درخت حوزه‌های تخصصی

در جامعه امروز ایران، تحولاتی چون افزایش سطح سواد و اشتغال زنان، و گسترش فضاهای سایبرنتیکی و اطلاعاتی، زنان را در گذار از وضعیت سنتی و مکانیکی گذشته به دوران مدرن و اندام وار نوین با دوگانه گی و ابهام روبه رو ساخته است. از سویی، ساختار سنتی جامعه، زنان را به ایفای نقش های تنها سنتی وا می دارد، و از دیگر سو، زنان در بسترهای نوین پدید آمده، شخصیتی متمایز فردیت یافته می یابند که می توانند بی وابسته گی منفعلانه به دیگران عمل کنند. از آن جا که در جامعه ما، خانواده هنوز حیاتی ترین نهاد اجتماعی شمرده می شود و وضعیت بی هنجار کنونی تهدیدی جدی برای کیان آن است، در این نوشتار تلاش شده است تا با بررسی انتقادی تعریف های گوناگون صاحب نظران از خود مختاری و آوردن تعریفی ویژه از خود مختاری زنان (در برابر خودرایی، خودمداری، و از این دست)، پاسخی مناسب برای عبور جامعه از شرایط ایجاد شده یافته شود. در راستای چنین هدفی، ره یافت های گوناگون نظری به کار آمد تا عوامل تاثیر گذار بر افزایش و کاهش خود مختاری زنان مشخص شود. سپس، متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش، با بهره گیری از روش پیمایش و به کارگیری پرسش نامه سنجیده شد. نتایج تحلیل رگرسیون به روش گام به گام (stepwise) نشان داد که از میان همه عوامل بررسی شده، به ترتیب پنج متغیر خود پنداره، خلوت شخصی، شبکه روابط اجتماعی - فرهنگی، سرمایه اقتصادی (درآمد)، و منزلت شغلی شوهر، 61.4 درصد از تغییرهای متغیر وابسته را تبیین می کند. هم چنین، آزمون مدل تحلیلی پژوهش به روش تحلیل مسیر نشان داد که متغیرهای میانی تاثیری مستقیم بر خود مختاری دارد، و متغیرهای ساختاری به صورت غیر مستقیم و با اثر گذاری بر این متغیرهای میانی بر خود مختاری زن تاثیر می گذارد.

«عشق»، جاذبه‌ای غیرمرئی و پدیده‌ای رازآلود است که مهم‌ترین نقش را در تحرک، قوام و دوام عالم ایفا می‌نماید. اهمیت و نقش تعیین کننده‌ی عشق در هستی، حکمای الهی را بر آن داشته است تا با ژرف‌نگری در مقوله‌ی عشق و تفکیک اقسام و تعیین مراتب آن و ... ، بحثی اساسی را به این مهم اختصاص دهند. نوشتار حاضر به منظور تبیین اجمالی مقوله‌ی عشق، پس از ورود به مباحث معناشناختی عشق، ذکر اقسام و مراتب آن، به مباحثی از قبیل رابطه‌ی عشق مجازی با عشق حقیقی، اختیار و تکلیف در محدوده‌ی عشق مجازی، تکلیف عاشق در فراق و وصال، علت و علاج عاشق و ... می‌پردازد و سرانجام با رویکردی اجمالی به بحث «عشق و ازدواج»، نقش عشق را به عنوان «زمینه» و نیز «پیامد» ازدواج بیان می‌دارد و به مهم‌ترین تدابیر شریعت در جهت تحکیم عشق پس از ازدواج اشاره می‌نماید.

نابرابری جنسیتی یکی از مهم ترین مسائل و مشکلات موجود در جامعه است که می تواند نظم اجتماعی، توسعه، و حتا ثبات سیاسی جامعه را تهدید کند. نابرابری جنسیتی، خود تحت تاثیر عواملی چون شهرنشینی و صنعتی شدن در زنان احساس نابرابری پدید می آورد. در این پژوهش تلاش می شود که پی آمدهای احساس نابرابری جنسیتی، و به ویژه رابطه ی میان احساس نابرابری و انگیزه ی تحرک اجتماعی (به عنوان یکی از پی آمدهای احساس نابرابری) در میان دختران دانش جو بررسی گردد. در این باره نظریه های گوناگونی بررسی شده است که نظریه های برابری (بی بهره گی نسبی، مبادله)، نظریه های لایه بندی (پارسونز، دی ویس، و مور)، و نظریه های نابرابری جنسیتی و لایه بندی (بلوم برگ و چافتز) از آن جمله است. سرانجام، نظریه ی چافتز به عنوان نظریه ی اصلی پژوهش برای یافتن رابطه ی احساس نابرابری جنسیتی با انگیزه ی تحرک اجتماعی استفاده شد. در این بررسی، روش پژوهش پیمایش است و داده ها با پرسش نامه گردآوری شد. جامعه ی آماری این پژوهش همه ی دانش جویان دختر دانشگاه تهران است که 373 نفر از آنان به عنوان نمونه گزیده شدند. در تجزیه و تحلیل داده ها، رگرسیون ساده و چند متغیره به کار رفت تا تاثیر مجموعه ی متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته بررسی شود. بنا بر یافته های تحقیق، 94.9 درصد از دانش جویان در جمعیت نمونه، احساس نابرابری بالا و خیلی بالا، و 98.9 درصد انگیزه ی تحرک بالا و خیلی بالا داشتند. بر روی هم، 52 درصد از تغییرات انگیزه ی تحرک اجتماعی با احساس نابرابری تبیین می شود که خود دارای 5 بعد است که به ترتیب تاثیر چنین است: احساس نابرابری سیاسی، احساس نابرابری حقوقی، احساس نابرابری اجتماعی، احساس نابرابری فرهنگی، و احساس نابرابری اقتصادی.

موضوع «جنس» و «جنسیت» به عنوان واقعیتی انکارناپذیر، در جوامع انسانی مد نظر بوده و جامعه‏ها را در تقسیم بندی اولیه به دو گروه متمایز «زن» و «مرد» هدایت کرده است. امروزه بسیاری از نظریه پردازان مسائل زنان اعتقاد دارند میان «جنس» و «جنسیت»، تمایز آشکار وجود دارد و نمی‏توان عوارض و تبعات جنسیت را صرفاً به جنس نسبت داد؛ هرچند شرایط و ویژگی‏های فیزیولوژیکی و زیستی ویژه‏ای در مورد یک جنس خاص موجب شده است که ضوابط و معیارهای اجتماعی و عرفی جنسیتی ویژه‏ای برای او در نظر گرفته شود. در این مجال بیشتر به بررسی ضوابط و معیارهای اجتماعی می پردازیم.

مقدمه از قدیم گفته‌اند که عشق انسان را کر و کور می‌کند و جز خوبی یار نمی‌بیند (حب الشیی یعمی و یصم) در جوامع شرقی از جمله ایران بسیاری به عشق مدرنیته مبتلا گشته‌اند و برای آن‌ها مدرنیته واژه شیرینی است که در آرزوی وصال آن روز شماری می‌کنند. اینان رشد و سعادت بشریت و خود را در سایه آن می‌جویند. اما غافل از آن که مدرنیسم پیامدهای منفی هم دارد که معمولا دور از نظر نگه داشته می شود. که در این مقاله به برخی پیامدهای مخرب آن اشاره می کنیم.

گزارشی از دومین کنگره سراسری خانواده و مشکلات جنسی (دوم و سوم آذر 84) وجود مشکلات جنسی در کانون خانواده، بنیاد آن را سست خواهد کرد. نادیده گرفتن این مشکلات و مطرح نکردن آنها، تداوم خانواده را به خطر می اندازد. امروزه جای تردیدی نیست که مدرنیسم با همه محاسن و نقاط قوت خود، پدیده های مهلک و زشتی را نیز برای بشر به همراه داشته و آسیب پذیری خانواده ها رو به فزونی نهاده است. در واقع بی توجهی به کیان خانواده و دور شدن از توصیه ها و راهکارهایی که عقل سلیم و مکتب انبیاء و اولیاء الهی پیش روی انسان نهاده، مخاطرات جدی را در تعالی بشر به جود آورده است. در این مجال خانواده سالم را از نظری اسلامی مورد کندو کاو قرار می دهیم.

یکی از نهادهای بنیادین حفظ و تربیت نوع انسانی خانواده می‌باشد که در آن بچه‌ها با فراگیری ارزش‌ها و هنجارها و تربیت روانی مناسب برای ایفای نقش مثبت در بزرگسالی آماده می‌شوند. نهاد خانواده را از ابتدای خلقت انسان می‌توان جستجو کرد. مهمترین عامل فروپاشی این نهاد ارزشمند، متارکه یا طلاق می‌باشد. هرچند طلاق از ابتدای زندگی اجتماعی بشر وجود داشته و حتی طبق قدیمی‌ترین اسناد حقوقی، از ابتدا صورت قانونی نیز داشته است؛ ولی در هر عصری درصد نسبی طلاق در حد معقولی بود و جود آن ضرری جبران ناپذیری به بنیاد اجتماع وارد نمی‌ساخته است اما امروزه جامعه انسانی شاهد افزایش روز افزون نرخ طلاق در جامعه می‌باشد؛ به طوری که بیم نابودی بنیاد خانواده می‌رود و بدنبال آن جامعه شاهد روز افزون انحرافات اجتماعی ناهنجاری‌های روانی، انواع بیماری‌های روان پریشی در افراد مطلقه و فرزندان طلاق می‌باشد. این مقاله درصدد آن است تا با نگاهی اجمالی به تغییرات فرهنگی موجود در جوامع به اصطلاح پیشرفته اروپایی و نگرش آن‌ها به مسئله ازدواج، خانواده و طلاق، دورنمای کشورهای در حال توسعه از جمله ایران که شتابان بدان سو می‌روند را ترسیم کرده باشد.

چند همسری به معنای اختیار کردن بیش از یک زن در نزد شارع، مقدس منوط به شرایط خاص و رعایت عدالت می‌باشد. این نوشتار ضمن تعریف چند زنی، وجود این پدیده در بین اقوام و ادیان و نظریات و علل آن را بررسی کرده است. به اعتقاد نگارنده تجدید فراش مرد موجب می‌شود که زن به آسیب‌هایی نظیر احساس شکست در زندگی، احساس تنهایی، بی‌اعتمادی و مشکلات اقتصادی و خانوادگی گرفتار شود، البته آمارها نشان می‌دهد که گرایش به چند همسری در حال کاهش است و مطابق نظر سنجی‌ها مخالفت با چند همسری بیش از موافقت با آن می‌باشد. در پایان نیز پیشنهاداتی جهت کاهش این پدیده و اثرات آن ارائه گردیده است.

همیشه این سوال در جامعه مطرح است که چرا زنان، بیشتر از مردان جذب تشکل‌هایی داوطلبانه می‌شوند؟ پاسخ این است: از یک سو به دلیل محدودیت‌ عرصه مشارکت و از سوی دیگر به دلیل عدم حساسیت هنجاری‌های فرهنگی و اخلاقی به فعالیت‌ در تشکل‌های داوطلبانه، بویژه آنکه به طور سنتی، تشکل‌های داوطلبانه در ایران معادل موسسه‌های عام‌المنفعه زنان، نوعی فعالیت تشریفاتی، مردم دوستانه و گاه عوام فریبانه و در نهایت نوعی سرگرمی اجتماعی بر این گذران اوقات زنان به حساب می‌آمده است.در این مقاله مسائلی پیرامون اشتغال زنان می پردازیم.