۱.
کلید واژه ها:
فرانقش اندیشگانی متن انسجام واژگان دستور
رویکرد نقش گرا، ابزاری برای انتقال معنی و برقراری ارتباط میان افراد جامعه است. از نظریه پردازان آن، می توان به مایکل هلیدی اشاره کرد که آرای او، متّکی بر عناصر زبانی است تا صورت آن ها. ساختار متن قرآن کریم، به گونه ای است که می توان آن را، از زوایای مختلف از جمله رویکرد نقش گرا مورد تحلیل قرار داد. بنابراین، جستار حاضر سوره مبارکه ملک را، بر اساس نظریه هلیدی مورد بررسی قرار داده است. این تحقیق، با روش توصیفی- تحلیلی، ﻣﺴﺄله انواع فرآیندها، آغازگرها و انسجام متنی را در سوره ملک مورد تحلیل قرار داده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که در فرانقش اندیشگانی، فرآیند مادی، بیش ترین فرآیند بکار رفته در متن است که خداوند با توصیف نظام شگفت انگیز خلقت در صدد بوده است تا انسان، به قدرت و علم او پی ببرد. آغازگر ساده، آغازگر غالب بکار رفته در این سوره است و اغلب بندها نیز، دارای آغازگر بی نشان هستند. از میان آغازگرهای مرکب نیز، آغازگر بینامتنی، بیش ترین بسامد را در این سوره داراست.
۲.
کلید واژه ها:
کاربرد شناسی بافت زبانی نظریه سرل کنش گفتاری
یکی از شاخه های مهم در دانش زبان شناسی، کاربردشناسی است؛ که برشناسایی منظورگوینده یا نویسنده متمرکز شده و ابزار مهم آن عناصر بافت درون زبانی و برون زبانی است. از طرفی یکی از موضوعات چالشی در دانش علوم قرآن و تفسیر، موضوع اختتام آیات و ارتباط معنایی آن ها با محتوای آیه یا سوره است، به گونه ای که گاهی جملات واحد در پایانه آیات با یک صورت در کاربردهای مختلف دارای نقش های گوناگون می گردد و هر یک مقصود متفاوتی را منتقل می کند. این پژوهش در پی آن است که با استفاده از برخی اصول و مؤلفه های دانش کاربردشناسی، به تحلیل آیات قرآن با اختتام اوصاف انسان های رستگار پرداخته و ابعاد موضوعی این آیات و تفاوت های مفهومی آن ها در سطح مراد جدی و مقصود نهایی را بر اساس نظریات آستین و سرل در خصوص نظریه کارگفت آشکار سازد. روش پژوهش بکار گرفته شده تحلیلی- توصیفی با استفاده از برخی مؤلفه های بافت درون زبان و برون زبان، یعنی روابط هم نشین و جانشین، فضای نزول، لحن کلام و مقام سخن است؛ هر کجا از این پایانه استفاده می شود موضوع تقوا، دعوت به سوی خیرات، تبعیت از حکم پیامبر و... مد نظر است.
۳.
کلید واژه ها:
آفرینش انسان فلسفه روان شناسی تربیت
معناداری زندگی و جست وجوی این معنا یک ضرورت اخلاقی، روحی، روانی و دینی است. علامه طباطبایی و بسیاری از فلاسفه اسلامی و شیعه بر آن هستند که معنای زندگی تا حدود زیادی وابسته به ساختار غریزی و فطری افراد است. این نیاز مانند نیازهای اساسی انسان(خوردن، آشامیدن و نیاز جنسی) است که به صورت اولی و فطری در انسان وجود دارد. توماس آکویناس و علامه طباطبایی هر دو کشف باور دانسته شده اند زیرا هر دو به وجود غایت در آفرینش انسان و جهان بر اساس مفهوم حکمت الهی و وجود غایت در سیر تکاملی موجودات اعتقاد دارند. رویکرد پژوهش حاضر تطبیقی است. اشتراک هر دو فیلسوف در این است که معنای زندگی را به مثابه هدف زندگی در نظر گرفته و هدف زندگی را وجود خداوند دانسته اند. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ این سؤالات است که پس از شناخت مبانی و نوع رویکرد فلسفی آن ها نقاط اختلاف و اشتراک این دو متفکر کجاست؟ و دیدگاه تربیتی آن ها چیست و چگونه می توانیم نسبتی بین دیدگاه این دو متفکر در بحث معنای زندگی و نگاه تربیتی برقرار نماییم.
۴.
