۱.
کلید واژه ها:
قرآن احادیث اه لبیت تفسیر المیزان علامه طباطبایى تفاسیر قرآن
در میان تفاسیر قرآن، « المیزان» اثر گرانقدر علامه معاصر طباطبایى، ب ى تردید یکى ، از بهترین تفاسیر ترتیبى قرآن است که هرچند روش تفسیرى آن مبتنى بر تقسیر قرآن به قرآن است، اما استناد به منابع حدیثى فریقین در تفسیر قرآن و بالاخص در تبیین مقام والاى اه لالبیت پیامبر 6، این تفسیر را از صرف فقط تفسیر قرآن به قرآن بودن خارج کرده و از جهت تکیه بر روایات و استفاده از منابع حدیثى، آن را به عنوان میزان و الگو در تفسیر قرآن مطرح کرده است. بر همین مبنا، این پژوهش بر آن است تا جایگاه و فضایل توضیح داده، « المیزان » اهل البیت را با تکیه بر آرا و اندیش ه هاى علامه طباطبایى در کیفیت و چگونگى آن را مورد پژوهش قرار دهد.
۲.
کلید واژه ها:
قرآن علوم قرآنى مفهوم شناسى عبرت اعتبار تأمل
مفهوم شناسى واژگان قرآنى از دانش هایى است که پرداختن به آن با شیوه صحیح « عبرت » علمى مى تواند در علوم قرآنى و تفسیر، بسیار راه گشا باشد. به این منظور واژه را، که در قرآن کریم و روایات معصومین:، بسیار به کار برده شده است، گزینش کردیم. علت این انتخاب نیز فرمان خداوند با الفاظ و عبارات متفاوت به مردم است. دقّت و تأمّلى که در آیات قرآن نهفته شده و تنها با عبرت گرفتن از آ نها آشکار م ىشود و بر دل خردمندان نقش م ىبندد. مقاله حاضر، حاصل تحقیقى است بر این واژه که علاوه بر استخراج معناى آن از کتب لغت عربى و قرآنى، حوزه معنایى آن در واژگان نظیرش و نحوه کاربرد آن در سیاق آیات مورد بررسى قرار گرفته است.
۳.
کلید واژه ها:
راز سر رازدانى رازدارى عالم غیب قرآن نهج البلاغه سنایى
« راز » و معادل آن « سرّ » از عمده مسائلى است که در ادبیات عرفانى بدان پرداخته ى است که مولوى بدون مقدمه بدان « راز » « نى » ،« مثنوى معنوى » شده است. در به صورت مجزا در هیچ کدام از مقامات هفت گانه طریقت یا « راز » مى پردازد. اگرچه کلمه هیچ کدام از حالات ده گانه ذکر نشده است، آنچه از فحواى کلام عارفان برمى آید، نماینده از شرایط مهم سیر و سلوک به حساب م ىآید. سنایى « رازدارى » و « رازدانى » آن است که اشاراتى دارد « رازدارى » و« رازدانى » ،« راز » به عنوان پیشگام و پیشواى عطار و مولانا به چگونه دریاف ت هاى شهودى « حکیم پرد هاى » که نشان م ى دهد که به قول مولانا، این خویش را در قالب شعر سامان داده و ابیات عرفانى را غنا بخشیده است.
۴.
کلید واژه ها:
قرآن عهد ألست میثاق آیات و روایات ارواح بشر
دربار هى عهدى که خدا با بندگان خود بسته نظرات مختلفى وجود دارد. روایات را تأیید کرده؛ همچنین خروج ذری هى آدم در عالم ذر « عهد ألست » ،: معصومین و گرفتن پیمان از آنان توسط خداوند بر ربوبیت و نبوت و امامت مشخص شده است؛ حتى مکان آن در روایت نیز معین شده است. با اتکا به روایات متواتر و محکم به عنوان مسلمان تابع شریعت، هیچ شکی در صحت و اصالت عهد ألست وجود ندارد؛ اما گروهى بر این عقیده اند که آیه ى ألست، جنبه ى تمثیل دارد. گروهى دیگر نیز قائل به اخذ پیمان از ارواح بشر در عالم مثال (عالم ذر) هستند. این مقاله به معناى واژگانی و اصطلاحی عهد، آیات و روایات مربوط به آن و بررسی و تحلیل دلایل هر دو گروه م ىپردازد.
۵.
کلید واژه ها:
قرآن کریم فتنه روایات تفاسیر امتحان الهى عذاب الهى
مقاله حاضر به بحث پیرامون معانى در قرآن کریم م ىپردازد. در این مقاله « فتنه » به عناوین فرعى همچون « فتنه » ، با توجه به آیات قرآن « فتنه » پس از تعریف لغوى کلمه آزمایش و امتحان الهى، عذاب الهى، شرک به خدا، جنون و دیوانگى، آزار و اذیت مؤمنان، ضعف و ظلم پذیرى (مسلط شدن ظالم بر مؤمن) ، فساد بزرگ، گمراهى، فریب دادن (فریفتن)، معذرت خواستن و عذرخواهى، تقسیم شده است. آنگاه در هر عنوان آیات مربوط به آن با توجه به تفاسیر و تا حدودى با استفاده از روایات، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. مهم ترین وسیله آزمایش و فتنه براى انسان، اموال و اولاد وى است؛ چرا که دلبستگى انسان به این دو بیش از هر چیز دیگر است.
۶.
کلید واژه ها:
فلسفه شهر اسلامى شهر مسلمان نشین برنامه ریزى شهرى
امروزه در جهان اسلام، اهالى شهرها بیشتر مسلمان هستند. اختلاف طبقاتى شدید، آسیب هاى اجتماعى، آشفتگى جوامع و نظایر آن ها نیز حاکى از این موضوع است. این موضوع به خاطر عدم بکارگیرى مبانى ناب اسلامى و همچنین احاطه فرهنگ غرب بر زندگى مسلمانان است. دین اسلام داراى اصولى است که مبناى هر حرکتى در جهان که م ىتوانند به « نبوت، امامت، عدل، توحید و معاد » اسلام است. این اصول عبارتند از منظور دستیابى به چهارچوبى مطمئن بکار گرفته شوند؛ در حالى که در شهرهاى جهان اسلام امروزى، اصول برنامه ریزى شهرى بیشتر از فرهنگ غربى مشتق م ىشود.
۷.
کلید واژه ها:
رزق تفاوت گون هگونى عدالت حکمت مصلحت
بیگمان یکى از مهمترین نیازهاى آدمى، نیاز به رزق و روزى است؛ به همین دلیل، خداى سبحان، که به همه چیز آگاه است، روز ىرسانى را عهد هدار شده و در قرآن کریم تضمین روز ىها را وعده داده است؛ از سوى دیگر، درنگ در زندگى نزدیکان و دیگر ه منوعا نمان، این حقیقت را آشکار م، که گون هاى نابرابرى در میزان بهر همندى از روزى میان آ نها وجود دارد؛ مسأل هاى که ناشناخت هماندنِ فلسفه وجودى آن، تردیدها و شبه ههایى را در ذهن برخى ایجاد کرده و لرزش پای ههاى ایمان به عدل الهى را در این گروه سبب شده است. در این نوشتار، افزون بر بیان مفهوم رزق و ارائه تفسیر صحیح از آموزه وعده تکفّل روز ىها، فلسفه گون هگونى روز ىها و سازگارى این مقوله با عدالت الهى بررسى شده و سرانجام، حکمت عدم افاضه روزىِ مبسوط بر همگان از جانب خداوند واکاوى شده است.
۸.
کلید واژه ها:
نظام اخلاقی قرآن اناجیل اربعه فضایل و رذایل کتاب هاى آسمانى
آموزه های اخلاقی مورد نیاز برای تکامل انسان، به واسط هی حاملان وحی در اختیار انسان قرار گرفته و مهم ترین قوانین آن در کتابهای آسمانی ادیان عرضه شده است. مراجعه به کتب آسمانی و مطالعه تطبیقی تعالیم اخلاقی آن ها به منظور اثبات این مطلب، که ادیان در طول یکدیگرند و کامل ترین دین، کامل ترین تعالیم را ارائه داده است ضروری است. نظام اخلاقی دو دین اسلام و مسیحیت بر جهان بینی الهی استوار است. اشتراکات اخلاقی موجود در اناجیل اربعه و قرآن کریم نشانگر صدور آموز ههای اخلاقی آن ها از منبعی واحد است. اما تفاوت هایی در بیان فضایل و رذایل اخلاقی آموزه های اخلاقی این متون به چشم مى خورد که جامعیت قرآن کریم و برتری تعالیم آن را به اثبات می رساند.
