مهندسی جغرافیایی سرزمین
مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره چهارم پاییز و زمستان 1399 شماره 2 (پیاپی 8) (مقاله علمی وزارت علوم)
مقالات
حوزه های تخصصی:
زمین منبع طبیعی محدود و تجدید ناپذیری است که تحت تاثیر فشارهای ناشی از افزایش جمعیت می باشد. جهت استفاده مطلوب از این منبع محدود آگاهی از کاربری اراضی و تغییرات آن ضروری است. این تغییرات اثرات مطلوب و نامطلوبی بر سکونتگاههای روستایی می گذارد که به طور کلی به سه دسته ی عوامل قانونی، عوامل اقتصادی و عوامل جمعیتی تقسیم می شود که عوامل جمعیتی در تغییرات کاربری اراضی مهمترین عامل است و دو عامل دیگر را تحت الشعاع قرار میدهد. پژوهش حاضر به بررسی روند تغییرات کاربری اراضی در شهرستان رشت در بازه زمانی 15 ساله و تاثیر تغییرات جمعیت بر آن می پردازد. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات اسنادی-میدانی است. جهت پی بردن به تغییرات کاربری از تصاویر ماهواره ای لندست، پردازش تصاویر ماهواره ای از نرم افزار ENVI ، ترسیم نقشه ها از نرم افزار Arc GIS و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد با گذشت زمان به کاربریهای انسان ساخت و کشاورزی افزوده شده و از کاربریهای بایر، جنگل و آبی کاسته شده است. بیشترین تغییرات در تغییر اراضی کشاورزی به کاربری انسان ساخت، اراضی جنگلی به اراضی کشاورزی، کاربری بایر به کاربری انسان ساخت و اراضی کشاورزی می باشد. همچنین از میزان کاربری آبی به دلایلی مانند؛مصرف بی رویه، افزایش جمعیت و تغییرات جوی کره زمین کاسته شده است. همچنین با در نظر گرفتن عامل جمعیت، مشخص شد بین رشد جمعیت و کاربری ساخته شده ارتباط مستقیم وجود دارد .
تحلیل کاربری اراضی شهر ایلام بر اساس نظریه رشد هوشمند شهری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
افزایش جمعیت در سال های اخیر و به دنبال آن گسترش پدیده شهرنشینی، موجب گردیده توسعه شهری و الگوهای مناسب در جهت رشد و توسعه کالبدی شهر، اهمیت ویژه ای یابد . در این زمینه جهت ساماندهی سطوح پراکنده شهری، از الگوهای نوین برنامه ریزی شهری از جمله رشد هوشمند استفاده می کنند. در این راستا این پژوهش به دنبال بررسی و تحلیل کاربری اراضی شهر ایلام بر اساس نظریه رشد هوشمند شهری به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است. اطلاعات موردنیاز به روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است. در این پژوهش با بهره گیری از نظرات 80 کارشناس و متخصص امور شهری و با استفاده از مدل AHp ، شاخص های موردنظر، وزن دهی گردیده و به وسیله مدل تصمیم گیری چندمعیاره ELECTRE ، به تحلیل و ارزیابی نواحی چهارگانه شهر ایلام براساس شاخص های رشد هوشمند شهری پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که توزیع کاربری در سطح شهر ایلام در سطح استاندارد نیست. همچنین در بخش رتبه بندی مناطق، منطقه یک شهری بیشترین انطباق را با شاخص های رشد هوشمند شهری دارد. این نشان می دهد که کاربری اراضی موجود در این منطقه نسبت به دیگر مناطق شهری به شکل مناسب تر و منطبق با اصول رشد هوشمند شهری تخصیص یافته اند.
تعیین تقویم زمانی آسایش اقلیمی به منظور برنامه ریزی گردشگری در شهرهای منتخب توریستی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
عناصر اقلیمی بر آسایش انسان تأثیر فراوان دارد. پژوهش حاضر به تحلیل تقویم زمانی آسایش اقلیمی در چند شهر بزرگ کشور پرداخته است. در انتخاب شهرها سعی شده است که از همه مناطق اقلیمی کشور نماینده ای انتخاب گردد. هدف از انجام این تحقیق شناسایی فصول مناسب ازلحاظ شرایط اقلیمی برای انجام فعالیت های توریستی در 15 شهر توریستی کشور می باشد که نتایج آن می تواند مورداستفاده گردشگران هم قرار گیرد. مهم ترین عناصر اقلیمی تأثیرگذار در آسایش انسان، عناصر دما، رطوبت، سرعت باد و بارش می باشد. در این پژوهش ابتدا اطلاعات مربوط به پارامترهای اقلیمی در دوره آماری 30 سال (2010- 1981) از سازمان هواشناسی دریافت گردید. بعد از دریافت اطلاعات مربوط به پارامترهای اقلیمی نسبت به استخراج آستانه های اقلیمی تأثیرگذار بر فعالیت های گردشگری اقدام و سپس درصد فراوانی روزانه عناصر تأثیرگذار نیز محاسبه گردید. در مرحله بعد بر مبنای مدل تحلیل سلسله مراتبی به صورت وزن دهی و بر اساس درجه اهمیت طی یک جدول ماتریسی به عدد مطلوبیت هر عنصر اقلیمی دست یافته ایم. درنهایت به شناسایی مناطق مناسب آسایش اقلیمی در شهرهای موردمطالعه در فصول مختلف پرداخته ایم. نتایج تحقیق نشان می دهد که طول دوره آسایش اقلیمی در شهرها و مناطق مختلف کشور متفاوت است و در همه فصول می توان منطقه ای را که دارای شرایط اقلیمی مطلوبی برای فعالیت های توریستی باشد را پیدا کرد. با توجه به شرایط اقلیم آسایشی، مناسب ترین شرایط آسایش اقلیمی در فصل بهار به ترتیب مربوط به شهرهای مشهد، رشت، تبریز، کرمانشاه و اصفهان، در فصل تابستان مربوط به شهرهای رشت، اردبیل، مشهد، همدان و تبریز، در فصل پاییز مربوط به شهرهای بوشهر، بندرعباس، اهواز، سمنان و تهران و در فصل زمستان مربوط به شهرهای بندرعباس، اهواز، بوشهر، سمنان و زاهدان می باشد.
سنجش دمای سطح زمین با استفاده از زمین آمار و تکنیک سیستم اطلاعات جغرافیایی(مطالعه موردی: استان یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
دمای س طح زمین برای انواع وسیعی از مطالعات علمی از اقلیم شناس ی و هواشناس ی تا هیدرولوژی، بوم شناسی، زمین شناسی، علوم پزشکی، طراحی و بهسازی شبکه حمل و نقل و مکانیابی آتش سوزی ها مورد نیاز است پژوهش حاضر باهدف بررسی سنجش دمای سطح زمین با استفاده از زمین آمار و تکنیک سیستم اطلاعات جغرافیایی در استان یزد می باشد،روش کار در این پژوهش به این شیوه می باشد که ابتدا داده های هواشناسی (8 ایستگاه) با دوره زمانی20 ساله(1377 تا 1397) به صورت ماهانه دریافت و در ادامه برای ارزیابی دمای سطح زمین معادله رگرسیون برای هر ماه تهیه شد سپس از ابزار Rastercalculator برای تجزیه تحلیل داده ها استفاده گردید در پایان برای اختلاف نوسانات تمام ماه ها از ابزار Cellstatistics بهره گرفته شد نرم افزارهای استفاده شده در این تحقیق عبارتند از: ArcGis و Excelمی باشند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در بین ماه های سال ماه(ژوئن-ژوئیه_اوت) نسبت به سایر ماه ها از نوسان دمایی بالایی برخوردار است این نوسانات مریوط به شهرستان های طبس، بهاباد، اردکان، بافق، میبد و یزد است.
تبیین عوامل موثر بر اثربخشی عملکرد صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر (مطالعه موردی: شهرستان سروآباد)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
جامعه روستایی و عشایری ایران به واسطه وضعیت خاص اکولوژیک و اقتصادی – اجتماعی حاکم برآن و همچنین داشتن سهم 26 درصدی از جمعیت کشور، با انواع مخاطرات مواجه می باشد، از این ضرورت و اهمیت گسترش پوشش بیمه اجتماعی در راستای توسعه همه جانبه و ماندگار مناطق روستایی، بارزتر خواهد بود. از مهم ترین اهداف شکل گیری صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر می توان به تلاش در راستای گسترش عدالت اجتماعی، کاهش فقر، محرومیت زدایی از نواحی روستایی، توسعه و آبادانی روستاها و ماندگاری جمعیت در نواحی روستایی از طریق ارتقاء سطح امنیت اجتماعی و اقتصادی اشاره نمود. موضوع پژوهش حاضر تبیین عوامل موثر بر عملکرد صندوق اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر در شهرستان سروآباد می باشد.در فرضیات پژوهش تاثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و جغرافیایی بر صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر در شهرستان سروآباد بررسی شده است. این مطالعه از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی از نوع توصیفی-تحلیلی است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 371 نفر انتخاب گردید. اما از میان پرسشنامه های جمع آوری تنها 126 پرسشنامه قابل بهره برداری بود. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شده است. بر اساس نتایج بدست آمده عوامل اجتماعی (3.14) و عوامل فرهنگی (3.13) میزان اثرگذاری آن ها بر صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روسیتاییان و عشایر بالاتر از حد متوسط می باشد و عوامل اقتصادی(2.65) و عوامل جغرافیایی(2.62) اثرگذاری پایین تری بر صندوق بیمه دارند.
تحلیل اثرات ابعاد منشور پایداری بر رضایت ساکنان جامعه در راستای توسعه گردشگری پایدار (مورد مطالعه: شهرستان های زنجان، خدابنده و ابهر)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر با هدف تأثیر ابعاد منشور پایداری (محیطی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، و نهادی) روی رضایت ساکنان جامعه در توسعه گردشگری پایدار انجام گرفته است. پژوهش حاضر بر حسب هدف جزء پژوهش های کاربردی و بر اساس روش انجام کار، توصیفی از نوع علی-مقایسه ای (پس-رویدادی) است. جامعه آماری پژوهش تمامی ساکنان شهرستان های زنجان، خدابنده و سلطانیه می باشند که بر اساس فرمول کوکران 384 نفر به روش تصادفی ساده انتخاب شده اند. ابزار جمع آوری داده های اولیه پرسشنامه استاندارد کاترل و همکاران (2013) بوده که با انجام تغییراتی بومی شده است. پایایی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ برابر 915/0 و روایی آن به شکل صوری و تحلیل KMO به تأیید رسیده است. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 21 و روش رگرسیون ساده و چند متغیره تجزیه و تحلیل شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهند ابعاد محیطی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و نهادی روی رضایت ساکنین جامعه در توسعه گردشگری پایدار تأثیر مثبت معناداری دارند. تحلیل رگرسیون نشان دهنده معناداری هر چهار فرضیه پژوهش بوده و مدل رگرسیونی برای تمامی فرضیه ها معنی دار است، همچنین نتایج حاصل از رگرسیون چندمتغیره نشان دهنده این موضوع می باشد که ضریب رگرسیونی برای متغیرهای بعد محیطی و بعد اجتماعی- فرهنگی معنادار است . ضرایب رگرسیونی برای متغیرهای بعد اقتصادی و نهادی معنادار نیست، به عبارت دیگر این دو بعد نمی توانند در کنار ابعاد محیطی و اجتماعی- فرهنگی پیش بینی کننده رضایت ساکنین جامعه از توسعه گردشگری پایدار باشند ولی به تنهایی اثر مثبت و معناداری دارند.
ارزیابی شاخص خشکسالی رطوبت محصول (CMI) برعملکردگندم دیم مطالعه موردی (حوضه آبریزسیمینه رود دریاچه ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
خشکسالی یک نوع مخاطره طبیعی است که اثرات سوء اقتصادی آن در کشاورزی دیم، سریع تر از سایر بخشهای کشاورزی است. این مطالعه با هدف بررسی وضعیت خشکسالی در حوضه آبریز سیمینه رود در چهار ایستگاه سینوپتیک بوکان ، مهاباد، میاندوآب و سقز انجام شده و از سال 2007 تا 2010 مورد بررسی وتجزیه تحلیل قرار گرفته است. در این تحقیق میزان تنش خشکی برعملکرد محصول گندم دیم با استفاده ازشاخص رطوبت محصول پالمر بصورت هفتگی به دست آمد. نتایج این شاخص نشان داد که در بازه زمانی پر شدن دانه تقریباً بین 20 اردیبهشت تا 15 خرداد مقدار شاخص رطوبت محصول منفی می باشد که نشان از تأثیر خشکسالی بر عملکرد محصول گندم دیم داشته است. ایستگاه سقز در شرایط رطوبتی مطلوب ولی ایستگاههای بوکان، مهاباد و میاندوآب در وضعیت تنش بوده و مقدار رطوبت در2010 درهمه ایستگاهها منفی بوده و منطقه در معرض خشکسالی شدید قرار داشته است.
تحلیلی بر تاثیر پراکندگی چشم اندازهای شهری در سطح برخورداری محلات از خدمات (مورد مطالعه: شهر نورآباد ممسنی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
امروزه تحلیل پراکنش مکانی، ویژگی های ساختاری شهرها و نیز مدل سازی و پیش بینی تغییرات زمانی - مکانی آن ها به یکی از مهم ترین موضوعات پژوهشی تبدیل شده است. پراکندگی شهری، یک نوع رشد نامطلوب شهری است که یکی از نگرانی های عمده برنامه ریزان و مدیران شهری می باشد. در دهه های اخیر، تجزیه و تحلیل رشد شهری از دیدگاه های مختلف به دلایل بسیاری به یک عملیات اساسا ضروری تبدیل شده است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی سعی دربررسی تاثیرات پراکندگی شهری بر میزان برخورداری نواحی از خدمات شهری دارد. بدین منظور با استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس و آنتروپی شانون به ارزیابی و برخورداری این محلات از خدمات شهری پرداخته و از مدل هلدرن برای بیان درصد رشد نامتوازن و یا متوازن استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی ازآن است که اختلافات فاحشی از نظر میزان برخورداری از امکانات بین محلات شهر نورآباد مشاهده می شود. به طوری که محلات مرکزی شهر یعنی محله یک با نمره 622/0 و محله دو از ناحیه دوم شهری با نمره 517/0 که دارای شکلی متمرکز است در سطح برخوردار قرار می گیرند، در صورتی که محلات اسکان عشایر و دوراهی مثل محله پنجم که از مرکز شهر فاصله گرفته با نمره 268/0 در رده محروم از امکانات و خدمات شهری قرار دارند. به عبارتی نوعی عدم تعادل بین محلات و نواحی مختلف شهر از نظر دسترسی به خدمات متفاوت وجود دارد. و بیشترین سطح برخورداری شامل محلات متراکم و مرکزی شهر می باشد. و کمترین امکانات در محلات پراکنده ی شهری مشاهده می شوند.
گردشگری شهری و نقش آن درتوسعه اقتصاد شهری (مورد: شهرشاهین دژ)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
امروزه صنعت گردشگری به ویژه شاخه شهری آن، جایگاه خاصی را در اقتصاد کشورها دارد و نقش فعال و موثر در ارتقاء ساختار اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی کشورها به خصوص در کشورهای در حال توسعه دارد. در این راستا پژوهش حاضر با هدف بررسی اهمیت و جایگاه نقش گردشگری شهری در توسعه اقتصادی شهر شاهیندژ با روش« تحلیلی- تطبیقی» به رشته تحریر درآمده است. برای پتانسیل سنجی و تجزیه تحلیل گردشگری شهر شاهین دژ و نقش آن در توسعه اقتصادی از مدل سوات و برای تعیین مناسب ترین استراتژی جهت بالا بردن پتانسیل گردشگری در شهر شاهیندژ از مدل ANP در نرم افزارSuper Decisions استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل عوامل درونی و بیرونی تأثیرگذار بر گردشگری نشان داد که تعدیل و کاهش شاخص های نقاط ضعف با نمره 0.331 جهت بالا بردن پتانسیل گردشگری از اهمیت بالایی در مقایسه با سایر ابعاد تکنیک SWOT برخوردار می باشد. از سوی دیگر تشکیل ماتریس ارزیابی عوامل درونی و بیرونی و محاسبه میانگین امتیاز عوامل، نمره کل استراتژی های و بالابردن پتانسیل گردشگری برای چهار استراتژی رقابتی/تهاجمی(SO)، تنوع(ST)، بازنگری(WO) و تدافعی(WT) محاسبه گردید و استراتژی(SO) با میانگین امتیاز کل(0.32) مناسب ترین استراتژی برای بالا بردن ظرفیت و پتانسیل گردشگری برای توسعه اقتصادی شهری شاهین دژ انتخاب گردید.
انتخاب روش تأمین ﻣﺎﻟﯽ بهینه در جهت ساخت پروژه های تجاری و تفریحی مورد پژوهی؛ مجتمع سیتی سنتر شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
با توجه به وضعیت خاص کشورهای در حال توسعه و بحران های مالی در این کشورها، امکان تأمین سرمایه و منابع مالی مورد نیاز برای اجرای پروژه های عمرانی بزرگ به عنوان یک مشکل ساختاری نمایان شده است. این روند با توجه به افزایش جمعیت در سال های گذشته و توسعه شهرنشینی، نیاز به ساخت و اجرای پروژه های مسکونی، اداری، تجاری و تفریحی و غیره و تأمین سرانه های آن ها را در سطوح شهری افزایش داده است. از اینرو انتخاب روش تأمین ﻣﺎﻟﯽ بهینه در جهت ساخت پروژه ها، ضروری به نظر می رسد که در این تحقیق با نمونه موردی مجتمع سیتی سنتر شهر یزد، سعی شده است این انتخاب بهینه صورت گیرد. اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از ﻧﻈﺮ ﻫﺪف ﮐﺎرﺑﺮدی و با روش تحلیلی - ریاضی انج ام ش ده اس ت. جمع آوری اطلاعات با روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه محقق ساخته انجام گرفته است. جامعه آماری این تحقیق را خبرگان و کارشناسان تشکیل می دهند که حجم ﻧﻤﻮﻧ ﻪ ﻣﻨﺎﺳ ﺐ با استفاده از پانل دلفی به میزان 50 نفر انتخاب شدند. در جهت تجزیه و تحلیل داده ها، از الگوریتم سلسه مراتبی و پیاده سازی آن در نرم افزار excel و expert choice بهره گرفته شده است. نتایج تحلیل ها نشان داد که زیر معیارها فاینانس با وزن کل 0.170 در اولویت اول، روش ریفاینانس با وزن کل 142/0 در اولویت دوم و روش یوزانس با وزن 0.122 در اولویت سوم روش تامین مالی بهینه جهت ساخت پروژه های تجاری و تفریحی سیتی سنتر شهر یزد می باشند.
ارزیابی استراتژیک زیست محیطی پسماندهای ناشی از کشتارگاه صنعتی شهر سبزوار(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در کشتارگاه دام سبزوار نظیر اغلب صنایع غذایی، مواد زایدی تولید می شود که نیاز به مدیریت منسجم دارد و تاکید بر کمینه سازی زائدات و کاهش این مواد، سیاستی است که در دنیا طی دو دهه اخیر در مدیریت مواد زائد صنعتی مورد توجه قرار گرفته است . به دنبال تعدیل اثرات پسماندهای ناشی از کشتارگاه های صنعتی در محیط شهری سبزوار، ارزیابی زیست محیطی استراتژیک (SEA) با هدف نظارت یکپارچه زیست محیطی و بهداشتی جهت تقلیل تهدیدهای ناشی از اقدامات این کشتارگاه ها مورد توجه قرار گرفت. از این رو در پژوهش حاضر 15 راهبرد پیشنهادی توسط کارشناسان ارزیابی و 10 شاخص برآمده از چارچوب نظری پژوهش مبنای ارزیابی قرار گرفت که در قالب ماتریس دستیابی به اهداف اقدام به مقایسه دو دویی شاخص ها شد. این میان راهبرد جلوگیری از نفوذ فاصلاب به زمین های اطراف که به سمت عدد یک بیشترین گرایش را داشته، اولویت اول محسوب می شود بعد از آن، راهبردهای مدیریت نظارتی زیست محیطی به طرح ها و پروژه های کشتارگاه های صنعتی، بهسازی کیفی محیط کشتارگاه با هدف کنترل آلودگی های زیست محیط و مکان یابی مجدد جهت انتقال کشارگاه صنعتی به جهت فاصله نامناسب با فرودگاه جهت زدودن بوی استشمام شده در این فردودگاه که در فاصله بین عدد 1 و 0.5 قرار گرفته اند به ترتیب اولویت دوم را به خود اختصاص داده اند.
سنجش ایمنی عابران پیاده در خیابان های شهری با استفاده از مدل PSI (مطالعه موردی: خیابان های بافت مرکزی شهر قم)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پیاده روی نه فقط به سبب تقویت سلامت عمومی بلکه درجهت کاهش مصرف منابع و زمین، کاهش آلودگی هوا و اغتشاش صوتی و انتشار گازهای گلخانه ای،در محیط های شهری؛شیوه ای نویدبخش و سودمند محسوب می شود. این در حالی است که پیاده روی همچنان با نتایجی منفی در سلامت عمومی مرتبط است.خطراتی نظیر تصادف با وسایل نقلیه، زمین خوردن، سقوط اجسام و سایر تهدیدات محیطی، این شیوه از تردد در شهرها را با چالش هایی جدی مواجه ساخته است، از آنجا که خیابان های شهری محیط هایی است که تمام شهروندان ناچار به عبور پیاده در آن هستند؛ضروری است شرایط مناسب پیاده روی برای تمام شهروندان در سنین مختلف و با هر توانایی جسمی را فراهم آورند.این پژوهش با کاربست مدل PSI به شناسایی مشکلات ایمنی عابران پیاده درخیابان های شهری در بخش مرکزی شهر قم پرداخته است.برای این منظور استفاده از آمار و اطلاعات مربوط به اسناد و برداشت های میدانی محقق ملاک تحلیل قرارگرفت.ماهیت تحقیق کاربردی و به لحاظ فرآیند توصیفی-تحلیلی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات اسنادی-میدانی و در تحلیل داده ها از روش کمّی استفاده شده است.نتایج پژوهش نشان داد خیابان های شهدای پانزده خرداد و شهدای عمار یاسر ناایمن ترین و خیابان های صفائیه و ارم از ایمن ترین خیابان ها بشمار می روند.
تحلیل فضایی شاخص های رشد هوشمند مناطق شهری با استفاده از مدل ویکور (مطالعه موردی شهر اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
به دنبال مسائل زیست محیطی، مبحث توسعه پایدار در سال 1987 از طریق گزارش برانت لند مطرح گردید. در همین زمینه، نظریه پردازان برنامه ریزی شهری مقوله شهر پایدار و در قالب آن شهر فشرده و رشد هوشمند را در دستور کار قرار دادند .در این پژوهش، هدف، تحلیل فضایی شاخص های رشد هوشمند شهری مناطق چهارگانه اردبیل می باشد. پژوهش حاضر به عنوان یک مطالعه کاربردی با روش « توصیفی – تحلیلی» انجام گردیده است. با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره ی ویکور و روش وزن دهی آنتروپی شانون، نخست مناطق شهری برای شاخص های رشد هوشمند شهری رتبه بندی و میزان نابرابر ی ها مشخص شده، سپس از طریق سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) به سطح بندی مناطق شهری آن پرداخته شده است. بر اساس نتایج حاصل از کاربست مدل ویکور، این مناطق هر کدام رتبه های متفاوتی را به دست آورده اند، به طوری که مناطق چهار گانه این شهر از لحاظ میزان برخورداری از شاخص های منتخب توسعه این گونه می باشد که از لحاظ برخورداری از شاخص های مورد بررسی، منطقه یک دارای بیشترین میزان برخورداری و منطقه دو دارای کمترین میزان برخورداری می باشد. این امر نشانگر نابرابری و تفاوت چشمگیر در برخی از شاخص رشد در مناطق شهر اردبیل می باشد. در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت که، در شهر اردبیل برای دستیابی به توسعه پایدار شهری، باید استراتژی رشد هوشمند به عنوان راهبرد اصلی در انتظام بخشی به شکل پایدار شهری قرار گیرد،تا شهر در آینده بتواند به توزیع عادلانه فضایی متوازن دست پیدا کند
تحلیلی بر توزیع فضایی مراکز آموزشی و ساماندهی مناسب آن (مطالعه موردی: شهر پیرانشهر)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
امروزه به دنبال گسترش شهرنشینی و رشد فزاینده جمعیت، شهرها با مشکلات متعددی از جمله عدم بهره مندی یکسان تمامی شهروندان از خدمات شهری روبرو می باشند. در این میان خدمات آموزشی به عنوان یکی از کاربری های مهم شهری که سطوح قابل توجهی از فضای شهری را به خود اختصاص می دهد با مشکلاتی چون کمبود، توزیع ناموزون و نامتناسب با نیازهای جمعیتی، عدم رعایت همجواری ها روبه رو می باشند. بر این اساس هدف از این تحقیق، تحلیل پراکنش مراکز آموزشی در سطح شهر پیرانشهر و ساماندهی مناسب آن می باشد. روش انجام تحقیق، تحلیلی- کاربردی است. به منظور طبقه بندی و تجزیه و تحلیل اطلاعات مذکور از میانگین نزدیک ترین همسایه، شاخص Moran's I و مدل تحلیل شبکه بهره گرفته شده است. برای انجام این عملیات از نرم افزارهای ARC/GIS و Super Decisions استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که مراکز آموزشی شهر پیرانشهر از نظر سازگاری با سایر کاربری ها و همچنین دسترسی شهروندان، دارای مشکل می باشند. نقشه های حاصل از نتایج تحقیق، فضاهای مناسب جهت احداث مکان های آموزشی جدید را پیشنهاد می دهد.
تحلیل و بررسی تاثیر ایجاد اقامتگاه های بوم گردی ایران در توسعه نواحی روستایی در راستای توسعه پایدار منطقه ای(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
اقامتگاه های بوم گردی چند سالی است در روستاهای اطراف شهرهای بزرگ و دارای آثار تاریخی و طبیعی شکل گرفتند و سازمان های متولی از آن ها حمایت می کنند. از طرفی مشکلات شهرنشینی و فطرت طبیعت دوست آدمی، عاملی است تا اسباب توسعه روستایی از طریق گردشگری و خدمات آن را فراهم آورد. این پژوهش کاربردی با هدف ایجاد اقامتگاه های بوم گردی و نقش آن بر توسعه سکونتگاه های روستایی در راستای توسعه پایدار منطقه ای، با بهره گیری از اطلاعات، توصیفی–پیمایشی و از طریق مصاحبه با کارشناسان اقدام به شناسایی مولفه ها و معیارهای موثر نموده و سپس عوامل شناسایی شده در غالب پرسشنامه دلفی فازی در اختیار نمونه آماری که 384 نفر از ساکنان نواحی روستایی چهاراستان، استان مازندران(شمالی)، استان فارس(جنوبی)، ایلام(غربی) و خراسان جنوبی(شرقی) می باشند، بصورت تصادفی توزیع گردید و داده ها با استفاده از نرم افزارspss در قالب روش تحلیل عاملی تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش از تقلیل37متغیر، بیان کننده 8 عامل استخراج شده بود که90/79درصد نشان از رضایت بخش بودن تحلیل عاملی و متغیرهای بررسی شده دارد، براین اساس عامل اشتغال زایی19/72درصد اثرگذاری اقامتگاه های بوم گردی را تبیین می کند که شامل ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، گسترش فرصت های شغلی برای زنان و ایجاد فرصت های شغلی جدید می باشد؛ عامل افزایش تولید و درآمد با واریانس32/17و عامل تقویت هویت محلی با واریانس96/13، بیشترین درصد و عوامل کالبدی–معماری با واریانس9/3 و اجتماعی–فرهنگی با واریانس38/1کمترین درصد اثرگذاری اقامتگاه های بوم گردی را بر توسعه نواحی روستایی مناطق مورد مطالعه را تبیین می کنند، همچنین آزمونTتک نمونه ای، عامل چهارم(رونق بخش خدمات) با آماره 64/8و عامل اول(اشتغال زایی) با آماره51/7بیشترین نقش را در این زمینه داشته اند.