پژوهش های زبان شناسی

پژوهش های زبان شناسی

پژوهش های زبان شناسی سال هفتم پاییز و زمستان 1394 شماره 2 (پیاپی 13) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

استخراج خودکار معادل های واژگانی از پیکره های دو زبانه موازی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ترجمه خودکار مطابقه دو زبانه بازیافت اطلاعات استخراج معادل های واژگانی پیکره موازی انگلیسی-فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵۷ تعداد دانلود : ۸۱۸
امروزه به مدد ظهور انواع فناوری های رایانه ای، پیکره های زبانی نقش بسیار مهمی در حل انواع مختلف مسائل زبانشناختی ایفا می کنند. پیکره های دو زبانه موازی در سطح جمله و در سطح واژه می توانند برای بازیابی واحدهای تک واژه ای و یا حتی چند واژه ای براحتی مورد استفاده قرار گیرند که این امر کاربردهای مفیدی در حوزه های مختلف رایانه و زبان خواهد داشت. هدف این مقاله به کارگیری یک پیکره موازی انگلیسی– فارسی از قبل طراحی شده در جهت ساخت یک مطابقه[1] (کشف اللغات) دو زبانه کارآمد با استفاده از آماره اطلاعات متقابل است. در اینجا از آماره اطلاعات متقابل استفاده می شود تا همترازی در سطح واژه بین جملات انگلیسی و فارسی پیکره مورد نظر صورت گیرد. یک پیکره زبانی همتراز شده در سطح واژه مسلماً کاربردهای زیادی از جمله در تهیه نرم افزار حافظه ترجمه، مدیریت مجموعه اصطلاحات، بازیابی اطلاعات دوزبانه، سیستم ترجمه ماشینی مبتنی بر آمار و مانند آن دارد. با استفاده از یک الگوریتم ابتکاری آزمایشی ترتیب داده شده و مقایسه ای بین برونداد همترازسازی خودکار با جملات همتراز شده توسط مترجم انسانی صورت گرفت. نتایج این آزمایش نشان داد که برنامه مطابقه گزارش شده در این تحقیق می تواند صحتی معادل 75 درصد را به دست آورد.
۲.

بهنجارسازی فضای واکه ای زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فضای واکه ای بهنجارسازی واکه ای تکنیک بهنجار سازی واکه - درون گرا تکنیک بهنجار سازی واکه - برون گرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲۱ تعداد دانلود : ۷۱۱
ترسیم واکه ها در فضای F1*F2 نه تنها از نظر صوت شناختی تولیدی بلکه از نظر رویکردهای ادراکی نیز از اصلی ترین ابعاد در بیان کیفیت واکه ای محسوب می شوند. در ترسیم فضای واکه ای مشکل اصلی ای که اکثر محققان با آن روبرو هستند این است که ارزش های سازه های اندازه گیری شده برای یک واکه یکسان تولید شده توسط افراد مختلف، متفاوت است. جهت حذف تنوعات سازه ای ناشی از منابع ایجاد تغییر در سازه ها همچون تفاوت های فیزیولوژیکی میان گویندگان، موضوع بهنجار سازی واکه ای مطرح می شود. انتخاب میان تکنیک های بهنجار سازی اگرچه بسته به طبیعت و هدف بررسی می تواند متفاوت باشد ولی همان طور که همگی زبان شناسان بر آن توافق دارند فرایند بهنجار سازی و عملکرد آن یک امر وابسته به زبان است و یک فرایند بهنجار سازی نمی تواند موثرترین فرایند در همه ی زبان ها محسوب شود. از این رو در این بررسی جهت بهنجار کردن داده های زبان فارسی به ارزیابی شیوه های مختلف بهنجار سازی در زبان فارسی بر اساس دو معیار الف) تکنیک محاسبه میزان همپوشانی و ب) تکنیک تحلیل تشخیصی پرداخته می شود. شاخصه الف با هدف شناسایی مقیاسی که نسبت به سایرین بهتر بتواند اثر شخص را حذف کند اعمال می شود و معیار ب در جهت حفظ اطلاعات واجی و به منظور ارزیابی قدرت تفکیکی یک تکنیک در جهت جداسازی بسامد های سازه ای بهنجار سازی شده به گروه های متمایز آوایی تعریف می شود. این تحقیق تکنیک نری را به عنوان مطلوب ترین شیوه بهنجارسازی جهت حذف و یا کمینه کردن تاثیرات فیزیولوژیکی با حفظ تمایزات واجی در زبان فارسی معرفی می کند. همچنین فضای واکه ای زنان چه در حالت تکیه دار و چه بی تکیه بزرگتر از مردان نمایش داده شده است.
۳.

جنسیت و ارزیابی در جلسات دفاع از پایان نامه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنسیت هویت ارزیابی جلسات دفاع جامعه کنشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۹ تعداد دانلود : ۵۸۳
یکی از مسائل مطرح در مکالمه کاوی، ارزیابی است. معمولاً خوانندگان یا شنوندگان، از این ارزیابی ها آگاهی چندانی ندارند چون که این روند به صورت مبهمی درون متن ها شکل می گیرد. در این مقاله ارزیابی در مکالمات دانشگاهی جلسات دفاع از پایان نامه دانشجویان با تمرکز بر جنسیت آن ها مورد بررسی قرار می گیرد. جهت انجام این تحقیق 9 جلسه دفاع مردان و 9 جلسه دفاع زنان از پایان نامه کارشناسی ارشد رشته های علوم انسانی و اجتماعی با انگاره ارزیابی مارتین و وایت (2005) مورد واکاوی قرار گرفته است. تحلیل های کیفی و کمی بیانگر این است که جنسیت به تنهایی نقشی در ارزیابی گفتمان دانشگاهی نداشته بلکه مجموعه ای از عوامل مانند بافت و جامعه کنشی و هویت و وجهه بر نوع ارزیابی ها نقش دارد.
۴.

