سخن سردبیر: اصل مسئولیت و پاسخگویی
حوزه های تخصصی:
کارگزار حکومت در اسلام علاوه بر اینکه در برابر مردم، مسئول و پاسخگوست در برابر خداوند نیز مسئول و پاسخگو است. اگر در مکتب اسلام، کارگزار حکومت از حدود وظایف خویش تجاوز، و از موقعیت و جایگاه خویش سوء استفاده کند، مورد لعن خداوند قرار خواهد گرفت. هم چنین پیامبر اکرم(ص) در روایتی فرمود: «کسی که خود را بر گروهی از مردم مقدم بدارد در حالی که می داند بین آنان کسی هست که از او برتر است ب ه تحقیق به خداوند، پیامبر و مسلمانان، خیانت ورزیده است» (الباقلانی، 1414ق: 474 به نقل از کدخدایی و فلاح) . این حدیث شریف، قبول مسئولیت از سوی کسی را که می داند بین مسلمانان، بهتر از او برای تصدی کار مسلمین وجود دارد، خیانت می داند. در حدیث دیگری از پیامبر(ص) وارد شده است: «کسی که یکی از مسلمانان را به عنوان کارگزار برگزیند در حالی که می داند بین مسلمانان، شخصی از او بهت ر هست که به کتاب خدا و سنت پیامبر، عالمتر است به تحقیق به خدا و پیامبرش و تمام مسلمانان خیانت کرده است» (امینی، 1397 ق، ج 8: 291 به نقل از کدخدایی و فلاح). در حدیث دیگری از امیرالمؤمنین(ع) ذکر شده است: «کسی که شخص خائنی را به کار بگمارد، همانا محمد(ص) در دنیا و آخرت از او بیزار خواهد بود» (المغربی، بی تا، ج 2: 531 به نقل از کدخدایی و فلاح). همان گونه که ملاحظه می شود، هم مدیر خائن، مورد لعن خداوند است و هم مسئول مافوق وی که او را به مدیریت و امارت رسانده و یا در ادامة کار که خیانت او آشکار شده است، باز هم با وی مماشات می کند و برای عزل او اقدامی نمی کند. در اسلام، امارت و حکومت بر مسلمانان، امانت است؛ لذا شخص حاکم و کارگزار در قیامت، مورد سؤال قرار می گیرد. پیامبر اکرم(ص) در این باره می فرماید: «هیچ امیر و حاکمی نیست که بر ده نفر حکومت کند مگر اینکه در قیامت مورد سؤال واقع خواهد شد»