درخت حوزه‌های تخصصی

خودکشی به عنوان اقدامی آگاهانه در آزار به خود که به مرگ منتهی می گردد، ازجمله مسائل اجتماعی جامعه انسانی می باشد که روزبه روز بر وسعت آن افزوده می شود. مطالعات همه گیرشناسی خودکشی در ایران نیز نشان داده است که خودکشی و اقدام به آن در حال افزایش است. این تحقیق درصدد است در یک مطالعه کیفی و بر اساس رهیافت گرنددتئوری علل اجتماعی و فرهنگی اقدام به خودکشی، نوع تعامل فرد خودکش با خانواده، گروه و جامعه و ارتباط آن با اقدام به خودکشی را موردمطالعه قرار دهد تا به تصویری شفاف تر از روابط بین عوامل مؤثر بر اقدام به خودکشی دست یابد. شیوه نمونه گیری مبتنی بر هدف بوده و از افراد اقدام کننده به خودکشی (8 زن و 3 مرد) که در بیمارستان های شهر تهران تحت درمان پزشکی بوده اند مصاحبه شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که تبیین کننده های اقدام به خودکشی از دیدگاه افراد خودکش خیانت جسمی- جنسی، خیانت ذهنی، ارتباط با جنس مخالف، روحیه لجبازی و سرکشی، توجه بیش ازحد به ظاهر و آراستگی، بی اعتباری، سنت شکنی، ارجحیت خواسته خود بر نیازهای خانواده، دروغ گویی و پنهان کاری، ازدواج تحمیلی و نارضایتی کامل از زندگی مشترک به عنوان شرایط علی خودکشی شناسایی شد. نتایج تحقیق نشان داد بارزترین علت اقدام به خودکشی این افراد نوع مواجهه و برخورد آن ها و یا خانواده هایشان با موضوع خیانت و یا مسائل حیثیتی بوده است.

امروزه تلویزیون، بخش مهمی از زندگی کودکان دنیا را به خود اختصاص داده است. هر چند تلویزیون تأثیرات مثبت زیادی دارد، گاهی نیز تأثیرات منفی عمیقی به جا می گذارد. هدف از این پژوهش، بررسی رابطه میان زمان تماشای برنامه های تلویزیون با میزان اضافه وزن و اضطراب دانش آموزان ابتدایی بوده است. این پژوهش، بر روی 50 نفر از دانش آموزان پسر مقاطع چهارم و پنجم ابتدایی، در یکی از مدارس ابتدایی شهر تهران انجام شده است. یافته ها نشان می دهد، بین زمان تماشای برنامه های تلویزیون و اضافه وزن، اضطراب و اضطراب حالت دانش آموزان رابطه معنادار وجود دارد. این مطالعه همبستگی مثبتی را بین مدت زمان تماشای تلویزیون با اضافه وزن و اضطراب کودکان نشان داد، بنابراین، کاهش مدت زمان تماشای تلویزیون می تواند به نحو فزاینده ای، به سلامت عمومی جامعه کمک کند.

هدف اصلی این پژوهش تبیین رابطه بین شبکه های اجتماعی مجازی موبایل محور با سلامت اجتماعی شهروندان با توجه به رویکرد حوزه عمومی هابرماس می باشد. جامعه آماری تحقیق شهروندان ساکن در مناطق شمال و جنوب تهران بوده که تعداد 550 نفر از شهروندان به شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته است. جهت سنجش سلامت اجتماعی از مقیاس کییز و مقیاس الگوی ارتباطی گفت و شنود و همنوایی فیتنرپاتریک و ریچی برای بررسی الگوهای ارتباطی در خانواده مورد استفاده قرار گرفته است. بر اساس نتایج پژوهش، بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و میزان مشارکت اجتماعی و انطباق اجتماعی به ترتیب به مقدار 0.13 و 0.10=r رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. علاوه بر این، یافته ها بیانگر رابطه مثبت و معنادار بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی و سلامت اجتماعی شهروندان با ضریب همبستگی (0.14=r و 0.001=sig) می باشد. بر این اساس، تعاملات اجتماعی ناشی از حضور فعال در شبکه های اجتماعی مجازی باعث ایجاد حس مشارکت و انطباق با گروه های خودی می شود و بدین ترتیب موجبات تقویت و افزایش سلامت اجتماعی افراد را فراهم می آورد.