آموزش دستور زبان فارسی به خارجیان در چارچوب رابطه بین کارکردهای زبانی و صورت های دستوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دستور آموزشی کارکرد زبانی صورت های دستوری سطح بندی آموزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲۴ تعداد دانلود : ۱۳۸۸
دستور حوزه ای از زبان است که به دلیل طبیعت خاص و پیچیده آن همواره مورد نقد و بررسی بوده است. تحقیق حاضر در صدد پاسخ گویی به مسئله ماهیت دستور آموزشی و میزان انعکاس آن در برخی از منابع آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان است. برای این منظور ابتدا در چارچوب سطح بندی اروپایی، بعضی از منابع انگلیسی را از حیث رابطه مفاهیم، کارکردها و صورت های دستوری متناسب با آنها در هر سطح تحلیل نمودیم و سپس میزان آموزش این عناصر مهم را در منابع آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان ارزیابی کردیم. نتایج پژوهش، حاکی از آن است که قواعد دستور آموزشی انعکاس ضعیفی در منابع آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان دارد. دیگر آنکه، چینش محتوای دستوری در این کتاب ها صورتی چرخه ای ندارد و شاید یکی از دلایل مهم آن عدم وجود معیار مشخص و مشترک در تدوین و سطح بندی کتاب های زبان فارسی به غیرفارسی زبانان است.
۵.

بررسی حرف تعریف در گویش اردکان فارس در چارچوب نحو کمینه گرا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گروه اضافه گروه تعریف حرف تعریف معرفه حرف تعریف نکره نحو کمینه گرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۱ تعداد دانلود : ۶۱۰
مقاله حاضر به بررسی حرف تعریف و ساختار توزیعی آن در گویش اردکان فارس در چارچوب برنامه کمینه گرا می پردازد. بررسی داده های زبانی گویش اردکان فارس نشان می دهد که در ساختار گروه تعریف این گویش دو حرف تعریف معرفه حضور دارد که یکی از آن ها تنها به صفت متصل می شود. هدف از انجام این پژوهش، تعیین جایگاه تولید مناسب برای حروف تعریف معرفه و نکره و تبیین چگونگی هم آیی آن ها با دیگر عناصر گروه تعریف نظیر اسم، صفت، تکواژ جمع، اسم ملکی و صفت اشاره و رسیدن به ترتیب خطی مورد نظر در این گویش می باشد. در این پژوهش، از گروه اضافه (EZ P) که دارای خاصیت تکرارپذیری می باشد برای اضافه کردن بعضی از عناصر به یکدیگر در ساختار گروه تعریف استفاده می شود. با وجود این که نشانه اضافه در گویش اردکانی در بیشتر موارد فاقد نمود آوایی آشکار می باشد، گروه اضافه در ساختار گروه تعریف این گویش تولید می شود و نشانه اضافه در هسته آن قرار می گیرد.
۶.

مشکلات انطباق دسته های هم معنای فارس نت با دسته های هم معنای وردنت پرینستون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: شبکه واژگانی وردنت پرینستون فارس نت انطباق اولیه انطباق ثانویه زبانشناسی رایانشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶۱ تعداد دانلود : ۷۳۲
در این پژوهش به بررسی مشکلات موجود در انتخاب معادل برای دسته های هم معنای (دسمعناهای) فارس نت پرداخته شد. اهمیت این پژوهش به این لحاظ است که نتایج آن می تواند در طرحهای آینده مربوط به تکمیل فارس نت و ساخت شبکه های واژگانی دیگر یا تخصصی مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به وجود سه دسته از مشکلات جهت انطباق وردنتها بر همدیگر شامل الف. مشکلات ناشی از سختی در تمایز معنایی در وردنت مبدأ ب. مشکلات ناشی از اصول حاکم بر وردنت مبدأ و منابع زبان مقصد و ج. مشکلات ناشی از تفاوتهای ذاتی بین زبان مبدأ و مقصد، به تحلیل موارد یافت شده در فارس نت پرداخته شده است. این پژوهش سعی بر پاسخ به سوالات زیر داشته است: مشکلات موجود بر سر راه انطباق دسمعناهای فارس نت با وردنت چه می باشد؟ چه مشکلاتی بسامد بیشتری دارند؟ آیا تفاوتی بین مشکلات موجود در انطباق فارس نت با وردنت و انطباق در سایر وردنتهای موجود وجود دارد؟ حجم نمونه مورد بررسی که به شکل تصادفی انتخاب شده اند 1552 دسته می باشد که شامل دسمعناهایی است که اولین عضو آن ها با حروف >ع، غ، ف و ق< شروع شده اند. مشکلات یافته شده به هشت دسته تقسیم گردیدند و بسامد و درصد هر مشکل ارائه گردید و برای حل برخی از این مشکلات راههایی پیشنهاد شد. این راه حلها می تواند در فرایند تکمیل فارس نت و یا پیش از ساخت شبکه های واژگانی دیگر یا شبکه های واژگانی تخصصی مد نظر قرار گیرد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۲