فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۱٬۴۶۱ تا ۱۱٬۴۸۰ مورد از کل ۷۳٬۴۵۳ مورد.
۱۱۴۶۱.

تبیین و نقد هرمنوتیک اشتراوس در زمینه تفسیر اندیشه های فلسفی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علم حضوری ادراک حسی تأثر مادی خطای حسی واقع گرایی معرفت شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۳۶۱
لئو اشتراوس با تقلیل ذات جامعه به عقیده و ذات فلسفه به دانش، و رسم تضادی میان عقیده/دانش به این نتیجه رسید که فیلسوفان اغلب مجبور بوده اند به پوشیده نویسی و نوشتن بین سطور روی بیاورند. در نوشته های افلاطون، فارابی، ابن سینا، سهروردی و دیگر فلاسفه بزرگ می توان مویداتی برای لزوم پوشیده نویسی باشد. با این حال، چند نقد بر این نظریه وارد است: نخست، اشتراوس تمامی نظریه خود را بر مبنای تضاد دانش/عقیده استوار می سازد اما اگرچه میان آنها نوعی تضاد برقرار است، چنین نیست که مطلقاً همدیگر را طرد کنند؛ دوم، وجود فلاسفه ای که در فلسفه تقلید می کنند هم کلیت نظریه را نقض می کند و هم تقابل میان دانش/عقیده؛ و سوم، وجود سنت شرح نویسی وسیع در میان فیلسوفان غربی و اسلامی، نیز برخلاف نظریات اشتراوس است؛ چراکه دلیل موجهی وجود ندارد که فیلسوف صاحب نظر دم فروبندد ولی شارح، اندیشه ها را بازگو کند؛ و نیز، چهارم، وجود فلاسفه ای که همعصر و هموطن بوده اند، اما یکی اهل پوشیده نویسی و دیگری اهل صریح نویسی، نظریه هرمنوتیکی اشتراوس را مورد نقد جدی قرار می دهد؛ چراکه نشان می دهد پوشیده نویسی احتملاً سلیقه شخصی برخی از فلاسفه بوده است. در این مقاله نشان داده شده است که هرمنوتیک اشتراوس در عین نقاط قوّتی که دارد، نمی تواند به عنوان نظریه ای کلی و عمومی برای تفسیر فلسفه باستانی و اسلامی کاربرد داشته باشد.
۱۱۴۶۲.

راه حلی مؤمنانه برای زیست در دنیای مدرن: تحلیلی بر گفت وگوی ادیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گفت وگوی ادیان دین در دنیای مدرن روابط اسلام و مسیحیت نوسترا اتاته کلمه سواء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۰ تعداد دانلود : ۳۸۹
در تاریخ روابط ادیان ابراهیمی، نمونه های فراوانی از تعاملات صلح آمیز و همراه با مسالمت جویی را می توان مشاهده کرد؛ اما بسیاری معتقدند گفت وگوی ادیان مسئله ای مدرن است و با نمونه هایی که در دنیای پیشامدرن اتفاق افتاده است، تفاوت بنیادین دارد. اینجا این پرسش مطرح می شود که چه چیزی گفت وگوی ادیان را از تعاملات صلح آمیزِ ادیان در گذشته جدا می کند و به آن هویتی متمایز می بخشد. مقاله حاضر برای پاسخ به این پرسش، به تحلیلِ مؤلفه های گفت وگوی ادیان پرداخته است. تحلیل این مؤلفه ها سه ویژگی را برجسته می سازد: تسلط ارزش های مدرن؛ ارتقای جایگاه دیگری دینی؛ و داشتن رویکرد عمل گرایانه. عمل گرایی، گفت وگوی ادیان را به امری فراالهیاتی بدل کرده است که می تواند با مبانی الهیاتیِ متنوع و متفاوت سازگار شود. ارتقای جایگاه دیگری دینی نیز خصوصیتی است که گفت وگوی ادیان را از تاریخچه تعامل های مسالمت آمیزِ ادیان جدا می کند. این دو ویژگی و دیگر ارزش های مدرنی که گفت وگوی ادیان را جهت دهی می کنند، همان وجه تمایزی اند که به گفت وگوی ادیان تشخص می بخشند و آن را به راهی برای بازسازی تعاملات ادیان در دنیای مدرن تبدیل می کنند.
۱۱۴۶۳.