میزان جمعیت بهینه و رویکرد سیاستی مناسب در راستای نیل به آن، امروزه از دغدغه های بزرگ دولت ها، به ویژه در کشورهای در حال توسعه است. افزایش بی رویه جمعیت می تواند هر کشوری را با چالش های گوناگونی مواجه سازد. در این بین برخلاف محدودیت های آموزشی، بهداشت و مسکن؛ منابع طبیعی هر کشور ذخایر خدادادی هستند که به دست بشر قابل ایجاد نمی باشند؛ لذا می توان گفت که بزرگ ترین محدودیت بر سر راه افزایش جمعیت محدودیت منابع طبیعی است. از طرفی آب سالم، شریان حیاتی برای بقاء بشر است که کمبود یا آسیب دیدن آن، صدمات جبران ناپذیری را به محیط زیست و زندگی افراد وارد خواهد ساخت. در این مقاله، ابتدا به بررسی ظرفیت های آبی کشور پرداخته و با استفاده از مدل اقتصادسنجی پنل دیتا، شاخصی برای برداشت سالانه آب شیرین ارائه شده است. سپس با مقایسه شاخص به دست آمده با امکانات آبی ایران تخمینی از جمعیت بهینه کشور ارائه می دهیم. مقایسه این شاخص و مصرف کنونی آب در کشور نشان می دهد که اگر الگوی مصرف آب به طور جدی تغییر پیدا نکند کشور در آینده نزدیک با بحران جدی آب مواجه خواهد شد. بر اساس نتایج تحقیق پیشنهاد می شود که سیاست های جدید جمعیت با نظرداشت منابع و محیط زیست به ویژه آب تدوین و اجراء شود.

یکی از رویکردهای گفتمانی موجود در آثار هنری و ادبی عصر پهلوی، نقد شهر مدرن شده و فرهنگ برآمده از آن به مثابه منبع آلودگی و مسخ است. این رویکرد گفتمانی که طیفی وسیع از گفتارها و نظام های معنایی آثار هنری و ادبی دوره یاد شده را دربر دارد، خلوص و پاکی روستا و جامعه ماقبل مدرن را در تقابل با تهدیدی جدی می یابد که فرهنگ بیگانه و آلوده شهری است. یکی از آثار تأثیرگذاری که گستره حضور آن تا زمان حال نیز ادامه یافته و به یکی از آثار زنده در حافظه جمعی و معاصر ایرانیان تبدیل شده، نمایش «شهر قصه» اثر بیژن مفید است. این اثر را می توان یک اثر میان/چند نسلی دانست که دامنه تأثیر آن از زمان تولید اثر نیز فراتر می رود. این مقاله ضمن بررسی نظام و رویکرد گفتمانی موجود در این نمایش به مقایسه تطبیقی آن با سایر آثار دوره مذکور می پردازد و زمینه و بستر گفتمانی تألیف، تولید و تاثیر اثر یاد شده را مورد بررسی قرار می دهد. به نظر می رسد در یک رابطه میان متنی و تعاملی، می توان به معنای گفتمانی همانندی در آثار ادبی-هنری و روشنفکرانه و فلسفی به دلیل دلیل بافت و زمینه اجتماعی مشترک رسید.

این پژوهش با هدف مطالعه ی تحولات سیستم سیاسی پس از کناره گیری رضاشاه تا استقرار دیکتاتوری محمدرضا شاه انجام شده است. از آن جا که مطالعات در حوزه ی تاریخ اجتماعی ایران متکی بر روایت های مورخان و اسناد منتشر شده می باشد، تاریخ شفاهی که زبان گویای رخدادهای تاریخی است، نادیده گرفته شده است. در این پژوهش، داده ها از مصاحبه های انجام شده در اوایل دهه ی 1980 میلادی با افراد طبقه ی فرادست و سیاست مداران دوره ی پهلوی گردآوری شده است. رویکرد پژوهش نیز مبتنی بر استقرای پراگماتیستی بوده و از کاربرد چارچوب نظری به دلیل نقش ویژه گرایی و نسبیت تاریخی در حوزه ی جامعه شناسی تاریخی که رویکرد قیاسی را رقم می زند، اجتناب شده است. نتایج که با استفاده از تحلیل عنصری به دست آمد، نشان داد که در ابتدای به سلطنت رسیدن محمدرضا شاه به دلیل بی ثباتیِ سیاسی در کشور، پارلمان، احزاب و مطبوعات به همراه کابینه ی دولت نقش مهمی در تصمیم گیری های سیاسی داشتند. روابط این عناصر با هم مبتنی بر دیالکتیک تکمیلی و با شاه مبتنی بر دیالکتیک جبرانی بود و در صدد استفاده از فرصت های موجود برای جبران فرصت های از دست رفته در دوره ی رضاشاه داشتند؛ تنها حضور حزب توده در این دوره با سایر نیروهای اجتماعی، تفاوت داشت. حزب توده که در دوره ی رضاشاه نیز نقش فعالی داشت، در این دوره به فعالیت خود ادامه داد، اما به دلیل مخالفت با سلطنت از حضور رسمی در سیاست دور نگه داشته می شد.

امروزه مفهوم سبک زندگی به عنوان بیان روش زندگی مردم و الگوهای فرهنگی و رفتاری آحاد جامعه از مفاهیم اساسی علوم انسانی به ویژه روانشناسی و علوم اجتماعی به شمار می آید. هدف از انجام این پژوهش، بررسی رابطه بین میزان دین داری و سبک زندگی زنان شهر اهواز است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه زنان شهر اهواز بوده که تعداد 383 نفر بر اساس فرمول کوکران و به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند. برای سنجش از پرسشنامه استاندارد گلاک و استارک و پرسشنامه محقق ساخته استفاده کرده ایم. یافته ها نشان می دهد که بین نمره ی کل دین داری، رابطه منفی و معنادار و نمره ی دینداری در ابعاد (اعتقادی، عاطفی) با ابعاد سبک زندگی (مدیریت بدن، مصرف فرهنگی، فعالیت های فراغت) رابطه مثبت وجود دارد. اما در بررسی رابطه بین بُعد پیامدی با مدیریت بدن و مصرف فرهنگی، رابطه معنادار دیده نشد. هم چنین بین بعد مناسکی با فعالیت های فراغت زنان رابطه معنادار مشاهده نگردید. در نهایت نتایج تحلیل رگرسیونی چند متغیره گام به گام نشان می دهد که بُعد اعتقادی دین داری، بیش ترین تاثیر را در تبیین سبک زندگی زنان شهر اهواز داشته است و در مجموع متغیرهای مستقل توانسته اند، 25/38 درصد تغییرات متغیر سبک زندگی را تبیین نمایند.

باتوجه به گسترش روز افزون استفاده از شبکه فیسبوک دربین مردم و مخصوصا دربین دانشجویان کرد، تحقیق حاضر به دنبال پاسخ به این سوال بوده است که شبکه فیسبوک چه تأثیری بر پایبندی دانشجویان کرد به هویت قومی داشته است. برای دست یابی به اهداف این تحقیق از روش پیمایشی استفاده شده است که در آن 400 نفر از دانشجویان کرد دانشگاه های همدان به روش خوشه ای بررسی شده اند. نتایج بدست آمده از سنجش پایبندی به هویت قومی در سه بعد آگاهی، تعلق قومی و تعهد به هویت قومی نشان داده است که میانگین پایبندی به هویت قومی، 73 درمقیاس صفر تا صد بوده است. همچنین بیش از 64 درصد از افراد بررسی-شده در شبکه فیسبوک عضو بوده اند. نتایج تحلیلی تحقیق نشان داده است که متغیرهای زمینه-ای جنسیت، مدت حضور در دانشگاه و مقطع تحصیلی تأثیری بر پایبندی به هویت قومی نداشته اند، درحالی که دانشجویان جوانتر، دانشجویان مجرد و همچنین دانشجویان رشته های علوم انسانی و نیز دانشجویان صاحب پایگاه اجتماعی پایین به میزان بیشتری به هویت قومی پایبند بوده اند. نتایج مربوط به نقش فیسبوک در پایبندی به هویت قومی نشان داده است که عضویت و استفاده از فیسبوک تنها بصورت باواسطه و ازطریق متغیرهای محتوای سیاسی و محتوای فرهنگی-ادبی، باعث افزایش پایبندی به هویت قومی می شود. همچنین اعتماد به فیسبوک و نیز استفاده از محتوای اجتماعی آن تأثیری بر پایبندی دانشجویان به هویت قومی نداشته است. این درحالی است که استفاده از محتوای سیاسی و نیز محتوای فرهنگی-ادبی فیسبوک بصورت بی واسطه باعث افزایش پایبندی دانشجویان به هویت قومی کردی شده و درنهایت استفاده از محتوای سرگرمی و تفریحی فیسبوک با کنترل متغیرهای دیگر رابطه معکوسی با پایبندی به هویت قومی از سوی دانشجویان کرد دانشگاه های همدان داشته است.

از میان ابعاد سه گانه بررسی تلویزیون که شامل: تولید، محتوا و مخاطب است، به طور ویژه درباره بررسی آسیب شناسی فرآیندهای تولید برنامه ماه عسل از دیدگاه صاحب نظران حوزه فرهنگ و رسانه است. در این پژوهش از ادبیات مفهومی متناسب با حوزه فرایند تولید رسانه استفاده شد و روش تحقیق آن مطالعه کیفی است که با بهره گیری از تکنیک مصاحبه عمیق با متولیان تولید و صاحب نظران صورت گرفت. بر اساس یافته های تحقیق، به طورکلی نبود سیاست های شفاف و دستورالعمل های تولیدی مشخص، از جمله آسیب های اصلی در بخش تولید برنامه های تلویزیون است. به طور ویژه، در برنامه ماه عسل تکراری شدن موضوعات سوژه ها باعث جذابیت کمتر آن نسبت به سال های گذشته شده است. از سوی دیگر تأکید برنامه سازان به مخاطب پژوهی بر اساس نظرسنجی باعث توجه کمتر به سایر روش های مخاطب پژوهی و پژوهش های محتوایی همچون «تحلیل دریافت، تحلیل محتوا، تحلیل روایت، مصاحبه و سایر پژوهش های ضروری» برای ارزیابی از چنین برنامه هایی شده است. در مجموع به نظر می رسد که برنامه ماه عسل برای بهبود کیفیت برنامه سازی در سال های آینده در زمینه سیاست های تولید، مخاطب شناسی و پژوهش نیازمند بازنگری است.

هدف ﺍین ﭘﮋﻭﻫﺶ، ﺑﺮﺭسی ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣیﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎیه ﺍﺟﺘﻤﺎعی ﻭ عملکرد شغلی اساتید دانشگاه پیام نور استان لرستان با تاکید بر آموزه های دینی می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی، از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش، اساتید دانشگاه پیام نور استان لرستان می باشند که از میان آنها تعداد 380 نفر با روش تصادفی ساده انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسش نامه سنجشِ سرمایه اجتماعی و عملکرد شغلی می باشد. برای تبیین تاثیر هر یک از مولفه های سرمایه اجتماعی بر عملکرد شغلی مدیران از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه 78/=R Square در تایید خطی بودن آن استفاده شده است.  نتایج پژوهش نشان داد که میان سرمایه اجتماعی و عملکرد شغلی اساتید رابطه معنادار وجود دارد. همچنین بین اعتماد، مشارکت سیاسی، توانایی برقراری روابط اجتماعی غیررسمی، تنوع در معاشرت ها و دوستی ها از مولفه های سرمایه اجتماعی و عملکرد شغلی اساتید رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. نتایج رگرسیون با روش گام به گام نشان می دهد که از چهار مولفه سرمایه اجتماعی: اعتماد، توانایی برقراری روابط اجتماعی غیررسمی، تنوع در معاشرت ها و مشارکت سیاسی، به ترتیب، بهترین پیش بینی کننده عملکرد شغلی هستند و روی هم رفته 78 درصد واریانس عملکرد شغلی اساتید را تعیین می کنند.

نظم یکی از ویژگیهای اصلی خلقت الهی است و جایگاهی بسیار رفیع در مبانی دین مبین اسلام، بویژه قرآن کریم و اندیشه های متفکران مسلمان دارد. نظم در شهر اسلامی متاثر از اصل بنیادین وحدت در نظام جامعه اسلامی در ابعاد مختلف آن تجلی یافته است. در شهر اسلامی، نظم اجتماعی یا برگرفته از اصول و تعالیم دین مبین اسلام بوده یا هماهنگ با تعالیم اسلامی بوده که در زندگی روزمره مسلمانان جاری می باشند بطوریکه رعایت این اصول و حقوق در شهر اسلامی به عنوان جزئی از عقاید و حقوق مسلم برای مسلمانان پذیرفته می شود. این مقاله با هدف تبیین اصول، مبانی و ویژگیهای نظم اجتماعی در شهر اسلامی از دیدگاه متفکران مسلمان و با روش تحقیق تحلیل کیفی محتوای متون و ابزارهای مطالعه اسنادی و کتابخانه ای انجام شده است. در این راستا با اتکاء بر نظریه احکام ثابت علامه طباطبایی، تعاریف و ویژگیهای شهراسلامی مورد تحلیل و مطالعه قرار گرفته است. عمل به قوانین و احکام شریعت و توجه به آنها در تصمیم ها و اقدام ها، همان نظم مداری و وحدت گرایی است. حیات و پایداری اجتماعی شهر اسلامی با نظم و وحدت عجین بوده و اختلال در نظم شهری با آشوب و بحران و زوال همراه خواهد بود. مهمترین قاعده تنظیم کننده روابط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در شهر اسلامی نظم اجتماعی همان قوانین و احکام شریعت از جمله قاعده حلال و حرام است که به رفتارها، تعاملات و امورات مسلمانان در شهر اسلامی نظم می بخشد. نظم اجتماعی می بایست در اموری همچون نحوه حضور افراد در اجتماع، داد و ستد، خرید و مصرف، گردش و تفریح قابل ملاحظه باشد.  

مقالة حاضر، به تبیین جامعه شناختی متغیر ترس از جرم در استان همدان می پردازد. در سطح منطقه ای (میانه)، واحد تحلیل شهرستان های استان است که با تأکید بر متغیر سطح توسعه یافتگی، به تبیین میزان ترس از جرم در این شهرستان ها پرداخته است. در سطح خرد، متغیرهای مستقل عبارت اند از: بی سازمانی اجتماعی، سرمایة اجتماعی و کنترل اجتماعی. جامعة آماری نیز شامل تمامی سرپرستان خانوار ساکن در این شهرهاست که از بین آن ها 800 خانوار به شیوة نمونه گیری سهمیه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش مورد استفاده، پیمایش و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. در برقراری ارتباط منطقی میان توسعه و ترس از جرم، از نظریة اسملسر استفاده شده است. در بررسی آشفتگی اجتماعی نیز شاخص هایی مانند بی سازمانی اجتماعی، نبود کنترل اجتماعی و نبود سرمایة اجتماعی به کار گرفته شد. مطابق نتایج، بین سطح توسعه یافتگی شهرستان های استان همدان و میزان ترس از جرم در این شهرستان ها رابطة معنادار وجود دارد. در سطح خرد نیز بین ترس از جرم و متغیرهای کنترل اجتماعی، بی سازمانی اجتماعی و سرمایه اجتماعی ارتباط معنادار مشاهده می شود.