درخت حوزه‌های تخصصی

توسعه فرایندی است که به صورت خود به خودی صورت نمیگیرد بلکه در طی زمان و با برنامه ریزی های سنجیده و دقیق, و نه الزاماً سفت و سخت, به دست می آید. عوامل مؤثر در توسعه عبارتند از: دسترسی به اطلاعات علمی, آموزش و پرورش, سواد و فن آوری. کشورهای در حال توسعه می توانند در برنامه ریزی های توسعه, متناسب با خصوصیات و اهداف خود از تجارب مفید کشورهای پیشرفته استفاده کنند. در این بین کتابداری می تواند در توسعه فرهنگ, آموزش و پرورش, سواد و فن آوری نقش مؤثر داشته باشد.

هدف این پژوهش بررسی نقش متغیرهایی مانند رشته و مقطع تحصیلی و تجربه در نتایج کاوش استفاده کنندگان نهایی از پایگاه اطلاعاتی مدلاین است. روش پژوهش نیمه تجربی است و جامعه پژوهش، دانشجویان رشته های علوم پزشکی هستند که به عنوان استفاده کنندگان نهایی از پایگاه اطلاعاتی مدلاین، موجود در کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی ایران کاوش می کنند. نتایج پژوهش نشان می دهد که میانگین ضریب دقت و بازیافت استفاده کنندگان نهایی برحسب رشته تحصیلی تفاوت معنی داری ندارد؛ در حالی که از نظر مقطع تحصیلی، دانشجویان کارشناسی ارشد ضریب دقت پایین تری نسبت به دانشجویان دکترای حرفه ای و phD دارند. مقایسه میانگین ضریب دقت و بازیافت برحسب تجربه کاوش نیز نشاندهنده تفاوت معنی داری نیست.

اصطلاح شناسی حوزة علمی نوینی است که به مطالعة علمی اصطلاحات و مفاهیم می پردازد. عده ای معتقدند که اصطلاح شناسی شاخة فرعی زبان شناسی است و عده ای دیگر برآنند که اصطلاح شناسی یک علم چند رشته ای است و علوم سازنده آن عبارتند از: کامپیوتر، اطلاع رسانی، فلسفة علم، زبان شناسی و... بودین در این مقاله بر ماهیت میان رشته ای اصطلاح شناسی تاکید می کند و در عین حال، از برنامه ریزی زبان به عنوان حوزه ای که می تواند در خدمت اصطلاح شناسی قرار گیرد، سخن می گوید. توجه خوانندگان گرامی را به این نکته جلب می کنم که برنامه ریزی زبان اگر چه از مباحث جامعه شناسی زبان است، اما به نظر می رسد شماری از فعالیتهای کتابداری و اطلاع رسانی، همچون تهیة سرعنوان های موضوعی، تدوین اصطلاحنامه، و نمایه سازی – که به نحوی با زبان سر و کار دارد و برحسب نیاز، سازماندهی جدیدی به واحدهای زبانی می دهد – می تواند نوعی برنامه ریزی زبان تلقی شود. (مترجم)

امروزه هیچکس خدماتی که شبکه ها در اشتراک منابع سخت افزاری و نرم افزاری انجام می دهند، نفی نمی کند. برای مراکزی که به نحوی بخواهند در جهت کاهش هزینه، وقت و انرژی گامهای اساسی بردارند، آشنائی با شبکه، کاربرد، ریخت‌شناسی های مختلف آن، مزایا، مشکلات اجرائی و پیاده سازی آنها، لازم است. برای مراکز اطلاع رسانی ای که وظیفه اصلی شان پشتیبانی علمی از محققان و پژوهشگران و استفاده کنندگان از اطلاعات است؛ و ضرورتاً از ابزارهای ذخیره و بازیابی اطلاعات به شیوه‌های نوین (سخت‌افزاری- نرم‌افزاری) بهره می برند، لازم و ضروری است که از ساختارهای شبکه‌ای دیسک‌های فشرده نوری و نحوه اشتراک منابع اطلاعاتی در این محیط، آگاهی داشته باشند. این متن، سعی دارد علاوه بر ارائه آگاهی‌های بسیار کلی و عمومی در خصوص شبکه‌ها و کاربرد آنها ـ که بویژه می تواند مورد استفاده متخصصان حوزه علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی قرار گیرد ـ در خصوص شبکه‌های اطلاعاتی دیسکهای فشرده نوری و شیوه‌های مختلف ارائه خدمات اطلاعاتی از این طریق، مطالبی را عنوان نماید. در همین راستا، تجربه مرکز اطلاع‌رسانی و خدمات علمی جهاد سازندگی (JSIS) در زمینه شبکه اطلاع‌رسانی با عنوان (JSISNET) نیز با تاکید بر شبکه دیسک‌های فشرده نوری مطرح می گردد.