تحلیل دیدگاه توماس آکوئیناس درباره «سعادت» با استفاده از نظریه «زبان نمادین» تیلیش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سعادت حقیقی فیض فضایل القایی زبان نمادین آکوئیناس تیلیش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲ تعداد دانلود : ۴۰۳
از نظر پل تیلیش، «زبان نمادین» تنها ابزار مناسب برای بیان، تحلیل و بررسی موضوعات دینی است که از توانایی و محدوده الفاظ متعارف دنیوی و نیز زبان مفهومی فلسفه فراتر است. هدف پژوهش حاضر نشان دادن امکان تحلیل مسائلی همچون «فیض الهی»، «فضایل القایی» و «رؤیت مسرت بخش» در الهیات فلسفی توماس آکوئیناس با رویکرد «زبان نمادین» است. نظریه «زبان نمادین»، به سبب داشتن ویژگی های متناقض نما و قطبی، فهم سعادت اخروی، فیض الهی و فضایل القایی را در بستر خود فراهم می آورد. همچنین این موضوعات را نمادهایی می داند که به منزله پاسخ هایی مناسب برای مسائل اساسی و وجودی انسان هستند. بر این اساس، می توان گفت که فیض الهی پاسخی به موضوع «گناه ذاتی» و نقایص طبیعت بشری است. فضایل القایی پاسخی به کافی نبودن فضایل اکتسابی در جهت رسیدن به سعادت فوق طبیعی است. رؤیت مسرّت بخش پاسخی به میل آدمی برای شناخت کُنه و مبدأ هستی است. نیز سعادت حقیقی در بهشت، پاسخی به تمایل طبیعی [و امید] انسان به جاودانگی همراه با آرامش و بهجت است.
۱۱۴۶۴.

رابطه اخلاق و سیاست با تأکید بر مفهوم رفق در روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: اخلاق سیاسی مدارای اخلاقی عقل رفاه فرصت تهدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۴ تعداد دانلود : ۲۴۴
مقاله پیش رو، رویکرد مدیریتی «مدارامحور» را با تکیه بر متون اسلامی مورد مطالعه قرار داده است. یافته های این تحقیق با استناد به روایات نشان می دهند که مدارا در یک پارادایم معرفتی هنجاری، منسجم از تعاملات بینا فردی، اجتماعی و سیاسی است که از منظر اخلاق، فضیلت و از منظر سیاست، ضرورت به حساب می آید و به مثابه یک گفتمان اجتماعی و سیاسی، فلسفه سیاسی مبتنی بر کرامت، حق حیات، رفع تبعیض های ناروا، تعامل خویشتن دارانه با مخالفان سیاسی و التزام به آزادی شهروندان در جامعه، است. مجموع روایات رفق در شش دسته تقسیم شده اند: نخست: عقل، حکمت و دانش به مثابه رأس رفق، هستند. دوم: رفق، نصف ایمان است. سوم: رفق، نصف خوش زندگانی کردن یا «عیش» است. چهارم: رفق، بستر و شرایط مناسب استفاده از فرصت ها و عامل مهمی در تبدیل تهدیدها به فرصت ها است. پنجم: رفق، عامل دستیابی به اهداف است. ششم: رفق، عامل افزایش و برکت در جامعه و محروم از آن، محروم از خیر است.
۱۱۴۶۵.

بررسی هم زمانی وجوه معنایی «رَبّ» در قرآن با رویکرد باهم آیی واژگانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: باهم آیی واژگانی دلالت و معنی قرآن کریم رب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۲۱۸
همایندهای واژگانی در تعیین معانی دقیق آن دسته از واژه های قرآنی نیز که برداشت ها و ترجمه های متفاوتی از آن ارائه می شود، نقش اساسی ایفا می کند؛ از جمله واژه «رَبّ» که در مورد معناشناختیِ ریشه ای، تاریخی، کاربرد و نیز در مورد معانی و دلالت های آن در مواردی اتفاق آراء نبوده یا در تعیین این دلالت ها به ویژه در قرآن کریم و ترجمه آن، تنها به برخی از جنبه های کاربردی این واژه در همان ابتدای پیدایش استناد می شود. در ترجمه های مکارم شیرازی، فولادوند و صفوی گاهی واژه «ربّ» به عنوان معادل کلماتی مانند: صاحب، آقا، پروردگار، پادشاه و غیره به کار رفته است که این امر سبب شده دلالت و ترجمه آن نیز در برخی آیات به غیر خدا اطلاق شود. پژوهش حاضر با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی بر آن است تا با توجه به اصل باهم آیی واژگان، دلالت های واژه «رَبّ» را برهه زمانی نزول قرآن، متن و ترجمه آن بررسی کند. نتیجه پژوهش نشان می دهد صورت اسمی واژه «رَبّ» در همه سوره ها به جز آیات 41، 42 و 50 سوره یوسف درباره خداوند متعال استعمال شده است. لذا اطلاق آن به غیر خدا در ترجمه آیاتی مانند آیه 23 سوره یوسف صحیح نیست. اما ...
۱۱۴۶۶.

