درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۹۰۱ تا ۳٬۹۲۰ مورد از کل ۲۷٬۴۲۶ مورد.
۳۹۰۱.

بایسته های هم گرایی ژرف نگر در باب تاریخ نگاری روایی امامیه؛ پاسخ به مقاله «بررسی انتقادی مقاله بررسی تحلیلی تاریخ نگاری روایی امامیه تا نیمه قرن پنجم»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال نوزدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۷۶) 173 - 202

کلید واژه ها: تاریخ نگاری شیعه تاریخ نگاری روایی محدثان شیعه نقد متن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷ تعداد دانلود : ۳۵۸
واکاوی مقاله «بررسی انتقادی مقاله بررسی تحلیلی تاریخ نگاری روایی امامیه تا نیمه قرن پنجم» که در این شماره از فصل نامه تاریخ اسلام به چاپ رسیده است، نشان می دهد، حدود پنجاه مورد از نسبت هایی که به مقاله «بررسی تحلیلی تاریخ نگاری روایی امامیه تا نیمه قرن پنجم» داده شده است، با واقعیت سازگار نیست و بسیاری از اشکال هایی که بیان شده است، ریشه در پیش داوری های حاکم بر مقاله نقد دارد و در نتیجه تقریری متفاوت از مفاد مقاله اصلی دارد. با این وجود، برخی اشکال ها درباره استناد، ارجاع و دلالت یکی از شواهد پذیرفتنی است. با توجه به آورده های این نقد، اکنون با اطمینان بیشتری می توان درباره ماهیت متفاوت تاریخ نگاری روایی امامیه سخن گفت. هم سویی پژوهش گران در باور به ضرورت بررسی عمیق تأثیر روش و رویکرد محدثان بر آثار تاریخی آنها می تواند گامی رو به جلو برای دست یابی به نقطه کانونی مقاله اصلی و اهداف علمی مطرح در آن باشد
۳۹۰۲.

انعکاس جشن های ملّی و مذهبی عصر غزنوی در آیینه تاریخ بیهقی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال سیزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۵۰ 65 - 86

کلید واژه ها: بیهقی تاریخ بیهقی عصر غزنوی جشن های ملی و مذهبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۳ تعداد دانلود : ۸۵۴
یکی از مظاهرتمدن، نزد هر ملتی جشن هاست که ریشه در فرهنگ و آداب و رسوم یک جامعه دارند. ابوالفضل بیهقی دبیر رسایل دربار غزنوی ازجمله نویسندگانی است که به طور غیرمستقیم در اثر گران سنگ خود (تاریخ بیهقی) به جشن های عصر خویش پرداخته است.مسئله اصلی پژوهش پاسخ به این سؤال است: جشن های ملّی و مذهبی عصر غزنوی در تاریخ بیهقی چگونه انعکاس یافته است ؟پژوهش حاضر با هدف مشخص کردن انعکاس جشن های ملّی و مذهبی دوره غزنویان، در کتاب تاریخ بیهقی انجام شده است. به این منظور با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی به مطالعه دقیق تاریخ بیهقی پرداخته و تمامی مفاهیم و واژه هایی که در زمینه جشن های ملّی و مذهبی بار معنایی داشته اند، استخراج و تفسیر شده است.بر اساس یافته های پژوهش، بیهقی در اثر معروف خود، به خوبی توانسته است، بازتاب جشن های ملّی و مذهبی عصر غزنوی را به تصویر بکشد. بازتاب جشن های ملّی و مذهبی عصر غزنوی را به تصویر بکشد.
۳۹۰۳.

رویکرد قرون وسطایی گاردنر در معرفی پیامبر اسلام (ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال هشتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۰ 55-73

کلید واژه ها: ویلیام هنری تمپل گاردنر تبشیر حضرت محمد (ص) مصر استعمار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۴۲۸
در این پژوهش، راهبردی نوین در قرن نوزدهم در انگاره سازی از چهره پیامبر اسلام در متون تولیدشده توسط یکی از اسلام شناسان غربی، به نام ویلیام هِنری تمپل گاردنر [1] (1873-1927) واکاوی شده است. مسئله این تحقیق بررسی نوعی راهبرد است که در موضعی مغرضانه می کوشد با پوششی علمی و ظاهراً عاری از سوگیری پیامبر اسلام را معرفی کند. انگاره های تولیدشده در این راهبرد در پی نشان دادن اسلام و پیامبر این دین مبین به غرب نیست و تنها در پی اثبات ناتوانی حضرت محمد 6 در ایجاد دینی جهان شمول و مقبول برای تمام زمان ها است. بسیاری از اندیشه های مغرضانه پیش از تمپل در غرب مسیحی پیامبر اسلام 6 را به مخاطب مسیحی و غربی دروغین معرفی می کردند، اما گاردنر، که فعالی مذهبی در مصر بود، سعی کرد در زمانه ای که این کشور در تلاش برای کسب آزادی از استعمار بود، انگاره ای جدید درباره بخشی از هویت ملی و مذهبی این مردم ارائه دهد و درنتیجه، شیوه ای دیگر در این دشمنی پیش گرفت. وی کوشید اذهان مسلمانان را با این اندیشه اقناع کند که پیامبر دین مبین اسلام 6 متعلق به زمانه ای است که در آن ظهور یافت و بنابراین، آموزه های او برای تمام زمان ها و مکان ها کارایی ندارد. به عکس، در این دیدگاه، حضرت مسیح 7 پادشاه و سرور جهان در کل ادوار و با ویژگی هایی جهان شمول معرفی می شود. این راهبرد ممکن بود بدون اینکه مخاطب را برانگیزد، او را آماده قبول گذر از هویت اسلامی خود کند [1] . William Henry Temple Gairdner
۳۹۰۴.

سیاست های سلطان محمد خوارزم شاه و بی ثباتی سیاسی حاصل از آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۱ 53-78

کلید واژه ها: سلطان محمد خوارزم شاه بی ثباتی سیاسی خوارزم شاهیان خلافت عباسی مغولان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۸۸۱
در تحقیق حاضر، با توجه به نظریات دیوید ساندرز درباره بی ثباتی سیاسی و شاخص های ارائه شده توسط وی، بی ثباتی سیاسی در دوره سلطان محمد خوارزم شاه، بر مبنای دو مفهوم اساسی تغییرات و چالش ها، تبیین و شاخص های آن طی چهار مقوله تغییر هنجار، تغییر مقامات اصلی اجرایی، تغییر مرزها، و چالش های خشونت آمیز مشخص شده است. با توجه به ماهیت استبدادی حکومت سلطان محمد خوارزم شاه و نقش کلیدی سلطان در ساختار حکومت خوارزم شاهی، فروپاشی ساختاری خوارزم شاهیان با بررسی نقش محوری سیاست های سلطان محمد در بی ثباتی سیاسی تحلیل شده است. با توجه به اینکه ضعف و سقوط زودهنگام حکومت سلطان محمد خوارزم شاه نتیجه چنین بی ثباتی سیاسی ای بوده است، بررسی و شناخت عوامل به وجودآورنده و تشدید کننده بی ثباتی سیاسی در آن برهه تاریخی واجد اهمیت بسیار است. با عطف نظر به این مهم، مقاله درصدد پاسخ به این پرسش است که بین سیاست های سلطان محمد خوارزم شاه و بروز بی ثباتی سیاسی در این دوره چه ارتباطی وجود داشته است. روش نگارنده در پاسخ به این پرسش، استفاده از نظریه دیوید ساندرز درباره بی ثباتی سیاسی بوده است. ماحصل تحلیل نویسنده آن بوده که یک همبستگی مثبت بین سیاست های سلطان محمد خوارزم شاه و بروز بی ثباتی سیاسی در برهه تاریخی زمان او وجود داشته است.
۳۹۰۵.

تحلیلی بر مشروع نمایی حکومت اموی در اشعار سیاسی اخطل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال نهم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 1-24

کلید واژه ها: اخطل شعر سیاسی اندیشه مشروعیت سیاسی و دینی بنی امیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۸ تعداد دانلود : ۴۳۴
از آنجا که بنی امیه در میان مردم وجهه دینی نداشتند و حکومت آنها از مشروعیت دینی و سیاسی لازم برخوردار نبود، در به دست آوردن این مشروعیت در میان مردم، تلاش بسیاری کردند. شاعران و جاعلان حدیث و اخبار را در شام گرد آوردند و با دادن عطایای فراوان، از آنها سوءاستفاده تبلیغاتی کردند. از جمله این شاعران اخطل، شاعر نصرانی بود که در ستایش حاکمان اموی نهایت اغراق را به کار گرفت و آنها را بهترین قریش و سزاوارترین مردم در خلافت معرفی کرد. این شاعر نصرانی به رغم اختلافاتی که از لحاظ اعتقادی با خلیفه مسلمان داشت، تصویری اسلامی از او با زبان شعر که مورد اقبال مردم بود، ترسیم کرد. این پژوهش به این پرسش های اساسی پاسخ می دهد: امویان چگونه از ادبیات و شعر سیاسی در مشروعیت بخشی به حاکمیت بهره بردند؟ شعر اخطل چگونه در مسیر تأمین خواست دولت بنی امیه قرار گرفت و از چه مفاهیم و ابزارهایی استفاده کرد؟ یافته های این پژوهش تحلیلی-انتقادی نشان می دهد که اخطل با بهره گیری از مضامین گوناگون شعری تلاش کرد حکومت امویان را امری مشروع، الهی و موهبتی آسمانی معرفی کند. این شاعر از تعبیرها و مضمون هایی استفاده می کرد که توجیه کننده اهداف سیاسی امویان است. ترویج تفکر موروثی بودن خلافت، قدسیت بخشی، استفاده از القاب و عناوین مذهبی و تبلیغ اصالت و نجابت اشرافی بنی امیه از جمله رویکردهای شاعر در مشروعیت نمایی حکومت امویان است.
۳۹۰۶.

