۱.
کلید واژه ها:
انتقال دانش جنگ های صلیبی ابن هیثم تهاجم مغول رنگین کمان نظریه اعداد
کمال الدین فارسی ‘ ریاضی دان و فیزیدکدان بزرگ ‘ در دوره ای می زیست که جهان اسلام از سویی د رحال رهایی از جنگ های صلیبی ‘ و از دیگر سو در آستانه مواجهه با تهاجم مغول بود . همچنین در همین دوران بود که جنوب اروپا ‘ به ویژه ایتالیا‘ به تدریج بر بازرگانی بین المللی مسلط می شد. هم زمانی نسبی این سه عامل که به تضیف فعالیتهای علمی در بعضی مناطق امپراتوری اسلامی و تجدید حیات آن در مناطق دیگر انجامید. یکی از مهمترین دوره های تاریخ علم را در سرزمین های اسلامی رقم زد. دوره ای که می توان آن ار «قرن فارسی» نامید. محیط علمی تبریز که در آن دوره از قطب های زنده علمی به شمار می رفت‘ فارسی را به نورشناسی ومطالعه کتاب المناظر این هیثم علاقمند کرد .این مطالعه که با روشی کاملا علمی صورت گرفت‘ به کشف و اصلاح مباحثی مهم از جمله رنگین کمان‘ منجر شد. این نوشتار در پی آن است که ضمن بررسی چگونگی تاثیر این عوامل بر وضعیت آثار علمی در کانون های گوناگون علمی سرزمین های اسلامی آن دوره سهم کمال الدین فارسی را در پیشبرد دوعلم فیزیک و ریاضی نشان دهد.
۲.
کلید واژه ها:
رسالهء ابن ماسویه رساله ایارجات روش رازی در ارتقاء علوم مجلس مناظرهء پزشکی
در این مقاله پیشگفتار رساله اى دربارهء داروهاى مرکب (ایارجات) مطرح شده است. این پیشگفتار در واقع گزارشى ازمجلس یا گردهمایى علمى پزشکان هم عصر محمد بن زکریاى رازى است که با حضور او و غالبآ شاهزاده یا حاکم، به منظور تبادل نظر دربارهء مسائل پزشکى (بیمارى ها و درمان آن ها) برپا مى شده است.
۳.
کلید واژه ها:
ارسطو فارابی ابن سینا ابن خلدون کیمیا فلز پست
فارابى در مقاله اى که دربارهء صنعت کیمیا نوشته است، تلاش مى کند علت آمیخته شدن این صنعت را با رموز و اسرار شرح دهد و سپس با توسل به گفته هاى منطقى ارسطو عملى شدن کیمیا، یعنى تبدیل فلزى پست به فلز والایى همچون طلا را ثابت نماید; البته برهان وى صرفآ فلسفى است و پشتوانه تجربى ندارد. در مقالهء حاضر متن عربى رسالهء فارابى و نیز ترجمهء فارسى آن تقدیم خوانندگان مى شود.
۴.
کلید واژه ها:
معرفت شناسی کیهان شناسی کیمیا آخر ا لزمان امام شناسی
کیمیا براى جابر معرفت کلى است بنابراین، هدف اصلى کیمیا از نظر وى یافتن راهى براى شناخت عالم و مهم ترین جنبهء این هدف جستجوى حکمت واقعى است. هدف این نوشتار بررسى اجمالى تفکر جابر در زمینهء کیمیا با نگرشى هرمنوتیک است.
۵.
کلید واژه ها:
طلسم تصحیح انتقادی ابن ربن طبری
در کتاب فردوس الحکمه از طلسمى براى تسهیل وضع حمل و سرعت بخشیدن به زایمان زنان دیرزا یا سخت زا سخن گفته مى شود که چون صورت چاپ شده آن مغلوط است، ضمن معرفى این کتاب ارجمند و مؤلف و اشاره اى به ارزش تاریخى آن، صورت صحیح آن طلسم در این مقاله ارائه مى گردد و از اهمیت استفاده از طلسمات و تعاویذ و اوراد در معالجهء بیماران و آرامش بخشیدن به دردمندان و گرفتاران، به عنوان مرحله اى أز تحؤل علم بشر، به اختصار بحث مى شود.
۶.
کلید واژه ها:
افلاطون خورشید خواجه نصیر الدین طوسی ار اردا و یراز بامداد بامستون بهشت و دوزخ چینوت پل درخشان دنباله دارها راه روشن شرق سرخپوستان کالاپالو و آراپاهو سیاره دهم سیلک کاشان شهر سوخته صبح کاذب
در روزگار ما نور منطقه البروجی شاید از جمله پیداترین پدیده های نجومی آسمان شب نباشد. اما این مقاله نشان می دهد که د رجهان باستان چنین نبوده است. یافته اصلی مقاله آن است که پدیداری شماری از دنباله داران درخشان در آسمان ‘مستقیما بر ضعف و شدت درخشش نور منطقه البروجی اثر می گذارد و در این راه به بررسی یک بازه تاریخی 500 ساله می پردازد .افزون بر این به بررسی نقش نور منطقه البروجی در شکل گیری باورهای روحانی آدمی درباره جهان پس از مرگ پرداخته می شود. ونشان داده می شود که بخش بزرگی از این باورها با رصد پدیده های نجومی پیوند نزدیک دارد. در بخش یکم مقاله تاریخچه رصد های نور منطقه البروجی در ایران و پهنه اوراسیا ‘ پیش از ظهور اسلام بررسی شده ‘ و بخش دوم به کوشش های اختر شناسان ایرانی برای شناخت ماهیت نور منطقه البروجی از دید ریاضی اختصاص یافته است . رساله خواجه نصیرالدین طوسی درباره صحیح کاذب و معراجنامه کرتیر نیز برای نخستین بار معرفی و به چاپ رسیده اند.
