مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ
مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ سال دهم بهار و تابستان 1399 شماره 1 (پیاپی 19) (مقاله علمی وزارت علوم)
مقالات
حوزه های تخصصی:
رسانه ها در زندگی امروز ما به جزو لاینفک زندگی مدرن تبدیل شده اند و در تصمیم گیری های سیاسی نقشی اساسی در اقناع مخاطب به عهده می گیرند. بی بی سی فارسی بخشی از سازمان رسانه ای پیچیده بین المللی است که هدایت کننده سلیقه عمومی است؛ قدیمی ترین رسانه دنیا است و در عین حال از نتایج علوم مرتبط با رسانه برای اقناع مخاطب استفاده می کند. سیاست ارتباطی به عنوان مجموعه ای از اصول و هنجارها برای رفتار راهبردی نظام های ارتباطی است. هدف این مقاله شناسایی سیاست های ارتباطی بی بی سی فارسی در پخش اخبار انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶ است. روش پژوهش کیفی و از نوع تحلیل گفتمان انتقادی است. واحد تحلیل متن است و از روش فرکلاف توصیف، تفسیر و تحلیل برای تحلیل داده ها استفاده شده است و در نهایت سه سطح سیاست ارتباطی در بی بی سی فارسی شناسایی شد: سیاست های ارتباطی کلان (کل مجموعه بی بی سی) مانند استراتژی شفاف سازی، بیطرفی و اطلاع رسانی درست و به هنگام، سیاست های ارتباطی رسانه (بی بی سی فارسی) مانند استراتژی های بی بی سی فارسی برای ساخت برنامه در ایران و در دوران انتخابات، و سیاست های ارتباطی در سطح سردبیری رسانه مانند تکنیک های مختلف رسانه ای ساخت برنامه.
شناسایی مقوله های موثر در سبک زندگی رسانه ای خانواده ها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
دیجیتالی شدن سبک های نوین زندگی را به جزئی اساسی و جدایی ناپذیر از زندگی انسان تبدیل کرده است. ارتقاء سطح سواد رسانه ای در جامعه ایرانی به ویژه برای خانواده هادر جهت آگاه سازی فرزندانشان در استفاده از فضای سایبر، یک نیاز و ضرورت برای فرهنگ، سیاست و امنیت ملی محسوب می شود. به همین دلیل پژوهشگر،سعی داردتامطالب ویافته هایی راجهت ارتقای والدگری رسانه ای در خانواده جهت مدیریت مصرف صحیح رسانه ای فرزندان فراهم آورد.در این تحقیق سوال اصلی پژوهشگر"مقوله های موثر درسبک زندگی رسانه ای خانواده هادراستفاده ازفضای مجازی کدام است؟روش تحقیق از نوع تلفیقی (کیفی- کمی) است. درمدیریت مصرف فضای مجازی از نظریه الیزابت تامن و سه لایه بودن پیام رسانه ای و نظریه هاودیدگاههایی درزمینه شیوه های فرزندپروری از جمله نظریه بامرینداستفاده شده است. نتایج نشان می دهد مولفه ها و ابعاد موثر در سبک زندگی رسانه ای والدین در 3 بعد اصلی آموزش(با 6 مفهوم اصلی و 43 زیر مفهوم) که به «والدگری رسانه ای» و شیوه های تربیتی در آن اشاره داشته، بعد ارتباط موثر(با 3 مفهوم اصلی و 15 زیر مفهوم)که به «تعامل و گفتگو» بعد جامعه پذیری رسانه ای( با 3 مفهوم اصلی و 12 زیر مفهوم) به «هویت والدینی» می پردازد.
سیاست های اصلی رسانه ها در هنگامه بحران های ناشی از حوادث طبیعی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
ایران کشوری است که همواره در معرض حوادث و بلایای طبیعی و بحران ناشی از آن است. در هنگامه بحران، رسانه نقش تعیین کننده ای دارند. روشن بودن سیاست های اصلی فعالیت رسانه ها در این شرایط می تواند موجبات هرچه بهتر کنترل و مدیریت بحران شود. فقد سیاست های رسانه ای هنگامه بحران موجب ایجاد هزینه بیشتر و تأخیر کنترل بحران می شود. تجربه سیل نوروز 98 ضرورت تعیین سیاست های مزبور را بیش از پیش نمود. این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی، صورتجلسات کمیته هماهنگی اطلاع رسانی سیل مستقر در وزارت کشور مورد بررسی قرار داده است. نتایج حاصل به صورت شش سیاست اصلی استخراج شده که با قضاوت کارشناسانم به تأیید رسیده است.
نظریه اقناع رسانه ای و بازنمایی آن در عملکرد اطلاعاتی کتابخانه ها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
کتاب خانه ها با حضور محققان، پژوهشگران و سایر علاقه مندان علم و دانش، مکانی برای تبادل آرا و افکار و تأمین منابع مورد نیاز کاربران و مراجعه کنندگان است. کتاب خانه های نوین، علاوه بر اینکه در تأمین بسیاری از نیازهای فرهنگی و اجتماعی اعضای خود مرجع هستند، زمینه ای را فراهم می آورند که کاربران بتوانند به سهولت از امکانات رایانه ای و دسترسی سریع به فضای مجازی بهره بگیرند. از جهت اخیر، کتابخانه نوعی فضای رسانه ای و ارتباطی به نظر می رسد که می توان برخی از نظریات ارتباطی را در آن جاری و ساری دانست. یکی از این نظریه های ارتباطی، اقناع است. اقناع یا ارتباط متعالی، از مهم ترین مباحث ارتباطات رسانه ای و انسانی محسوب می شود که در کل، هدف اساسی و غایی همه نوع رفتارهای ارتباطی است. این مقاله در پی آن است که مولفه های کتاب خانه را از این دریچه دنبال کند و به این سوال کلیدی پاسخ دهد که ارتباط میان اقناع رسانه ای و کتابخانه چگونه میسر می شود و چگونه می توان از مباحث اقناع در حوزه رسانه پلی به مباحث کتابخانه در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی زد. در این پژوهش که با روش توصیف، تبیین و تحلیل اطلاعات به انجام رسیده است، مشخص می شود که اقناع رسانه ای، هم در بهره گرفتن از نظریه معناشناختی اطلاعات، هم در مرحله شکل دهی و رمز گذاری و هم در مرحله دریافت پیام مطرح است.
تحلیل سیاست های فرهنگی و عملکرد دولت های پس از انقلاب اسلامی در حوزه اقتصاد سینما(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف این مقاله، تحلیل و بررسی خط مشی ها و سیاست ها و عملکرد دولت های پس از انقلاب اسلامی در حوزه اقتصاد سینما است. روش مورد استفاده از نظر هدف کاربردی، از نظر داده کمی و کیفی و از نظر نحوه اجرا مکانیسم علّی و ردیابی فرایند است. داده ها شامل تمامی اسناد و مصوبات و آئین نامه های دولت ها و وزیران فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران و مصاحبه با صاحب نظران بوده است. از داده های ثانویه و آمارهای موجود نیز برای بررسی نتایج عملکرد دولت ها در حوزه اقتصاد سینما بهره برده شده است. سپس با روش فرایند ردیابی و مکانیسم علّی روند وقایع هر دوره در قالب نمودار واقعه-ساختار نمایش داده شده است. یافته ها نشان می دهد: در تمامی دوره ها و دولت ها خط مشی ها و سیاست ها بر اساس دیدگاه ها و تفکرات خاص هر دولت و حتی سلایق فردی اتخاذ شده و با تغییر افراد و دولت ها به یکباره در خط مشی ها تغییر روی داده است. تکاهش اکران فیلم خارجی و افزایش تعداد جشنواره های داخلی بوده است. حتی در شاخص تولید نیز در برخی دوره ها کم توجهی و غفلت صورت گرفته است. بنابراین در حوزه اقتصاد سینما خلأ وجود یک سیاست گذاری کلی و غالب وجود دارد که تمامی دولت ها و مسئولان در راستای تحقق اهداف آن فعالیت نمایند.
شناسایی عوامل موثر برشکاف دیجیتالی درایران(مورد مطالعه: روستاهای استان قم) با رویکرد دلفی و سلسله مراتبی فازی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
براساس آمارهای موجود، شکاف دیجیتالی یا فقراطلاعاتی به وضوح در بین کشورها به خصوص در بین مناطق شهری و روستائی، کاملا مشهود است. طی سال های اخیر تلاش هائی در توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات در روستاهای ایران با هدف کاهش شکاف دیجیتالی صورت گرفته است. این تحقیق درپی دستیابی به راهبردهای علمی و عملی، درشناسایی عوامل موثر برشکاف دیجیتالی در روستاهای استان قم با رویکرد دلفی و سلسله مراتبی فازی انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده ها تحقیق توصیفی- پیمایشی می باشد. جامعه آماری، کارشناسان و مدیران ارشد حوزه ICT روستاهای استان قم بوده و روش نمونه گیری قضاوتی و حجم نمونه به دلیل محدود بودن جامعه آماری، تعداد33 نفراز مدیران ارشد که شرط خبرگی در حوزه دفاترICT روستاهای استان قم را داشتند می باشد. در ابزار اندازه گیری از دو پرسشنامه دلفی و سلسله مراتبی فازی استفاده شده است. نتایج تحقیق پس از محاسبات دو مرحله ای دلفی دستیابی به مدل مفهومی تحقیق شامل 9 معیار و 42 زیرمعیاربوده که طی محاسبات سلسله مراتبی فازی ،زیرمعیارهای نرمالیزه از لحاظ وزنی اولویت بندی شدند .
سیاست گذاری سواد رسانه ای در ایران: چالش ها و ظرفیت ها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
با توجه به اهمیت مقوله سواد رسانه ای که این موضوع در سال های اخیر در عرصه سیاست گذاری نیز مورد توجه قرار داشته است و با توجه به تعدد نهادهای تصمیم گیر و سیاست گذار در این زمینه در ایران، این امر با چالش های مختلفی مواجه است. پژوهش حاضر با این هدف که چالش ها و ظرفیت های سیاستگذاری سواد رسانه ای در ایران را مورد تحلیل قرار دهد، انجام شده است. ضمن مصاحبه با مسئولین و کارشناسان متخصص در چهار نهاد موثر در این زمینه (شورای عالی فضای مجازی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما) به روش مصاحبه گلوله برفی، به دنبال پاسخ به این سوال است که نهادهای متولی سواد رسانه ای در ایران چه سیاست هایی برای ارتقای سواد رسانه ای در ایران تدوین و اجرا کرده اند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که بعلت تعدد نهادهای تصمیم گیر در این زمینه، تمایز روشنی میان آموزش سواد رسانه ای و فرهنگ سازی در این زمینه دیده نشود و عدم تعادل در برنامه ریزی ها، به سیاست گذاری های ناموفق رهنمون شود. بر این اساس، لازم است یک نهاد فرادستگاهی (مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی) بعنوان مرجع سیاست گذاری در این زمینه تعیین شود و سیاست گذاری در کلیه حوزه ها (شامل آموزش و فرهنگ سازی و ..) در آن صورت پذیرد.
فناوری های نوظهور اطلاعاتی - ارتباطی و مدیریت دانش در مراکز پژوهشی (مورد مطالعه: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر پیاده سازی مدیریت دانش در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با محوریت فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی است که به منظور تعیین نقاط ضعف و قوت آن و ارائه راهکارهایی جهت بهبود عملکرد سازمان در این زمینه است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و روش به کار رفته در آن پیمایشی و توصیفی است. جهت تهیه داده از پرسش نامه محقق ساخته مدیریت دانش در بین جامعه مورد مطالعه استفاده شد. جامعه پژوهش شامل 219 نفر از کارکنان پژوهشگاه که از طریق نمونه گیری طبقه ایی و به صورت تصادفی135 نفر از طریق جدول مورگان انتخاب شدند. یافته های پژوهش حاکی از این است که در بحث خلق، ذخیره، اشتراک و استفاده از دانش، نرم فزار مدیریت دانش و سامانه ایده پردازی قوی ترین رابطه را با فرایند مدیریت دانش دارند و میان فناوری نوین اطلاعات و مولفه های مدیریت دانش رابطه معنی داری وجود دارد.نتایج نشان داد برای تبدیل مراکز پژوهشی به سازمان دانش آفرین باید توجه خاصی به فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی شود. در پایان پژوهش پیشنهاد ها و راهکارهایی جهت بهبود نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت در فناوری های مدیریت دانش در نظر گرفته شد که می-تواند تاثیر مثبت زیادی در آینده سازمان و اعتلای آن داشته باشد.
کنشگری همگان های شبکه ای در توئیتر فارسی؛ نوع توئیت، لحن توئیت و جهتگیری نسبت به شخصیت ها در انتخابات ریاست جمهوری سال 1396(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
توئیتر در حال حاضر به یکی از رسانه های اصلی برای کنشگری در جریان رویدادهای سیاسی تبدیل شده است. در این تحقیق، با تمرکز بر مفهوم همگان شبکه ای تلاش می کنیم تا چگونگی کنشگری این همگان ها در توئیتر فارسی را در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال 1396 مطالعه کنیم. برای انجام اینکار، نوع توئیت های تولید شده، لحن توئیت ها و همچنین قالب بندی شخصیت ها در توئیتر فارسی را تحلیل می کنیم. داده های تحقیق (دو میلیون و 596 هزار و 284 توئیت) در دوران انتخابات با روش گلوله برفی و استفاده از 94 کلیدواژه و هشتگ، از API توئیتر گردآوری شد و ما با انتخاب 10416 توئیت از 50 کاربر موثر در هر همگان شبکه ای، تلاش کردیم به پرسشهای تحقیق پاسخ دهیم. رویکرد تحلیلی تحقیق نیز ترکیبی از روش تحلیل محتوای مردمنگارانه و تحلیل گفتمان انتقادی رسانه های اجتماعی بود. نتایج تحقیق نشان داد تفسیر، نقل قول و خبر پربسامدترین انواع توئیت در توئیتر فارسی هستند. همچنین، لحن جدی و کنایی در همگان های شبکه ای بسامد بیشتری دارد. یافته ها همچنین نشان داد که منازعه اصلی در توئیتر فارسی بین توئیت های حمایتی اصلاح طلبان و انتقادی اصولگرایان در مورد روحانی شکل گرفته است.
مطالعه اقتصاد تهیه و تولید انیمیشن تلویزیونی در ایران با مطالعه ی موردی دو انیمیشن داخلی وخارجی (شکرستان و خانواده سیمپسون)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
امروزه انیمیشن به عنوان رسانه ای قدرتمند و صنعتی پول ساز در کشورهای بزرگ جهان به شمار می آید و در طول یک قرن توانسته به سرعت روند رشد و تکامل را سپری کند. در ایران تهیه و تولید انیمیشن تلویزیونی نتوانسته آن گونه که باید به یک صنعت تبدیل شود. هدف این پژوهش بررسی آسیب های اقتصادی پیش روی تهیه و تولید انیمیشن تلویزیونی در ایران و ارائه راه کارهای مناسب برای حل این مشکلات می باشد. در این مقاله نقاط ضعف مسیر اقتصاد تولید انیمیشن تلویزیونی در ایران از طریق مصاحبه با دست اندرکاران این عرصه مشخص شده و تأثیر سیستم دولتی تولید بر انیمیشن تلویزیونی در ایران و انحصار بازار خرید و پخش یعنی رسانه ی ملی مورد مطالعه قرار گرفته است. فرآیند تهیه و تولید یکی از سریال های پربیننده ی انیمیشن در ایران «شکرستان» با یکی از الگوهای موفق سریال انیمیشن تلویزیونی در آمریکا «خانواده ی سیمپسون» مقایسه شده است. این مقوله دارای موانع و آسیب هایی است؛ موانعی که مجموعه ی مرکز مطالعات و تولیدات فیلم انیمیشن حوزه ی هنری تلاش کرده تا با الگوگیری از یک سریال موفق انیمیشن خارجی یعنی «خانواده ی سیمپسون» و گذر کردن از آن موانع، وارد صنعت حرفه ای تولید انیمیشن تلویزیونی شود و با تولید مجموعه ی «شکرستان» از بخش صرفاً هنری انیمیشن تلویزیونی خارج شده و با حضور در بخش های مختلفی از قبیل بازار جانبی و ارائه ی خارجی، به وجوه اقتصادی و صنعتی آن کمک نماید.
نقش رسانه ملی در توسعه ارتباطات میان فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
با توسعه رسانه ها، ارتباطات میان فرهنگی نیز دچار تحولات جدی شده است. گسسته شدن مرزهای زمان و مکان این امکان را فراهم آورده است که ارتباط میان فرهنگ ها تسهیل شود. مقاله حاضر با همین هدف و با تاکید بر روی نقش رسانه ملی در توسعه ارتباطات میان فرهنگی در ایران صورت پذیرفته است. تکنیک به کار رفته در مطالعه حاضر دلفی بوده و جامعه آماری شامل صاحب نظران و کارشناسان مدیریت رسانه، مدیران شبکه های تلویزیونی، مدیران ارشد سازمان صدا و سیما و به طور کل کلیه افرادی بوده که در حوزه سازمان صدا و سیما و ارتباطات میان فرهنگی صاحب نظر بوده اند. نمونه تحقیق توسط لیستی منتخب از 30 نفر از خبرگان این عرصه انتخاب شده اند. نتایج این بررسی نشان می دهد بازتعریف مفهوم قوم گرایی (93.4 درصد)، همگرایی اقوام (90 درصد)، افزایش سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی (87.4 درصد)، بازتعریف مفهوم هویت ملی و افزایش آن (86.6 درصد)، افزایش میزان همدلی فرهنگی و قومی (80.2 درصد)، ارائه و انعکاس مشترکات فرهنگی و عدم نمایش تعارضات میان فرهنگی (76.9 درصد) مهم ترین کارکردهای رسانه ملی از منظر خبرگان بوده اند. لذا بر مبنای یافته ها، پیشنهاداتی برای کاربست در رسانه ملی ارائه شده است.
شناسایی شاخص های ارزیابی و طراحی فرهنگ سازمانی صدا و سیما در قالب چارچوب ارزش های رقابتی و پویایی های فرهنگی (مطالعه موردی حوزه های خبر، سیما و برنامه ریزی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این پژوهش به روش ترکیبی و با هدف شناسایی وضع موجود و طراحی فرهنگ مطلوب سازمانی صدا وسیما انجام شد. ابتدا از طریق مصاحبه عمیق با خبرگان رسانه و استفاده از تکنیک دلفی شاخص های ارزیابی و شناخت مولفه ها و ابعاد فرهنگ سازمانی استحصال شد. سپس این شاخص ها در ابزار ارزیابی فرهنگ سازمانی -روش کمی -، ترکیب و وضعیت فرهنگ سازمانی صدا و سیما در قالب چهار بعد" فرهنگ تیمی، فرهنگ توسعه گرا، فرهنگ بازار و فرهنگ سلسله مراتبی"، چهار سطح" نمادها، مصنوعات، ارزش ها، پیش فرض ها" و شش ویژگی اصلی سازمان ها " مشخصات برجسته، ویژگی های رهبری، ویژگی های مدیریت کارکنان، انسجام سازمانی، تأکیدات استراتژیک و شاخص موفقیت" در دو وضع موجود و مطلوب شناسایی شد. جامعه آماری سه حوزه خبر، سیما و برنامه ریزی بوده است. نتایج پژوهش نشان داد گفتمان حاکم بر فرهنگ سازمانی صدا و سیما، سلسله مراتبی است و تجانس فرهنگی در سطوح پویایی-های فرهنگی و ویژگی های شش گانه سازمانی مشاهده نمی شود. برای رسیدن به وضع مطلوب، تعدیل فرهنگ سلسله مراتبی از طریق چابک سازی و برون سپاری، استمرار شرایط فرهنگ تیمی از طریق تثبیت کنش های مشارکتی و تأکید بیشتر بر دو فرهنگ توسعه گرا و بازار به معنی اشاعه نوآوری و خلاقیت و تمرکز بر مأموریت پیشنهاد می شود.