آموزش در تاریخ اسلام

نویسنده: مترجم:
منبع: جندی شاپور سال چهارم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۴
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۶ تعداد دانلود : ۴۳۴
از نخستین روزهای اسلام، مسئلهٔ تعلیم و تربیت در ذهن مسلمانان مطرح بوده است. اولین کلمه قرآن که برای حضرت محمد) ص (نازل شد - در واقع «خواندن» بود. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم گفت: «جستجوی دانش برای همه مسلمانان الزامی است». با چنین دستور مستقیم برای رفتن در خارج از کشور و به جستجوی دانش، مسلمانان تأکید فراوانی کرده اند. سیستم آموزشی به منظور تحقق این تعهدات بر عهده خود آنها توسط پیامبر (ص). در طول تاریخ اسلامی، آموزش نقطه غرور و افتخار بود و زمینه ای که مسلمانان همیشه از آن سرآمد بوده اند. مسلمانان کتابخانه ها و مراکز یادگیری بزرگی را در مکان هایی مانند بغداد، قُرطبه و قاهره ایجاد کردند. آنها اولین مدارس ابتدایی را برای کودکان و دانشگاه ها برای ادامه تحصیل تأسیس کردند. آنها علوم و دانش را با جهش ها و مرزهای باورنکردنی از طریق چنین مؤسساتی، پیشرفت می کنند و به دنیای مدرن امروزی منتهی می شوند.
۳۹۰۷.

نقشهای معنایی حرف اضافه «از» در زبان فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال هفدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۳۳ 75 - 95

کلید واژه ها: حرف اضافه از با نقش معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۴ تعداد دانلود : ۸۲۵
زبان به مانند موجودی زنده در طی زمان، دستخوش تغییر و تحوّلات می گردد و بررسی ویژگی های آن در صورت کنونی بدون در نظر گرفتن تغییرات درزمانی، پژوهشی ناقص و نارساست. در این مقاله، نقش های معنایی حرف اضافه «از» در زبان های اوستایی، فارسی باستان، فارسی میانه، پارتی، فارسی دری و فارسی امروز، با استفاده از داده های دستور این زبان ها و نیز واژه نامه های هر یک بررسی شده است. «از» در زبان اوستایی و فارسی باستان به صورت <em>hača/hačā آمده و از ریشه <em>hak<em>- به معنی «همراهی کردن» است. در فارسی میانه به صورت <em>az و در پارتی به صورت <em>až باقی مانده است. در زبان سنسکریت ودایی، این حرف اضافه به صورت <em>sačā برای دلالت بر نقش معنایی همراهی به کار رفته است، اما در زبان های ایرانی دوره باستان، نشانه ای از کدگذاری نقش معنایی همراهی با <em>hača/hačā در دست نیست. در زبان های اوستایی و فارسی باستان <em>hača/hačā بر نقش های معنایی مختلفی از جمله خاستگاه، جدایی، سبب، روش دلالت داشته است. <em>az و <em>až در فارسی میانه و پارتی نیز این کارکردها را حفظ کرده و افزون بر آن، نقش های معنایی دیگری مانند ابزار، جنس، مقایسه، و جزء و کل را کدگذاری کرده اند. افزون بر کارکردهای ادوار پیشین، در فارسی دری و فارسی امروز، «از» کدگذاری نقش های معنایی دیگری را بر عهده دارد و در کدگذاری برخی از نقش های معنایی، مانند ابزار و جنس می توان حرف اضافه «با» را جایگزین آن ساخت.
۳۹۰۸.

بررسی جنسیت و پایگاه اجتماعی نویسندگان در نشریه عالم نسوان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۷ (پیاپی ۱۲۷) 57 - 81

کلید واژه ها: نشریه عالم نسوان نویسندگان زنان مشارکت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۱ تعداد دانلود : ۴۶۷
با پیروزی جنبش مشروطه، زمینه برای حضور زنان در فعالیت های جدید فرهنگی از جمله انتشار نشریات زنان مهیا شد. «عالم نسوان« یکی از نشریاتی بود که در فاصله سال های 1299 تا 1312ش. منتشر می شد. این نشریه فرصتی برای نویسندگان فراهم کرد تا با ارسال مقاله و نوشته به بیان دیدگاه ها و ایده های خویش بپردازند. از این رو نویسندگان شناخته شده یا گمنام  با قلم خود با این نشریه همکاری نمودند. این پژوهش می کوشد به این پرسش پاسخ دهد که به رغم این که در آن دوره هنوز بسترِ فرهنگیِ لازم برای رشد زنان باسواد چندان مهیا نبود، مطالب این نشریات توسط چه کسانی نوشته می شده است؟ این پژوهش با روش تحلیل محتوایی و آماری، با تمرکز بر مقالات این نشریه در قالب تألیف و ترجمه و با کمک ارقام و ترسیم جداول مشخص، در صدد است نشان دهد که مشارکت مردان و زنان در بخش های گوناگون این نشریه به چه میزان بوده و این نویسندگان از چه پایگاه فرهنگی و اجتماعی برخوردار بوده اند. ماحصل پژوهش نشان می دهد که از حیث آماری، تعداد نویسندگان زن، که در قالب مقاله و به شکلی جدی با نشریه همکاری می کردند، بیشتر از نویسندگان مرد بوده است. این آمار شامل 4/45 درصد زنان، 3/43 درصد مردان و3/11 درصد نیز با جنسیت نامشخص می باشد. اغلب نویسندگان که در بین آنان اهل سیاست و اقلیت های مذهبی نیز به چشم می خورند، افراد تحصیل کرده از رده های بالای اجتماعی، فارغ التحصیلان مدارس آمریکایی و نویسندگان خارجی، به ویژه از آمریکا، بودند که می کوشیدند زنان را با فرهنگ و ارزش های نوین آشنا کنند.  
۳۹۰۹.

بحران آذربایجان به روایت کاریکاتور: تاملی تاریخی برنشریه تهران مصور (۱۳۲۴-۱۳۲۵)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۶ 137 - 182

کلید واژه ها: کاریکاتور نشانه شناسی اجتماعی بحران آذربایجان گفتمان ناسیونالیسم رسمی فرقه دموکرات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۳ تعداد دانلود : ۵۵۱
این پژوهش تلاشی است در جهت روشن کردن شیوه های بازنمایی بحران آذربایجان در کاریکاتورهای نشریه تهران مصور که توسط گفتمان مدرنیسم پهلوی جهت تثبیت فهم و روایتی خاص از هویت ملی بکار گرفته شدند. برای تحلیل بیست و چهار کاریکاتور تهران مصور در فاصله زمانی شهریور 1324 تا آذر 1325 از روش نشانه شناسی اجتماعی بهره بردیم تا با مطالعه نظام های نشانه ای از جمله نمادها به درک واقعیت های عینی بحران آذربایجان و نگرش عمومی نسبت به آن دست یابیم. بررسی فرایند معنی دار شدن کاریکاتورها بر اساس سه فرانقش مهم بازنمودی، تعاملی و ترکیبی در رویکرد نشانه شناسی کرس و ون لیون نشان داد که گفتمان پهلوی آگاهانه با تقلید از نمادنگاری دوران انقلاب مشروطه و رضاشاهی به تثبیت آن بخش از مؤلفه های ایجابی هویت ملی پرداخت که وحدت ملی و امکان تجسم ایران به عنوان ملت واحد با مرزهای ثابت را فراهم می کرد. نمادهای قابل تصور و ملموس مانند نقشه، درخت، مادر وطن، تاریخ و شاهان پراقتدار و... در همین راستا بکار گرفته شدند. سکوت معنادار تهران مصور در خصوص نمادهای تمایزبخش قومی مانند زبان و قومیت و... با هدف انکار بحران در خودآگاهی عمومی نسبت به هویت جمعی برساخته ی ناسیونالیسم رسمی، انجام می شد. بهره گیری از نمادهایی دال بر توطئه، نفاق و صفات تمامیت خواهانه ی سران حزب توده و فرقه دموکرات به غیر سازی آنان کمک می کرد و مانع از آن بود تا فرقه اهداف خویش را سازگار با اصول مشروطیت و قانون اساسی جلوه دهد و یا به شیوه مشابه مرکز از شعارهای ناسیونالیستی جهت جلب حمایت و همدلی آزادی خواهان بهره گیرد. گفتمان جنسیت و خشونت در نمادنگاری کاریکاتورهای تهران مصور با تحریک غیرت ملی راه را برای عملیات سرکوبگرانه و نظامی در آذربایجان باز می کرد تا مفهوم اقتدار شاه و ارتش، ضامن استقلال و وحدت ملی کشور، تثبیت گردد.
۳۹۱۰.

عوامل جغرافیایی و سیاسی مؤثر بر مکان گزینی پایتخت ادریسیان در فاس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۸ 7-44

کلید واژه ها: ادریسیان پایتخت عوامل مؤثر بر مکان گزینی فاس مغرب الاقصی ولیلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۴ تعداد دانلود : ۷۷۰
فاس یکی از مهمترین، متمایزترین و تأثیرگذارترین پایتخت ها در گستره ی تمدن اسلامی در مغرب الاقصی است که توسط ادریس بن ادریس بن عبدالله (213-187ق./ 828-803م) در میانه سال های 193-192 ق . تأسیس گردید. میزان تأثیرگذاری فرهنگی و تمدنی فاس در مغرب الاقصی معلول عواملی چند از جمله مکان گزینی ژرفنگرانه و دقیق آن می باشد. بر این اساس پژوهش پیش رو به بررسی علل و عوامل جغرافیایی و سیاسی مؤثر بر این مکان گزینی می پردازد. پژوهش به این نتیجه دست یافت که عوامل بازدارنده و تهدیدآفرین سیاسی و جغرافیایی در درون و بیرون قلمرو حاکمیتی ادریس دوم او را برآن داشت که پایتخت خود را از شهر تا اندازه ای دور و غیرراهبردی ولیلی به عنوان مرکز سیاسی بربرهای اوربه در نزدیکی قلمرو امویان اندلس به نقطه ای مرکزی در قلب مغرب الاقصی انتقال دهد. وی در این مکان گزینی موفق شد علاوه بر فاصله گرفتن از مرکز رؤسای جاه طلب قبیله اوربه و استقرار در پایتختی مستقل با ساختارو ماهیتی جدید و نیز مصونیت نسبی در مقابل حملات احتمالی امویان اندلس (422 -138 ق. / 756 1031 م) ، با استقرار در میانی ترین نقطه مغرب الاقصی ضمن رصد مناطق مهم و استراتژیکی مغرب الاقصی و مغرب الاوسط و حرکات حکومت های رقیب بنورستم ( 161- 296ق./ 778- 909م) و بنو مدرار(155-366ق./ 823 977 م) ، بر بخش هایی از اقیانوس اطلس نیز نظارت داشته باشد. در این مکان گزینی برخورداری از موقعیت ممتاز تجاری و سوق الجیشی، موقعیت ممتاز زیست محیطی و نیز مسائل دفاعی برای دستیابی به پایتختی ماندگار و تأثیرگذار در نظر گرفته شده بود.
۳۹۱۱.

تجارت خارجی تبریز در دوره آق قویونلوها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلید واژه ها: آق قویونلوها تبریز تجار تجارت خارجی کالاهای تجاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۰ تعداد دانلود : ۳۶۴
تبریز از دوره ایلخانان به یکی از کانون های مهم تجارت ایران تبدیل شد. هر چند با سقوط ایلخانان وقفه ای در تجارت خارجی این شهر ایجاد گردید، اما بار دیگر تبریز از دوره آق قویونلوها به عنوان کانون مهم تجارت بین شرق و غرب ظاهر شد. تجار از مناطق مختلف شرق و غرب کالاهای تجاری مانند ادویه هند، اقمشه یزدی، سمرقندی، فرنگی، انواع پوست سمور، سنجاب، قاقم، اجناس چینی نظیر پارچه های کماخ زر دوزی شده، اطلس، مشک، موم، نیل و ابریشم گیلان، مازندران را به این شهر می آوردند. تجار تبریز کالاهای تولید شده ایران را به عثمانی، دشت قپچاق و سایر سرزمین ها صادر می کردند این شهر به بازار بزرگ مبادله کالاهای هندی، چینی، اروپایی، تبدیل شده بود. سیاست های حمایتی سلاطین آق قوینلو زمینه رونق بیشتر تجارت خارجی تبریز را فراهم کرده بود. در نتیجه رونق تجارت، آق قویونلوها از طریق اخذ عوارض گمرکی از کالاهای وارداتی و صادراتی به تبریز درآمد قابل توجهی بدست آورده، تجار، پیشه وران تبریز نیز در مبالات تجاری با کسب درآمد به رفاه اقتصادی دست یافته بودند. بررسی جایگاه تبریز در تجارت خارجی و عواید حاصل از آن موضوع بحث این مقاله است که با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسناد تاریخی به شیوه تحلیلی و توصیفی به تبیین موضوع پرداخته شده است. حاکمان آق قویونلوها به عواید فراوان حاصل از تجارت پی برده بودند زمینه های رونق تجارت خارجی را فراهم نموده و در نتیجه تبریز در تجارت بین الملل از جایگاه ویژه ای برخوردار گردید.
۳۹۱۲.

عوامل مؤثر بر وضعیت تجارت خراسان و ماوراءالنهر در دوران تیموریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۳ 153 - 176

کلید واژه ها: تیموریان تجارت خراسان و ماوراءالنهر مراکز تجاری مسیرهای تجاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۲ تعداد دانلود : ۸۳۰
نوشتار حاضر به بررسی وضعیت تجارت خراسان و ماوراءالنهر در عهد تیموریان می پردازد که یکی از عناصر تشکیل دهنده اقتصاد تیموریان است. در این نوشتار با اتکای به داده های موجود در منابع و با رویکردی توصیفی – تحلیلی، اوضاع تجارت منطقه، از ظهور تیمور تا انتهای حکمرانی بایقرا موردبررسی قرارگرفته است. مقاله این پرسش اساسی را موردتوجه قرار می دهد که وضعیت تجارت در خراسان و ماوراءالنهر در دوره تیموریان چگونه بود؟ در این نوشتار، نشان داده شده است که توجه به مقوله تجارت در دیدگاه امیران تیموری، موقعیت جغرافیایی خاص این دو منطقه مهم، تنوع کالایی و نیز رشد چندین شهر عمده در این مناطق، مجموعه ای از عوامل مؤثر بر رونق تجارت در خراسان و ماوراءالنهر می باشند. تجارت مناطق مذکور با تکیه بر فاکتورهای فوق و نیز قرار گرفتن در معرض سیاست های اقتصادی امیران تیموری، دارای تجارتی پویا گردید. لذا با رونق نسبی در اجزاء متشکل تجارت منطقه در دوره تیموریان روبروییم
۳۹۱۳.

شاه گزینی دردوره ی اشکانیان براساس نظریات ومنابع تاریخی مورخین داخلی وخارجی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال سیزدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۵۰ 125 - 142

کلید واژه ها: اشکانیان شاه گزینی مجلس مهستان موروثی منابع تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۶ تعداد دانلود : ۱۰۰۸
شاهنشاهی اشکانی یا اشکانیان ۲۴۷ پ.م. ۲۲۴ م که با نام امپراتوری پارت ها نیز شناخته می شود، یکی از قدرت های سیاسی و فرهنگی ایرانی در ایران زمین بود که ۴۷۱ سال بر قسمت اعظم غرب آسیا حکومت کرد. اما این دوره طولانی حکومت دارایی شرایط نامطلوب از منابع تاریخی است. از یک سو در منابع فارسی و عربی کمترین اشاره به آنان نشده و یا به طور غیر مستقیم دراین ادبیات بازتاب داده شده است. ازسوی دیگرمنابعی که به شاه گزینی در حکومت اشکانیان اشاره شده مربوط به نوشته ها نویسندگان یونانی و رومی است. استرابون می گوید: که پادشاهی اشکانی انتخابی است یعنی اشراف و بزرگان عضو مجلس مهستان( به گفته ی یوستینوس مجلس سنا) شاه را انتخاب می کرده اند.با توجه به منابع از شیوه های مختلف شاه گزینی سخن گفته شده است. در ابتدا ، دوره اشکانی بیشتر تحت تاثیر نظام قبیله ای بزرگترین فرد قبیله به شاهی می رسیدکه یک شاه می توانست به طور مستقیم پسر و یا برادرش را به عنوان جانشین خود مشخص کند، که این الگوی بیشتر تحت تاثیر نظام قبیله ای و شرقی است و گاهی نیز از نظام هلنیستی تاثیر می پذیرفت و از ساختار یک نظام پارلمانی که عضو این مجمع تشکیل شده از بزرگان و اشراف و خاندان شاهی است و می توانستند یک شاه را مستقیم انتخاب کنند و توانایی عزل یک شاه را نیز داشته اند. ازطرف دیگرتعلق داشتن منصب شاهنشاهی در یک خاندان اشکانی و موروثی بودن آن سنت برجایی مانده از هخامنشیان است.
۳۹۱۴.

تاثیرات منصب داران ایرانی مهاجر به هند بر مظاهر معماری عصر گورکانیان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۵۲ 1 - 16

کلید واژه ها: منصب داران ایرانی - اسلامی شبه قاره هند معماری گورکانیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۸ تعداد دانلود : ۳۶۱
مهاجرت تدریجی ایرانیان به هند، نفوذ اولیه آنان در دربار فرمانروایان محلی و کسب قدرت سیاسی که از دهه های میانی قرن هشتم آغاز شد به ماندگاری آن ها تا قرن سیزدهم هجری در دولت گورکانیان انجامید. برخی از این مهاجران در دربار گورکانیان به ویژه دوران پادشاهی اکبر، جهانگیر و شاه جهان، عنوان منصب دار که یک مقام نظامی بود کسب کردند و منشا اثر مهم در مظاهر مختلف فرهنگی و تمدنی از جمله معماری شدند. با این وصف تاثیر منصب داران ایرانی مهاجر به شبه قاره هند، در تحولات تمدنی آن سرزمین به ویژه در موضوع معماری مورد باز کاوی قرار نگرفته است. از این رو مسئله مزبور با فقر بررسی های علمی مواجه می باشد. این نوشتار در صدد پاسخ به این سوال است که با توجه به آن که دوره حکومتی اکبر و جانشین او جهانگیر دوره احیا اندیشه، هنر هندی و بازگشت به معماری هندوان بود، منصب داران مهاجر ایرانی به این سرزمین، در حوزه معماری عصر گورکانی چه نقشی ایفا نموده اند و چه نتایجی به بار آورده اند؟ در نگاه نخست به نظر می رسد که ایشان توانسته اند ضمن انتقال مظاهر معماری ایرانی – اسلامی به حوزه حکومتی گورکانیان، ابداعات مهمی نیز در این زمینه داشته باشند. ارائه تصویری واقع بینانه از تاثیر حضور فعال منصب داران ایرانی در تحول و تکامل مصادیق و مظاهر معماری و آشنایی اهالی هند با شاخص های معماری ایرانی، هدف اصلی پژوهش است
۳۹۱۷.

واکاوی سکه های نو یافته ساسانی در موزه چین

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 1 - 26

کلید واژه ها: ایران چین ساسانی سکه موزه چین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۱۴۷
سکه و روند ضرب آن به عنوان یکی از شاخص های تمدنی به حساب می آید که در ادوار مختلف دچار تغییر و تحول می شوند. شدت ضعف و قوت حکومت ها در روند آنها تأثیری به سزای داشته، به طوری که در یک زمان در نهایت زیبایی، کیفیت ظاهر می شوند و در مقطع دیگر افول می کنند. کاوش و پویش در سکه ها و بررسی نشانه ها و علایم موجود در آن،  ابعاد مختلفی چون  سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی نظامی هر دوره تاریخی را تبیین می کند؛ سکه های هر دوره تاریخی، اطلاعات متنوعی چون عادات، آداب، خط، زبان، هنر، مذهب، تمدن، ثروت، ورشکستگی، روابط تجاری با سایر دول و هزاران نکات ریز دیگر که در هیچ یک از متون تاریخی و یا اسناد به آنها اشاره نشده،  می توان دست یافت. نوشتار حاضر درصدد است تا ضمن پویش و کاوش، در منابع و تحقیقات و پژوهش های جدید،  با شناسایی این شئی، پیچیدگی ها و ابهامات موجود تاریخی آن را  بر طرف سازد.  علاوه بر آن  ضمن تطبیق و مقایسه با نمونه های دیگر با استفاد از داده های باستان شناسی و شواهد تاریخی، با دیدی جامع تری نسبت به آن تبیین کند؛ در این گفتار سعی شده است تا با جمع آوری و تحلیل اطلاعات و مشخص کردن تاریخ آن ،  با استفاده از نمونه های موجود  و همچنین با استناد به داده های باستان شناسی و شواهد تاریخی، در جهت اثبات این موضوع که سکه های نو یافته در موزه چین متعلق به پادشاه ساسانی احتمالا از آن پیروز،  شواهد و قراین مستدلی را ارائه دهد.
۳۹۱۸.

علل شکل گیری جریان خوارج

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 57 - 66
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۱۳۳
در تاریخ اسلام ما شاهد تغییر و تحولات بسیاری هستیم و در این میان مسئله خوارج که در تاریخ اسلام در مورد آنها زیاد بحث و تفصیل شده است جای تحقیق و تفحص بیشتری دارد. خوارج افرادی بودند در طول تاریخ سیاسی و نظامی بسیار باعث فتنه و فساد شدند و     شورش های مکرری را به دنبال خود به راه انداختند و می بینیم که سوء قصد به معاویه و عمروعاص و شهادت حضرت علی (ع) نیز به دست این گروه می انجامد٬ خوارجی که در شعارهای خود به شعار «لا حکم الا الله» تاکید می کردند و فقط به نوع تفکر خارج شده خود از دین اهمیت می دادند و زیر لوای این شعار تمام مقاصد خود را انجام می دادند. خوارجی که جایگاه و پایگاهی میان صحابه نداشتند و چنانکه در گذر تاریخ می بینیم و شاهد هستیم باید پایگاه اجتماعی آنان را میان تابعین جست.در این پژوهش تلاش نگارنده بر آن است تا با استفاده از منابع تاریخی دست اول و مکتوب به علل شکل گیری جریان خوارج بپردازد.
۳۹۱۹.

پزشکی در تمدن اسلامی

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 93 - 118

کلید واژه ها: پزشکی مسلمانان شیعیان رازی زهراوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۸ تعداد دانلود : ۱۸۴
قدیمی ترین تاریخ ملل تاریخ پزشکی است چرا که بشر از روزی که خود را شناخته با درد همراه و با حوادث رو به رو بوده است. از همان روزی که آدمی در صدد دفع شر و زحمت و درد از خود برآمده است تاریخ طب شروع می شود. در اسلام به علم پزشکی اهمیت بسیار داده شده و پس از علم حلال و حرام، یعنی علم فقه، از شریف ترین علم ها به شمار آمده و در حدیث شریف «علم ابدان» در کنار «علم ادیان» قرار گرفته است؛ چرا که اگر تن سالم نباشد نمی تواند درباره مبدا جهان بیندیشد و او را ستایش و پرستش کند و از آن جا که تعالیم پیامبر اسلام (ص) افراد را به خیرات و مبرات و انفاق مال در راه خیر هدایت و ارشاد فرموده بدین مناسبت به نظر می رسد پزشکی در تمدن اسلامی بیش از سایر علوم پیشرفت داشته است و خوشبختانه نمایندگان بزرگ پزشکی اسلامی بیشتر ایرانی بوده اند و اینان توانستند در دوران تمدن ستارگان قدر اول این آسمان باشند مانند رازی، اهوازی، ابن سینا و جرجانی (گرگانی). در تاریخ پزشکی اسلامی کسانی که اولین بار جرات آن را پیدا نمودند که بر کتب اساتید یونانی خرده گیری نمایند ایرانیان بوده اند در کنار این ناموران می توان از پزشگان عرب مانند حارث بن کلده ثقفی پزشک اهل طائف که شاید نخستین عربی باشد که بتوان آن را پزشک نامید. شخصی بنام ابورمثه تمیمی که جراح بوده وشخص دیگری همچون حنین بن اسحاق که کتاب صدرساله جالینوس را به فارسی ترجمه کرد و همچنین رساله ای در چشم پزشکی دارد که قدیمی ترین اثر دراین زمینه است و از ابن نفیس و ابوالقاسم الزهراوی و..... بزرگان دیگری می توان نام برد. هدف از این مقاله بررسی نقش مسلمانان  در دانش پزشکی است که با روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای نگاشته می شود.
۳۹۲۰.

اشکانیان و شاهنامه

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران اسلامی سال ششم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 35 - 46
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۱۸۶
ابوالقاسم فردوسی یکی از مهم ترین شاعران ایرانی است که در سال 319 هجری قمری در طابران توس بدنیا آمد. به دلیل اینکه در این زمان ایران زیر سلطه بیگانگان بود، فردوسی بخاطر علاقه ملی به فکر نظم شاهنامه و گردآوری تاریخ ایرانیان در عصر باستان می افتد. شاهنامه به دو بخش اساطیری و تاریخی تقسیم می شود. با وجود اینکه فردوسی در شاهنامه ابیات زیادی را به اساطیر ایرانی و به خصوص دوره ساسانی اختصاص داده است ولی فقط 20 بیت در مورد اشکانیان سروده است. خود فردوسی نیز در پایان این چند بیت بیان می دارد که از اشکانیان فقط نامی شنیده و در نوشته های تاریخی و غیر تاریخی از آنها ذکری نشنیده است. در این مقاله به علت توجه کم فردوسی به دوره اشکانی که طولانی ترین مدت زمامداری را در تاریخ ایران داشته اند اشاره می شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان