درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۳٬۰۶۱ تا ۱۳٬۰۸۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۳۰۶۱.

وجوه معنایی ریشه «ق و م» در قرآن و تفاسیر

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۲ 321 - 301

کلید واژه ها: تفسیر لغوی قرآن قوم وجوه و نظائر واژگان چندمعنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۲۶
برخی وازگان قرآنی با معانی متفاوتی به کار می روند که معمولا در دانش وجوه و نظائر معرفی می شوند. ریشه «ق و م» از ریشه های پرکاربرد قرآنی است که حدود ششصد و شصت مرتبه مشتقات آن به کار رفته است. تعداد وجوه معنایی مشتقات ریشه «ق و م» در قرآن توسط برخی نویسندگان وجوه و نظائر به بیست و دو وجه می رسد. سیزده وجه را حیری، دامغانی و ابن جوزی به تنهایی، و بقیه وجوه را سه نویسنده، به صورت مشترک مطرح کردند. هسته معنای اصلی ریشه «ق و م»، ایستادن است که لغت شناسان به آن اشاره کردند. بررسی تفاسیر و سیاق آیات نشان داد بسیاری از این بیست و دو وجه به هسته معنایی بازمی گردند یا با آن ارتباط معنایی دارند. در این میان برای وجوه « الإتمام، الأمن و الدفن» با معنای اصلی ریشه، ارتباطی یافت نشد. پرکاربردترین مشتق این ریشه در قرآن، واژه «قوم» است که تعداد سیصد و هشتاد و چهار مرتبه تکرار دارد و معنای «جماعت» و گروه انسانی دارد.
۱۳۰۶۲.

تفسیر آیه تطهیر در منابع روایی فریقین

نویسنده:
منبع: تفسیرپژوهی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 88 - 63

کلید واژه ها: آیه تطهیر اهل بیت (ع) شیعه اهل سنت اصحاب کساء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۳۰
یکی از مهم ترین آیات قرآن مجید آیه شریفه تطهیر می باشد .شیعه به صورت اجماع و با تکیه بر روایاتی که از طرق گوناگون وارد شده اعتقاد دارد که آیه تطهیر در باره پنج تن آل عبا (اصحاب کساء) نازل شده است؛ حتى امّ سلّمه و عایشه که خود شاهد بر نزول آیه بوده و امید داشته اند که مشمول این آیه باشند بر دلالت آن فقط بر پنج تن تصریح کرده اند، افزون بر اینها، دانشمندان بزرگ اهل تسنن نیز براساس روایات یادشده، معتقد به نزول آیه تطهیر در شأن آل کسا شده یا بدان اعتراف کرده اند. با این حال، معدودى از افراد، با نظرات شخصى خود، کوشیده اند تا این آیه را یا فقط به زنان پیامبر(ص) اختصاص دهند و یا علاوه بر پنج تن، همسران آن حضرت را نیز مشمول آن بدانند. گروهى نیز دامنه شمول آن را گسترده تر دانسته و عموم خاندان پیامبر (ص) را در زمره اهل بیت شمرده اند. بدیهى است که اجتهاد شخصى آنان در مقابل نصوص و روایات معتبر باطل و مردود است. سیاق آیه نیز حکایت از اراده تکوینى خداوند بر زدودن آلودگی ها از اهل بیت دارد .
۱۳۰۶۳.

الهیات سلبی حمیدالدین کرمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 281 - 304

کلید واژه ها: حمید الدین کرمانی شیعه اسماعیلیه الهیات سلبی ذات و صفات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۹۳
حمید الدین کرمانی(411-352ق) ملقب به حجه العراقین، یکی از پرنفوذترین و تأثیرگذارترین متفکران کیش اسماعیلی در دوره اقتدار حکومت فاطمیان است. او با بهره گیری از فلسفه نوافلاطونی و تأثیرپذیری از آموزه های اسلامی سعی می کند با تکیه بر الهیات سلبی، الگویی جدید از خداشناسی ارائه دهد. این الگو نه با خداشناسی فیلسوفانی چون فارابی و ابن سینا هماهنگ است و نه با رأی معتزله و اشاعره. او همچون استاد خود سجستانی، خدا را ماورای آن می داند که بتوان او را «موجود» یا «ناموجود»، «شیء» یا «لا شیء» خواند. از طرف دیگر نظریه تعطیل  معتزله را با تفسیر و توضیح اشتباه آنان روشن می کند. این مقاله می کوشد ابتدا زمینه شکل گیری الهیات سلبی کرمانی را نشان دهد و سپس با دسته بندی دلایل وی، تصویر روشن تری از الهیات سلبی او ارائه کند. این دلایل به دو دسته دلایل معرفت شناختی و وجود شناختی تقسیم می شوند.
۱۳۰۶۴.