کلید واژه ها:
طریقیت موضوعیت اجتهاد امارات
در میان فقها بحثی وجود دارد که آیا علم قاضی به واقعه از بیرون تأثیری در حکم او می تواند داشته باشد یا خیر به این معنا که حتی اگر از رخداد فیمابین دو طرف دعوا به هر نحوی مطلع است باز آنچه برای او حجت است تا بتواند بر اساس آن حکم کند صرفاً امارات تعیین شده از ناحیه شارع است که همانا بینه و اقرار می باشد، یا علم قاضی بدون امارات معینه نیز برای صدور حکم حجیت دارد. ثمره این بحث در اعتبار اجتهاد و یا کفایت علم مقلد ممکن است از جهت مناط و ملاک واحد آن، خود را نشان دهد و مفید واقع شود. بررسی امارات(بینه و اقرار) از آن جهت که امری کاملاً تخصصی در حوزه تخصص مجتهد است پس بر فرض اثبات این مطلب که بینه و اقرار در اثبات دعوی و حکم موضوعیت دارد در نتیجه اجتهاد برای قضاوت لازم می شود، و در صورتی که بتوانیم اثبات کنیم بینه و اقرار صرفاً طریقیت به واقع دارند پس از هر راهی که واقع برای قاضی منکشف شود قاضی می تواند حکم صادر کند، بنابراین اجتهاد لازم نیست.
۵.
کلید واژه ها:
قرآن تفسیر ساختار ادبی قسم منفی لا اقسم
در پژوهش حاضر به بررسی آراء مفسران و نحویان درباره سوگند «لا اقسم» در قرآن کریم پرداخته شد. در بین مفسران در مورد نقش حرف «لا» در این ساختار نظرات متفاوتی وجود دارد. بدین جهت، ابتدا تمامی آراء مهم در این زمینه احصا و بر اساس آیات قرآن و همچنین قواعد علم نحو، مورد بررسی قرار گرفت. در بین مفسران سه دیدگاه عمده در مورد نقش حرف نفی وجود دارد: 1. زائده بودن حرف «لا»؛ 2. نافیه بودن حرف «لا»؛ 3. دیدگاه سوم به این شکل است که اصل کلمه «لا اقسم» بوده و حرف الف اشباع شده است. این دیدگاه نیز علاوه بر اینکه مشکل نحوی دارد، با قرائت عامه نیز سازگار نیست. با بررسی های صورت گرفته این نتیجه حاصل شد که هیچ کدام از آراء فوق اقناع کننده و کامل نیستند و قول مختار بدین صورت است که ساختار «لا اقسم» در قرآن کریم، روی هم فعل سوگند و به معنای «قسم یاد می کنم» است و این نوع استعمال بین عرب شایع بوده است.
۶.
کلید واژه ها:
منفعت حقوق مالکیت ولایت ممتنع
فلسفه وجودی دولت و دستگاه های دولتی، ارائه خدمت عمومی است و در این راستا ممکن است میان منافع عمومی و حقوق مالکانه تعارض به وجود آید. در چنین شرایطی اولویت با منافع عمومی بوده و تملک نیز به عنوان یکی از مصادیق اعمال اداری دولت، مبتنی بر نظریه خدمت عمومی است چراکه تملک در مقام رفع تزاحم میان مصالح جمعی و منافع فردی و به دلیل تأمین خدمت عمومی تحقق می یابد و اعمال قواعد ترجیحی حقوق اداری در تملک نیز به پشتوانه همین ارائه خدمت صورت می گیرد. اما سؤال اساسی که در این مقاله مطرح و مورد بررسی قرار گرفته این است که مبانی فقهی و منابع حقوقی تقدم منفعت عمومی بر حقوق مالکانه چیست؟ مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی سؤال مورد اشاره پرداخته است. نتایج تحقیق نشان داد تقدم منفعت عمومی بر مالکیت خصوصی بر پایه منافع عمومی در فقه پذیرفته شده و قواعدی چون قاعده ولایت بر ممتنع، قاعده لاضرر و انفال از مهم ترین قواعد و اصولی فقهی هستند که در تقدم منفعت عمومی بر حقوق مالکانه در نظام حقوقی ایران تأثیرگذار بوده است.
۷.
کلید واژه ها:
قرآن کریم توهین مقدسات اسلام جرم انگاری سب نبی
بر اساس قواعد حقوقی و فقهی اسلام قذف، اهانت و افترا به مسلمانان و حتی غیر مسلمانان از سایر ادیان الهی ممنوع است. این ممنوعیت تا اندازه ای است که برای برخی حد یا تعزیر مقرر شده است. جرم انگاری توهین به مقدسات در حقوق اسلام، همانا برخورد با عواملی است که «نظم و اخلاق عمومی» را به مخاطره می اندازد و در زمره «جرایم علیه حیثیت معنوی اشخاص» محسوب می شود؛ زیرا در یک جامعه دینی، به ویژه جامعه مبتنی بر حکومت دینی، با توجه به تعلق خاطر شدید افکار عمومی پیروان ادیان الهی به مقدسات و رهبران دینی، که علاوه بر داشتن شخصیت حقوقی خاص، از شخصیت حقیقی ویژه ای نیز برخوردارند، چگونه ممکن است اهانت به مقدسات را روا شمرد. اولین و مهم ترین مستند در این زمینه قرآن کریم است؛ از این رو نگارندگان در این مقاله با رویکرد مطالعات قرآنی با روش تحقیق تحلیلی- توصیفی به واکاوی حقوقی و فقهی توهین به مقدسات از آیات قرآنی پرداخته اند.
۸.
کلید واژه ها:
ظن بدگمانی حسن ظن ضعف نفس اثم
در این تحقیق به چیستی گمان، آسیب ها و تهدیدهای گمان بد بر علیه فرد و جامعه و راهکارهای برون رفت از خطرات آن و در مقابل به فرصت هایی که گمان خوب به وجود می آورد و ثمرات فردی و اجتماعی، دنیایی و آخرتی آن پرداخته شده است. به اضافه اینکه حدود و ثغور آن را در شرع و سنت مقدس تعیین کردیم و خصوصاً به بررسی آن در کلام امیر کلام حضرت امام علی(ع) پرداختیم. برای بررسی موارد فوق از روش تحقیق توصیفی استفاده شد و با مراجعه به منابع مکتوب و غیر مکتوب و سایت، مطالب لازم جمع آوری گردیده است. آنچه به عنوان نتیجه این تحقیق می توان نام برد این است که: گمان همچون دیگر نعمات خداوند متعال اگر در مسیر الهی خودش حرکت کند و با مدیریت الهی و تحت فرامین شرعی پیش برود عامل درونی بسیار مهمی است برای پیشرفت انسان و حرکت به سمت خداوند متعال، ولی چنانچه به مدیریت شیطان در آید و حاکم بر آن نفس انسانی باشد تبدیل به سم مهلکی برای روح انسان و جامعه اسلامی می گردد.
۹.
کلید واژه ها:
اقرار منابع فقه احکام حقوق ادله
دلیل اقرار که یکی از ادله مهم اثبات دعوا در حقوق مدنی و فقه می باشد نقش مهمی در دادرسی ایفا می کند و اهمیت آن به حدی است که از آن به «سید الدلائل» تعبیر کرده اند و متعاقباً فقها از آن قاعده «اقرار» را تأسیس نموده اند. این قاعده نه تنها منطبق با سیره عقلا می باشد بلکه پایه های محکمی نیز در کتاب و سنت دارد چراکه بسیاری از احکام فقهی مستند به کتاب الله می باشد که در تعبیر علمی از آن به آیات الأحکام یاد می نمایند. فقها نیز برای حجیت این قاعده به آیات استناد می کنند که می توان اهم آن را آیه های 81 سوره آل عمران، 102 سوره توبه و 135 سوره نساء دانست. عده ای از فقهای امامیه چون شهید ثانی و علامه حلی در کتب خویش برای تأیید قاعده اقرار به دلایلی استناد نموده اند که اولین منبع قاعده مزبور، قرآن کریم به تفصیلی است که بیان شده ولی مخالفان آنان با تفسیر دیگری که از این آیات نموده اند، معتقدند این آیات در صدد بیان مطالبی غیر از اقرار است و نمی توان اقرار را به گونه ای که در فقه و حقوق از آن بحث می شود از آن به دست آورد.
۱۰.
کلید واژه ها:
گفتمان اخلاق هدایت جامعه قرآن کریم
از جمله مسائلی که در جامعه امروز بشری بسیار لازم به نظر می رسد توجه به اخلاقیات است. اخلاق از واژه هایی به شمار می رود که همزاد و همراه با آفرینش انسان است؛ زیرا انسانیت انسان با اخلاق معنا پیدا می کند. بر همین اساس است که در آموزه های دینی بالأخص معارف قرآنی به اخلاق و مؤلفه های آن به صورت ویژه پرداخته شده است. قرآن کریم به عنوان آخرین و کامل ترین ذخیره خداوند سبحان، به مؤلفه های اخلاقی نگاه بی بدیلی داشته است و آینه تمام نمای اخلاقیات برای ما مسلمان آیات وحی الهی است که با تمسک به آن ها می توان مسیر درست زندگی را یافت و پیمود. پژوهش حاضر، سوره نساء را مبنای کار خود قرار داده تا با بررسی آن نکات اخلاقی موجود در آن را به عنوان گفتمان اخلاقی این سوره استخراج نماید. با توجه به اینکه پرداختن به کل آیات این سوره خارج از حجم استاندارد مقاله می باشد بنابراین در این تحقیق 34 آیه اول این سوره را مبنای کار خود قرار داده ایم.
۱۱.
کلید واژه ها:
جیب خمار معاری زینت
مسأله پوشش و حدود آن از مهم ترین مسائل حقوقی اجتماعی است که در برهه کنونی فقیهان را با چالش جدی روبه رو کرده است. پذیرش وجوب پوشش، خود این سؤال را پدید می آورد که حداقل حدودی که یک زن مسلمان واجب است رعایت کند، چقدر است؟ این سؤال به ویژه با توجه به تنوع پوششی که امروزه در جوامع اسلامی رایج شده است، پاسخی تازه می طلبد. بر اساس برخی تفاسیر جدید از واژه های بکار رفته در آیات و روایات، سعی شده است که نظری بر خلاف نظر مشهور فقیهان ارائه شود تا به برخی از انواع پوشش ها که در جامعه کنونی مشاهده می شود، مشروعیت داده شود. بر اساس یافته های این تحقیق که با روشی توصیفی- تحلیلی به تبیین و نقد ادله موافقان و مخالفان پرداخته است، نمی توان تنها با توسل به معنای یک کلمه، در این مورد نتیجه گیری کلی کرد و جواز استفاده از پوشش های تنگ و چسبان و ظاهر نمودن زیورآلات، آرایش و پابند و... را که از مصادیق زینت های مخفی هستند، در برابر مردان نامحرم صادر کرد.
۱۲.
کلید واژه ها:
تعالیم اسلام ابعاد وجود سبک زندگی ترک نفس
«کلام الملوک»(1043ق) باباجان قزوینی که برگرفته از تعالیم اسلام و قرآن کریم است، به ابعاد مختلفی از احترام به انسان و مخلوقات، و چگونگی تعامل با آنان پرداخته است.. این پژوهش، به شیوه توصیفی- تحلیلی و استواری بر چارچوب نظری می کوشد به این پرسش پاسخ دهد که شاخص ترین سبک قرآنی و همچنین کارکرد و نقش این شیوه در زندگی آدمی در کتاب «کلام الملوک» قزوینی چیست؟ مطابق دستاوردهای تحقیق، بیش ترین توجه باباجان قزوینی در باب زندگی نهی از هوای نفسانی است، زیرا منشأ همه ناپاکی ها به شمار می رود و انسان را به بدی ها رهنمون می سازد. همچنین رویکرد باباجان قزوینی در زمینه سبک زندگی قرآنی، دیدگاهی معنوی به انسان و جهان است؛ به این منظور، در مقاله حاضر، با تکیه بر روش تحلیل محتوا و رویکرد قرآنی، دیدگاه باباجان قزوینی پیرامون سبک زندگی با آیات قرآن کریم مقایسه شده است.
۱۳.
کلید واژه ها:
خلقت عبادت دنیا استخلاف نصرت
در نگرش جهان بینی الهی، عالم و آدم هدفمند بوده و در مسیر خاصی در حرکت می باشند. اساس خلقت بر رسیدن به لقاء الهی بوده و برای رسیدن به آن برنامه های مشخصی تبیین گشته است. در همین امر، نقش ایمان به وعده های الهی در هدفمندی و جهت دهی شاکله بینش و روش زندگی انسان، از جمله مسائل مهمی است که در این تحقیق به آن پرداخته شده است. در اهمیت و ضرورت این مهم، باید اذعان نمود، بعداز علم به هدفمندی زندگی، داشتن انگیزه درست و امید به زندگی می تواند نقش بسزایی در حیات انسان ایفا نماید. ایمان به وعده های الهی، نقش راهبردی مهمی در حیات انسان دارد که در قرآن کریم و روایات اهل بیت علیهم السلام به آن اشاره شده است. در این تحقیق، ضمن تعریف هدفمندی خلقت، ابتدا به برخی از اهداف مهم خلقت انسان از جمله عبادت، بهره مندی از رحمت الهی و اقتضای فیاضیت الهی، و سپس نگاه قرآن کریم به وعده های الهی و نقش ایمان و اثربخشی مهم آن ها در حیات دنیوی و اخروی انسان، به روش توصیفی- تحلیلی پرداخته شده است.
۱۴.
کلید واژه ها:
قرآن جهاد قتال اخلاق احکام حرم خدا
غایت نهایی در مقاله حاضر تشریح و آشکار ساختن اخلاق جهاد و کارزار راه خدا، در نگاه قرآن کریم است. بنابراین همه آنچه در طی تحقیق بر آن ادعا شده، در پرتو کلام الهی و با بهره مندی از روایات مربوطه با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و فن کتابخانه ای مورد تحلیل قرار گرفته است. با تتبع در آیات نورانی قرآن کریم و بررسی فریضه مقدس جهاد و واژگان مرتبط با آن، مشخص گردید که این فریضه به مانند همه اوامر الهی برای محقق شدن نیازمند اجرای احکامی اخلاقی است که حفظ حریم الهی نیز در آن لحاظ گردیده و جهاد واقعی را در تقابل با انواع مخاصماتی قرار داده که رعایت هیچ ضوابط و احکامی را سرلوحه ستیز خویش قرار نمی دهند. حرمت احکامی که خداوند در جهاد با معاندینی قرار داده شامل بی طرفان و پناهندگان و ایمان آورندگان پس از شرک می گردد که حریم خدا و معابد نیز بر آن شمولیت می یابد.
۱۵.
کلید واژه ها:
قرآن سازگاری عقل معاشرت به معروف
توجه به شیوه های حل تعارض بین همسران و نهادینه کردن آن در میان خانواده ها امری ضروری است. هدف از آموزش این شیوه ها، آن است که همسران بیاموزند هنگام پیدایش اختلاف، روشی مناسب پیش گیرند و از راه حل هایی معقول و منصفانه بهره جویند. در راستای این هدف، پژوهش حاضر با رویکرد تحلیلی استنتاجی از آیات قرآن و به روش توصیفی- کتابخانه ای، به مسأله تعارض و راهکارهای مدیریت تعارض بین همسران پرداخته است. می توان گفت مهم ترین مهارت و فن مورد نیاز همسران به هنگام تعارض و تنش، مهارت تقابل با هدف اصلاح مشکل و رسیدن به وحدت دوباره، مورد تأیید آیات قرآن است که با تأکید بر مبنا و اصل اخلاقی معاشرت به معروف یعنی رفتار بر اساس عقل و شرع، صورت می پذیرد تا هر یک از زوجین در رفتار با همسر خود، از آن به عنوان یک مؤلفه تعیین کننده، در پستی و بلندی، خوشی و ناخوشی زندگی مشترک، بهره جویند و شامل مراحل منسجم و هدفمندی می شود که با حفظ اولویت عبارت اند از صحبت منطقی(موعظه، نصیحت و پند)، تعاملات رفتاری حاکی از ناخرسندی که خود دارای مراتبی است و در نهایت استفاده از مشاور.
۱۶.
کلید واژه ها:
وقت فرصت بهره وری فرهنگ زندگی خوابگاهی
با در نظر گرفتن اینکه اهمیت خوابگاه در محدوده وظایف اجتماعی تعلیم و تربیت است، و دانشجویان بسیاری از وقت خود را خارج از کلاس درس و در محل اقامت خود، یعنی خوابگاه های دانشجویی می گذرانند، این موقعیت می تواند به یکی از بهترین پتانسیل ها برای بهره وری تبدیل شود. با تکیه بر آیات و روایات اسلامی، می توان به منابع متعدد و صحیحی برای گذراندن اوقات فراغت دست یافت، که برای هم فرد و هم جامعه نیز مؤثر و مفید باشد. از جمله راه های گذراندن اوقات فراغت با توجه به منابع اسلامی و آیات و روایات قرآنی و همسو با مدیریت وقت در دانشجویان، عبادت خداوند، خواندن کتاب، ورزش، گردشگری، فعالیت سیاسی و مباحثه و گفت وگو است. بدین ترتیب، دانشجویان به ویژه دانشجویان خوابگاهی، از نظر نحوه زندگی، گذراندن وقت و شرایط گذراندن زمان، نسبت به بقیه متفاوت هستند. بنابراین، با تکیه بر این اصول و توجه به نوع و نحوه زندگی دانشجویان خوابگاهی، به عنوان نیروهای بالقوه برای رشد و تعالی جامعه، می توان با مدیریت صحیح وقت و اوقات فراغت در آن ها، به پیشرفت و تعالی جامعه کمک کرد.
۱۷.
کلید واژه ها:
قرآن عهدین رزق روزی نعمت قبض بسط
خداوند رزاق نه تنها رزق انسان ها بلکه تمام موجودات را بر خود فرض کرده است با این تفاوت که وسعت و ضیق رزق انسان ها عوامل گوناگونی دارد که بسیاری از این عوامل به عملکرد آنان برمی گردد. رزق مادی در قرآن شامل مایحتاج زندگی و رزق معنوی مصادیق متعددی چون عمر با برکت دارد. در قرآن کریم رفتار انسان نسبت به روزی ها در استمرار، بسط، قطع و قبض آن ها دخالت دارد؛ موضوعی که در عهدین نیز آمده است و از آنجا که جوهر اصلی اسلام، یهودیت و مسیحیت یکی است، آموزه های این ادیان که در کتب آسمانی شان متبلور شده، شباهت هایی دارند. این مقاله به روش تطبیقی- تحلیلی به بررسی عوامل قبض و بسط رزق در قرآن و عهدین می پردازد. قرآن و عهدین روزی رسان را خداوند معرفی کرده و از مهم ترین عوامل بسط رزق در هر دو، اطاعت از خدا و از مهم ترین عوامل قبض آن سرپیچی از فرامین الهی ذکر شده است.
۱۸.
کلید واژه ها:
نقد ادبی زایش بازخوانش متن
بینامتنی، یکی از موضوعات مهم نقد ادبی، نظریه ای است به منظور خوانش عمیق تر متن ادبی و دستیابی به ناگفته های آن. بر اساس این نظریه، هر متنی، آگاهانه یا ناآگاهانه، زایش و بازخوانشی از متون پیش از خود یا معاصر با خود است. قرآن کریم یکی از متونی است که سروده های بسیاری از شاعران با آن پیوند و ارتباط برقرار نموده است؛ از جمله این شاعران اخطل تغلبی ، شاعر نامدار دوره اموی است که تعابیر و مفاهیم قرآنی را به گونه ای هنرمندانه و با خلاقیتی خاص در اشعار خود به کار برده و باعث جذابیت و تأثیرگذاری فوق العاده اشعار خود شده است. پژوهش حاضر با هدف تبیین انواع نمونه های بینامتنی قرآنی در اشعار اخطل با روش تحلیلی- توصیفی به تحلیل انواع روابط بینامتنی موجود در اشعار استخراج شده از وی با قرآن پرداخته است. بررسی اشعار اخطل گواه این است که وی گاه مضمون یا مفهوم آیه یا آیاتی از قرآن کریم را منبع الهام خویش قرار می دهد و گاه در ساختار جملات و موسیقی ابیات از آیات قرآنی بهره می گیرد و گاه به داستان های قرآنی اشاره می کند تا به اثر ادبی خود صفت قداست و ماندگاری بخشد.
۱۹.
کلید واژه ها:
بازارهای جهانی علوم اجتماعی جسم سلامتی
در ادیان اسلامی به خصوص دین مبین اسلام، لزوم استفاده از خوراکی های حلال و عدم استفاده از غذاهای حرام تأکید شده است که این امر می تواند بر رفتار و تربیت انسان تأثیرگذار باشد. در دنیای امروزی داشتن جسم و روح سالم، از الزامات رسیدن به سعادت دنیا و آخرت می باشد. بنابراین در این تحقیق پژوهشی، مروری بر دیدگاه اسلام به روی غذای حلال و تأثیری که در زندگی بشر داشته و در نهایت با نحوه تعیین غذای حلال از حرام و نکات افتراقی این مهم، به شرح نهادینه شدن آن به عنوان یک الزام در علوم اجتماعی امروز پرداخته می شود. علاوه بر آن، سهم بازارهای جهانی در این عرصه و رقابت در بین کشورهای مسلمان نشین نیز شرح داده شده است. همچنین با مروری بر احادیث و روایت های دین مبین اسلام، پیشنهاد جهانی شدن نشان غذای حلال در کلیه نقاط دنیا، بحث و بررسی می شود.
۲۰.
کلید واژه ها:
حجر ممنوع از تصرف قرآن رشید صغیر
در این مقاله موارد محجورین و مدت حجر آن ها و مسئولیت فقهی، حقوقی محجورین از دیدگاه صاحب «جواهر» و آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفته و از آنجا که علت منع تصرف توسط محجورین و عدم رشد کافی آن ها و همچنین برای رفع حجر و علم به رشد آن ها ضروری می باشد؛ لذا عنوان رشد و در مقابل آن سفه و سفاهت و صغیر مورد بررسی قرار گرفته است اصل قاعده بر مبنای آیاتی از قرآن کریم از قبیل آیه شریفه: ﴿لا تأکلوا اموالکم بالباطل ﴾(بقره/188)، و همینطور احادیث متعددی از معصومین است. احادیث تسلط بر اموال خود را برای همه مردم به عنوان یک حق مطرح کرده اند و دلیل قاعده، اجماع فقها نیز می باشد. دلیل اجماع بر قاعده، از ظاهر کلمات فقها استفاده می شود به جهت اینکه در هر بحثی این قاعده را از قواعد مسلم فرض کرد ه اند.
۲۱.
کلید واژه ها:
نقد قرآن دکتر سها تبعیض زنان
واژه «تبعیض» همواره مورد توجه گروه هایی از مردم جامعه بوده است، احساس تبعیض کنندگان، به شکل های مختلف با تبعیض و نابرابری مبارزه کرده اند. مبحث تبعیض جنسیتی نیز از گذشته ها مورد توجه بوده و با رشد مکاتب فمینیستی در طول دهه های گذشته، شدت بیش تری یافته است. در چند سال گذشته، فردی با نام مستعار دکتر سُها با نوشتن کتاب «نقد قرآن» و انتشار آن در فضای حقیقی و مجازی، با ایجاد شبهاتی، چنین وانمود کرده است که انواع تبعیض ها از جمله تبعیض در مورد زنان، در قرآن روا دیده شده است. محور این نوشتار، پاسخ قرآنی به «شبهه تبعیض به زنان» می باشد که سها بر اساس آیه 32 سوره نساء به قرآن نسبت داده است. این مقاله که با روش تحلیل محتوا و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای سامان یافته، ضمن پاسخگویی به این شبهه، به نتیجه رسیده است که شبهات ایجاد شده توسط سها ، اشکال مبنایی داشته و آیات قرآن با هر نوع تبعیض و ناعدالتی مبارزه کرده و برنامه ای عادلانه برای بشریت به ویژه در روابط اجتماعی و خانوادگی تبیین کرده است.
۲۲.
کلید واژه ها:
شیوه گفت وگو مهدویت روایات امام صادق (ع)
حیات انسان در ط ول تاریخ توأم بوده است با تقابل و تخاصم دو جبه ه ح ق و باطل؛ اما این تقابل هم واره جنگ بیرونی در پی نداشت ه، اغلب گف ت وگوهایی را موجب شده است که هرچند در مواردی اهل باطل را به سبب لجاجت و عناد مجاب نمی ک رد، به درخشش خورشی د حقیقت در دل حاضران در مجلس گفت وگو و مخاطبان متن مکتوب آن در اعصار بعدی انجامیده است. با توجه به اینکه راه و شیوه مکتب اهل بیت(ع)- چنانکه از تعلیمات آن ها استباط می شود- همان راه فطرت بوده و قرآن کریم به عنوان بزرگ ترین پشتوانه ایشان در اجرای رسالت توحیدی و هدایتگری شان می باشد، لذا نویسنده این مقاله سعی نموده تا با استناد به آیات قرآن کریم و روایات، شیوه گفت وگوهای امام صادق(ع) در باب مهدویت را به عنوان اسوه و الگوی جبهه حقیقت تبیین نموده است به این امید که پیروان مکتب جعفری را در راه روشنگری و گسترش معارف بلند این مکتب و پاسخگویی به شبهات مفید باشد.
۲۳.
کلید واژه ها:
قرآن معناشناختی تقابل سیاق اعجاز بلاغی
هدف ما در این پژوهش، بررسی معناشناختی تقابل واژگان عسر و یسر در قرآن کریم است؛ زیرا علاوه بر منابع لغت، یکی از بهترین راه های دانستن معنای واژگان، استفاده از واژگانی است که با یکدیگر تقابل معنایی دارند. راه دیگر، استفاده از سیاق آیات قبل و بعد است. گاه از روی سیاق یا معنای واژه مقابل، معانی ای از یک واژه فهمیده می شود که در هیچ کتاب لغتی به چشم نمی خورد. ضمن اینکه بین معنای فهمیده شده و اصل ریشه واژه، قرابت معنایی وجود دارد. هرچه بیش تر به کنه معانی آیات پی ببریم بیش از پیش از مفاهیم آیات قرآن لذت خواهیم برد و بهتر در زندگی مادی و معنوی مان از آیات خداوند بهره مند خواهیم شد. از مهم ترین نتایج این پژوهش، پی بردن به زیبایی های معناشناختی آیات قرآن در کنار شناخت دقیق تر معنای این دو واژه، آشنایی با دو روش مذکور و بکارگیری آن ها است و اینکه هرگاه خداوند ابتدا یسر را ذکر نموده و سپس عسر را بیان کرده است به نوعی هشدار داده و هرگاه عسر بر یسر مقدم شده است نوید و امید به برطرف شدن سختی و رسیدن به گشایش داده است.
۲۴.
کلید واژه ها:
عبد نقش عبودیت کمال گرایی انسانیت اخلاق
پرستش و بندگی از محوری ترین آموزه های قرآنی و اسلامی است. پرستش از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشد، زیرا ناظر به هدف آفرینش انسان است. زندگی بشر بر مدار این حقیقت می گردد با توجه به فرمایش خدا در قرآن: ﴿ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ﴾(ذاریات/56). به نظر می رسد واژه «عبودیت»- به دلیل کاربردهای آن- به مفهوم «بندگی»، «بردگی»، «مملوکیت» و مانند آن است. پرستش روحی است که به اعمال حیات می بخشد، و معبر اصلی هدایت فرهنگی است بدین صورت که هر فرد ناخودآگاه بر جامعه اش تأثیرگذار است رفتار هر فرد جامعه را نیز به جامعه آرمانی می رساند. در این نوشتار سعی شده تا ابتدا معنای عبودیت و فرهنگ و سپس تأثیر آن بر کمال مورد بررسی قرار گیرد. در برخی موارد برای کامل تر شدن بحث، روایاتی آورده شده است. از جمله نقش هایی که بر فرد و اجتماع دارد عبارت اند از تسلط معنوی- کمال فردی و اجتماعی- عاقبت به خیری و شهادت و... است. یکی از مواردی که عبودیت در آن نقش دارد، از خودگذشتگی است که در ارتباط با دیگران مفهوم پیدا می کند، بنابراین عبودیت در بخش اجتماعی نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
۲۵.
کلید واژه ها:
حضرت مریم (ع) قرآن بینامتنی پایداری خوانش سیاسی - اجتماعی
کاربست شخصیت های دینی و به ویژه قرآنی، یکی از شاخصه های بارز شعر معاصر عربی است. آن شاعران برای القای مفاهیم مورد نظر خود به شیوه غیر مستقیم از این شخصیت ها بسیار الهام می گیرند. حضرت مریم(ع) از جمله رمزهای دینی ای است که شاعران با کمک آن به شیوه ای نمادین به بیان تجربه معاصر خویش پرداخته اند. در پرتو اهمیت مسأله، جستار حاضر می کوشد با روش توصیفی- تحلیلی چگونگی حضور این رمز دینی را در شعر پنج شاعر برجسته معاصر عربی همچون محمود درویش ، بدر شاکر سیّاب ، عزالدّین مناصره ، عبدالوهاب البیاتی و ممدوح عدوان مورد نقد و بررسی قرار دهد. پژوهش نشان از آن دارد که این شاعران بر آیه ﴿وهزّی إلیک بجذع النخله تساقط علیک رطباً جنیاً﴾ تمرکز ویژه ای داشتند و از خلال آن کوشیدند بر صبر و پایداری تأکید ورزند.
۲۶.
کلید واژه ها:
زن حجاب پوشش زینت نگاه
زنان در دوران جاهلیت فاقد کرامت انسانی لازم بودند و نگاه تحقیرآمیز یا ابزاری بدان ها، ایشان را مبدل به کالایی برای کامجویی و جلب منافع بیش تر نموده بود. با ظهور اسلام، ابعاد گسترده ای از احکام در راستای احیای کرامت زنان قرار داده شد که از جمله مهم ترین آن ها، مسأله حجاب بود. فرهنگ سازی صحیح این مسأله در جامعه نیازمند درک صحیح و جامعی از این مقوله است که این ضرورت نگارنده را به تبیین کیفیت حجاب زنان در این تحقیق واداشته است. این تحقیق مشتمل بر واکاوی زینت زنان، کیفیت پوشش ایشان و کیفیت نگاه به آن ها بوده و نگارنده بدین نتیجه رسیده است که خداوند در وجود زن، زیبایی هایی را به ودیعت نهاده است که ابراز و اظهار آن در برابر دیدگان اجنبی، سبب فسادهای گسترده در حوزه فردی و اجتماعی خواهد شد. به همین سبب آیات و روایات شریفه به تبیین کیفیت پوشش زنان از ناحیه رسالت زنانگی و کیفیت نگاه بدان ها از ناحیه رسالت مردانگی پرداخته است تا این مهم تحقق پذیرد.
۲۷.
کلید واژه ها:
امام خامنه ای (دام ظله) مبانی قرآنی مبانی روایی حکومت اسلامی
اساساً هدف از شناخت اندیشه های امام خامنه ای(مد ظله العالی) ، ایجاد نظام فکری هم سو با اندیشه های ولیّ جامعه در مسیر شکل گیری تمدن اسلامی می باشد. در نوشتار حاضر که با گردآوری کتابخانه ای اطلاعات و به روش توصیفی-تحلیلی نگارش یافته، بحث ضرورت پرداختن به اندیشه های مقام معظم رهبری، در دو محور چرایی توجه به بیانات و نیز اهمیت استخراج مبانی قرآنی و روایی آن ها، تشریح شده است. نتایج حاصل از یافته های پژوهش مؤید آن است که پرداختن به بیانات معظم له، هم به لحاظ ویژگی های ممتاز شخصیت، سبک زندگی و سیره عملی ایشان که جلوه ای از تحقق حیات طیبه قرآنی است و هم به لحاظ نتایج، آثار و برکات فردی و اجتماعی مترتب بر این مهم، امری بسیار لازم و ضروری به شمار می آید و می تواند نقشه راه را برای دستیابی به آرمان بزرگ انقلاب یعنی ایجاد تمدن نوین اسلامی و آمادگی برای طلوع خورشید ولایت عظمی(عج الله تعالی فرجه) نشان دهد. همچنین استخراج مبانی قرآنی و روایی بیانات، با نمایش پشتوانه عظیم وحیانی آن ها، نقش بسزایی در اثبات اصالت اندیشه، ماندگاری و نفوذ آن، تعمیق رابطه معنوی بین امام و امت و گسترش التزام عملی مخاطبان به منویات ایشان خواهد داشت.
۲۸.
کلید واژه ها:
قرآن آموزه های دینی والدین دانش آموزان نماز
نماز عالی ترین جلوه نیاز است که ارتباطی گسترده با ابعاد مختلف زندگی انسان دارد، ش رای ط و آدابش، تمام نظام و روابط انسانی را تنظیم و اصلاح می کند. در ج هان امروز که لجام گسیختگی فرهنگی به شدت سلامت و ام نیت بسیاری از جوامع را به مخاطره انداخته است، ن ماز و توکل و امدادهای غیبی خداوندی می تواند ناجی افراد از سقوط در منجلاب گناهان شود. پژوهش حاضر به روش میدانی و تحلیلی با نمونه گیری تصادفی میان تمام دانش آموزان مقاطع دوره ابتدایی، متوسطه دوره اول و دوم استان اردبیل صورت گرفته است و با تمسک به قرآن کریم در صدد ارائه راهکارهای کاربردی مؤثر و قابل اجرا جهت جذب فرزندان به نماز است. والدین از میان مؤلفه های مختلف با 3/46 بالاترین آمار را در جذب فرزندان به نماز به خود اختصاص داده است. لذا نقش والدین با تمسک به قرآن در ارائه راه های ترغیب فرزندان به نماز و مسجد جهت حفظ و ارتقای هویت اسلامی و ملّی و صیانت از خانواده و جامعه غیر قابل انکار است.