دیسک نوری* به عنوان یکی از کارآمدترین فرآورده‌های تکنولوژی جدید در زمینه ذخیره و بازیابی اطلاعات, در سالهای نخست دهه هشتاد پا به عرصه نهاد. ویژگیهای انحصاری این رسانه, در زمنیه ذخیره اطلاعات، تحولی چشمگیر پدیدآورد و اقبال روزافزون از دیسکهای نوری، حاکی از گشوده شدن دریچه‌ای جدید در دنیای اطلاعات بود. به طوری که هم‌اکنون تکنولوژی دیسکهای نوری مرزهای اولیه را _ که شامل ذخیره متون بود _ در نور دیده و عرصه صدا و تصویر را نیز به تسخیز خویش درآورده‌اند. حجم اطلاعاتی که با پرتو کنترل شده لیزری می‌تواند بر روی یک دیسک فشرده ذخیره گردد، 680 مگابایت (تقریباً 700 میلیون کاراکتر) است. برخی از ویژگیهای کلی و عام دیسکهای نوری بدین شرح است: _ ذخیره اطلاعات انبوه (متن، صدا، تصویر) در حجم بسیار اندک. _ اطلاعات ضبط شده بر روی دیسکهای نوری، توسط کلیه کاربران به سادگی امکان‌پذیر است. _ کاربر می‌تواند شیوه خروجی اطلاعات جستجو شده را به صورت چاپ یا ذخیره بر روی دیسکت انتخاب کند. _ در دیسکهای نوری سرعت بازیابی اطلاعات، بسیار بالا بوده و از نظر سهولت نیز، این سیستم فاقد پیچیدگیهای سیستم دستی است. _ در شبکه‌های کامپیوتر با کاربران متعدد (LAN) امکان بهره‌برداری از دیسک نوری وجود دارد. _ انتقال دیسکهای نوری ازنقطه‌ای به نقطه دیگر جهت بهره‌برداری هیچگونه محدودیتی ندارد. این نکته را نیز باید مورد توجه قرار داد که امکانات همه برنامه‌هایی که بر روی دیسک نوری عرضه می‌شوند، یکسان نیست، بلکه در ارزشیابی یک پایگاه اطلاعاتی بر روی دیسک نوری، عواملی نظیر منطق بازیابی، نوع اطلاعات، هویت تهیه کننده اطلاعات و ناشر، می‌تواند ملاکهای مهمی محسوب گردد. با توجه به ضرورت غیر قابل انکار استفاده از دیسکهای نوری، مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران از سال 1372 به سفارش، تهیه و بهره‌برداری از پایگاههای اطلاعاتی بر روی CD- ROM اقدام نمود. در این راستا، ملاک اولویت در سفارشات مذکور، اعتبار علمی، اشتهار تهیه کننده و ناشر، جامعیت و همچنین تعهد ناشر برعرضه اطلاعات روزآمد بوده است.

در سال 1974 میلادی زمانی که شبه قاره هند به دو کشور هند و پاکستان تقسیم شد, سهم ناچیزی از مؤسسات تحقیقاتی از جمله دانشگاهها نصیب پاکستان گردید ولی دولت وقت که دریافته بود در هرکشور نوپا ایجاد زیربنایی محکم برای بنای استوار و وسیع تحقیقات, کلیدی است که درهای بسته را به روی صنعتی شدن, تولید وتوسعه اجتماعی – اقتصادی می گشاید, نیاز شدید به تأسیس مؤسسات, سازمانها و شوراهای تحقیقاتی را از همان ابتدا احساس نمود.

نمایه سازان عصر حاضر از جمله استفاده کنندگان دستاوردهای زبانشناسی هستند. (پارامتر هسته) (head parameter)  نخستین بار توسط نوام چامسکی معرفی شد و هم اکنون مورد قبول اکثر زبانشناسان است. پارامتر هسته یا به عبارت دیگر, تفاوت زبانها از نظر ترتیب قرار گرفتن عناصر, مدعی است که با کمی استثناء, زبانهای دنیا, هسته آغاز و هسته پایان هستند. اگر هسته گروه قبل از وابسته های آن قرار گیرد, زبان هسته آغاز است و اگر هسته بعد از وابسته های آن واقع شود, زبان هسته پایان است. از آنجا که کلیدواژه های انتخابی نمایه ساز, گروه اسمی هستند, در این مقاله تنها مفهوم هسته گروه اسمی مورد بحث قرار میگیرد و مقایسه ای بین زبان فارسی و انگلیسی, که در مواردی با یکدیگر تفاوت دارند, انجام میشود.

در این مقاله ثابت می شود که میتوان با ترکیب مطالب تعدادی منبع ماشین خوان (machine-readable)بانک واژگان ساخت. همچنین درباره اطلاعاتی بحث می شودکه در واژه هست و در بازیابی اطلاعات (information retrieval) و دیگر حوزه های پردازش زبان نظیر رابطه های بانک اطلاعات (database interfaces) و نظامهای خود کاربرگه آرائی به کار میرود. ساختار بانک واژگان که در نظام مدیریت بانک اطلاعات رابطه ای اراکل (Oracle Relational Database) (Management System) طرح جدولهای موجود در بانک مذکور نیز توصیف خواهد شد. دستیابی به بانک علاوه بر فهرست الفبائی سنتی از راه ریشه به مشتق و برعکس و از راه روابط واژگانی ومعنائی کلمه ها نیز میسّر است به طوری که بانک هم به صورت تزار روس و هم به شکل فرهنگ لغت به کار می رود. بانک مورد نظر دارای فهرستی بی انتها (open-ended) و تعریف دار (Self-defining) است. ویژگی واژه های هر جدول در خود بانک نیز مشخص شده است. این بانک را میتوان به راحتی و بایک رابط (SQL) که افزایش واژه های جدید به جدولها را آسان میکند گسترش داد.