بررسی تطبیقی فنای فی الله در عرفان اسلامی و مکشه در مکتب ادویته ودانته با تأکید بر آرای ابن عربی و شَنکَره(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: انوار معرفت (حکمت عرفانی) سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۷) 49-66

کلید واژه ها: فنای فی الله مکشه ادویته ودانته رهایی فلاح ابن عربی شَنکَره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۵ تعداد دانلود : ۳۰۶
در عرفان اسلامی، «فنای فی الله» مقصد نهایی است و در مکتب ادویته ودانته «مُکشه». با توجه به شباهت های میان عرفان اسلامی و مکتب مذکور، مقایسه این دو آموزه می تواند به درک عمیق تر «فنای فی الله» کمک کند. پرسش این است: چه وجوه اشتراک و تفاوتی میان مقام «فنای فی الله» در عرفان اسلامی با تأکید بر آرای ابن عربی و مقام «مُکشه» در مکتب ادویته ودانته با تأکید بر آرای شَنکَره می توان یافت؟ برای پاسخ، در مرحله جمع آوری اطلاعات، روش توصیفی، و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات، روش تحلیلی مقایسه ای به کار رفته است. بر اساس یافته های تحقیق، وحدت گرایی، معرفت محوری، و نقش ابزاری عمل، وجوه شباهت این دو آموزه است و تفاوت های آن دو عبارت است از: وجودی معرفتی بودن فنا به رغم شهودی بودن مُکشه؛ مبدأ بودن حرکت حبی برای فنا به رغم مبدأ بودن سَمساره برای مُکشه؛ نقش انسان کامل در فنا به رغم عدم توجه به انسان کامل در مُکشه؛ تأکید بر وجه خاص در آموزه فنا به رغم عدم توجه به آن در مُکشه؛ توجه به مرحله بقای بعد الفنا در آموزه فنا و عدم توجه به آن در مُکشه.
۱۳۰۶۵.

اندیشه تجلی؛ طرح نظریه معنویت زیست محیطی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: انوار معرفت (حکمت عرفانی) سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۷) 33-48

کلید واژه ها: تجلی معنویت زیست محیطی حکمت شریعت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۲۴۲
در غرب بحث درباره اخلاق زیست محیطی به عنوان یکی از سرفصل های اصلی اخلاق جهانی دچار دگردیسی هویتی شده است. دلیل این دگردیسی، عدم توفیق کانون های چهارگانه اخلاق زیست محیطی در زمینه مهار بحران های زیست محیطی است. امروزه تمرکز پژوهش های زیست محیطی اندیشمندان بزرگ غربی سمت وسویی دینی به خود گرفته است. آنچه امروزه در مراکز آکادمیک غرب تحت عنوان «معنویت زیست محیطی» شنیده می شود، کوچ کردنی آرام از اخلاق زیست محیطی مبتنی بر انسان به اخلاق مبتنی بر «معنویت» است. نگارنده با بررسی سیر دگردیسی آثار پژوهشی شکل گرفته در مغرب زمین، «اندیشه تجلی» را مهم ترین خاستگاه معنویت زیست محیطی در عالم اسلام می داند. این مقاله می کوشد در دو منبع حکمت و شریعت اسلامی شاکله اصلی این موضوع را کندوکاو نماید. روش به کار رفته در این پژوهش، اسنادی تحلیلی است؛ بدین نحو که ابتدا برخی از مهم ترین نظریات و کانون های زیست محیطی و در ادامه، اندیشه تجلی در دامان شریعت و حکمت بحث خواهد شد و به این نتیجه خواهد رسید که مجموع نصوص متقن دینی و متون حکمی عرفانی، زیست بومی فکری – فرهنگی ایجاد کرده است که این زیست بوم ظرفیت بالایی برای پذیرش اندیشه تجلی دارد. این اندیشه به شرط ایجاد سازوکارهای دقیق، قدرت خوبی در زمینه فرهنگ سازی زیست محیطی دارد.
۱۳۰۶۶.

کالبدشکافی جسد مسلمان از دیدگاه فقهای شیعه

نویسنده:
منبع: مصباح الفقاهه سال ۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ 127 - 153

کلید واژه ها: تشریح حرمت تشریح آموزش پزشکی مثله دیه هتک حرمت جوازتشریح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷ تعداد دانلود : ۱۰۸
از آنجایی که کالبدشکافی جسد مسلمان در قرن اخیر اتفاق افتاده است و امر جدیدی است، فقهای گذشته درباره حکم شرعی آن به طور خاص بحث نکرده اند. بحثی که قدما مطرح کرده اند و به این بحث مرتبط می باشد، بحث تنکیل است؛ تنکیل به معنای خوار کردن و تحقیر کردن می باشد، اگر کسی اعضاء میت را از روی بی احترامی قطع کند در اصطلاح به آن تنکیل میت می گویند؛ که در کتاب دیات این مسئله بررسی می شود و صاحب این کار را مستحق دیه می دانند. این نوشتار در صدد بیان حکم شرعی این موضوع و برخی مسائل مربوط به آن است که به بررسی ادله ی عدم جواز و جواز تشریح میت پرداخته و به این نتیجه رسیده ایم که طبق برخی از آیات و روایات متعدد و معتبر مقتضای قاعده اولیه در کالبدشکافی جسد مسلمان احترام است؛ بنابراین اصل اولیه این است که تشریح مطلقا جایز نیست خصوصا جایی که به میت بی احترامی شود اما در شرایط اضطرار این حکم می تواند به جواز کالبدشکافی به صورت موقت تغییر پیداکند.
۱۳۰۶۷.

چالش های درونی سلفیه در تنقیح مبانی کلامی و عقیدتی با محوریت پدیده تکفیر و جوانب آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال نوزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۵۸ 59 - 84

کلید واژه ها: سلفیه تکفیر ایمان کفر چالش های درونی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۶۵
تفسیر خاص از مفهوم تکفیر و توسعه مصادیق آن، از علل عمده مشی افراط گرایانه سلفیه جهادی به شمار می رود.  باید تصریح نمود مبانی جریان مذکور در حوزه تنقیح مفهوم تکفیر، تضاد هایی عمده با آراء بزرگان جریان سلفی گری داشته و به واقع سبب بروز چالشی درونی در نظام کلامی و عقیدتی مکتب سلفیه شده است.  اعتقاد به جزئیت عمل جوارحی در تحقق مفهوم ایمان از سوی تکفیری ها عاملی اساسی در تلقی کفر عملی به عنوان کفر اعتقادی منجر به تکفیر است که در نهایت به تکفیر تارک نماز و یا مانع زکات بدون قید استحلال قلبی می انجامد. این در حالی است که در نگاه ابن تیمیه و البانی به عنوان دو تن استوانه های فکری سلفیه، صرفاً جزئیت تصدیق قلبی- و نه عمل جوارحی- در تحقق اصل ایمان لحاظ می گردد.  به علاوه تکفیری ها منتسب به جریان سلفیه در تضادی آشکار با آراء برخی ائمه سلف ضمن مردود خواندن معذور بودن به جاهلان در مسائل شرک اکبر (در نگاه ایشان مباحثی چون استغاثه، توسل و. . .  مصادیق شرک اکبر هستند) مانیفست خشونت طلبانه خود را تکمیل نموده اند.  تفسیر ناصواب از مفهوم حاکمیت الهی و عدم تمایز میان تکفیر معین و مطلق در تضاد با رأی قاطبه منتسبان به جریان سلفیه قرار داشته و از عوامل مهم در بسط دامنه تکفیر به شمار می رود.
۱۳۰۶۸.

علم حضوری مؤثر در ادراک حسی و لوازم معرفت شناختی آن از دیدگاه حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینه معرفت سال نوزدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۶۰ 17 - 38

کلید واژه ها: علم حضوری ادراک حسی تأثر مادی خطای حسی واقع گرایی معرفت شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۸۰
هنگام ادراک حسی دو مرحله روی می دهد: یکی تأثیرپذیری عضو حسی و دیگری ادراکِ نفس. مرحله اول مادی و مرحله دوم مجرد است. براساس اتحاد نفس و بدن، نفس به تأثرات مادی که در اعضای حسی واقع می شود علم دارد و این علم، از سنخِ علم حضوری است. برخی از شارحان حکمت متعالیه همچون علامه طباطبائی و شهید مطهری به این دیدگاه گرایش دارند. از لوازم معرفت شناختی این نظریه، توانایی بر تبیین علتِ پیدایش برخی از خطاهای حس است همچنین این دیدگاه، بنایی معرفتی در دفاع از نظریه واقع گرایی غیرمستقیم در ارتباط با متعلق ادراک حسی است که بزرگان حکمت اسلامی بدان گرایش دارند. پذیرش حضوری بودن علم به تأثر مادیِ عضو حسی، با قول به حصولی بودن ادراک حسی قابل جمع است. ابن سینا و صدرا قائل به حصولی بودن ادراک حسی اند، در نقطه مقابل سهروردی و سبزواری قائل به حضوری بودن آنند. طبق دیدگاه اخیر، نفس خودِ خارج را می یابد، بنابراین عدمِ تطابق ادراک با خارج متصور نیست این در حالی است که هنگام مواجهه ابزار حسی با خارج، در برخی موارد صورتِ غیرمطابق با واقع بر نفس پدیدار می گردد، در نتیجه نمی توان قائل به حضوری بودن ادراک حسی شد.
۱۳۰۶۹.

مبانی نظریه پردازی قوانین اجتماعی در تفسیر قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۵ 147 - 183

کلید واژه ها: قرآن تفسیر مبانی تفسیر اجتماعی قوانین اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۷ تعداد دانلود : ۹۰۹
تفسیر اجتماعی بهره گیری از قرآن برای استخراج اصول و قواعد تفکر اجتماعی و استنباط نظام جامع اجتماعی از آن است آن گونه که این یافته ها، دیگر بخش های قرآنی در زمینه مباحث اجتماعی را تبیین کند و مفسر و تحلیل گر اجتماعی را قادر سازد؛ تا ضمن تحلیل و بررسی مسائل پیرامونی جامعه کنونی با قرآن، به اصلاح و بازسازی مبانی جامعه شناختی دست زند و در حوزه روش شناختی، وحی را منبع دیگر شناخت در تحلیل و کشف مسائل اجتماعی به حساب آورد. یافته های تحقیق حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی و جمع آوری کتابخانه ای صورت پذیرفته، حاکی از آن است که از جمله مبانی نظریه پردازی قوانین اجتماعی در تفسیر قرآن عبارت است از امکان تفسیر علمی، امکان دست یابی به قوانین جامعه شناختی تاریخی، امکان دست یابی به قوانین جامعه شناختی اجتماعی، امکان بازشناسی نظام اجتماعی مطلوب، وجود و امکان باز شناخت مفاهیم ناظر به مباحث اجتماعی در قرآن.
۱۳۰۷۰.

تحلیل مدیریتی خسران از منظر قرآن

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و علوم سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶ 62 - 93

کلید واژه ها: قرآن مدیریت خسران شبکه آیات خسران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴ تعداد دانلود : ۲۳۴
قرآن از سویی خسران، اضمحلال و فناپذیری اصل حاکم و قانون فراگیر بر همه ی پدیده ها عالم هستی از جمله انسان و سازمان که برساخته ذهن اوست می داند و از سویی دیگر، راهکارهایی را معرفی می کند که مانع گرفتار شدن انسان و سازمان در دام این اصل همگانی می گردد. در نظریه های سازمان و مدیریت به ویژه روندهای معاصر و تکامل یافته تر آن ها، به این اصل فراگیر توجه شده و مکانیسم هایی برای جلوگیری از فرسودگی و در نهایت مرگ تدریجی سازمان ها در نظر گرفته شده است. این پژوهش تلاش دارد با استفاده از روش فراترکیب و روش استنطاقی اصل «خسران» را از منظر قرآن کریم با نگاه نظام مند و شبکه ای، مورد بررسی، تجزیه و تحلیل قرار دهد و راهکارهای مقابله با آن را کشف و تبیین نماید. یافته های تحقیق نشان می دهد که قرآن کریم «خسران» را 65 مرتبه در 35 سوره به عنوان یک چالش اساسی در حیات فردی و اجتماعی بشر معرفی نموده، مصادیق خاسران (حزب شیطان، قابیل، مخالفین و منکرین پیامبران، کافران و تابعانشان، مشرکان، ظالمان، نقض تعهدات و...) را برشمرده و راهکارهایی (ایمان، عمل صالح، تواصی به حق، تواصی به صبر، اندیشه و تعقل و...) را جهت جلوگیری از خسران در اختیار انسان قرار داده، «از دست دادن اصل سرمایه نه ضرر اندک» را معنای محوری این واژه دانسته، گستره خسران فراگیر و ناظر به همه ی عرصه های زندگی معنوی (هدر دادن سرمایه های وجودی) و مادی (نقص در داشته ها و ذخایر) می داند.
۱۳۰۷۱.

الجمل المتوازیه السابکه للنص فی حکایه «عاشور الناجی»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۰ 85 - 106

کلید واژه ها: السبک النصی توازی المبانی والتعبیر نجیب محفوظ «حکایه عاشور الناجی»

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۴۹۹
تتحقق نصیه النص من خلال سبعه معاییر أولها: السبک الذی یضمن استمراریه النص وله أدوات منها: التکرار والتضام وأدوات الربط والإحاله والتوازی، والتوازی إما أن یکون فی المبنى من جهه الموسیقى والنحو معا وإما أن یکون فی التعبیر من جهه النحو فحسب، والتوازی بنوعیه قطب الرحى فی هذا البحث الذی تمت معالجته فی حکایه «عاشور الناجی» المختاره من ملحمه «الحرافیش» لنجیب محفوظ. وقد اعتمد الباحثون فی هذا البحث المنهجَ الوصفی التحلیلی ورکزوا على حکایه «عاشور الناجی»کجزء من الحرافیش، کما اعتمدوا المنهج الاجتماعی أیضاً؛ لأن المجتمع الذی یعیش فیه نجیب محفوظ قد أثّر فی اختیار أسلوبه. وتأتی أهمیه هذا البحث من أن التوازی لایزال مجهولاً أمام القارئ باعتباره مؤشراً للسبک النصی على الرغم من أنه یؤثر فی مستویات متعدده إما بخلق نغمات منظمه وإما بإنشاء نظم نحوی فی النص؛ وبذلک یساعد التوازی على بقاء أجزاء النص فی ذاکره القارئ، ویربط هذه الأجزاء کحلقات متصله بعضها مع بعض فی ذهنه یقوى تأثیر النص فی نفس المتلقی. أمّا أهم النتائج التی توصل إلیها البحث فهی أن التوازی بنوعیه المبانی والتعبیر موجود فی هذه الروایه، بید أن توازی المبانی أقل من توازی التعبیر وذلک بسبب الموسیقى التی تتبلور فیها فتؤثر فی تماسک النص. کما أنّ التعابیر النحویه المتوازیه أسهمت فی خلق أثر متسق ومنسجم فالسبک المنتج من هذا التوازی یؤدی دور مرآه لجأ إلیها محفوظ لتقدیم الخسائر الاجتماعیه النابعه عن سوء إداره الحکومه.
۱۳۰۷۲.

نقد فرمالیستی سروده «أنشوده المطر» بدرشاکر السیّاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 51 - 73

کلید واژه ها: نقد فرمالیستی انسجام متناقض نما بدر شاکر السیاب أنشوده المطر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۱ تعداد دانلود : ۷۵۲
   نقد فرمالیستی یکی از رویکردهای نقدی متن محور است که توجّه به شکل و فرمِ اثر ادبی را در دستور کار خود دارد. یک منتقد شکل گرا در پی این نیست که ادیب در آفرینش ادبی خود چه می خواهد بگوید، بلکه می کوشد تا دریابد که شاعر یا نویسنده مقصود خویش را چگونه بیان می کند و تلاش دارد از رهگذر شکلِ متن، به معنا و مفهوم پنهان آن دست یابد. با توجه به این امر که سروده «أنشوده المطرِ» "بدر شاکر سیّاب" به رغم شهرت فراوانش تاکنون از دیدگاه نقد فرمالیستی مورد بررسی قرار نگرفته است، در جستار حاضر، نگارندگان برآنند تا با شیوه تحلیلی– انتقادی این سروده را از نظرگاه مکتب فرمالیسم روسی بررسی نمایند و این فرضیه را مورد تحلیل قرار دهند که شگردهای شکلی به کار رفته در شعر از یک سو به افزایش زیبایی روساخت آن انجامیده و از سوی دیگر مشخص کننده هدف و مقصود شاعر است. نقد شکل گرایانه این سروده گویای آن است که شاعر برای القای حسّ پایداری و ظلم ستیزی، آواها، حروف، واژگان و جملات را به شیوه ای منسجم و هدفمند به کار گرفته تا مخاطب با دیدن شکل زیبای بیرونیِ متن به معنا و شکل درونی آن پی ببرد. در ضمن شاعر کوشیده با کاربرد آشنایی زدایی و استفاده از شگردهایی همچون متناقض نما، کنایه، استعاره و . . .  بر ادبیّت شعر خویش بیفزاید.
۱۳۰۷۳.

رابطه اخلاق فضیلت و ورزش و تأثیر آن بر سبک زندگی دینی

نویسنده:
منبع: مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی دوره ۳ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 67 - 88

کلید واژه ها: سبک زندگی تواضع اخلاق فضیلت ورزش دین اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۷۲
  ورزش در روحیه و خُلق انسان تأثیر مثبت و سازنده ای دارد و می تواند روح پهلوانی را در ورزشکار تزریق و آن را شکوفا کند. مهم ترین جنبه این تأثیرها، رشد شخصیت و تقویت روحیات و فضایل اخلاقی فرد در خانواده است. علاوه بر رشد شخصیت و  فضایل اخلاقی، ورزش به طور مؤثّری در تحوّل «جنبه اجتماعی شخصیت» یا «صلاحیت و شایستگی اجتماعی» فرد و خانواده اثر داشته است.   یافته ها نشان می دهد که غلبه کردن بر کشمکش ها و مشکلات در ورزش، امکان دارد احساس شخصی فرد را در مورد شایستگی و کنترل خویش قرار دهد، انگیزه درونی او را برای بروز رفتار شایسته بیشتر کند و شخصیت او را به شکلی بسیار مثبت، تحت تأثیر قرار دهد.   در این مقاله داده ها به روش کتابخانه ای گردآوری شده  سپس با روش تحلیل محتوا، رابطه فضیلت اخلاقی و ورزش و تأثیر آن بر سبک زندگی خانواده اسلامی با تأکید بر آیات و روایات مورد بررسی قرار گرفته است.   این نتیجه به دست آمد که اخلاق فضلیت علاوه بر این که باعث بوجود آمدن روحیه پهلوانی، تواضع، نظم و انضباط، علم و معرفت و کنترل خشم می شود، هم چنین شخصیت و صلاحیت اجتماعی فرد و خانواده را ارتقا می دهد.
۱۳۰۷۴.

تکدی در آموزه های عرفانی وفقه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۵ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶۰ 174 - 191

کلید واژه ها: تکدی فقه عرفان اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۶۱
تکدّی به معنی گدایی کردن، امروزه به عنوان یک منبع پردرآمد، مورد توجّه جامعه قرار گرفته است. شناخت احکام تکلیفی شرعی تکدّی در فقه اسلامی و گونه های نامشروع آن، سؤال بسیاری از کسانی است که دارای احساسات دینی هستند. شیوه های بکارگیری در متون ادبی و رفتار اجتماعی آن، قابل توجه و تأمل است. نگارنگان در نوشتار حاضر با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، برآنند که این مسأله را در فقه و شریعت با رویکرد عرفانی تحلیل و توجیه نمایند. یافته ها حاکی از این است که چنان که این موضوع با نظرگاه شریعت و عرفان بررسی شود، رویکردهای مثبت و منفی آن، بیشتر نمایان می سازد و گاه در متون عرفانی، بسیار زیبا و مثبت جلوه گر شده و گاهی نوعی آداب معمول این گروه اجتماعی قرارگرفته است. اما در باب احکام تکلیفی، گدایی شامل چهار حکم مباح، مکروه، حرام و واجب است و گونه های نامشروع آن مانند: گدایی به وسیله به کارگیری الفاظ «خداپسندانه»، قرائت قرآن به قصدگدایی، متکدّی در ایّام مقدس، در میان عبادت کنندگان، تکدّی به قصد ثروت اندوزی و متکدّیان که توانایی کار دارند، با استناد به آیات قرآن، روایات اسلامی را برّرسی نموده است.
۱۳۰۷۵.

بررسی تطبیقی نی نامه مثنوی معنوی مولانا بر اساس نظریه نظام های گفتمانی گرمس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۶ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۶۱ 149 - 169

