مهندسی جغرافیایی سرزمین

مهندسی جغرافیایی سرزمین

مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره 7 تابستان 1402 شماره 2 (پیاپی 16) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل اثرات سیاست های گردشگری در توسعه کارآفرینی نواحی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان رامسر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری روستایی سیاست های گردشگری کارآفرینی رامسر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۸۷
مقدمه:  برنامه ریزی و سیاست گذاری، جهت توسعه گردشگری روستایی از آن دست اقداماتی است که در مناطق روستایی می تواند منجر به توسعه آن مکان شود. سیاست گذاران حوزه روستایی بایستی با در نظر گرفتن منابع محلی و ظرفیت های موجود این مناطق سیاست هایی را مورد توجه قرار دهند که فرایند کارآفرینی روستایی را به عنوان مداخله ای راهبردی برای ارتقای توسعه روستایی تسریع بخشد.هدف: هدف اصلی از انجام این پژوهش تحلیل اثرات سیاست های گردشگری در توسعه کارآفرینی نواحی روستایی شهرستان رامسر بود.روش شناسی: روش انجام پژوهش، توصیفی تحلیلی انتخاب شد. برای گردآوری اطلاعات از روش پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری پژوهش حاضر، روستاهای هدف گردشگری در شهرستان رامسر بود. برای نمونه گیری نیز از روش تمام شماری استفاده شد و 25 روستای هدف گردشگری، مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع تعداد 150 پرسشنامه توسط کارآفرینان، سرمایه گذاران بخش گردشگری، دهیاران و اعضای شورا روستاهای نمونه تکمیل شد. در این پژوهش 28 نوع سیاست گردشگری در سه بعد زیرساخت های گردشگری، آموزش و توسعه منابع انسانی و بازاریابی و تبلیغات گردشگری انتخاب شدند. همچنین تعداد 10 شاخص در زمینه کارآفرینی انتخاب شد. با استفاده از تکنیک پرسشنامه میزان تأثیرگذاری هر سیاست بر روی هر یک از شاخص ها در قالب طیف لیکرت ارزیابی شد. برای رتبه بندی سیاست ها و تعیین سیاست هایی که بیشترین تأثیرگذاری را داشتند، از مدل آنتروپی شانون و مدل تاپسیس استفاده شدقلمرو جغرافیایی پژوهش:  این مطالعه در نواحی روستایی شهرستان رامسر به انجام رسید.یافته ها و بحث:  نتایج نشان داد که سیاست های توسعه گردشگری روستایی در حوزه های متنوع همچون سلامت، ورزش، غذا و ...با نمره 845/0 بیشترین اثرات را بر کارآفرینی نواحی روستایی شهرستان رامسر داشت. سیاست های ارتقاء امنیت در شبکه های ارتباطی روستایی و همچنین سیاست های ارتقا زیرساخت های اقامتی در روستاها به ترتیب با نمرات 8/0 و 796/0 در رتبه های دوم سوم قرار داشتند. نمرات نهایی بدست آمده از مدل تاپسیس نشان داد که سیاست گذاری در حوزه زیرساخت های گردشگری با نمره 706/0 بیشترین و در زمینه بازاریابی و تبلیغات گردشگری نیز با نمره 649/0 در رتبه دوم و نهایتا   در آموزش و توسعه منابع انسانی با نمره 619/0 در رتبه سوم تاثییرات سیاست های گردشگری در توسعه کارآفرینی نواحی روستایی قرار گرفت.نتیجه گیری: نتایج به طور کلی نشان از تأثیرات بالای سیاست های گردشگری بر روی کارآفرینی در محدوده مورد مطالعه داشت. در این زمینه می توان سیاست گذاری در زمینه زیرساخت های گردشگری نسبت به دو بعد دیگر تأثیرگذاری بیشتری داشت. بازاریابی و تبلیغات گردشگری و آموزش و توسعه منابع انسانی نیز از تأثیر قابل توجهی برخوردار بودند.
۲.

بررسی تأثیرات اقتصادی شهرک های صنعتی بر مناطق پیرامونی (مطالعه موردی: شهرک صنعتی قرچک)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: صنعت شهرک های صنعتی اثرات اقتصادی قرچک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۸۶
مقدمه:  صنعتی شدن و فعالیت های صنعتی در یک کشور باعث رشد و شناسایی جهت انجام سرمایه گذاری لازم برای بهبود و پیشرفت مناطق در کشور در زمینه های اقتصادی و اجتماعی می گردد. ایجاد شهرک های صنعتی و صنعتی کردن مناطق توسعه نیافته می تواند نقش بسیار مهمی بر تحولات اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی در مناطق پیرامون صنایع داشته باشد و باعث افزایش تولیدات روستایی، بهره وری، ایجاد فرصت های شغلی، تأمین نیازهای اساسی و ایجاد پیوند با دیگر بخش ها می گردد.هدف:  تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیرات اقتصادی شهرک صنعتی قرچک بر مناطق پیرامون  به انجام رسید.روش شناسی:  در این پژوهش، روش تحقیق به صورت پیمایشی و توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی و از طریق طیف لیکرت بوده، همچنین از دیدگاه دو گروه متخصصان برنامه ریز شهری و اقتصادانان و گروه شاغلین در شهرک با استفاده از سه شاخص توسعه سطح زندگی، کارای و ارائه انواع خدمات به اثرگذاری شهرک صنعتی قرچک بر نواحی پیرامون پرداخته شد. در این پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS و Minitab و روش های t تک نمونه ای و آزمون ANOVA یافته ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  این مطالعه در شهرک صنعتی قرچک به انجام رسید.یافته ها و بحث: دیدگاه متخصصان و شاغلین در شهرک نشان از تأثیرات اقتصادی شهرک صنعتی قرچک بر مناطق پیرامون می باشد. نتایج حاصل از تحلیل واریانس نشان داد که از دیدگاه متخصصان تأثیرات اقتصادی شهرک صنعتی قرچک بر مناطق پیرامون در رابطه با سه شاخص توسعه سطح زندگی، ارائه خدمات و کارای متفاوت می باشد. نتایج حاصل از آزمون توکی شفه نشان می دهد که تأثیر اقتصادی شهرک صنعتی قرچک بر مناطق پیرامون در رابطه با سه شاخص مطرح شده، بر ارائه خدمات بیشترین اثرگذاری را داشته و توسعه سطح زندگی در این آزمون در رتبه دوم و کارای در رتبه آخر قرار گرفته است.نتیجه گیری: شهرک صنعتی قرچک به دلیل فاصله اندکی که از مرکز شهرستان قرچک دارد و هم چنین نوپا بودن صنایع این شهرک نقش مؤثری در جذب نیروی کار جوان داشته است. نتایج حاصل از سطح معناداری نشان می دهد که از دید متخصصان و شاغلین اثر اقتصادی شهرک صنعتی قرچک در رابطه با سه شاخص توسعه سطح زندگی، کارای و ارائه انواع خدمات معنادار بوده و از دیدگاه متخصصان و شاغلین شهرک اثرگذاری شهرک بر نواحی پیرامون در رابطه با این سه شاخص متفاوت است. همچنین از دیدگاه دو گروه اثر اقتصادی شهرک صنعتی قرچک در رابطه با سه شاخص متفاوت است.
۳.

نقش شهرهای دانشگاهی کوچک در توسعه اقتصادی پایدار روستاهای پیرامونی (مطالعه موردی: روستاهای پیرامون شهر سرخنکلاته)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روابط شهر و روستا شهرهای دانشگاهی کوچک توسعه روستایی شهر سرخنکلا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲ تعداد دانلود : ۷۰
مقدمه: اکثر جمعیت شهری کشورهای در حال توسعه در شهرهای دانشگاهی زندگی می کنند. اندیشه تأکید بر نقش شهرهای کوچک در توسعه روستایی و منطقه ای مدت زمان زیادی است که در جریان بوده است. هدف:  هدف تحقیق حاضر بررسی نقش شهر سرخنکلا بر روستاهای پیرامونی خود می باشد.روش شناسی:  نوع تحقیق کاربردی- توسعه ای بوده و روش انجام آن کمی از روش توصیفی- تحلیلی است که با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) انجام گرفته است. سپس با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته اطلاعات لازمه جمع آوری و با نرم افزار Spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو مکانی آن را روستاهای پیرامونی شهر سرخنکلا و جامعه آماری این پژوهش را خانوارهای ساکن در روستاهای پیرامونی (11روستا) شهر سرخنکلا تشکیل می دهند. از آنجایی که حجم کل جامعه آماری (3476خانوار) بوده است، لذا اقدام به تعیین نمونه کوچکتری از جامعه آماری مذکور شده و طبق محاسبات با استفاده از فرمول کوکران تعداد 203 نمونه مشخص گردیده است. یافته ها و بحث:  مهم ترین نتایج آن به ترتیب فرضیات طرح شده درمتن پژوهش اینگونه می باشد که بین فاصله ومیزان فروش محصول درخارج از روستا همبستگی درسطح 99 درصد وجوددارد. نتایج آزمونTمستقل نشان می دهد که بین دو ناحیه از نظر فروش محصول درداخل و همچنین فروش محصول درخارج از روستا تفاوت معناداری وجود ندارد، بین رضایت مندی ازقیمت پیشنهادی عاملان و میزان فروش محصولات توسط عاملان در شهر سرخنکلا همبستگی در حد 99 درصد وجوددارد، بین دو ناحیه درجذب بازاریابی محصولات در بازارهای روز، اصلی، شرکت تعاونی روستایی وجهاد کشاورزی شهر سرخنکلا تفاوت معناداری درحد 99 درصد وجوددارد، از نظر تغییرات جمعیتی بین دو ناحیه در شاخص های امکانات بهداشتی، میزان تأمین نیازهای ضروری و ماندگاری، افزایش سطح زندگی و ماندن درروستا رابطه معناداری وجوددارد، بین نوع روستا و وضعیت اقشارمهاجر با استفاده از آزمون فای کرامر تفاوت معناداری وجود ندارد، بین دو ناحیه از نظرمیزان رضایت مندی ازمراجعه به خدمات آموزشی واقع در شهر سرخنکلا تفاوت معناداری را شاهد هستیم و بین دو ناحیه از نظر میزان رضایت مندی ازمراجعه به خدمات اقتصادی درغالب مؤلفه ها تفاوت معناداری درحد 99 درصدو 95 درصد نشان می دهد.نتیجه گیری: اینگونه نتیجه گرفت که با توجه به اهمیت مقوله اقتصادی در ایفای نقش زمینه سازی توسعه پایدار به عنوان یک مولفه کارآمد بسیار زیاد می باشد و با توجه به بررسی های انجام گرفته شده می توان بیان نمود که ایجاد دانشگاه در شهر های کوچک می توان بشدت زمینه های توسعه اقتصادی روستاهای پیرامون را فراهم نماید که خود این امر منجر به زمینه سازی توسعه پایدار در سالیان متوالی می گردد.
۴.

تبیین الگوهای فکری تحول فضایی گردشگری در مقصدهای میان راهی (مورد مطالعه: شهرستان خلخال)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مقصد میان راهی تحول فضایی گردشگری شهرستان خلخال الگوی فکری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۱۰۲
مقدمه: مقصدهای گردشگری میان راهی، به عنوان یکی از انواع مقصدهای گردشگری، محسوب می شوند که به دلیل موقعیت ارتباطی بین مقصدها، در شبکه روابط فضایی و اصول مهندسی جغرافیایی فضا، حائز اهمیت می باشند. اما این مقصدها سهم اندکی از منافع گردشگری برخوردارند. یکی از راهبردهای حل این چالش، تحول در موقعیت فضایی مقصد و تبدیل آن به یک مقصد کانونی است. شهرستان خلخال در استان اردبیل، از مقصدهای میان راهی است که پل ارتباطی مقصدهای شمال و شمال غرب نیز محسوب می شود.هدف: یکی از چالش های مهم در ارتباط با تحول فضایی موقعیت یک مقصد، وجود دیدگاه ها و الگوهای فکری متعدد است. تحلیل این الگوها، بسیار حائز اهمیت است. بر این اساس، هدف اصلی این پژوهش، شناسایی و تبیین الگوهای فکری تحول فضایی گردشگری مقصد میان راهی و ارائه مدل فکری تحول گردشگری است.روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف، یک پژوهش کاربردی به شمار می رود و از نظر نوع داده ها نیز یک روش ترکیبی کمی – کیفی است. داده ها از مطالعات کتابخانه ای و میدانی و از 20 کارشناس و خبره حوزه گردشگری خلخال شامل کارآفرینان، مدیران و پژوهشگران و بخشی از گردشگران، گرداوری و سپس از طریق مدل تحلیلی کیو، تجزیه و تحلیل شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو اصلی این پژوهش، شهرستان خلخال در استان اردبیل به عنوان مقصد گردشگری میان راهی است و مجموعه شهرها و روستاهای این شهرستان به همراه فضاهای طبیعی و جاذبه های گردشگری مرتبط را در بر می گیرد.یافته ها و بحث:  بر اساس نتایج حاصل شده، تعداد 9 الگوی فکری، شناسایی شد که دارای مقدار ویژه بالاتر از 1 می باشند. این الگوها در مجموع 87 درصد از موضوع تحول فضایی گردشگری خلخال را پوشش می دهند. فاصله و اهمیت الگوهای فکری، اختلاف زیادی باهم ندارد و نزدیک هستند.نتیجه گیری: مدل نهایی الگوی فکری تحول با تاکید بر برنامه های جایگزین، ارائه شد که مولفه های اصلی آن شامل برندسازی، تربیت نیروهای خلاق، تمرکز بر حوزه نفوذ، ارتباط گردشگران و بازاریابان، توسعه زیرساخت، توجه بر سنتها و تغییر قواعد، مسیرهای گردشگری، گردشگری بوم گردی و شهری، تلفیق نیروهای بومی و غیربومی و توجه بر دیدگاه موقعیت فعلی و آتی میان راهی و کانونی است.
۵.

تحلیل اثربخشی تسهیلات مقاوم سازی در توسعه مسکن روستایی (مورد: بخش مرکزی شهرستان شهریار)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اثربخشی تسهیلات مسکن روستایی نواحی روستایی شهرستان شهریار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۵۰
مقدمه:  کیفیت نامطلوب و آسیب پذیری نسبتا زیاد مساکن روستایی از حوادث زیان بار و نا خواسته طبیعی هرساله هزینه های زیادی را بر خانوار و جامعه روستایی تحمیل می نماید این امر به دلیل استفاده از مصالح کم دوام، مکان یابی غیر اصولی و نامناسب و ... می باشد. لذا برای رفع مشکالات روستایی و تسهیل درفرایند توسعه روستایی دولت در برنامه چهارم توسعه طرح ملی مقاوم سازی مساکن روستایی را بصورت همه جانبه آغاز کرد. در این طرح تسهیلات مقاوم سازی با اهدافی چون: احداث مسکن مقاوم، تامین مسکن متناسب با نیاز روستاییان و ... به روستاییان عرضه می گردد.هدف:  هدف این تحقیق تحلیل اثربخشی تسهیلات مقاوم سازی برتوسعه مسکن روستایی است.روش شناسی:  پژوهش حاضر با رویکرد کاربردی و در قالب مطالعات تحلیلی توصیفی صورت پذیرفت. جامعه آماری مطالعه حاضر مساکن برخوردار از تسهیلات مقاوم سازی شده بخش مرکزی شهرستان شهریار می باشد .در بخش مرکزی شهرستان شهریار در برهه زمانی6 ساله اجرای طرح بهسازی که با برنامه چهارم توسعه مصادف می باشد614 واحد مسکونی مقاوم سازی شده است. بمنظور تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شد، برمبنای این فرمول 120 نفر از روستائیانی که از تسهیلات اعطایی استفاده نمودند، انتخاب شدند. روش پژوهش مطالعه حاضر اسنادی میدانی می باشد .در مطالعات میدانی برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته بهره گرفته شد .برای سنجش روایی و پایایی ابزار تحقیق از روش آلفای کرونباخ استفاده شد .برای آزمون فرضیات و همچنین اولویت بندی عوامل و گویه های مؤثر در ثربخشی تسهیلات مقاوم سازی از آزمون های علامت t تک نمونه ای و پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  این مطالعه در مناطق روستایی شهرستان شهریار به انجام رسید.یافته ها و بحث:  نتایج نشان داد که، مؤثرترین متغیر مستقل در این معادله، مدیریت اجرای طرح تسهیلات بانکی هستند. با توجه به اینکه ضریب بتای آن برابر با 0.65 است به ازای هر یک واحد تغییر در انحراف معیار اقرار به اشتباهات و شکست ها، به اندازه 0.65 در انحراف معیار اثربخشی طرح مقاوم سازی در توسعه مسکن روستایی (متغیر وابسته) تغییر ایجاد می گردد. به عبارت دیگر با افزایش مدیریت اجرای طرح تسهیلات بانکی، میزان اثربخشی طرح مقاوم سازی در توسعه مسکن روستایی نیز افزایش پیدا می کند و بالعکس. بعد از مدیریت اجرای طرح تسهیلات بانکی، سطح درآمد خانوار قویترین متغیر مستقل است که، دارای جهت مثبت است. ضریب بتای این متغیر 0.197 است که نشان می دهد به ازای هر واحد تغییر در انحراف معیار سطح درآمد خانوار، به اندازه 0.197 در انحراف معیار اثربخشی مثبت طرح مقاوم سازی در توسعه مسکن روستایی (متغیر وابسته) تغییر ایجاد می گردد.نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش بیان گر این واقعیت می باشد که از بین عوامل اثرگذار براثربخشی تسهیلات مقاوم سازی بیش از همه عوامل نحوه مدیریت اجرای تسهیلات و به ترتیب سطح درامد خانوار و سطح آگاهی روستاییان تاثیرگذار بوده اند.
۶.

تحلیل فضایی حساسیت وقوع زمین لغزش در محدوده های روستایی و شهری (مطالعه موردی: حریم مناطق تابع شهرستان گرگان در حوضه آبخیز زرین گل)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقلیم حساسیت زمین لغزش سیستم های اطلاعات جغرافیایی شهرگرگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰ تعداد دانلود : ۷۷
مقدمه:  زمین لغزش ها فرایندهای طبیعی زمین شناسی هستند که ناهمواری های سطح زمین را متحول کرده، دوباره شکل می دهند. زمین لغزش یکی از پدیده های مهم و قابل توجه در مسائل زیست محیطی، آبخیزداری و منابع طبیعی می باشد. مهم ترین دلیل با اهمیت بودن این پدیده، تلفات جانی و مالی ناشی از به وقوع پیوستن آن ها می باشد حوضه آبخیز زرین گل به دلیل توپوگرافی عمدتاً کوهستانی، فعالیت زمین ساختی و لرزه خیزی زیاد، پتانسیل طبیعی برای زمین لغزش های گسترده را دارد.هدف:  در این راستا با توجه به موضوع، هدف پژوهش فوق پهنه بندی و ارزیابی حساسیت وقوع زمین لغزش در محدوده شهرگرگان در حوضه آبخیز زرین گل با استفاده از سیستم های اطلاعات جغرافیایی است.روش شناسی:  تحقیق حاضر، با توجه به ماهیت مسئله و موضوع مورد بررسی، از نوع تحقیقی و از حیث مطالعات کاربردی است. جهت تحلیل فضایی حساسیت وقوع زمین لغزش معیارهایی از قبیل: (شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، فاصله از مراکز سکونتی، انحنای زمین، بارش، ارتفاع، تراکم پوشش گیاهی، زمین شناسی، خاک، تراکم آبراهه، فاصله از جاده مورد ملاحظه قرار گرفته اند. به منظور محاسبه تراکم و میزان سبزی پوشش گیاهی از پروداکت (Mod13Q1) سنجنده مودیس  ماهواره Terra استفاده گردید و خروجی نهایی با روش هم پوشانی، هم پیوند در محیط   GISمحاسبه شد. تمامی فرایندها و تجزیه تحلیل داده ها در محیط (Spss,Excell)  و نرم افزار (GIS) انجام گردید. همچنین جهت ارزیابی و اعتبار سنجی مدل ها از منحنی (ROC) استفاده شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  این پژوهش نیز بر روی حریم مناطق تابع شهرستان گرگان در حوضه آبخیز زرین گل انجام شده است.یافته ها و بحث:  نتایج بدست آمده نقشه نهایی حساسیت وقوع زمین لغزش نشان دهنده آن است که طبقه 5 با ضریب لغزش بالا 90/13 درصد از کل مساحت منطقه، طبقه4 با ضریب لغزش زیاد 89/17 درصد، طبقه3 با ضریب متوسط90/33 درصد، طبقه 2 با ضریب کم91/22 درصد، طبقه1 با ضریب خیلی کم40/11 درصد را به خود اختصاص داده اند در نتیجه  79/31 درصد از کل منطقه در معرض لغزش شدید قرار دارد.نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که روستاهای در محدوده خطر زیاد شامل روستاهای ( مرتع قزلق، مرتع شکر علی، خیرات، نومل، توسکستان، فیض آباد، مریم آباد ) می باشد.
۷.

کارآفرینی و نقش آن در توسعه اقتصاد روستایی با تأکید بر نقش گردشگری (مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کارآفرینی توسعه اقتصادی گردشگری آذربایجان شرقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۹ تعداد دانلود : ۱۰۰
مقدمه: از آنجاییکه طی دهه های اخیر در ایران، توسعه روستایی و ارتقاء سطح رفاه روستاییان از اهداف اصلی اجرای برنامه های توسعه ای بوده است و توسعه ارتباط تنگاتنگی با کارآفرینی دارد  بنابراین با خلق فرصت های جدید اشتغال و درآمد می توان نقش مؤثری در بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی روستاها بوجود آورد. یکی از مشکلات اساسی کشور ما در سال های اخیر، عقب ماندگی روستاها و مهاجرت روستاییان به نواحی شهری بوده است که عامل اصلی آن، مسائل اقتصادی، بخصوص دسترسی به اشتغال می باشد.هدف: توسعه فضای کسب و کار، از عوامل مؤثر در توسعه روستایی است. با توجه به اینکه بسیاری از جاذبه های گردشگری در محیط های روستایی قرار دارند لذا توجه به گردشگری روستایی و پرداختن به آن می تواند نقش مهمی در توسعه اقتصاد روستایی داشته باشد.روش شناسی: این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی است و می توان از نتایج تحقیق در مناطق دیگر نیز بهره برد و به لحاظ روش انجام کار، توصیفی_ تحلیلی می باشد. در این پژوهش جهت استخراج داده های پرسشنامه ها از نرم افزار SPSS بهره گرفته شده است و برای آزمون فرضیه ها از روش تک نمونه ای استفاده شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش: این مطالعه براساس نظر سنجی از کارشناسان و متخصصین 10  روستای گردشگرپذیر  استان آذربایجان شرقی انتخاب گردیدند.یافته ها و بحث: از نظر 5 شاخص مرتبط با کارآفرینی و تحولات اقتصاد روستایی نظیر: نقش گردشگری در توسعه اقتصادی روستاها مورد مطالعه قرار گرفتند.نتیجه گیری: پژوهش حاکی از این مطلب است که رابطه معناداری بین توسعه کارآفرینی و توسعه پایدار اقتصادی وجود دارد و در روستاهایی که گردشگرپذیری بیشتری دارند فعالیت های کارآفرینانه بیشتری صورت می گیرد.
۸.

تأثیر جایگاه ICT روستایی در توسعه اقتصادی پایدار روستاهای استان قزوین با تأکید بر سیماک (سامانه یکپارچه مدیریت املاک و اماکن کشور)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ICT روستایی سامانه سیماک توسعه اقتصادی روستاهای قزوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۷۳
مقدمه: ظهور فناوری و تکنولوژی های مدرن ارتباطی از مظاهر دنیای کنونی است و اثر آن در توسعه و پیشرفت کشورها تا جایی است که از آن تحت عنوان انقلاب خاموش یاد می شود. اینترنت به عنوان رسانه و فناوری اطلاعات به عنوان یک صنعت واجد اهمیت و توجه شایانی است. شهرها و روستاهای الکترونیکی که زیرمجموعه تفکر جامعه اطلاعاتی باشد در سال های اخیر در دنیا مطرح شده اند توسعه و پیشرفت جوامع و نهادها در عصر حاضر به علت پیدایش بسترهای مناسب که مهمترین آنها فن آوری ارتباطات و اطلاعات است.هدف:  هدف این پژوهش بررسی جایگاه ICT روستایی در توسعه اقتصادی پایدار روستاهای استان قزوین با تأکید بر سیماک در بین کاربران روستاهای استان قزوین می باشد . روش شناسی:  روش تحقیق در این مطالعه پیمایشی و کمی است که برای گردآوری اطلاعات از پرسشنامه کمک گرفته شده است . نمونه آماری شامل 400 نفر از کاربران دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی (روستایی های استان قزوین) بوده که با روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد ه اند . جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد . قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی شامل روستاهای استان قزوین می باشد .یافته ها و بحث:  نتایج نشان داد که بین توسعه اقتصادی و عملکرد دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی استان قزوین (46/0r =) همبستگی متوسط و مثبت وجود دارد . همچنین رابطه قوی و مثبت بین میزان دسترسی روستاییان به خدمات دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی و توسعه اقتصادی وجود دارد(580/0r =) . از سوی دیگر رابطه ضعیف و مثبت بین را ه اندازی سامانه سیماک و کاهش تخلفات استعلامات و زمین خواری وجود دارد(35/0r =) . همچنین رابطه معناداری بین را ه اندازی سامانه سیماک و کاهش زمان اخذ مجوز های ساخت و ساز و کاهش تخلفات سازمانی رابطه معناداری وجود دارد (421/0r =) . نتیجه گیری: به عبارتی راه اندازی سامانه سیماک ، منجر به کاهش اخذ مجوز های ساخت و ساز و کاهش تخلفات سازمانی در استان قزوین شده است .
۹.

واکاوی عوامل مؤثر بر ایجاد جایگاه رقابتی برند گردشگری در استان گیلان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری جایگاه یابی مقصد رقابت پذیری برند گردشگری استان گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۸۹
مقدمه:  صنعت گردشگری همواره نقش مهمی در رشد و توسعه اقتصادی و نیز افزایش درآمدهای ملی یک کشور ایفا نموده و شناخت موقعیت رقابتی و شیوه های بهبود مدیریت و ارتقای تأثیرگذاری آنها در توسعه صنعت گردشگری و نیز میزان تأثیرگذاری این عوامل در جذب گردشگری بسیار تأثیر گذار است.هدف:  هدف این پژوهش ارائه مدلی از عوامل تأثیرگذار بر جایگاه رقابتی برند گردشگری در استان گیلان است.روش شناسی:  این پژوهش از نوع ترکیبی است که در بخش کیفی آن از الگوی نظام مند نظریه داده بنیاد استفاده شده است. همچنین بر حسب روش گردآوری داده ها از نوع تحقیقات میدانی محسوب می شود. جامعه آماری پژوهش اساتید دانشگاه های استان گیلان و مدیران حوزه گردشگری در استان گیلان هستند. در بخش کیفی از نمونه گیری نظری استفاده گردید و تعداد حجم نمونه با توجه به اشباع نظری 11 نفر بوده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  استان گیلان در شمال ایران است.یافته ها و بحث:  استان گیلان از جمله استان هایی است که دارای جاذبه های گردشگری فراوانی بوده که هریک از این جاذبه ها می توان به عنوان یک برند گردشگری در عرصه رقابت بسیار تأثیرگذار باشد. تحلیل داده های حاصل از مصاحبه های نیمه ساختار یافته جهت تدوین الگوی جایگاه رقابتی برند گردشگری استان گیلان به روش کدگذاری نشان داد که 300 کدباز شناسایی و در قالب 23 مفهوم طبقه بندی و بر اساس روش کدگذاری در شش مقوله اصلی شامل منابع رقابتی، جایگاه رقابتی برند گیلان، عوامل زمینه ای، مدیریت مقصد و عملیات جایگاه یابی و برندسازی مقصد، و عوامل مداخله گر تقسیم بندی شدند. همچنین به منظور سنجش مدل طراحی شده، در بخش کمی پژوهش از نظرات 169 نفر از مدیران، کارشناسان ارشد و کارشناسان حوزه گردشگری در استان گیلان استفاده شد.نتیجه گیری: نتایج نشان از برازش مناسب مدل طراحی شده با داده های به دست آمده داشت. همچنین می توان اظهار داشت، کلیدی ترین عاملِ جایگاه یابی برند مقصد در ذهن مشتریان، عملیات مربوط به جایگاه یابی، برندسازی و تبلیغات آن مقصد بوده و تمامی عوامل دیگر با اجرای صحیح این عامل نمود بارزتری خواهند داشت. بررسی اثر عوامل مداخله گر نشان می دهد که عوامل سیاسی، اقتصادی، رقابتی و فرهنگی در سطح اطمینان 9/99 درصد بر جایگاه رقابتی برند گیلان موثرند.
۱۰.

عوامل مؤثر بر پیاده سازی مدیریت شهری هوشمند ( مطالعه موردی: شهر شیراز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: هوشمند مدیریت شهری شهر شیراز نرم افزار( AMOS)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۶۶
مقدمه:  با رشد چشمگیر جمعیت و مهاجرت افراد از روستاها به شهرها، زندگی شهرنشینی بسیار گسترش پیدا کرده است مقاله حاضر با رویکردی جامع مطابق با مفاهیم سازمان در عصر پسامدرن ، به دنبال ارائه مدلی برای طراحی نوع جدیدی از سازمان در مدیریت شهری با عنوان سازمان هوشمند مدیریت شهری است.هدف:  تحقیق حاضر با هدف عوامل موثر بر پیاده سازی  مدیریت شهری هوشمند شهر شیراز به انجام رسید.روش شناسی:  روش پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. به منظور دستیابی به اهداف پژوهش و  بررسی فرضیه ها از مدلسازی معادلات ساختاری در محیط نرم افزار آموس استفاده شد. جامعه آماری شهروندان ساکن شهر شیراز بود، حجم نمونه 384 نفر برآورد گردید. داده های مورد نیاز برای این تحقیق با ابزار پرسشنامه جمع آوری شده است. جهت بررسی پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است، به گونه ای که مقدار آلفای کرونباخ برای کلیه متغیرها بیشتر از 7/0 بود، از این رو می توان گفت که پرسشنامه مورد نظر از پایایی مناسبی برخورداراست.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  شهر شیراز مرکز استان فارس و در منطقه کوهستانی جنوب ایران واقع شده است.یافته ها و بحث:  نتایج نشان داد که در ارتباط با تاثیر حکمرانی هوشمند بر مدیریت شهری هوشمند، که حکمرانی هوشمند تاثیری مثبت(73/0) بر مدیریت شهری هوشمند دارد. به عبارتی با هر واحد تغییر در حکمرانی هوشمند، متغیر مدیریت شهری هوشمند به میزان 73/0 واحد و هم جهت با هم تغییر می کند. شایان ذکر است که این تاثیر از نظر آماری معنادار است. زیرا آماره T-Value برابر با (09/8) است که این میزان از مقدار 96/1 بیشتر می باشد. بنابرین تاثیر حکمرانی هوشمند بر مدیریت شهری هوشمند در سطح اطمینان 95/0 تایید می شود.نتیجه گیری: مطابق نتایج مطالعه حاضر ، سازمان هوشمند در آماده سازی محیط هوشمند اثرگذار است . به همین جهت ضرورت دارد تا مدیران و برنامه ریزان ، شرایط و تسهیلات لازم را برای ورود فناوری های مورد نیاز به این نهاد مدنی فراهم آورند و از دانش نیروهای متخصص در این زمینه بیشترین بهره را ببرند.
۱۱.

پیامدهای سیاست های دولت در توسعه روستایی طی برنامه چهارم و پنجم توسعه اقتصادی و اجتماعی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان آستارا)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روستا سیاست های دولت توسعه اقتصادی شهرستان آستارا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۷۲
مقدمه:  روستا واحدی طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی می باشد. محدودیت جمعیت و امکانات اقتصادی،  اجتماعی و ... روستا از گذشته دور، مدیریت روستا را به صورت یکپارچه مطرح کرده است. جهت نیل به توسعه اقتصادی باید سرمایه گذاری های لازم در هر سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات صورت پذیرد تا در روستا، روند توسعه  اقتصادی که یکی از ارکان های توسعه است، تحقق یابد.هدف:  مقاله حاضر با هدف بررسی سیاست های دولت در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مناطق روستایی در شهرستان آستارا طی برنامه چهارم و پنجم به انجام رسیده است.روش شناسی:  روش تحقیق توصیفی– تحلیلی بوده و جامعه آماری کلیه مناطق روستایی شهرستان آستارا را شامل می شود که بر طبق آمار سال ۱۳۹۵، جمعیت شهرستان آستارا ۹۱۲۵۷ نفر است. براساس فرمول کوکران تعداد 380 نفر به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد. تحلیل داده ها با استفده از نرم افزار SPSS و ترسیم نقشه با استفاده از نرم افزار  GISانجام گرفت.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  این مطالعه در مناطق روستایی شهرستان آستارا به انجام رسیده است.یافته ها و بحث:  نتایج نشان داد می دهد که اغلب شاخص ها طی این دو دوره شاهد رشد قابل قبولی بوده اند. تغییرات اشتغال طی این دو دوره روند صعودی هرچند با شیب کند ولی قابل قبولی را داشته است. با توجه به مشکلات بیکاری در سطح استان، این تغییرات تقریباً پایدار طی برنامه های چهارم و پنجم ثبات نسبی در این زمینه را نشان می دهد. مراکز صنعتی تحت حمایت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با رشد 56/26 درصدی طی برنامه چهارم و رشد 7/155 درصدی در طی برنامه پنجم توسعه روبه رو بوده است.نتیجه گیری: به دنبال روند مثبت تغییرات طی این دو برنامه، میزان اشتغال در این واحدها نیز افزایش قابل ملاحظه ای داشته است که یکی از دلایل آن، ثبات نرخ اشتغال در صنایع کوچک محلی هستند.
۱۲.

ارزیابی سکونتگاه های غیررسمی شهر رشت به منظور ارائه راهبردهای بازآفرینی پایدار شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سکونتگاه غیررسمی بازآفرینی شهری حاشیه نشینی راهبردهای بازآفرینی شهر رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۱۰۰
مقدمه:  امروزه سکونتگاه های غیررسمی یک معضل جدی در کشورهای در حال توسعه است که باعث کاهش کیفیت محیط زیست و تضعیف کیفیت زندگی جوامع محلی شده است.هدف:  پژوهش حاضر با هدف ارزیابی سکونتگاه های غیررسمی شهر رشت به منظور ارائه راهبردهای بازآفرینی پایدار شهری صورت پذیرفت.روش شناسی:  در این راستا با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی به صورت تلفیقی از روش های کمی و کیفی اقدام به تجزیه و تحلیل اطلاعات گردید. نمونه تحقیق شامل 50 نفر از کارشناسان و متخصصان شهری می باشد که به صورت هدفمند نمونه گیری شده اند. در راستای دستیابی به اهداف پژوهش، در ابتدا از تحلیل سوات و پس از آن از ماتریس QSPM استفاده گردید.قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی شامل سکونتگاه های غیررسمی سلیمانداراب، عینک، نخودچر و پاسکیاب در شهر رشت.می باشد .یافته ها و بحث:  بر اساس تحلیل سوات مشخص گردید که مناسب ترین راهبردها به منظور بازآفرینی پایدار سکونتگاه های غیررسمی شهر رشت استفاده از راهبردهای محافظه کارانه برپایه استفاده از فرصت ها جهت به حداقل رساندن ضعف ها می باشد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصل از تحقیق، 5 راهبرد تدوین گردید که به کمک ماتریس QSPM مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت راهبرد "تهیه طرح مطالعاتی جامع ساماندهی مرتبط با بازآفرینی شهری پایدار در قالب «برنامه جامع اقدام مشترک» با توجه به سطوح زمانی کوتاه مدت، میان مدت، بلند مدت و ضربتی و مشخص کردن نقش هر کدام از سازمان ها و نهادهای دولتی، خصوصی و مشارکت مردمی" به عنوان بهترین راهبرد بازآفرینی پایدار سکونتگاه های غیررسمی شهر رشت انتخاب گردید.
۱۳.

واکاوی اثرات کارآفرینی با محوریت کسب و کارهای کوچک در رونق گردشگری پایدار روستایی (مطالعه موردی: دهستان حسنلو)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری گردشگری روستایی کسب و کار کوچک کارآفرینی دهستان حسنلو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۶۱
مقدمه: کارآفرینی به عنوان یک عامل مهم برای نوآوری در نظر گرفته می شود که با ترکیب منابع موجود به روش های جدید برای توسعه و تجاری سازی محصولات جدید ، انتقال به بازارهای جدید و یا خدمت به مشتریان جدید، به بقا و عملکرد شرکت کمک می کند.هدف: هدف تحقیق واکاوی اثرات کارآفرینی با محوریت کسب و کارهای کوچک در رونق گردشگری پایدار روستایی در دهستان حسنلو است.روش شناسی: روش تحقیق از نوع کاربردی و کمی است. جامعه آماری تحقیق دهستان حسنلو می باشد که طبق فرمول کوکران  256 نفر  با روش تصادفی طبقه ای حجم نمونه انتخاب شدند. در بخش کمی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد و روایی با نظرات خبرگان و پایایی به آلفای کرونباخ 0.876 بدست آمد.برای تجزیه تحلیل اطلاعات از روش معادلات ساختاری و نرم افزار PLS2 استفاده شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی دهستان حسنلو می باشد .یافته ها و بحث:  نتایج حاکی از آن شد که استفاده از روش مرابعات جزئی نشان داد بعد اقتصادی ، اجتماعی – فرهنگی و زیست محیطی هر یک به ترتیب دارای ضرایب تاثیر 715/0 ، 151/0و 115/0 هستند و در بخش دوم مدل سازی یعنی استفاده از روش بوت استراپینگ نشان داد  مقدار T نیز برابز است با 681/ 6 701/2و 120/2می باشد.نتیجه گیری: بنابراین می توان گفت که بین ابعاد شناسایی و کارآفرینی روستایی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. در نهایت با استفاده از شاخص های برازش نکوئی مشخص شد که مدل در شاخص ها دارای وضعیت مناسبی است و مورد تایید می باشد.
۱۴.

آشکارسازی و شبیه سازی تغییرات کاربری اراضی شهر جدید پردیس با سنجه های سیمای سرزمین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدل سازی تغییرات پوشش سرزمین CA مارکوف سنجه های سیمای سرزمین شهر جدید پردیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۳ تعداد دانلود : ۸۵
مقدمه:  وضعیت سیمای سرزمین، یکی از عوامل کلیدی انتخاب محل سکونت، فعالیت و رضایت مندی مردم است. با توجه به آثار منفی ناشی از استفاده نامناسب از سرزمین و تغییر کاربری اراضی، آگاهی و شناخت روند تغییرپذیری، در ارزیابی آثار زیست محیطی ناشی از توسعه به منظور طرح و مدیریت پایدار سرزمین ضروری است.هدف:  این مقاله کوشیده است تا تغییرات پوشش اراضی شهر جدید پردیس را با استفاده از روش سنجه های سیمای سرزمین طی سال های 2000-2020 مورد بررسی و این تغییرات را برای سال 2040 آشکارسازی و شبیه سازی کند.روش شناسی:  این پژوهش از لحاظ هدف گذاری کاربردی و روش آن توصیفی - تحلیلی است. روش گردآوری داده ها به صورت میدانی و با بهره گیری از سایت های مرجع تصاویر ماهواره ای می باشد. در مطالعه حاضر از تصاویر  ماهواره لندست سنجنده TM و OLI برای بررسی تغییرات و تحولات فضایی (کاربری اراضی) ایجاد شده از مدل زنجیره ای Markov و سلول های خودکار ca Markov و از نرم افزارهای Arc/Gis، Envi 5.3 و Fragstats 2.4 استفاده گردید.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو این پژوهش شهر جدید پردیس براساس تقسیمات سیاسی سال 1395 است.یافته ها و بحث:  نتایج حاصل از پیش بینی تغییرات در سال 2040 نشان می دهد که مناطق بایر شهر جدید پردیس نسبت به سال سال 2020 کاهش چشمگیر نزدیک به 130 هکتار دارد. مناطق انسان ساخت در سال 2040 نیز افزایش تقریباً 5 درصدی نسبت به سال 2020 دارد و این میزان به 1113 هکتار می رسد که نسبت به سال 2020  افزایش تقریباً 75 هکتاری را دارد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که تکه تکه شدگی سیمای سرزمین شهر جدید پردیس در سال 2020 به بیشترین مقدار خود رسیده است که نشان دهنده نامطلوب ترین سال در بین سال های مورد بررسی قرار دارد و بهترین حالت در سال 2040 است. میزان بررسی شاخص تراکم شانون نشان می دهد که این میزان از سال 2000 تا سال 2040 کاهش پیدا کرده است و این میزان در سال 2040 دارای تراکم بیشتری نسبت به سال های دیگر است.
۱۵.

ضرورت واکاوی پسماندهای جامد شهری از مبدأ تا مقصد با تأکید بر شهر آستارا (غرب استان گیلان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پسماند مبدأ مقصد شهر آستارا غرب گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۹۴
مقدمه:  برنامه ریزی پسماندهای جامد شهری فرآیندی پیچیده و چند وجهی است که نیازمند عزم جدی دستگاه های متولی و همکاری سایر بخش هایی است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در این امر دخیل هستند. آستارا از شمالی ترین شهرهای ایران و غربی ترین شهر استان گیلان با ویژگی های زیست محیطی منحصر به فردی که دارد نیازمند یک برنامه ریزی منظم برای مدیریت پسماندهاست؛ چرا که هم با دریا و هم جنگل مجاورت دارد و این عامل در صورت عدم مدیریت صحیح باعث شکننده شدن این دو فاکتور زیست محیطی خواهد شد.هدف:  مقاله با هدف بررسی نقاط ضعف و قوت و فرصت ها و تهدید ها ی مدیریت پسماند شهر آستارا تدوین شده است.روش شناسی:  این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی ضمن تحلیل وضعیت موجود مدیریت پسماند شهر آستارا با استفاده از مدل تحلیلی SWOT به بررسی نقاط ضعف و قوت و فرصت ها و تهدید های مدیریت پسماند با روش پرسشنامه ای دلفی پرداخته ؛ جامعه آماری شامل 30 نفر از متخصصان و کارشناسان پسماند و... است که به صورت تصادفی انتخاب شده اند. ضریب پایایی پرسشنامه در روش آماری آلفای کرونباخ 75/0 تخمین زده شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی شامل شهر آستارا در غرب استان گیلان می باشد ، که مطابق سرشماری نفوس و مسکن سال 1395 دارای 51579 نفر جمعیت بوده است.یافته ها و بحث:  فرصت ها به عنوان ظرفیت های بالقوه ای هستند که می توانند برای مقابله با تهدیدها مورد بهره برداری قرار گیرند. در بررسی فرصت ها و تهدیدهای مدیریت پسماند با توجه به اینکه جمع امتیاز وزن دار برابر با 92/1 است و مقدار آن از عدد 5/2 کمتر است بنابراین در مدیریت پسماند شهر آستارا از فرصت های موجود به نحو احسن استفاده نشده است.نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که مراحل پنجگانه مدیریت پسماند در شهر آستارا با مشکلات ساختاری عدیده ای مواجه است و نقاط ضعف بر نقاط قوت غلبه دارد و از فرصت های موجود در برابر تهدیدها به نحو مطلوب استفاده نشده است .

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۹