مهندسی جغرافیایی سرزمین

مهندسی جغرافیایی سرزمین

مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره چهارم بهار و تابستان 1399 شماره 1 (پیاپی 7) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

توسعه پایدار، در گرو رعایت قوانین مهندسی جغرافیایی فضا، مورد: روستاهای گردشگرپذیر شهرستان رضوانشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظام خدمات رسانی مهندسی جغرافیایی فضا روستاهای گردشگر پذیر توسعه یافتگی شهرستان رضوانشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 79 تعداد دانلود : 772
عدم توازن توزیع امکانات و زیرساخت ها در روستاهای گردشگرپذیر، ناتوانی جذب و بی توجهی گردشگران را به این نواحی به دنبال خواهد داشت. بی توجهی به امکانات و زیرساخت ها در روستاهای گردشگرپذیر علاوه بر تمام زیان های آن، ناپایداری اقتصادی این نواحی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین برای رسیدن به توسعه اقتصادی از طریق گردشگری لزوم توجه به شاخص های توسعه و نواحی روستایی کمتر برخوردار ضروری است. از این رو، پژوهش حاضر باهدف تحلیل نظام توزیع شاخص های توسعه یافتگی در روستاهای گردشگرپذیر ناحیه رضوانشهر تدوین شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام، کیفی است. جامعه آماری تحقیق حاضر را روستاهای گردشگرپذیر (30 روستا) شهرستان رضوانشهر تشکیل می دهد. در این مطالعه توسعه یافتگی روستاهای گردشگرپذیر با 7 شاخص کلی با بهره گیری از تکنیک تاپسیس و تحلیل خوشه ای مورد تحلیل قرار گرفت. برای وزن دهی شاخص ها از ماتریس روش تاپسیس استفاده گردید. جهت تحلیل داده ها از Excel و Spss استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که نخست، درجه توسعه یافتگی در روستاهای مورد مطالعه متفاوت است به طوری که روستای پونل (0.8314) برخوردارترین و روستای زندانه(0.0952) کمتربرخوردارترین روستای مورد مطالعه به لحاظ شاخص های توسعه ای محسوب شد. همچنین نتایج حاصل از تحلیل خوشه ای نشان داد که 5 روستا(16 درصد) در وضعیت برخوردار، 15 روستا(50 درصد) در وضعیت نیمه برخوردار و 10 روستا(34 درصد) در وضعیت برخوداری کم از لحاظ شاخص های توسعه قرار دارند. بنابراین، لازم است در سیاست گذاری های توسعه ای به قوانین مهندسی جغرافیایی فضا توجه لازم مبذول گردد.
۲.

تحلیل و ارزیابی تاثیر سرمایه انسانی برثبات و همگرایی در اقتصاد منطقه ای (رهیافت پانل دیتا)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرمایه انسانی توسعه پایدار پایداری اقتصاد منطقه ای داده های تابلویی کشورهای منتخب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 444 تعداد دانلود : 941
یکی از مهم ترین موضوعات روز در برنامه ریزی منطقه ای و توسعه همگون، بحث پایداری با هدف عدالت درحوزه روابط انسان و طبیعت و رعایت عدالت اجتماعی است. مطابق نظریات جدید رشد ، سرمایه انسانی به عنوان عامل اساسی در رشد و توسعه اقتصادی جوامع مد نظر می باشد . از این رو ، هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر شاخص سرمایه انسانی بر همگرایی اقتصادی کشورهای منتخب درحال توسعه است . بدین منظور از شاخص سرمایه انسانی (EDUH) وشاخص پایداری اقتصادی (VGDP) برای دوره زمانی 2018-2001 ، به روش اقتصاد سنجی داده های تابلویی استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشانگرتاثیرمثبت سرمایه انسانی، تاثیرمثبت درجه باز بودن و تاثیر منفی تورم بر ثبات اقتصادی می باشد. به عبارت دیگر با افزایش سرمایه انسانی، پایداری اقتصاد منطقه ای در کشورهای منتخب افزایش می یابد.
۳.

ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری- روستایی حوضه ی آبخیز طارم، استان زنجان با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری-روستایی روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) حوضه ی آبخیز طارم زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 882 تعداد دانلود : 974
ارزیابی سرزمین، اطلاعات اساسی مرحله دوم آمایش سرزمین شامل انتخاب مناسب ترین استفاده از سرزمین و نظام مدیریت را فراهم می نماید. در همین راستا هدف از این مطالعه، تعیین مناسب ترین و مطلوب ترین پهنه های محیط زیستی حوضه ی آبخیز طارم واقع در استان زنجان با ارزیابی توان اکولوژیک برای کاربری توسعه ای است. برای انجام این کار، از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شده است. بدین ترتیب که پس از تهیه لایه های اطلاعاتی مورد نظر و وارد ساختن این لایه ها در محیطArc GIS و پس از تهیه و تکمیل پرسشنامه توسط متخصصان مرتبط با موضوع، ماتریس اولیه و نرمال برای تعیین وزن نسبی لایه ها تکمیل شد. در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) با توجه به وزن نسبی لایه ها که پس از تکمیل پرسشنامه توسط متخصصان مرتبط با موضوع و تهیه ماتریس های اولیه و نرمال و نتایج حاصل از آن مشخص شد، بیشترین عامل محدودکننده شیب است که بالاترین درصد وزن نسبی به آن اختصاص داده شده است، بنابراین قسمت های مرکزی حوضه که کمترین شیب یعنی 0- 2 تا 8- 12 درصد را داراست و از نظر پوشش گیاهی شامل مراتع کم تراکم و جنگل های تنک و ... بوده، مناسب ترین بخش ها برای توسعه است. سرانجام تعیین وزن نهایی لایه ها و تلفیق اطلاعات در نرم افزار Idrisi انجام شد که نتایج حاصل از این روش بدین ترتیب است: حدود 14.36 درصد از کل حوضه دارای توان درجه یک مناسب و حدود 10.12 درصد دارای توان درجه دو مناسب برای توسعه شهری- روستایی بوده و 75.52 درصد نیز فاقد توان مناسب برای این گونه توسعه است.
۴.

بررسی تطبیقی تأثیر گونه شناسی قطعات مسکونی بر مورفولوژی بافت شهری (موردمطالعه: محله عباسقلی خان، دروازه رشت و یدی بورورغ در شهر زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بافت مسکونی مورفولوژی شهری گونه شناسی بنا شهر زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 475 تعداد دانلود : 644
برقراری یا بازیابی انتظام فضایی-کالبدی محله های شهر و حفظ هویت و شخصیت بافت ها، به ویژه بافت های مسکونی ایران، بدون آگاهی از عوامل مؤثر و میزان و چگونگی اثرگذاری هرکدام در شکل یابی محیط مصنوع، ناممکن به نظر می رسد. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل نقش و اثر گونه شناسی قطعات مسکونی در شکل یابی مورفولوژی(ریخت شناسی)شهری است. روش تحقیق به لحاظ ماهیت کاربردی وبه لحاظ روش ،توصیفی از نوع پیمایشی است. در این راستا بافت هایی از شهر زنجان به عنوان نمونه موردی برای تحلیل و بررسی برگزیده شد. چالش اساسی در پژوهش، این است که آیا بناهای بافت قدیم شهر زنجان قابلیت دسته بندی و گونه شناسی را دار است و نیز چندگونه اصلی را برای شناسایی بناهای این بافت می توان برشمرد. بدین منظور ،پژوهش با استفاده از مطالعات اسنادی، ابتدا به تدوین چهارچوب نظری گونه شناسی و شکل شناسی می پردازد. در ادامه، به شرح کلی مورفولوژی بافت پرداخته و شاخص های مورفولوژی در بافت قدیم ،جهت گیری عمومی بناهای مسکونی، عناصر کالبدی و اجزای آن به تفکیک نام و کاربرد آن ها در بافت های شهری مورد مقایسه قرار گرفت و درصورتی که نحوه این تأثیر موردتوجه قرار گیرد، شکل محیط مصنوع تا حدود زیادی قابل کنترل و هدایت خواهد بود. نتایج حاصل نشان داد، که گونه های مختلف مسکن در تعیین و شکل دهی حوزه های مورفولوژیک سطح شهر نقشی مؤثر داشته و انتظام فضایی بافت های شهری را تحت تأثیر قرار می دهند ،به طوری که با تغییر گونه بناهای مسکونی شکل بافت شهری دچار دگرگونی می شود و درصورتی که نحوه این تأثیر موردتوجه قرار گیرد،شکل محیط مصنوع تا حدود زیادی قابل کنترل خواهد بود
۵.

واکاوی عملکرد دهیاری ها در راستای بهبود کیفیت محیطی روستاییان (مطالعه موردی: دهستان سررود جنوبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضای سبز پارک روستایی توسعه روستایی عملکرد دهیاران کیفیت زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 465 تعداد دانلود : 870
فضای سبز یکی از شاخص های توسعه یافتگی جوامع و دارای ابعاد زیست محیطی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی است. اتصال جامعه به اکوسیستم برای انعطاف پذیری سیستم های اجتماعی محیطزیستی بسیار مهم است. هدف از این مطالعه تحلیل عملکرد دهیاران روستایی در راستای فضای سبز روستایی و شناسایی چالش های پیش روی آنها است. این پژوهش از نوع کاربردی-توسعه ای و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و اکتشافی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، شامل روستاهای دارای دهیاری در دهستان سررود جنوبی شهرستان بویراحمد است. در این تحقیق برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده مستقیم استفاده شده است. برای این منظور با استفاده از فرمول کوکران تعداد 380 نفر به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند. در نهایت اطلاعات گردآوری شده با استفاده از روش کدگذاری در نرم افزار مورد ارزیابی قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست آمده، از نظر ساکنین عملکرد دهیاران در زمینه پارک ها و بوستان های روستایی با میانگین 36/1 در سطح پایینی قرار دارد و وضعیت موجود سکونتگاه ها نسبت به استانداردهای موجود پارک های روستایی از جایگاه بسیار ضعیفی برخوردار است. همچنین نتایج به دست آمده نشان داد وضعیت موجود سکونتگاه ها از نظر پارک های روستایی نسبت به استاندارد موجود در وضعیت ناپایداری قرار دارند. به طور کلی از نظر ساکنین مهمترین عواملی که باعث عدم موفقیت دهیاران در زمینه مدیریت فضای سبز روستایی شد می توان به پایین بودن سطح سواد دهیاران، عدم آشنایی روستاییان با وظایف خود و دهیاران، نبود سیستم نظارتی و ارزشیابی و طایفه ای بودن انتخاب دهیار اشاره کرد.
۶.

پهنه بندی سیلاب حوضه آبریز شهر چایی ارومیه با استفاده از مدل Fuzzy_ANP(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پهنه بندی سیلاب شهر چایی حوضه آبریز مدل Fuzzy_ANP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 581 تعداد دانلود : 784
در این پژوهش به پهنه بندی سیلاب حوضه آبریز شهر چای ارومیه با استفاده از مدل Fuzzy_ANP پرداخته شده است. متغیرهای مورد بررسی هشت پارامتر است که شامل: شیب،تراکم پوشش گیاهی،ارتفاع، بارش، جهت شیب ، فاصله ازرودخانه،کاربری اراضی و زمین شناسی هست. لایه های اطلاعاتی در نرم افزار ARC GiS و ENVI تهیه شده و برای وزن دهی متغیرها از مدل fuzzy ANP استفاده شده است.طبق نتایج تحقیق، بخش های جنوب شرقی حوضه با قرار گیری در پهنه های با پتانسیل زیاد و خیلی زیاد،به دلیل پایین بودن تراکم پوشش گیاهی ،شیب زیاد،ونوع سازند،به عنوان سیل خیزترین بخش های حوضه معرفی شده اند که به ترتیب 66.17و 37.36 از مساحت حوضه را دارا می باشند. .بخش های با پتانسیل کم و خیلی کم، بخش غربی حوضه است که اغلب با کاربری کشاورزی و باغات هستند. این مناطق به ترتیب 10.41 و1.63 درصد از مساحت کل حوضه را شامل می شوند.
۷.

ارزیابی اثرات کارآفرینی در توسعه روستایی (مطالعه موردی:روستاهای مرکزی و پیرامونی شهرپاوه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کارآفرینی روستایی توسعه روستایی شهر پاوه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 145 تعداد دانلود : 933
هدف این پژوهش بررسی و ارزیابی تأثیر کارآفرینی روستایی در توسعه مناطق روستایی  است. روش انجام پژوهش نیز توصیفی – تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و میدانی است، برای تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Spss از آزمون های همبستگی پیرسون،رگرسیون چند متغیره و آزمون خی دو استفاده شد. پایایی پرسشنامه به کمک ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید که بیانگر پایایی مطلوب می باشد. جامعه آماری تحقیق ساکنان روستاهای محدوده مورد مطالعه است که با استفاده از فرمول کوکران 378 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند و از میان روستاهای دارای سکنه بر حسب نمونه گیری تصادفی سیستماتیک 12 روستا به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته های بدست آمده نشان می دهد رشد کارفرینی در زمینه نهادی – کالبدی ، زیر ساختی و اقتصادی به ترتیب بیشترین تأثیر در توسعه روستایی دارند و همچنین کارآفرینی موجب بهبود یافتن جایگاه اجتماعی زنان روستایی و مهم ترین مشکل محدوده مورد مطالعه در حیطه کارآفرینی در زمینه زیست محیطی می باشد که شاخص کمبود رشد در این زمینه را نیز شامل می شود. نتایج این تحقیق نشان می دهد که کارآفرینی با اثرگذاری مثبت منجر به تقویت فرهنگ و هویت ملی، تنوع بخشی به محصولات و فعالیت های کشاورزی، صنعتی و خدماتی روستایی محدوده مورد مطالعه شده و حفظ جمعیت با کمترین آسیب رسانی به محیط روستایی می باشد در نتیجه سبب توسعه و پیشرفت روستایی در سطح محلی و ملی می گردد،
۸.

معرفی مدل های تحول چشم انداز و کاربردهای آنها با تأکید بر مدل هیدرودینامیکی CAESAR-Lisflood(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرآیند محور CAESAR-Lisflood LISFLOOD-FP CAESAR معادلات جریان کم عمق و پیوسته و واقعه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 884 تعداد دانلود : 360
مدل های تحول چشم انداز، مدل های فرآیندی بر مبنای فیزیک هستند که سعی دارند فرآیندهای فعالی را که چشم اندازها را به طور قابل توجهی شکل می دهند، تقلید کرده و به صورت یک مدل درآورند. اکثر این مدل ها، غالباً فرآیندهای هیدرولوژیکی، رودخانه ای و دامنه ای را شبیه سازی می کنند؛ با این حال، فرآیندهای یخچالی، بادی و تکتونیک را نیز به خوبی دربرمی گیرند. مدل های تحول چشم انداز، معمولاً در تمام مقیاس های مکانی (10 تا 1000 کیلومترمربع) به صورت پیوسته و واقعه ای اجرا می گردند. این مدل ها، با دربرگرفتن دامنه گسترده ای از فرآیندها، امکان مقایسه جامع بین نتایج شبیه سازی پاسخ حوضه آبخیز به تغییرات محیطی را فراهم می کنند. مدل های تحول چشم انداز انواع مختلفی دارند که یکی از مهمترین آنها مدل CAESAR-Lisflood است. مدل CAESAR-Lisflood، نسخه فعلی CAESAR، که مؤلفه جریان سطحی آن (مبتنی بر قوانین فیزیکی با راه حل عددی ساده سازی شده معادلات جریان های کم عمق) از مدل هیدرولیکی LISFLOOD-FP اقتباس شده است. علاوه بر این، مدل CL تحولات ژئومورفولوژیکی حوضه رودخانه و دشت سیلابی را در شرایط جریان ناپایدار بصورت دوبعدی شبیه سازی می کند.
۹.

ارزیابی مشارکت مردم در اجرای طرح بازآفرینی شهری (نمونه موردی: بافت فرسوده مرکزی شهر اهواز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: بافت فرسوده بازآفرینی شهری مشارکت مردم شهر اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 426 تعداد دانلود : 821
بحث بافت فرسوده و بویژه پیوند آن با مشارکت شهروندان در مسائل شهری از جمله بازآفرینی شهری امری است که در دو هه اخیر در جوامع غربی مطرح شده است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف ارزیابی مشارکت مردم در اجرای طرح بازآفرینی شهری در بافت فرسوده مرکزی شهر اهواز است.روش انجام پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده که اطلاعات آن از طریق مطالعات کتابخانه ای و از طریق تکمیل 386 پرسشنامه در بین ساکنان محلات بافت فرسوده مرکزی، و 40 نفر از کارشناس متخصص جمع آوری گردیده است و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون فریدمن در قالب نرم افزار SPSS و مدل SWOT استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد ، مهمترین قوت راهبرد اعطای تسهیلات بانکی با نرخ مناسب ، مهمترین ضعف عدم اعتماد به دولت و شهرداری و نداشتن اعتماد به همکاری همسایگان در بحث تجمیع ملک و مهم-ترین فرصت استفاده از وام های داخلی و مهم ترین تهدید عدم انگیزه اقتصادی است . همچنین امتیازها نشان می دهد در وضعیت فعلی، راهبرد رقابتی با کسب بیشترین امتیاز باید در اولویت و توجه قرار گیرد. سپس نتایج آزمون فریدمن بیانگر این است که از بین شاخص های موردسنجش(اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی)، بیشترین مشارکت اجتماعی در بین محلات، محله باغ شیخ با میانگین(37/2)، بیشترین مشارکت اقتصادی محله عامری با میانگین(33/2)، بیشترین مشارکت فرهنگی، محله باغ معین با میانگین(63/3) و بیشترین مشارکت سیاسی محله سی متری با میانگین(63/3) به خود اختصاص داده اند. بنابراین؛ نتایج کلی حاکی از آن است که بین مشارکت شهروندان و اجرای بازآفرینی شهری بافت فرسوده می باشد.
۱۰.

ارزیابی نقش مولفه های سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار روستاها (مطالعه موردی: روستای زانوس رستاق، روستای زانوس چورن)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اعتماد اجتماعی انسجام اجتماعی روستای چورن شهرستان نوشهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 387 تعداد دانلود : 390
. در غیاب سرمایه اجتماعی، سایر سرمایه ها اثر بخشی خود را از دست می دهند و بدون سرمایه اجتماعی، پیمودن راه های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی، ناهموار و دشوار می باشدنوع تحقیق کابردی و روش توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق خانوارهای روستایی روستای چورن می باشد. این روستا طبق سرشماری 1396 دارای 76 خانوار می باشد، که تعداد 50 خانوار به عنوان حجم نمونه جهت انجام تحقیق از طریق فرمول اصلاح شده کوکران انتخاب شده است. برای تجزیه و تحلیل از آمار توصیفی و استنباطی استنباطی (آزمون tتک نمونه ای، همبستگی اسپیرمن و تحلیل مسیر) استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد، براساس آزمون tنمونه ای در بین مولفه های سرمایه اجتماعی، بعد انسجام با میانگین 18/3 دارای بالاترین میانگین بوده است . همچنین آزمون t تک نمونه ای نشان می دهد برای شاخص های توسعه روستایی عدد مطلوبیت برای همه ابعاد کمتر از (3)و بصورت منفی ارزیابی شده است. همچنین آزمون همبستگی پیرسون نشان که بین ابعاد اعتماد، مشارکت و توسعه پایدار روستایی در سطح 05/0 درصد آلفا رابطه مثبتی وجود دارد و همین طور بین بعد نهاد های محلی و توسعه پایدار روستایی در سطح 05/0 درصد آلفا رابطه منفی وجود دارد. در ادامه تحقیق نتایج حاصل از رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر نشان می دهد که بیشترین اثرکلی مربوط به بعد مشارکت اجتماعی با میزان (448/0) داشته است.
۱۱.

بررسی تغییرات کاربری زمین در حوضه آبریز ابهر رود با استفاده از تصاویر ماهواره لندست بین سال های 1989 تا 2018(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حوضه آبریز ابهر رود تغییر کاربری زمین سنجش ازدور GIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 358 تعداد دانلود : 527
بررسی تغییرات کاربری زمین یکی از موضوعات مهم به شمار می رود زیرا تغییرات کاربری اراضی  می تواند منجر به از دست رفتن منابع طبیعی، افزایش رسوب دهی و حتی افزایش احتمال وقوع سیلاب ها گردد. در این تحقیق تغییرات کاربری زمین در این حوضه با استفاده از تصاویر لندست و تکنیک های سنجش ازدور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در بازه زمانی 1998 تا 2018 بررسی شد. نتایج نشان داد که در اثر گسترش منابع آبی بر وسعت زمین های کشاورزی و پوشش گیاهی افزوده شده است. از طرف دیگر قسمت هایی از زمین های با ارزش کشاورزی نیز در اثر گسترش شهرها و روستاها از دست رفته اند. با این وجود گسترش نواحی ساخته شده نیز سبب از دست رفتن بخشی از زمین های کشاورزی و پوشش گیاهی شده است. شناسایی و بررسی تغییرات کاربری اراضی در منطقه مورد مطالعه می تواند به مدیران و برنامه ریزان در شناخت عوامل موثر بر تغییر کاربری و اتخاذ تصمیمات صحیح مدیریتی سطوح مختلف کمک نماید.
۱۲.

ارزیابی و تحلیل تأثیر مؤلفه های سرمایه اجتماعی در توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر زابل)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی آگاهی اجتماعی مشارکت اجتماعی توسعه شهری شهر زابل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 907 تعداد دانلود : 173
    لازمه پیشبرد توسعه در هر جامعه، به داشتن پشتوانه های اجتماعی بستگی دارد که سرمایه اجتماعی یکی از آن ها است که دارای عناصری چون اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، مشارکت اجتماعی و آگاهی اجتماعی می باشد. هدف مقاله حاضر ارزیابی و تحلیل تأثیر مؤلفه های سرمایه اجتماعی در توسعه شهری در شهر زابل می باشد. مقاله حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی - تحلیلی می باشد. نحوه جمع آوری اطلاعات «پیمایشی» است، نمونه آماری این پژوهش با استفاده از فرمول کوکران 384  نفر از شهروندان بالای 15 سال شهر زابل می باشد که به روش نمونه گیری طبقه ای و تصادفی ساده انتخاب شده اند. تجزیه وتحلیل داده ها نیز در نرم افزارSpss، با استفاده از ضریب همبستگی رگرسیون برای آزمون فرضیه ها و آزمونt-test  برای سنجش گویه ها انجام شده است. یافته های حاصل نشان داد که رابطه بین مؤلفه های سرمایه اجتماعی و توسعه شهری تأیید می شود. همچنین نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون گام به گام، حاکی از آن است که دو متغیر انسجام اجتماعی و اعتماد اجتماعی در معادله باقی مانده اند و بالاترین تأثیر را در تبیین متغیر وابسته )توسعه شهری) داشته اند. درنهایت بر اساس نتایج حاصله از این پژوهش می توان بیان کرد که سرمایه اجتماعی می تواند نیروی معنوی بسیار قوی برای توسعه شهری است.
۱۳.

تحلیل فضایی شاخص های رشد هوشمند مناطق شهری با استفاده از مدل ویکور (مطالعه موردی شهر اردبیل)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رشد هوشمند شهری GIS مدل های تصمیم گیری چند معیاره(ویکور) شهر اردبیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 381 تعداد دانلود : 332
    امروزه افزایش جمعیت علت اولیه ی گسترش سریع شهرها محسوب می شود، لیکن پراکندگی نامعقول آن اثرات نامطلوبی بر محیط طبیعی و فرهنگی جوامع می گذارد. تلاش های زیادی برای برطرف ساختن اثرات منفی گسترش پراکنده شهرها به عمل آمده که عمده ترین آنها راهبرد رشد هوشمند به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با پراکندگی توسعه شهری است. در واقع رشد هوشمند استراتژی عاقلانه ای برای جهت دادن به پراکندگی به سمت پایداری محسوب می شود.در این پژوهش، هدف، تحلیل فضایی شاخص های رشد هوشمند شهری مناطق چهارگانه اردبیل می باشد. پژوهش حاضر به عنوان یک مطالعه کاربردی با روش « توصیفی – تحلیلی» انجام گردیده است. با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره ی ویکور و روش وزن دهی آنتروپی شانون، نخست مناطق شهری برای شاخص های رشد هوشمند شهری رتبه بندی و میزان نابرابر ی ها مشخص شده، سپس از طریق سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) به سطح بندی مناطق شهری  آن پرداخته شده است. بر اساس نتایج حاصل از کاربست مدل ویکور بیانگر این است که منطقه یک شهرداری اردبیل با کسب میزان سودمندی 13767/0 و رتبه اول از نظر برخورداری از شاخص های رشد هوشمند شهری از وضعیت کاملا برخوردار بهره مند است. منطقه سه و چهار شهرداری با کسب میزان سودمندی(161393/0-149829/0 ) در رتبه دوم و سوم و در وضعیت نیمه برخو ردار قرار دارند. رتبه آخر را منطقه دو شهر اردبیل به خود اختصاص داده است که از نظر برخورداری از شاخص های رشد هوشمند شهری محروم ترین منطقه شهر می باشد.این امر نشانگر نابرابری و تفاوت چشمگیر در برخی از شاخص رشد در مناطق شهر اردبیل می باشد. در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت که،  در شهر اردبیل برای دستیابی به توسعه پایدار شهری، باید استراتژی رشد هوشمند به عنوان راهبرد اصلی در انتظام بخشی به شکل پایدار شهری قرار گیرد،تا شهر در آینده بتواند به توزیع عادلانه فضایی متوازن دست پیدا کند.
۱۴.

ارزیابی شاخص خشکسالی رطوبت محصول (CMI) برعملکردگندم دیم مطالعه موردی (حوضه آبریزسیمینه رود دریاچه ارومیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خشکسالی کشاورزی شاخصCMI گندم SC-PDSI حوضه سیمنه رود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 317 تعداد دانلود : 131
خشکسالی ی ک   نوع مخاطره طبیعی است که اثرات سوء اقتصادی آن در کشاورزی دیم، سریع تر از سایر بخشهای کشاورزی است. این مطالعه با هدف بررسی وضعیت خشکسالی در حوضه آبریز سیمینه رود در چهار ایستگاه سینوپتیک بوکان ، مهاباد، میاندوآب و سقز انجام شده و از سال 2007 تا 2010 مورد بررسی وتجزیه تحلیل قرار گرفته است. در این تحقیق میزان تنش خشکی برعملکرد محصول گندم دیم با استفاده ازشاخص رطوبت محصول پالمر  بصورت هفتگی به دست آمد. نتایج این شاخص نشان داد که در بازه زمانی پر شدن دانه تقریباً بین 20 اردیبهشت تا 15 خرداد مقدار شاخص رطوبت محصول منفی می باشد که نشان از تأثیر خشکسالی بر عملکرد محصول گندم دیم داشته است. ایستگاه سقز در شرایط رطوبتی مطلوب ولی ایستگاههای بوکان، مهاباد و میاندوآب در وضعیت تنش بوده و مقدار رطوبت در2010 درهمه ایستگاهها منفی بوده و منطقه در معرض خشکسالی شدید قرار داشته است.
۱۵.

تحلیلی بر ارتباط حکمروایی خوب و توسعه ی کارآفرینی شهری (مورد: شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حکمروایی خوب کارآفرینی شهری معادلات ساختاری رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 245 تعداد دانلود : 796
با توجه به مسئولیت مدیریت شهری در فراهم کردن منابع، ایجاد انگیزه در شهروندان و بسترسازی برای کارآفرینی، در این مقاله هدف بررسی نقش مدیریت شهری با رویکرد حکمروایی خوب شهری بر توسعه ی کارآفرینی شهری می باشد. تحقیق حاضر کاربردی و رویکرد حاکم بر تحقیق توصیفی-تحلیلی است. جامعه آمای شامل کارشناسان ادارات شهر رشت، حجم نموه بر اساس فرمول کوکران 385 نفر و روش نمونه گیری تحقیق، گلوله برفی(زنجیره ای) است. روایی ابزار سنجش(پرسشنامه محقق ساخته) با توجه به نظرات کارشناسان و اساتید حوزه ی شهری و پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ ارزیابی شده است. فرضیات تحقیق با کمک نرم افزارهای SPSS و LISREL بررسی و تحلیل شده اند. یافته های تحقیق نشان می دهد که شاخصهای حکمروایی خوب شهری بر توسعه ی کارآفرینی شهری تأثیر مثبت و معناداری دارند. شاخص مشارکت با (53/0= Beta و 9/3= t )؛ شاخص پاسخگویی(61/0= Beta و 53/4= t )؛ شاخص قانونمندی با (59/0= Beta و 78/4= t )؛ شاخص شفافیت(62/0= Beta و 64/4= t )؛ شاخص جهت گیری توافقی(6/0= Beta و 64/4= t )؛ شاخص عدالت (78/0= Beta و 34/7= t ) ؛ شاخص مسئولیت پذیری با (6/0= Beta و 07/8= t ) و شاخص اثربخشی با (64/0= Beta و 71/6= t ) تاثیر مثبت و معناداری بر توسعه ی کارآفرینی شهری دارند. بنابراین با توسعه ی مدیریت شهری با رویکرد حکمروایی خوب شهری، کارآفرینی در همه ی ابعاد ارتقا خواهد یافت و در همین راستا توسعه ی اشتغال و کاهش بیکاری در شهرهای امروزی دور از انتظار نیست.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۶