کلید واژه ها: نشانه- معناشناسی گفتمان گرمس نی نامه مولانا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶ تعداد دانلود : ۶۳
نشانه- معناشناسی به استخراج نشانه هایی می انجامد که نمایان گر کارکردهای گفتمانی است. درک معنا از خلال روساخت و رسیدن به ژرف ساخت کلام، رابطه این نشانه ها را با کارکردهای شناختی و حسی آشکار کرده و نوع نظام گفتمانی را نمایان می سازد. از میان کتاب های ارزشمند پارسی وقتی صحبت از مثنوی می شود و مولانای بلخی کلام به قصور می رسد و تحلیل به سکوت، تأمل در این نگاره بی بدیل و راستین از بزرگ عارف ادب پارسی، دلنواز اهل ادب و دلپسند دنیای معنی است. استخراج معانی برتر این رشته مروارید دریای معنا و ترکیب آن با ادبیات روز دنیا در سیطره نظریه های نوین ادبی، می تواند هنرنمایی های مولانای بلخی را در تئوری های ارائه شده توسط دانشمندان علم واژه شناسی به رخ بکشاند، این پژوهش با پاسخ به این پرسش که؛ نظام های گفتمانی گرمسی در نی نامه کدامند، به بررسی شگردهایی می پردازد که کارکردهای گفتمانی را حاصل می کند و با رویکردی توصیفی- تحلیلی تعامل میان نشانه و معناها را در «نی نامه» بررسی کرده است و نشان می دهد که برای درک معنا باید نشانه هایی را که از کارکردهای متفاوت شناختی و حسی درک می شوند، استخراج کرد و در رابطه تعاملی میان آن ها به گفتمان های حاصل شده پی برد.
۱۳۰۷۶.

بررسی تطبیقی مادر و مادری در اندیشه های سیمون دوبووار و عرفان اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۶ زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۲ 240 - 263

کلید واژه ها: فمینیسم اسلامی رادیکال مهر مادری عرفان اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۶۱
«فمینیسم» یکی از جنجال برانگیزترین جنبش های اجتماعی و فکری قرن بیستم قلمداد می شود. هر چند جنبش فمینیسم در غرب از اوج اقبالِ اجتماعی خود باز ایستاده اما در کشور های در حال توسعه و از جمله کشورهای اسلامی همچنان به عنوان یک دغدغه ی اجتماعی در حال پیگیری است. فمینیست ها برآنند که بین زن و مرد به ویژه در نظام تشریع فرقی نیست؛ اما دین اسلام به تفاوت های زن و مرد در نظام تکوین اذعان دارد و با تأکید بر جایگاه خانواده و تکریم ِنقش مادری و همسری، بر رعایت حریم ها و هنجارها در رفتار جنسی تأکید مضاعف دارد. از سوی دیگر عرفان اسلامی از پرورش انسان ها در محیط خانواده و نقش آفرینی «مادر» در این تربیت سخن گفته و به آن اهمیت ویژه ای داده است. نقش زن به عنوان مادر و همچنین همسر دراعتلای انسان و رسیدن به مراحل بالای عرفانی چه برای خود او و چه برای همسر و فرزندان، در عرفان اسلامی و شیعی، انکار ناپذیر است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی بوده و براساس مطالعات کتابخانه ای تهیه و به انجام رسیده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، که گروهی از فمینیست های رادیکال «سرکوب زنان» را به موضوع مادری ربط داده و ادعا نموده اند که رایج ترین موانع بر سر راه زنان به واسطه بیولوژی تولید مثل ایجاد شده است.
۱۳۰۷۷.

شیوه های تقویت انگیزش رفتار مطلوب در آیات قرآن و روایات اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 59 - 80

کلید واژه ها: انگیزش رفتار مطلوب روانشناسی اسلامی تنظیم رفتار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۲ تعداد دانلود : ۵۷۲
یکی از مسیرهای شکل گیری روانشناسی اسلامی، مسأله گزینی از زندگی روزمره و پاسخ  با تکیه بر آموزه های قرآن و روایات است؛ انگیزه عامل، از مسائلی است که در زندگی روزمره حضوری پررنگ دارد؛ فرد مسلمان می تواند انگیزه های مثبت خود را تحت تاثیر آموزه های قرآنی تقویت کند.  این پژوهش با هدف بررسی شیوه های تقویت انگیزش رفتار مطلوب در آیات قرآن و روایات اسلامی انجام شد. به این منظور، گزاره های مرتبط با این موضوع شناسایی و استخراج شده و سپس با بکارگیری روش تحلیل محتوای کیفی مورد بررسی قرارگرفت. یافته های پژوهش نشان داد که «آگاه سازی به ویژگی های مثبت فرد»، «تسهیل عمل»، «عمومی سازی تکلیف و عمل»، «تصور رفتار اخلاقی با خود»، «عمل به میزان توان» و «تصور پشیمانی و حسرت بی حاصل» به عنوان شیوه های تقویت انگیزه رفتار مطلوب در منابع دینی به کار رفته اند. همچنین موارد یاد شده در این نوشتار به همراه مستندات دینی آنها تبیین شد؛ برای الگوسازی و استفاده از آن شیوه ها در انجام رفتارهای مطلوب، نمونه هایی نیز از کاربست آن شیوه ها در رفتار ذکر شد.
۱۳۰۷۸.

خوانش سبک شناختی فراهنجاری نحوی در قصص قرآنی «مطالعه موردی عدول از ماضی به استقبال»

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴) 59 - 72

کلید واژه ها: سبک شناسی فراهنجاری فعل ماضی فعل مضارع قصص قرآنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۲۷۵
عدول از مقتضای ظاهر ویژگی بارز و برجسته زبان است که در سطوح مختلف آن اتفاق می افتد، همان طور که در زبان قرآن یافت می شود. اهمیت عدول از مقتضای ظاهر در این است که دریافت کننده متن ظاهرا با نوعی از هم گسیختگی در کلام روبرو می شود، در حالی که کاربست آن، درواقع بیانگر رفتار زبان، دگرگونی ابزارهای زبانی و استراتژی های در دسترس ماتن است. بدین تصور، جستار حاضر برآن است تا به شیوه توصیفی-تحلیلی و با رویکرد سبک شناختی مبحث تعبیر از ماضی با لفظ مستقبل را در پاره ای از آیات قرآنی بررسی کند و چرایی معنایی این پدیده سبکی را تبیین نماید. داده های قرآنی نشان داد که پدیده تعبیر از ماضی با لفظ مستقبل به عنوان یکی از اشکال عدول از مقتضای ظاهر، توسط عوامل هم متنی و بافتی تحت تاثیر قرار می گیرند. درنتیجه تحلیل زبانی آن، درک خواننده را نسبت به ظرافت های دستوری و معنایی ارتقا می دهد همچنان که پیوستگی معنایی آیات را تایید می کند.
۱۳۰۷۹.

بررسی فقهی ماهیت وجودی حقوق مالی زوجه در قرآن؛ فقه امامیه و مقایسه آن با حقوق کشور مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 251 - 278

کلید واژه ها: حقوق مالی زوجه انحلال نکاح حقوق مصر فقهای امامیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۶۹
به لحاظ حساسیت موضوع احقاق حقوق زوجه پس از انحلال نکاح با استفاده از منابع فقهی و حقوقی ملهم از نظرات فقهای امامیه و حقوقدانان در کشور اسلامی مثل مصر هدف مقاله حاضر بررسی فقهی ماهیت وجودی حقوق مالی زوجه در فقه امامیه و مقایسه آن با حقوق کشور مصر است. تحقیق حاضر از نوع نظری و به لحاظ ماهیت توصیفی و تحلیلی است. این تحقیق به روش کتابخانه ای انجام گرفت. بررسی ها نشان داد قانونگذار حقوق مصر، پیوسته در جهت تأمین و حمایت از حقوق زنان تلاش کرده تا از ورود اجحاف به حقوق زنان به ویژه زنان مطلقه جلوگیری کند.
۱۳۰۸۰.

بررسی تطبیقی آیه محبت از دیدگاه فریقین با تأکید بر معناشناسی آیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 251 - 276

کلید واژه ها: آیه محبت فریقین معناشناسی اهل بیت (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸ تعداد دانلود : ۵۳
به اعتقاد امامیه، آیات بسیاری در قرآن کریم درباره امامت و ولایت و همچنین مقام و فضائل اهل بیت(ع) است که از جمله آیات در فضائل اهل بیت(ع)، آیه 54 سوره مائده یعنی آیه محبت است که در شأن نزول این آیه اقوال متعددی میان مفسران شیعه و سنی از قرن چهارم تا کنون وجود دارد که اکثریت اهل سنت آیه را در شأن ابوبکر و اکثر مفسران شیعه آن را در شأن امیر مؤمنان علی(ع) می دانند که در بررسی مصادیق این آیه دو راه وجود دارد: الف) بررسی روایات مؤید شأن نزول ب) بررسی صفات مذکور در آیه شریفه و مفهوم شناسی واژگان آن مفسران در مفهوم شناسی صفات مذکور، تسامح کرده اند که این مقاله سعی دارد در رویکردی جدید با مفهوم شناسی واژگان آیه همچون ارتداد، محبت، نفاق، ولایت، مرض و سلامت قلب و با تکیه بر وحدت سیاق آیات 52 سوره مائده تا 55 سوره مائده، مصادیق مورد نظر آیه را متعیّن نماید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان