنها در مناطق زلزله زده، در تعامل کاربران تأثیر بیشتری داشته است. همچنین براساس نظریه تعامل با رویکرد «میروویتز» می توان گفت دنبال کنندگان صفحه های هر سه سلبریتی با تعامل خویش و پدیدآوردن اجتماع ویژه، شبکه ی جدیدی برای کمک به زلزله زدگان در ساختاری غیر دولتی به وجود آورده اند. اما برخورد قضایی با این پدیده مؤید نظرات منتقدانی مانند «لافی» و «مورلی» است که عدم توجه به ساختارهای سیاسی را درنظریه «میروویتز» مورد تأکید قرارداده اند.
۴.

مواجهه با پورنوگرافی در اینترنت و تاثیرات روان شناختی بر نوجوانان در شهر تهران، یک مطالعه کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضای مجازی اینترنت محتوای جنسی تاثیرات روانی نوجوانان تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 354 تعداد دانلود : 645
این مقاله با هدف واکاوی دیدگاه نوجوانان از تاثیرات درون روانی مواجهه با محتویات خارج عرف جنسی در اینترنت نگارش شده است. به این منظور، تعداد 54 مصاحبه عمقی با دانش آموز سنین 18-15 ساله در شهر تهران (25 دختر ، 29 پسر) در خرداد 1395 انجام شد. مصاحبه های عمیق با رویکرد تحلیل محتوای موضوعی از نوع استقرایی تحلیل شدند. این تحقیق نشان داد که مواجهه با محتوای فوق تاثیرات مهم روانشناختی شامل شناختی، روانی و عاطفی دارد. تاثیرات فوق به ترتیب اهمیت عبارت بودند از: 1. افت تحصیلی، 2. آسیب شدید روانشناختی بخصوص دردختران(شامل افسردگی و خودکشی)، 3. تحریک و تهییج جنسی ، 4. بلوغ زودرس و 5. افزایش استرس های روحی. تنها اثر مثبت این مواجهه نیز افزایش معلومات جنسی نام اشاره شد. بنابراین سیاستگذاران سلامت نوجوانان ضروری است که به تغییرات اجتماعی در عصر تکنولوژی ارتباطات شامل دسترسی به اینترنت و فضای مجازی در سنین کودکی و نوجوانی و اثرات روانی و آسیبهای مربوط به آن توجه جدی کنند و مداخلات مناسب طراحی گردد.
۵.

بازنمایی کلیشه های قومی در سریال های تلویزیون (بازه زمانی:1392-1380)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازنمایی کلیشه قومیت سریال های تلویزیونی تحلیل محتوای کیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 56 تعداد دانلود : 442
پژوهش حاضر به بازنمایی کلیشه های منتسب به اقوام در سریال های تلویزیونی می پردازد. سؤال اصلی عبارتست از این که شخصیت های قومی به لحاظ به ابعاد شخصیتی و اجتماعی چگونه به تصویر کشیده می شوند. روش تحلیل محتوای کیفی برای پاسخ به این سوال مورد استفاده قرار گرفت. مروری بر توصیف نمودهای متنی حاکی از آن است که بر خلاف ادعای برخی پیشینه های تجربی مبنی بر این که به نظر گروه های قومی بازنمایی کلیشه ای اقوام معمولاً بر تصورات قالبی موجود در فرهنگ عامیانه استوار است وهرکدام از اقوام به گونه ای خاص بازنمایی می شوند؛ در یافته های تحقیق حاضر، تفاوت چندانی در شخصیت پردازی این افراد به چشم نمی خورد. فقط در یک مورد این پیش فرض با نتایج منطبق بود؛ مردان قومیت کرد و عرب، در نمونه موردبررسی «متعصب» بازنمایی شده اند که این ویژگی با تصورات قالبی در فرهنگ عامه همسانی دارد. در سایر موارد، از ابعاد ظاهری گرفته تا اخلاقی وجوه تعمیمی شخصیت پردازی ها بسیار بالاست. ویژگی هایی نظیر ساده دل، فرودست، غیر متجدد از یک سو و کارکرد کمیک در مجموعه های مورد بررسی از اصلی ترین درون مایه متنی هستند. سپس براساس توصیفات چهارتیپ شخصیتی از هویت های قومی تعریف شدند که عبارتند از:تیپ مهاجر، تیپ مستحیل، تیپ مجاور و تیپ متعادل
۶.

سیاست گذاری افزایش ادراک عدالت رسانه ای مخاطبان محلی از برنامه های شبکه های استانی صدا و سیما(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عدالت رسانه ای ادراک عدالت سیاستگذاری رسانه ای شبکه های استانی صداوسیما شبکه کرمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 345 تعداد دانلود : 655
یکی از اهداف راه اندازی شبکه های استانی، پرداخت رسانه ای به حاشیه ها و پیرامون به منظور کمک به تحققِ عدالت بوده است. اقتضای تحقق چنین مأموریتی، تمرکززداییِ سازمانی و فهم الزامات محتوایی عدالت رسانه ای، به عنوان مقدمه انجامِ مأموریتِ فوق است. عدم فهم و کاربست این سیاست ها هم باعث تعمیق فضای نامتوازن در حوزه رسانه و معطل ماندن ظرفیت های شبکه های استانی می شود. پژوهشگران با درک این ضرورت، با هدف تدوین سیاست های رسانه ای برای شبکه های استانی صداوسیما به منظور افزایش ادراک عدالت رسانه ای مخاطبان محلی، به این پژوهش پرداخته اند. این پژوهش در دو مرحله انجام شده است: در مرحله اول، با مصاحبه مردم نگارانه همراه با مشاهده مشارکتی، انتظارات و خواست های رسانه ای مخاطبان شبکه کرمان استخراج شد، در مرحله بعد، بر اساس یافته های مرحله اول، به کمک مصاحبه نیمه ساختاریافته با نخبگان رسانه ای، سیاست های رسانه ای پیشنهادی برای شبکه کرمان تدوین گردید. یافته های پژوهش در ادامه فرایند استقرا و تحلیل، در سه محور «استقلال شبکه»، «شناخت و مدیریت فرآیند تولید محتوا» و «مدیریت رویکرد» احصا شدند. همچنین در ضمن این پژوهش، تعریفی از عدالت رسانه ای و الزامات تحقق آن در نظام رسانه ای اسلامی به طور عام به دست آمد.
۷.

عوامل موثر بر ارتقاء آموزش سواد رسانه در مدارس از دیدگاه کارشناسان کمیسیون اتحادیه اروپا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سواد رسانه ای مدرسه آموزش اتحادیه اروپا کمیسیون اتحادیه اروپا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 109 تعداد دانلود : 821
برای داشتن مخاطبانی توانمند که هوشمندانه از رسانه ها استفاده می کنند؛ به ارتقاء سواد رسانه نیاز داریم. یکی از راه های ارتقاء سواد رسانه، توجه به ظرفیت مدارس است. بسیاری از کشورها مانند کشورهای عضو اتحادیه اروپا گام های موثری در گسترش آموزش سواد رسانه در مدارس برداشتند و از انجام اقدامات مشترک زیر نظر کمیسیون اتحادیه اروپا بهره برده اند. مطالعه عملکرد این کشورها سبب تقویت ادبیات موضوع و ارتقاء دانش و تجربه در راستای طراحی الگویی دلخواه می شود. مقاله حاضر یک تحقیق کیفی با روش تحلیل تم است. در راستای نیل به هدف اصلی پژوهش یعنی شناسایی عوامل موثر بر ارتقاء آموزش سواد رسانه در مدارس، با 11 نفر از کارشناسان سواد رسانه ای اتحادیه اروپا و نیز مرکز تماس مستقیم اتحادیه اروپا مصاحبه شده است. افراد به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و سوالات از طریق ایمیل ارسال گردید. مصاحبه های انجام شده به روش کلارک و برون، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. کدهای استخراج شده یا مستقیما در صحبت های مصاحبه شوندگان بیان شده بود یا کدهای تلویحی بودند که توسط پژوهشگر از متن مصاحبه ها استخراج شدند. بر اساس نتایج این مطالعه، 6 تم اصلی شامل توانمندسازی، برنامه درسی، زیرساخت ها، سرمایه مالی، قانونگذاری و مشارکت اجتماعی سبب ارتقاء سواد رسانه ای در مدارس می شود.
۸.

بررسی تطبیقی بازنمایی ایدئولوژی در رسانه های ایرانی و آمریکایی در چارچوب نظریه ایدئولوژیک وندایک؛ مطالعه موردی برجام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه ایدئولوژیک وندایک رسانه های آمریکایی رسانه های ایرانی برنامه هسته ای ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 86 تعداد دانلود : 552
این پژوهش در چارچوب نظریه ایدئولوژی وندایک انجام شده و به دنبال امکان سنجی بازنمایی ایدئولوژی صاحبان قدرت رسانه ای در چارچوب این نظریه است. بررسی تطبیقی بسامد استفاده از هر یک از استراتژی های وندایک و تبیین آن از دیگر اهداف است. در این راستا ۶۰ متن خبری مربوط به برجام در بازه زمانی ژوئن ۲۰۱۵ تا ژانویه ۲۰۱۶ (فاصله زمانی تصویب برنامه جامع اقدام مشترک تا اجرایی شدن آن) مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش، سه رسانه آمریکایی (ABC, Washington Post, New York Times) و سه رسانه ایرانی (خبرگزاری فارس، ایسنا و ایرنا) مورد مطالعه قرار گرفته، ایدئولوژی های خاص به کار رفته در هر گزارش مورد بررسی قرار گرفته و با استراتژی های وندایک، تطبیق داده می شود. نتایج این پژوهش نشان می دهدکه رسانه های ایرانی و آمریکایی در پوشش و بازتاب یک موضوع واحد (برجام) رویکردی خنثی ندارند. همچنین میزان کاربست استراتژی های وندایک (هم در بعد خرد و هم در بعد کلان) در رسانه های آمریکایی نسبت به رسانه های ایرانی بیشتر است. علاوه بر آن، هم در رسانه های ایرانی و هم در رسانه های آمریکایی، میزان کاربست استراتژی «واژگان» نسبت به سایر استراتژی ها بالاتر است که دلیل این امر را می توان سادگی بازنمایی آن در ذهن مخاطب به لحاظ شناختی دانست.
۹.

نظارت و ارزیابی مطلوب خبر صدا وسیما از منظر کارشناسان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خبر سیاست گذاری شاخص های نظارت کنداکتور خبر دبیران و ناظران خبر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 358 تعداد دانلود : 998
نظارت و کنترل یکی از ارکان اصلی مدیریت در هر سازمانی است. در سازمان های رسانه ای به ویژه سازمان صدا و سیما، به دلیل ضریب نفوذ بالا، گستره پخش و نقش مهمی که رسانه ملی بر اقشار جامعه دارد نظارت مستمر و پایش نظام مند برنامه ها و به ویژه بخش های خبری در جهت بررسی میزان انطباق و انحراف از اهداف کلان ملی و چشم انداز سازمانی از اهمیت بسزایی برخوردار است. این مقاله کیفیت و کاستی های نظارت و ارزیابی اخبار صداوسیما را بررسی و تلاش می کند راهکاری برای بهبود شیوه های نظارتی بر اخبار ارائه کند.با توجه به اهمیت موضوع، با استفاده از روش مصاحبه عمیق، با یازده نفر از خبرگانی که به روش نمونه گیری هدفمند از میان مدیران، سردبیران و پژوهشگران صداوسیما و متخصصان حوزه نظارت و ارزیابی انتخاب شدند مصاحبه و نتایج زیر حاصل شد: تهیه سیاست گذاری ها و شاخص های نظارتی مدون، توجه ویژه به چگونگی انتخاب دبیران و ناظران خبر، آموزش مستمر شاخص های نظارتی به نیروهای تولیدی و نظارتی، آموزش زبان فارسی به لحاظ ساختاری و محتوایی، ورود نظارت از حوزه ستاد به صف، ارتقای کیفیت کنداکتورهای خبری باتوجه به شاخص های نظارت و ارزیابی.
۱۰.

صورت بندی مسائل شیوه پالایش (فیلترینگ) فضای مجازی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فیلترینگ فضای مجازی پالایش اینترنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 907 تعداد دانلود : 431
مسئله پژوهش: پالایش یا فیلترینگ فضای مجازی، علارغم آنکه به عنوان یک اقدام سلبی سالم سازی فضای مجازی تلقی می شود، اما همواره امری چالش برانگیز بوده و تبعات جدی اجتماعی خویش را داشته است. این در حالی است که این اقدام، همواره در دستور کار جمهوری اسلامی ایران بوده است. سؤال این پژوهش آنست که اقدام حاکمیتی فیلترینگ، از چه مسائل و مشکلاتی رنج می برد و این مسائل و مشکلات چگونه صورت بندی می شود. روش پژوهش: روش جمع آوری این مقاله «مصاحبه نیمه ساخت یافته با خبرگان» و روش تحلیل آن «نظریه پردازی داده بنیاد» است. تلاش شده است که با بهره گیری از طرح نظام مند و طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی، مدل پارادایمی مسائل شیوه پالایش فضای مجازی در ایران ترسیم شود. یافته های پژوهش: از منظر این مقاله، مشکل محوری و هسته ای شیوه پالایش در ایران، «متمرکز بودن و حاکمیتی بودن آن» است. این پالایش متمرکز حاکمیتی، از مشکلاتی همچون: یکسان انگاری کاربران، پراشتباه بودن، تخلف از قانون، سلیقه گرایی پایش گر، حداکثری بودن، امکان دور خوردن رنج می برد. اهم علل به وجود آورنده چنین پالایشی، تهدیدانگاری فضای مجازی، یکه تازی پالایش در سالم سازی و سیاست زدگی حاکم بر آن است. به نظر می رسد ضعف سواد فضای مجازی کاربران و همچنین عدم اقناع آنها نسبت به فیلترینگ از شرایط مداخله گر مهم بر این نوع پالایش است. همچنین باز بودن معماری فضای مجازی و آلوده بودن فضای فرهنگی واقعی از زمینه های حاکم بر آن است. طبیعتاً چنین پالایشی تبعات جدی فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ... دارد که در مقاله تبیین شده است.
۱۱.

شناخت و طبقه بندی آسیب های اجتماعی معطوف به شبکه های اجتماعی با رویکرد فراترکیب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: طراحی نظام آسیب های اجتماعی شبکه های اجتماعی فراترکیب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 951 تعداد دانلود : 813
امروزه بررسی آسیب های اجتماعی معطوف به شبکه های اجتماعی مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. هدف این پژوهش آن است که آسیب های اجتماعی معطوف به شبکه های اجتماعی را شناسایی و طبقه بندی کند. به همین دلیل با استفاده از روش فراترکیب، نتایج پژوهش های پیشین مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از سال های 1386 تا 1396 از بین 161 مقاله، درنهایت 56 مقاله برای تجزیه و تحلیل انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که مهمترین آسیب های اجتماعی ناشی از مصرف شبکه های اجتماعی عبارتند از: واقعیت زدایی، عادی سازی بی اخلاقی، تقویت/ تضعیف سازی سرمایه اجتماعی، افزایش اضطراب و نگرانی، افشاگری، تقویت/ تضعیف سازی عواطف، تقویت/ تضعیف سازی دموکراسی، فاصله گیری از تجارب فرهنگی، تقویت رفتارهای پرخطر، فراجنسیت گرایی، میل به ابراز وجود، جلوه گری خود ایده آل، سیالیت ارتباطات، دگردیسی هویتی، صمیمیت زدایی و تهدیدهای قومی.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۲۵