بازآرایی روش شناختی نشانه شناسی؛ ابزار علمی فهم حقایق پنهان در نمادهای فرهنگی

کلید واژه ها: نشانه شناختی فراتحلیل روش پژوهش کیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۴ تعداد دانلود : ۱۹۶
نشانه شناسی، یک روش پژوهش کیفی است که به بررسی انواع نشانه ها، تعبیر آنها و قواعد حاکم بر نشانه ها می پردازد و ابزاری پژوهشی برای فهم حقیقت پنهان در پس علائم، رموز و نشانه ها و نمادهاست. اهمیت این تحلیل به گونه ای است که برخی نشانه شناسان ادعا می کنند می توان همه چیز را تحلیل معنا شناسانه کرد؛ معنا شناسی از نظر آنان ملکه علوم تفسیری محسوب می شود؛ یعنی شاه کلیدی است که با کمک آن، معنی همه امور ریزودرشت دنیا برای ما روشن می شود. نشانه شناسی کمک می کند تا افراد دنیای اطراف خود را به واسطه نشانه ها، درک و نظام های نشانه ای رمزگذاری شوند و افراد از طریق این نشانه ها، با جهان پیرامون خود رابطه برقرار کنند. در این پژوهش، با هدف ترکیب نتایج پژوهش های انجام شده در زمینه روش شناسی تحلیل نشانه شناختی، با استفاده از روش فرا تحلیل انجام شده است. این پژوهش با فرایند مشخص، ابتدا تاریخچه پیدایش اصول، تکنیک و نظریه های این روش و در ادامه، با مقایسه این مباحث با سایر مقالات موردنظر در این زمینه از طریق رویکرد فرا تحلیل، سعی در ارائه فرایندی به روزشده از روش شناسی تحلیل نشا نه شناختی دارد.
۱۱۴۶۷.

جایگاه ابزارهای ادبی – بلاغی در فهم واژگانی قرآن در روایات تفسیری اهل بیت (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادبی- بلاغی روایات تفسیری اهل بیت (ع) لغت روش های تفسیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۱۶۰
روایات تفسیری در زمینه فهم واژگانی بیانگر آن است که اهل بیت به تفسیرادبی قرآن پرداخته اند و در صدد فهماندن لغات غریب قرآن به مردم هستند زیرا گاهاً اکثر لغات یک آیه قابل فهم است و تنها یک واژه مبهم و دور از ذهن می باشد و نیاز به تفسیر دارد؛ لذا آن بزرگواران به تبیین همان یک واژه  می پرداختند. هدف از این مقاله بیان جایگاه اهل بیت (علیه السلام) در بکارگیری ابزارهای ادبی-بلاغی خصوصاً در فهم لغات قرآنی بوده است؛ نوشته حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی روش های ائمه (علیه السلام) در بکار گیری این ابزارها در معناشناسی واژگانی آیات پرداخته و در انتها  به ابن نتیجه دست یافته است که اهل بیت (علیه السلام) برای تبیین لغات، ابتدا از قواعد عربی و سپس کاربرد واژگان در عرف و فرهنگ استفاده کرده و گاهی بر اساس کاربرد آن واژه در شعر به معناشناسی لغات پرداخته و در مواردی نیز از کاربرد واژگان مترادف در تفسیر لغوی آیات قرآن استفاده نموده اند.
۱۱۴۶۸.

