از دیرباز خلیج فارس برسر راههای تجاری دریائی و خشکی قرارگرفته و همین مسئله موجب شده تا فرهنگ اقوام و طوایف گوناگون دراین منطقه درهم آمیخته شود و فرهنگی ویژه را که عمدتا آمیخته از فرهنگ ایرانی و عرب و هندی است ، پدید آورد.
کتاب سفینه سلیمانی تنها منبع شناخته شده فارسی در خصوص روابط ایران و سیام است که برطبق نوشته های آن در سده هفدهم روابط رسمی میان سیام و شاه سلیمان صفوی برقرار شد. نفوذ ایرانیان در نیمه دوم سده هفدهم بدانجا رسید که شاه نارای با کمک ایرانیان ساکن در آیوتایا به قدرت رسید.
پس از حمله برمه ایها به آیوتایا در 1767 (م) محله های ایرانی نشین شهر ویران شد و بسیاری از ایرانیها به مناطقی در اطراف بانکوک مهاجرت کرند و تنها شما و اندکی از آنها که شیعه بودند به آیوتایا بازگشتند .این ایرانیان مهاجر نیز به مرور در شهر بانکوک جای گرفتند و مساجدخاص خود را در این شهر برپاکردند.
دولت ایران در آغاز قرن نوزدهم ناخواسته پا به عرصه سیاست بین الملل نهاد و با دولتهای بزرگ اروپایی – انگلیس ، فرانسه و روسیه روابط منظم دیپلماتیک برقرار نمود و اما به علت ناآگاهی درباریان قاجار از رموز سیاست بین الملل ، نه تنها از برقراری روابط و پیمانهای اتحاد سودی عایدنشد، بلکه ایران وجه المصالحه قدرتهای اروپایی قرار گرفت.
در این نوشته سفرنامه های چهار ایرانی یعنی میرزا ابوطالب اصفهانی، میرزا ابوالحسن خان ایلچی، میرزا صالح شیرازی و رضاقلی میرزا نایب الایاله مورد بررسی قرارگرفته است.
مروری بر شش سند به زبان عربی که شیوخ منطقه به حقانیت حاکمیت ایران بر جزایر سه گانه شهادت داده اند و محمدعلی خان سدیدالسلطنه کبابی در کتاب خود آورده است.
هرچند دولتهای موقت روسیه در سیاست داخلی آن تحولاتی به وجود آوردند اما در سیاست خارجی همان سیاست تزاری را ادامه دادند. در زمان حکومت موقت روسیه به ریاست لووف و کرنسکی ، روسیه سیاست خود را نسبت به ایران تغیر نداد و حتی سپاهیان بیشتری را به خاک ایران اعزام کرد.
در دوره زمامداری دوگل روابط ایران و فرانسه به علل سیاسی، اقتصادی ، فرهنگی مسایل منطقه ای و نیز موضوعات بین الملل گسترش یافت و به سفر دوگل به ایران در سال 1963 انجامید.سیاست مستقل ملی و فرانسه و افزایش اهمیت خاورمیانه برای فرانسه از دلایل دیگر این گسترش مناسبات به شمار می رود.
در آغاز دهه 1970 با اعمال مجدد حاکمیت ایران بر جزایر ایرانی خلیج فارس که پیش از آن در اشغال دولت انگلیس بود، نظارت ایران بر تنگه راهبردی هرمز افزایش یافت از سوی دیگر روابط ایران با کشورهای عرب منطقه به جز عراق افزایش یافت. در این دوره ایران خواستار انعقاد نوعی پیمان دفاعی و همکاری امنیتی میان کشورهای حوزه خلیج فارس برای استقرار ثبات گردید.
بندر با سعیدو در شمال غربی جزیره قشم قراردارد که در سده نوزدهم تحت سلطه انگلیسیها درآمد.آنها که این امتیاز را( البته نه به صورت حق مالکیت) از فتحعلی شاه قاجار گرفته بودند، سپس کوشیدند آن را تحت مالکیت خود درآوردند که البته در سال 1312 ش با واکنش جدی دولت ایران رو به رو شدند و روابط این دو کشور تیره گشت اما در نهایت ایران پیروز میدان بود.
اهمیت راهبردی و اقتصادی خلیج فارس و کشف منابع فراوان نفت و گاز در آن سبب شد که در اواخر نیمه نخست سده بیستم میلادی، دولتهای بزرگ تحولات پیچیده ای را در منطقه و به ویژه جهان عرب شکل دهند که نگرانیهایی را برای حکومت ایران ایجاد کرد. انقلاب عراق، مبارزه اتحادیه عرب با ایران و حسن ناسیونالیستهای جهان عرب بر این اختلافها افزود.
متن کتاب برگرفته شده از گفتگوهای احمد احراز با احمد میرفندرسکی است که با اشاره به بعضی مطالب آموزنده و گوشه هائی از سیاست خارجی و دیپلماسی ایران در دوره پهلوی را به نقد می کشد. احمد میرفندرسکی واپسین رئیس دیپلماسی ایران در دوران شاه، بیشتر به روابط خارجی ایران با شوروی پرداخته است.