جستاری معرفت شناختی در مقایسه تطبیقی رویکردهای فهم قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: قرآن کریم معرفت شناسی فرایند فهم معنای متن مخاطب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۸ تعداد دانلود : ۲۶۴
از مهم ترین بسترهای تئوریک مؤثر بر شکل گیری مکاتب تفسیری، مباحث منبعث از دانش معرفت شناسی و زیرشاخه های آن است. برای مسئله چگونگیِ فهم و تفسیر متون و به طورخاص قرآن کریم، سه رویکرد معرفت شناختی متصوّر است. در رویکرد اول (مخاطب محور)، مخاطب و پیش دانسته های او، رکن اصلیِ فرایند فهم تلقّی می شود و ازآنجاکه پیش دانسته های هر مخاطب با دیگری متمایز است، معانی استنباط شده نیز متمایز است و همه این معانی نیز موجّه تلقّی می شود. در رویکرد دوم (مؤلف محور)، معنای نهاییِ متن، حقیقتی است قابل فهم که باید طی فرایندی مضبوط به آن نایل شد و کشف مقصود مؤلف طی تفسیر متن (در این مقاله، متن قرآن)، هرچند دشوار باشد، ناممکن نیست و تنها معنایی موجّه تلقّی می گردد که متناظر با این مقصود باشد. در این مقاله ضمن مقایسه تطبیقی دو رویکرد پیش گفته، رویکرد سومی (متن محور) که شالوده معرفتیِ آن بر آموزه های اسلامی مبتنی است، تبیین می گردد که طبق آن، رکن اصلی در فرایند فهم، خود اثر یا متن قرآن کریم است. ضمن تطبیق رویکردهای سه گانه فوق، با استفاده از روش های تحلیل محتوای کیفی و استدلال منطقی، این نتیجه حاصل شده است که در میان این رویکردها ، رویکرد متن محور برای فهم قرآن کریم از وجاهت بیشتری برخوردار است و با کاربست این رویکرد، دستیابی به عمق مدلول های معناییِ آیات قرآن کریم محتمل تر می نماید و موفقیت برخی تفاسیر معتبر نظیر المیزان را می توان با توجه به همین مهم رمزگشایی نمود.
۱۱۴۶۹.

زمینه ها و زمان ها در آثار عبدالعزیز الدوری

نویسنده:

کلید واژه ها: عبدالعزیز الدوری تاریخ اقتصادی تاریخ اجتماعی تاریخ نگاری دانش تاریخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۲ تعداد دانلود : ۳۸۳
عبدالعزیز الدوری به عنوان یکی از تاریخ پژوهان مبرّز معاصر نقش مهمی در ایجاد رویکردهای جدید در نگرش به تاریخ اسام داشته است. آشنایی وی با مکاتب تاری خنگاری غربی و تحصیات وی در غرب در تفاوت نگاه وی به تاریخ موثر بوده است. توجه وی به تاریخ اقتصادی، تاریخ اجتماعی و گسترش دادن منابع تاریخی حتی به منابع ادبی را می توان از جمله اقدامات بارز وی در حوزه مطالعات تاریخی برشمرد. نظر به اهمیت کوش شهای وی در حوزه مطالعات تاریخی و نیاز به توجه به جنب ههای مختلف تاری خپژوهی وی مقاله ای از وجیه کوثرانی که خود از تاری خپژوهان برجسته است، در ارتباط با روش مطالعات تاریخی عبدالعزیز الدوری به فارسی ترجمه م یشود. 
۱۱۴۷۰.

بررسی روایی «قرعه» و ارتباط آن با مفهوم «شانس» در فرهنگ اسلامی با تکیه بر آموزه های دینی

نویسنده:

کلید واژه ها: قرعه شانس دین فرهنگ اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۱ تعداد دانلود : ۳۶۱
در طول زندگی آدمی، بسیار پیش می آید که افراد بر سر دو راهی انتخاب و تصمیم گیری متحیّر می شوند. در این شرایط، با در نظر گرفتن بعضی اصول، یکی از آخرین راهکارهایی که ممکن است مورد استفاده قرار گیرد، قرعه است. \"قرعه\" یک قاعده فقهی است که غرض از آن گره گشایی و رفع تحیّر است. در این نوشتار ضمن بررسی ابعاد روایی قرعه، به بررسی مفهوم \"شانس\" پرداخته شده و چگونگی ارتباط این دو مفهوم را بر اساس آموزه های اسلام مورد بررسی قرار دادیم. بر این اساس، اگر شانس و قرعه را در فرهنگ اسلامی، معلول علت های ناشناخته بدانیم، از نظر دینی مورد پذیرش نخواهد بود. این در حالی است که اگر شانس و قرعه را به گونه ای مثبت و دارای مبنایی الهی تعبیر کنیم، از نظر دین مورد تأیید می باشد، چرا که در قرآن و روایات نیز، قرعه در بعضی مسائل به کار گرفته شده است.
۱۱۴۷۱.

تاثیر بهبود فضای کسب و کار بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب اسلامی

کلید واژه ها: فضای کسب وکار رشد اقتصادی داده های تابلویی پویا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۲ تعداد دانلود : ۳۹۱
یکی از عوامل و شاید مهمترین عامل تأثیرگذار بر رشد اقتصادی بهبود محیط کسب و کار و مقررات نظارتی دولت هاست. کشورهای درحال توسعه و اقتصادهای نوظهور عملا با محدودیت های مختلف تکنولوژیکی و مالی در عرصه بین المللی مواجه بوده که زمینه گسترش فضای رقابت بین المللی را در جذب سرمایه های خارجی و نیز دانش فنی فراهم ساخته است. کشورهای مختلف با اتکاء به اصلاحات ساختاری و سیاستی و نیز بهبود وضعیت مولفه های فضای کسب وکار از یک طرف وضعیت رتبه بین المللی فضای کسب وکار خود را ارتقاء داده و از طرف دیگر زمینه حضور و جذب منابع سرمایه ای خارجی را در اقتصاد ملی فراهم می سازند. هدف این پژوهش بررسی تاثیر بهبود فضای کسب و کار بر رشد اقتصادی در میان کشورهای منتخب اسلامی عضو D8 طی سال های 2004 تا 2016 است که از روش پانل پویا استفاده شده است و نتایج آن با دو روش داده های تابلویی اثرات ثابت و اثرات تصادفی مقایسه شده است .نتایج تحقیق حاکی از ارتباط مثبت بین شاخص سهولت راه اندازی کسب وکار و رشد اقتصادی است و درنهایت با توجه به نتایج تحقیق پیشنهاد می شود برای بهبود رشد اقتصادی باید به اصلاح ساختارها و نهادها و مقررات راه اندازی کسب وکار جدید روی آورد.
۱۱۴۷۲.

بررسی تطبیقی دیدگاه مفسران درباره جزای قتل عمدی مؤمن و رابطه آن با مسئله توبه در آیه 93 سوره نساء(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توبه خلود روایات تفسیری قتل عمد کافر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۶ تعداد دانلود : ۳۶۶
مسئله خلود در جهنم برای مرتکب قتل عمدی مؤمن در آیه نود و سوم سوره نساء و همچنین رابطه آن با موضوع توبه، موجب اختلاف نظر مفسران در مفهوم آیه شریفه شده است. در این پژوهش آراء مفسران و همچنین روایات تفسیری فریقین احصاء و بررسی شد و حاصل پژوهش آنکه دو قول عمده بین مفسران مشاهده می شود: 1- منظور از خلود در آیه مکث طویل است که نظر جمهور علمای اهل سنت است؛ بر اساس این رأی خلود کافر نیز ابدی نخواهد بود چرا که ظاهر آیه عمومیت دارد و تنها مربوط به مؤمن نیست و بلکه کافر را نیز در بر می گیرد و این مسئله مخالف اجماع مسلمین است. همچنین اساس این رأی، یعنی هر جا در قرآن کریم، خلود همراه واژه «ابد» باشد به معنای جاودانگی است؛ قابل اثبات نیست.2- موضوع آیه مربوط به کافری است که شخص مؤمنی را به خاطر ایمان وی به خدای متعال به قتل برساند و چنین شخصی برای همیشه در جهنم باقی خواهد ماند و اگر موضوع قتل مومن به خاطر مسائل حقوقی و مادی باشد کیفر وی مکث طولانی است اما در هر دو صورت شرایط توفیق توبه برای قاتل بسیار دشوار است. این دیدگاه برگرفته از روایات تفسیری معصومان (ع) است و این دیدگاه، نظر مختار جستار حاضر است.
۱۱۴۷۳.

آینده پژوهی سیاست و امنیت در جهان اسلام و آسیای جنوب غربی

نویسنده:

کلید واژه ها: جنگ های نیابتی منطقه آشوب زده کمربند شکننده ژئوپلیتیک جهان اسلام سناریو نویسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۴۰۲
محیط امنیتی جهان اسلام در سال های بعد از جنگ سرد با نشانه هایی از بحران، ستیزش و رویارویی ژئوپلیتیکی همراه شده است. ظهور نیروهای اجتماعی و سیاسی متعارض، زمینه ستیزش های ژئوپلیتیکی در روابط کشورهای منطقه ای و قدرت های بزرگ را اجتناب ناپذیر ساخته است. در این دوران، شاهد ظهور «هویت های متعارض» می باشیم بهره گیری از هویت های متعارض را می توان یکی از سازوکارهای شکل گیری جنگ های جدید منطقه ای و بی ثباتی های ژئوپلیتیکی در جهان اسلام دانست. تضادهای هویتی و جنگ های نیابتی در کشورها و حوزه های جغرافیایی جهان اسلام منجر به اففزایش نقش امنیتی و راهبردی قدرت های بزرگ در محیط منطقه ای گردیده است. وقتی که صحبت از جنگ های نیابتی در محیط امنیتی آسیای جنوب غربی، خاورمیانه عربی و حوزه های ژئوپپلیتیکی جهان اسلام به عمل می آید، ییانگر این واقعیت است که میزان نقش یابی، مداخله و نفوذ بازیگران منطقه ای به گونه مشهودی افزایش یافته است. منازعه و رقابت های ژئوپلیتیکی را باید بخشی از واقعیت های محیط امنیتی جهان اسلام دانست. آینده جهان اسلام مبتنی بر نقش یابی نیروهای هویتی در فضای تعارض و کشمکش تصاعدی آینده خواهد بود. علت اصلی آن را می توان در قطبی شدن رقابت های سیاسی و هویتی در جهان اسلام دانست. هر یک از چهار بازیگر اصلی جهان اسلام یعنی ایران، عربستان، ترکیه و مصر دارای رویکردهای ژئوپلیتیکی متعارض و متفاوتی هستند. در چنین شرایطی، زمینه برای بازتولید رقابت های داخلی، منطقه ای و بین المللی فراهم می شود. نقش قدرت های بزرگ در کنترل سیاست کشورهای جهان اسلام را می توان در قالب نشانه هایی از تولید هویت متعارض، رقابت های شکننده، جنگ های منطقه ای و شکاف راهبردی دانست. پرسش اصلی مقاله آن است که «شکل بندی های ژئوپلیتیکی آسیای جنوب غربی و کشورهای جهان اسلام در آینده چگونه خواهد بود؟» فرضیه مقاله به این موضوع اشاره دارد که «ژئوپلیتیک جهان اسلام تحت تأثیر روندهای جنگ نیابتی و الگوی موازنه خارج از ساحل قدرت های بزرگ منجر به گسترش تضادها و ظهور آشوب های امنیتی گردیده است. » در تبیین این مقاله از «رهیافت کمربند شکننده و منطقه آشوب زده» بهره گرفته می شود. چنین رهیافتی به واقعیت هایی اشاره دارد که در بسیاری از حوزه های جغرافیایی جهان اسلام ظهور یافته و گسترش می بابد. در تنظیم این مقاله از «روش سناریو نویسی» استفاده شده است.    
۱۱۴۷۴.

تأملی در شرعیت «شخصیت حقوقی»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شخصیت حقوقی شرعیت بنای عقلا اهلیت تملّک مصادیق نوین شخص حقوقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۳ تعداد دانلود : ۱۲۱
«شخص حقوقی» مفهومی پذیرفته شده در حقوق است که درستی آن از منظر شرع محل اختلاف است؛ گروهی از علما وجود آن را در شرع منکر شده و آن را از قیدوبند احکام شرع معاف می دانند. برخی دیگر هر چند می پذیرند در فقه غیر از اشخاص طبیعی، امور دیگری هم موضوع حق و حکم قرار گرفته است، اما مصادیق نوین شخص حقوقی را شرعی نمی دانند و در نهایت طیفی دیگر مدعی شرعیت شخص حقوقی در تمامی مصادیق آن هستند. نگارندگان این سطور هرچند نظر دسته اخیر را نظری صحیح می دانند، اما تمامی ادّله ارائه شده از سوی آنها را مُثبِت مدّعا نمی دانند. شاید علّت تشتت آراء در موضوع مورد بحث، همین ضعف دلایل ارائه شده باشد. اموری مانند اطلاق لفظی ادّله بیع، تأیید مصوبات مربوط به شخص حقوقی از سوی شورای نگهبان و بنای عقلا به عنوان دلیل مستقل از منظر نویسندگان این مقاله مورد پذیرش نبوده و تنها الغای خصوصیت و بنای عقلایی که مورد تایید شارع قرار گرفته را دلیل ادّعای خود می دانند.
۱۱۴۷۵.

ویژگی های مشرب فقهی کاشف الغطاء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: فقه تاریخ فقه شیعه مشرب فقهی شیخ محمد حسین کاشف الغطاء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۸۸
هر یک از فقیهان امامیه در تاریخ فقه و فقاهت شیعی دارای نقش بده اند، اما بعضی از آنان به دلیل برجستگی در یک یا چند بعد نقش چشمگیری ایفا کرده اند. علامه شیخ محمد حسین کاشف الغطاء از فقیهانی است که به دلیل برخورداری از ویژگی های متعدد، در تاریخ عصر اخیر در جهان اسلام درخشید. شناسایی ویژگی های او در عرصه فقاهت و تبیین هر کدام با استناد به آثار و تألیفات وی موضوع این مقاله است. «دفاع از مبانی و احکام شریعت»، «باور به توانایی فقیه حاذق در کشف ملاکات احکام»، «توجه به عناصر زمان و مکان در اجتهاد»، «نگاه اجتماعی در فقه»، «شجاعت در نقد و حریّت در رأی»، «دفاع مستند از فقه امامیه»، «توجه به روح و باطن احکام»، و بالاخره «تفکیک جایگاه عرف از جایگاه شرع» از جمله ویژگی های فقه کاشف الغطاست. مجموعه این ویژگی ها به علاوه «برخورداری از روح تعامل با دانشمندان فرق، مذاهب و ادیان دیگر» و «حضور مستمرّ در عرصه اجتماع و سیاست» او را از فقیهان معاصرش ممتاز ساخته و عنصری تأثیرگذار در امت اسلامی و حتی پیروان ادیان دیگر گردانید.
۱۱۴۷۶.

سلب «حق» و تحدید «حکم اباحه» در نظام حقوقی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: حق حکم اباحه اسقاط تحدید ماده 959 قانون مدنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۰ تعداد دانلود : ۱۲۸
نظر مشهور در بین حقوق دانان آن است که قابلیت اسقاط از حدود حق بوده و هر ذی حقی قادر به سلب حق از خویش است. به همین دلیل نیز از واژه «به طورکلی» در ماده 959 قانون مدنی اخذ مفهوم مخالف کرده و معتقدند حقوق مربوط به تمتع یا استیفاء را می توان به طور جزئی سلب نمود. در مثال های ایشان اما خلط مفهومی بین حق و حکم به اباحه صورت گرفته است؛ برای مثال حق فروش خودروی شخصی با حق خرید خودرو توسط آن شخص از یک جنس نبوده؛ مورد اول از عوارض مالکیت ایشان و مورد دوم حکم به اباحه می باشد. در فلسفه اسلامی، انسان نمی تواند مرجع اسقاط و سلب احکام باشد و طبق نظر مشهور فقها، تنها می تواند استفاده از مباحات را به طور جزئی محدود نماید. بدیهی است ضمانت اجرای سرپیچی شخص مسلوب الحق با شخصی که مباحات را بر خود محدود نموده، متفاوت خواهد بود. در این مقاله، نخست، بررسی خواهیم کرد که واژه حق در ماده 959 قانون مدنی آینه دار حکم به اباحه بوده یا حق در معنای خاص. نگارنده معتقد است منظور ماده 959 حکم به اباحه بوده و این حکم کلاً یا جزئاً غیرقابل سلب است. در ادامه با فرض صحت این نظر به بررسی آثار و ضمانت اجراهای تمییز این دو مفهوم از یکدیگر خواهیم پرداخت.
۱۱۴۷۷.

نگرشی برارتباط زمین دنیوی و بهشت اخروی درآیه ۷۴ سوره زمراز منظرمفسران

نویسنده:

کلید واژه ها: ارتباط قیامت زمین دنیوی بهشت اخروی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲ تعداد دانلود : ۲۶
از مسائل مطرح درباره قیامت، تغییرات جهان مادی و از جمله زمین دنیا و رابطه آن با پهشت است. خداوند در آیه ۷۴ سوره زمر می فرماید: ،آن زمین را به میراث، به ما داد و اکنون در هر جای بهشت که بخواهیم مکان می گیریم». مفسران، ذیل این آیه، اقوال مختلفی را ذکر کرده و بیشتر ایشان معتقدند مقصود از «ارض)» در آیه. که به مومنین آرث داده می شود، زمین آخرتی است . برخی نیز استعمال لفظ «ارض) را از باب استعاره دانسته اند. بعضی از مفسران نیز با توجه به مبانی و اصل سیاق و آیات نظیر آیه مذکور، معتقدند که زمین دنیوی از بین نمی رود؛ بلکه تبدیل به زمینی دیگر می گردد که از آن، به بهشت تعبیر شده است . در این پژوهش سعی شده با شیوه کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی، نظر مفسران در این زمینه، بررسی و تبیین گردد. براساس نظر برخی از معاصرین همچون علامه طباطبایی و یت له جوادی آملی، بین زمین دنیایی و بهشت. اتحاد نوعی وجود دارد و بهشت. حالت اخروی زمین دنیایی و چهره ملکوتی همین زمین است. این دیدگاه، متکی برسیاق آیات و شواهد روایی است که به نظر می رسد از دقت بیشتری برخوردار است.
۱۱۴۷۸.

تأثیر حج بر عرفان با تکیه بر اندیشه عرفای بزرگ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حج کعبه عرفان عرفا اسرار تأثیر و تأثّر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸ تعداد دانلود : ۴۸
حج از نخستین فرائض الهی است که قدمتی به درازای آفرینش دارد و طبق روایات و احادیث، نه تنها انسان، بلکه جنّ و انس و پرندگان نیز آن را به جای می آورند و آثار و برکات مادی و معنوی آن شامل همه است. حج پس از اسلام از فروعات مهّم آن واقع شد که به شرط استطاعت بر مسلمان واجب می شود و همواره مورد توجه خاصّ مسلمانان بوده است. از سوی دیگر، عرفان نیز به عنوان یک جریان مهّم فکری در حیات بشر-که صبغه ای طولانی به قدمت فطرت بشر داشته و از آغاز اسلام در کنار سایر فرقه های آن به رشد و بالندگی خود ادامه داد و از آن تأثیر گرفت- یکی از احکام مؤثر حج بود. اغلب عرفا، مکرر حج گزارده و همیشه به آن به عنوان فرصتی برای تهذیب، تزکیه ی نفس و خودسازی بیشتر و معبری جهت رسیدن به مقام قرب و فنا نگریسته اند. حج به دو دلیل واضح تقدم زمانی و وسعت بر وجوه مختلف زندگی بشر تأثیرگذار بوده و عرفان نیز از این اثرپذیری مستثنی نبوده است. اما سئوال اینجاست که کمیّت و کیفیت این تأثیرگذاری چگونه است؟ مقاله حاضر، در پی این سؤال، با نگاهی به حج از دید عرفای نامی قرون 1 تا 13 ه ق و بهره گیری از آثار و گفتار ایشان در این مقوله، کوشیده میزان و چگونگی تأثیر حج بر عرفان در دوره مذکور را بررسی نماید. یافته ها نشان می دهد عرفان از دو جهت مشخص؛ بیداری عرفا و شگل گیری مراحل سلوک از حج تأثیر عمده گرفته است و در سایر ابعاد، به سبب ویژگی های منحصر به فرد خود، یا کاملاً از اثرپذیری برکنار بوده یا مثل بُعد اجتماعی، تأثیری ضعیف و یکسویه گرفته است
۱۱۴۷۹.

مبانی قرآنی منازل السائرین (مطالعه موردی: بخش بدایات)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: قرآن خواجه عبدالله انصاری منازل السائرین عرفان سیر و سلوک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۴۴
منازل السائرین خواجه عبدالله انصاری، متنى عرفانی است که در آن معارف بسیار، در قالب عباراتى موجز به رشته تحریر در آمده است. این کتاب همواره مورد توجه علاقه مندان عرفان و سیر و سلوک بوده است. با ملاحظه عناوین و ابواب کتاب معلوم می شود که مصنّف، نام منزل ها را از آیات قرآن برگرفته است و در بیشتر موارد، تناسب میان عنوان باب ها و آیه های انتخابی ابتدای هر باب از نگاه عرفانی عمیق او به آیات قرآن حکایت می کند، چنان که می توان گفت که وی مبانی تعیین منازل را در آیات کتاب خدا یافته است. نگارنده در این مقاله با مراجعه به تفاسیر عرفانی، ضمن بررسی آیات موجود در بخش بدایات این کتاب و تأمل در مطالب هر باب، رویکرد عرفانی خواجه به آیات قرآن را نشان داده و پیوند میان دستورات خدای متعال در قرآن و آداب سیر و سلوک عارفان اصیل را نمودار ساخته است
۱۱۴۸۰.

اخلاق دینی- عرفانی در احیاء علوم الدین و المحجه البیضاء فیض کاشانی (با نگاهی به نسبت دین و اخلاق)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: احیاء علوم الدین غزالی المحجه البیضاء اخلاق فلسفی اخلاق نقلی اخلاق دینی-عرفانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۷۲
این مقاله به اخلاق دینی- عرفانی امام محمد غزالی و فیض کاشانی در احیاء علوم الدین و المحجه البیضاء به صورت تحلیلی و تطبیقی و به روش کتابخانه ای و اسنادی پرداخته، ضمن روشن نمودن مفهوم «دین» و «اخلاق» نزد فیض و غزالی، چهار نوع وابستگی دین و اخلاق را که عبارت انداز: وابستگی «معرف شناسانه»، «زبان شناسانه»، «وجودشناسانه» و «روان شناسانه» در این دو اثر استنباط و استخراج و تبیین کرده است و سرانجام رویکردهای اخلاقی حاکم بر این دو متن را ذیل سه عنوان «اخلاق فلسفی»، «اخلاق نقلی» و «اخلاق عرفانی» به بحث گذاشته و اشتراک و تمایز فیض و غزالی در اخلاق فضیلت گرای عرفانی و نیز شیوه تهذیب احیاء علوم الدین را روشن ساخته است. آخرت اندیشی و باطن بینی افعال انسانی از آموزه های مهم فیض و غزالی در اخلاق عرفانی است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان