درخت حوزه‌های تخصصی

تاریخ

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ایران اسلامی ایران باستان ایران پیش از تاریخ تاریخ جهان فلسفه تاریخ گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲٬۵۰۱ تا ۲٬۵۲۰ مورد از کل ۲۷٬۴۲۶ مورد.
۲۵۰۱.

بانیان و مشایخ رباط های بغداد و تاثیر آنها در جریان تصوف (قرن 6 و 7ه.ق.)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۷ 205-228

کلید واژه ها: رباط تاریخ اسلام تصوف بغداد فقها مشایخ صوفیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۲۰۳
بغداد، مرکز خلافت عباسی در قرن ششم و هفتم ق با مراکز علمی و فرهنگی، حضور علماء و دانشمندان، تضارب آرا و عقاید مذهبی، جنب و جوش علمی، تاریخ درخشانی را در حوزه فرهنگی رقم می زد. در این میان، تصوف نیزگسترش یافت و با حضور مشایخ صوفیه در رباط ها هیأت منظمی به خود گرفت. اینکه تصوف هویت یافته در رباط های بغداد تحت تأثیر کدام متغیرها بوده است، بررسی ها حاکی از نقش حمایتی خاندان خلافت، کارگزاران دولت و فقهای شافعی و مشایخ صوفی در بنای رباط ها و نقش تعلیمی فقها و محدثان شافعی، حنفی و حنبلی در جهت دهی آموزه های تصوف و حضور فعال زنان در تعلیم و اداره رباط ها است. فاصله گرفتن تصوف از مدار اصلی و سوگیری آن به سمت عامه، علمای قشری مذهب و سیاست مداران نیز پی آمد شرایط حاصله است. همچنین تأثیر مکتب خراسان و مهاجرت مشایخ و علاقمندان تصوف از ایران و خراسان به بغداد و بالعکس زمینه تعامل این دو مشرب صوفیانه بر مدار شریعت را بیشترفراهم نمود. مقاله حاضر که با روش توصیفی تحلیلی تنظیم شده، بررسی وضعیت تصوف را در بغداد با محوریت رباط ها و مشایخ پی جویی خواهد نمود.
۲۵۰۲.

فرایند تقدیس درخت در حوزه فرهنگی هلیل رود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال نوزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳۸ 25 - 44

کلید واژه ها: اسطوره تقدیس هلیل رود درخت توتم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۳۱۱
مقدس، مفهومی است که در طی آن یک پدیده، به واسطه ارتباط با نیروهای مافوق طبیعی، منحصر به فرد و از محیط پیرامونش جدا می گردد و در نتیجه دارای قوانین ویژه ای می شود. در هر صورت مقدس نوعی تجلی ویژه خدا است که می تواند به مخلوقات منتقل شود. درخت در فرهنگ های گوناگون هم بنا به دلایل فیزیکی و هم به دلیل مجاورت و یا جانشینی با امر قدسی، جایگاه قداست گشته است. در حوزه تمدنی هلیل رود به واسطه ویژگیهای جغرافیایی(آب فراوان و زمین مناسب) درختهای فراوانی می روید و همین امر منجر به توجه خاصی به درخت در این منطقه شده است. در این پژوهش تلاش شده تا از طریق مطالعات میدانی و با روشی توصیفی و تحلیلی و و رویکرد نشانه شناختی، شیوه های تقدس درخت و انتقال آن در حوزه هلیل رود، بررسی شود. یافته های تحقیق نشان می دهد که مهمترین شیوه های تجلی قداست از طریق هم نشینی درخت با امر قدسی صورت گرفته است. کهنسالی و قدمت درخت، ارتباط دادن درخت با فرد مقدس، درخت به عنوان جایگاه اجنه و نیروهای غیبی، هم نشینی درخت با مردگان و خاصیت های طبیعی و دارویی از مهمترین عوامل تقدیس درخت در حوزه هلیل رود محسوب می شوند.
۲۵۰۳.

روحانیت شیعه و امام خمینی(ره) در تاریخ نگاری چپ ایرانی (قبل و بعد از انقلاب اسلامی)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اسنادی انقلاب اسلامی سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 126-144

کلید واژه ها: تاریخ نگاری چپ انقلاب اسلامی روحانیت شیعه رهبری امام خمینی (ره)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۱۰۸
  حرکت روحانیت شیعه، تأثیرگذاری در روند تحولات معاصر ایران، تئوری های سیاسی و حکومتی نیز به همراه اقتدار و نفوذ رهبری امام خمینی(ره) بر این جریان و موفقیت نهایی آن، در تاریخ نگاری چپ ایرانی قبل و بعد از انقلاب اسلامی بازتابی چشمگیر یافت. مورّخان و تئوری پردازان چپ برای نخستین بار از جنبش و تکاپوی روحانیت شیعه و تئوری ها و رفتارهای عملی آن، قبل و بعد از انقلاب، تحلیلی مارکسیستی – طبقاتی ارائه دادند و بر اساس همین نگاه ایدئولوژیک، به تحلیل، تبیین، هم گرایی و واگرایی با این جریان اقدام کردند. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی نشان دهد که چرا و چگونه مورّخان و نویسندگان چپ ایرانی، تحتِ تأثیر نگاه ایدئولوژیک خود، تکاپوهای کلی روحانیت، و نفوذ و تأثیرگذاری امام خمینی (ره) را در دو دوره قبل و بعد از انقلاب تحلیل کردند و از کدام دیدگاه و با در نظر گرفتن کدام معیارهای ایدئولوژیک، ابتدا به تحلیل هایی هم سو با آن دست زدند و در نهایت بعد از انقلاب تحتِ تأثیر کدام مؤلفه های ایدئولوژیک، به نقد صریح و آشکار کردن اختلاف های عمیق خود با این جریان پرداختند؟
۲۵۰۴.

تحلیل تاریخی عوامل مؤثر بر شکل دهی حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۸ (پیاپی ۱۳۸) 43 - 69

کلید واژه ها: تیموریان شهر حیات اجتماعی گروه ها و طبقات اجتماعی مناسبات اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۳ تعداد دانلود : ۲۵۲
تیموریان زندگی شهری را ارج می نهادند و در زمینه شکوفا کردن شهرها و رونق دادن به جنبه های گوناگون زندگی شهری کوشا بودند. شهرها کارکرد اجتماعی مهمی داشتند و طبقات و گروه های مختلف اجتماعی در آنها فعال بودند. بنابراین حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان، به مسئله ای مهم تبدیل می شود. در نوشتار حاضر تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود که حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان چگونه بود و کدام عوامل و عناصر در شکل دادن به آن نقش داشتند؟ فرضیه مورد ادعای پژوهش حاضر این است که تیموریان و برخی طبقات و گروه های اجتماعی، در کنار مناسبات اجتماعی، پویایی اجتماعی شهرهای مهم را امکانپذیر کردند. هدف این نوشتار تحلیل تاریخی حیات اجتماعی شهر در عصر تیموریان است. بر همین اساس، کوشش شده است دیدگاه تیموریان نسبت به شهر و زندگی شهری بررسی شود. همچنین مهم ترین گروه ها و طبقات اجتماعی مؤثر بر حیات اجتماعی شهر معرفی شوند و به مناسبات اجتماعی شهرنشینان اشاره شود. نتیجه پژوهش نشان می دهد که تیموریان در رونق دادن به حیات اجتماعی شهرها مؤثر بودند. شهرهای مهم قلمرو آنها شکوفا شده بود و کانون های مهم تجمع جمعیت شدند. همچنین انواع فعالیت های اقتصادی، فرهنگی و مناسبات اجتماعی در آنها گسترش یافت. این گونه بود که این شهرها از پویایی و سَرزندگی اجتماعی برخوردار شدند.
۲۵۰۵.

نقش ابریشم گیلان در روابط خارجی ایرانِ عصر قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 1-26

کلید واژه ها: ابریشم ایران انگلستان روابط خارجی روسیه گیلان قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۳۴۹
با وجود آنکه گیلان از توانایی اقتصادی و تولیدی در سایر محصولات اقتصادی نیز برخوردار است، اما به جهت اهمیت ابریشم در اقتصاد گیلان و ایران، به ویژه صادرات این محصول به کشورهای خارجی، سبب توجه حکومت های مرکزی ایران و سایر کشورها به ابریشم گیلان شد. دوران اوج تجارت ابریشم ایران و گیلان، عصر صفویه بود؛ با این حال، در دوره قاجاریه نیز هنوز ابریشم بخش عمده ای از کالاهای صادراتی ایران را تشکیل می داد. مهم ترین عاملی که موجب توجه بیشتر اروپاییان در این دوره به ابریشم گیلان شده بود، رواج بیماری کرم ابریشم در اروپا و کمبود این محصول در آنجا بود. اما به جهت تسلط روسیه بر مناطق ابریشم خیز شمال ایران، انحصار تجارت این کالا عملا در اختیار روس ها بود. انگلیسی ها نیز تلاش داشتند با واسطه بر این کالای ارزشمند دست یابند؛ از این رو، سایر کشورهای اروپایی قادر به تجارت ابریشم ایران در این دوره نبودند. انحصار تجارت ابریشم توسط روس ها و انگلیسی ها موجب شد تا معیشت بازرگانان و تولیدکنندگان ابریشم ایرانِ عصر قاجار به نوعی وابسته به تجارتخانه ها و سیاست های این دو دولت شود. هدف از پژوهش پیش رو، تحلیل نقش صنعت ابریشم گیلان و تأثیر آن بر روابط انگلستان و روسیه با ایران عصر قاجار، با تکیه بر مطالعات اسنادی و تاریخی است. یافته های پژوهش نشان می دهد، با توجه به اهمیت ابریشم، برخی از کشمکش های سیاسی دولت های روسیه و انگلستان در ایران، جهت کنترل بر اقتصاد و تجارت این محصول بوده است. این تجارت انحصاری موجب شد تا سایر کشورها قادر به رقابت با این دو قدرت جهانی در زمینه تجارت ابریشم نباشند. در نهایت سیاست های دو کشور یاد شده زمینه های ضعف ابریشم گیلان را فراهم نمود.
۲۵۰۶.

بررسی تطبیقی دیدگاه شهید مطهری و سید حسین نصر درباره انحطاط تمدن اسلامی ایرانی و راه های برون رفت از آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۹ ۵۳-۷۸

کلید واژه ها: تمدن اسلامی ایرانی عوامل انحطاط تمدن بررسی تطبیقی راههای برون رفت از انحطاط تمدن مرتضی مطهری سید حسین نصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۲ تعداد دانلود : ۳۹۰
انحطاط تمدن اسلامی ایرانی از دیر باز مورد توجه اندیشمندان بوده است. تحقیق حاضر با تکیه بر آثار منتشره از این دو اندیشمند با روش مطالعه تطبیقی در صدد مقایسه دیدگاه آنان درخصوص عوامل انحطاط تمدن اسلامی ایرانی و راهکارهای برون رفت از آن می باشد. یافته ها نشان می دهد، آنها عوامل انحطاط را به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم کرده اند. و در معرفی عناصری مانند حاکمیت استبداد و استعمار به عنوان عوامل انحطاط اشتراک دارند، اما در برخی موارد نیز اختلافاتی دارند. در بخش عوامل داخلی شهید مطهری بر عواملی مانند تحریف تعالیم اسلام، حمایت زیان بار از دین و ... تأکید دارد و نصر بر مواردی ازجمله انحطاط در نهاد دین، انحطاط نهادها و... . ودر بخش عوامل خارجی شهید مطهری به نقش غیر مسلمانان، سلطه و استعمار سیاسی اشاره اما نصر تاثیرگذاری علم و فناوری غربی و آسیب های فرهنگی در پرتو جهانی سازی را متذکر می شود. در بخش راهکارها نیز هر یک نظرات خود را دارند.
۲۵۰۷.

بررسی عوامل مؤثر در مسئله مند شدن وضعیت تابعیت کردهای فیلی عراق در یکصد سال اخیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۵ (پیاپی ۱۳۵) 151-175

کلید واژه ها: کردهای فیلی تابعیت ایران عراق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۱ تعداد دانلود : ۴۳۶
بیشتر کردهای فیلی ساکن عراق طبق قانون تابعیت 1924 عراق به تابعیت آن کشور درآمدند. از زمان تشکیل کشور عراق تا دوره عبدالکریم قاسم، گرفتن تابعیت عراقی برای کردهای فیلی آسان بود، اما از دوره عبدالسلام عارف به بعد به تابعیت عراقی درآمدن کردهای فیلی بسیار مشکل شد. در دوره حزب بعث نه تنها کسب تابعیت عراقی برای کردهای فیلی تقریباً غیرممکن شده بود، بلکه طی چندین دوره پس از سلب تابعیت، به کشور ایران اخراج شدند و از سقوط دولت بعث تاکنون نیز وضعیت خاص تابعیت کردهای فیلی برای آنها مشکل ایجاد کرده است. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر وضعیت تابعیت کردهای فیلی در یکصد سال اخیر است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و بر پایه منابع اسنادی، کتابخانه ای، خبرگزاری ها و مصاحبه با افراد آگاه به امور کردهای فیلی، انجام شده است. یافته ها نشان می دهد که از یک سو تبار ایرانی، شیعه، مرزنشین و مهاجر بودن بخشی از کردهای فیلی و از سوی دیگر، شکل قانون تابعیت کشور عراق و رشد تفکرات ناسیونالیستی پان عرب، از جمله مهم ترین عوامل تأثیر گذار بر وضعیت تابعیت کردهای فیلی بوده است. ترس دولت بعث از همسویی کردهای فیلی با ایران و همچنین موقعیت مناسب اقتصادی و همکاری سیاسی آنها با احزاب کرد و شیعه مخالف رژیم بعث، از مهم ترین عوامل سلب تابعیت و اخراج آنها بود.
۲۵۰۸.

تأسیس سازمان زنان بوشهر؛ مطالعه پژوهی: فعالیت های اجتماعی فرهنگی مراکز رفاه خانواده (1345تا1357ش/1966تا1978م)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال دوازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۴۸) 55 - 70

کلید واژه ها: سازمان زنان زنان بوشهر مراکز رفاه خانواده سوادآموزی بهداشت خانواده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴ تعداد دانلود : ۷۹۲
سازمان زنان ایران در سال 1345ش/1966م تشکیل شد. هدف نهایی و رسالت این سازمان، افزایش دادن آگاهی های فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی زنان ایران بود. این سازمان حدود چهارصد شعبه در سراسر ایران داشت. شعبه بوشهر سازمان زنان نیز در ماه های آخر سال 1345ش/1966م تشکیل شد.بیشترین تأکید سازمان زنان بر افزایش آموزش و تحصیلات زنان و دختران و فراهم کردن تسهیلاتی برای ورود آنها به بازار کار بود. سازمان زنان بوشهر نیز بیشترین تمرکز خود را بر تشکیل انواع کلاس های هنری، برگزاری کلاس های سوادآموزی و آشناکردن زنان با فنون مختلف کاریابی و اشتغال گذاشت.مسئله پژوهش حاضر بررسی و تبیین روند تأسیس سازمان زنان بوشهر و خدمات و فعالیت های اجتماعی و فرهنگی این سازمان است. پرسش پژوهش آن است که سازمان زنان بوشهر در مراکزرفاه خانواده و در راستای خودآگاهی و ارتقای جایگاه زنان این منطقه چه خدماتی ارائه کرده است. این پژوهش به روش تحلیل محتوا و با تکیه بر منابع اصلی، اسناد آرشیوی، مطالعات میدانی و تاریخ شفاهی انجام شده است.یافته های پژوهش نشان می دهد سازمان زنان بوشهر در حوزه رفاه اجتماعی با تمرکز بر گسترش سوادآموزی و برپایی کلاسهای آموزش حرفه ای، به ویژه در زمینه کسب وکار، و نیز ارائه مشاوره های خانوادگی و حقوقی، برای رشد آگاهی و گسترش اشتغال و ارتقای نقش و جایگاه زنان در امور مختلف اجتماعی و فرهنگی، بستر مناسبی فراهم آورد.
۲۵۰۹.

نقد دیدگاه اتان کلبرگ در تحلیل مفهومی و پیشینه شناسی اصطلاح «رافضه»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام در آیینه پژوهش سال هفدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۴۹) 7-22

کلید واژه ها: رافضه رفض شیعه اتان کلبرگ نقد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۱ تعداد دانلود : ۲۲۸
اتان کلبرگ، خاورشناس معاصر و شیعه پژوه صهیونیستی و فعال در حوزه مطالعات شیعی است. او در دو مقاله ای که در خصوص اصطلاح رافضه تدوین کرده، در تلاش برای تبیین معنای این اصطلاح و پیشینه شناسی آن است. کلبرگ با استفاده از منابع متقدم شیعه و اهل سنت، معنای اصطلاحی رافضه و بار معنایی این اصطلاح را مورد بررسی قرار می دهد. او بر این نکته اصرار دارد که اصطلاح رافضه که ابتدا دارای معنایی منفی بوده، توسط ائمه شیعه به اصطلاحی مثبت و افتخارآمیز بدل شده است. همچنین پیشینه اصطلاح رافضه را از زمان ادریس نبی و بعد از آن حضرت موسی تا تاریخ اسلام دنبال می کند. در نقد دیدگاه او به روش تحلیل محتوای کیفی، به تفسیر دیدگاه وی و شناسایی خلأهای این دیدگاه در اصطلاح شناسی و شناخت پیشینه پرداخته شد. یافته های پژوهش نشان داد که کلبرگ اولاً میان معنای لغوی و اصطلاحی قائل به تمایز نشده و از مفهوم شناسی لغوی غفلت نموده است؛ به همین دلیل در پیشینه نیز میان دو معنا خلط کرده است؛ ثانیاً او در نهایت نتوانسته مدعای خود را که اثبات بار معنایی مثبت برای اصطلاح رافضه است، به اثبات برساند و دلیل متقنی ارائه کند، بلکه دلایل متعدد تاریخی و حدیثی خلاف این ادعا را نشان می دهد. همچنین وی در مقالات خود به نتیجه روشن نرسیده و صرفاً احتمالات را بیان کرده است و در دسته بندی اقوال و احتمالات نیز انسجام روشی و نظم منطقی را رعایت نمی کند.
۲۵۱۰.

فعالیت های فرهنگی وآموزشی زرتشتیان در دوره رضا شاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۷ 81-106

کلید واژه ها: مدارس زرتشتی تاریخ معاصر ایران رضا شاه پارسیان هند تئاتر زرتشتیان صنعت سینما

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۹ تعداد دانلود : ۳۶۳
با به قدرت رسیدن رضا شاه، به دلیل علاقه حکومت به پررنگ تر شدن تاریخ و نمادهای باستانی ایران، آئین زرتشت به عنوان دین باستانی کشور بیش از پیش مورد احترام قرار گرفت و وضعیت اجتماعی پیروان این آئین _که از اواسط دوره قاجار و با ایجاد ارتباط با جامعه پارسیان هند به پیشرفت هایی دست پیدا کرده بودند_ بهبود یافت. از سوی دیگر مدرن سازی و یک پارچه سازی سیستم فرهنگی و آموزشی کشور به یکی از اهداف اصلی حکومت تبدیل شد و مدارس نوین و گروه های فرهنگی و هنری زیادی با حمایت های دولت تشکیل گردید. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که تحولات صورت پذیرفته در این دوره چه تأثیری بر روی جایگاه فرهنگی زرتشتیان ایران گذاشت و نقش آنان در پیشرفت های فرهنگی و آموزشی کشور در این ایّام تا چه حد بود؟ آن طور که از بررسی های توصیفی _ تحلیلی منابع کتابخانه ای، اسناد، مکتوبات و احصائیه های آموزشی به دست می آید جایگاه اجتماعی و فرهنگی زرتشتیان در دوره رضا شاه پیشرفت زیادی پیدا کرده است و آنان توانسته اند در پیشبرد اهداف فرهنگی، هنری و آموزشی کشور اثرگذاری بالایی داشته باشند.
۲۵۱۱.

مقایسه وجوه تشابه و اختلاف نواندیشی دینی در ایران و مصر (با تکیه بر آراء شیخ هادی نجم آبادی و شیخ محمد عبده)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۷ 179-204

کلید واژه ها: نواندیشی دینی تاریخ اسلام سکولاریسم تجدد خرافه گرایی ناسیونالیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۴ تعداد دانلود : ۳۰۷
ایران و مصر دو آوردگاه مهم «نواندیشی» در جهان اسلام به شمار می روند که مصلحان سیاسی و متفکران اجتماعی و دینی آنها کوشیده اند به علل عقب ماندگی و انحطاط جوامع اسلامی پی برده و با آنها به مبارزه بپردازند. سوابق فرهنگی، تاریخی و دینی به علاوه ی عواملی نظیر موقعیت ژئوپلیتیک و جایگاه ویژه ی دو کشور در جهان اسلام، مشابهت های فراوانی را در مسیر تحولات اجتماعی و سیاسی این دو جامعه در دوران معاصر رقم زده است. پژوهش حاضر با استفاده از چارچوب نظری تحلیل گفتمان انتقادی نورمن فرکلاف و لاکلا و موفه، در پی پاسخ به این پرسش است که نواندیشی دینی در ایران و مصر با توجه به اندیشه ی شیخ هادی نجم آبادی در ایران و شیخ محمد عبده در مصر با چه فرصت ها و دستاوردها و نیز چالش ها و موانعی روبه رو بوده است؟ یافته های حاصل از بررسی اندیشه ی این نواندیشان دینی با تأکید بر گردآوری اطلاعات بر اساس شیوه ی کتابخانه ای و اسنادی، بیان گر آن است که تجربه ی نواندیشی دینی در کشورهای مذکور در مسائلی چون عقل گرایی،مبارزه با خرافات، جهل و سرخوردگی از غرب ، مبارزه با استبداد و استعمار و تلاش برای پیوند امت اسلامی وضعیتی مشابه دارند و در مسائلی چون سکولاریسم، قومیت و ناسیونالیسم دارای موقعیت متفاوتی هستند.
۲۵۱۲.

بررسی وضعیت ژئواکونومی امپراتوری هخامنشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 111-139

کلید واژه ها: امپراتوری هخامنشی ژئواکونومی آب های آزاد اقتصاد پویا تجارت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۴۶۲
پژوهش حاضر سعی دارد به این سوالات پاسخ دهد که امپراتوری هخامنشی بر پایه چه شاخص هایی حوزه نفوذ خود را از سرزمین پارس گسترش داد ؟ و این شاخص ها در تشکیل امپراتوری هخامنشی چه تأثیری داشته اند؟ داده های این پژوهش به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده و با روش توصیفی و تحلیلی تجزیه شده اند. برآیند پژوهش نشان می دهد، کوروش بزرگ، مناطق دارای اقتصاد پویا و نواحی را که به سواحل آب های آزاد می رسیدند، تصرف کرد، دسترسی به این نواحی برای تشکیل امپراتوری الزامی است. از ابتدا هدف اصلی پادشاهان هخامنشی، دستیابی به منابع انرژی در مناطق مختلف بود، در حقیقت سیاست، جغرافیا و اقتصاد به طور ترکیبی در تصرف نواحی مختلف مدنظر قرار گرفت، که امروزه ارتباطات این سه در حوزه ژئواکونومی مطالعه می شود. از دوره داریوش اوّل سرزمین ایران به مرکزیت سیاسی پارس مصدر تمام سازوکارهای موثر در زمینه سیاست، اجتماع و اقتصاد محسوب می شد، در این دوره با ادغام نواحی دارای ارزش ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک در بدنه امپراتوری هخامنشی و کارگیری راهبردهای استیلا، استخراج و انتقال مازاد انرژی شهرب ها به مرکز سیاسی و با بهره گیری هوشمندانه از نظام اداری، شبکه راه ها و توسعه سیستم های آبیاری و کشاورزی، امپراتوری هخامنشی به هدف ژئواکونومی خود که توسعه تجارت و ارتقا سطح زندگی مردم بود، دست یافت.
۲۵۱۳.

بررسی موسیقی تعزیه با تکیه بر معیارهای سامان یافتگی و سازمان یافتگی اصوات انسانی (نمونه مطالعاتی مجالس تعزیه قودجان خوانسار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۵ 89-117

کلید واژه ها: موسیقی تعزیه قودجان رویدادهای صوتی کلامی و غیر کلامی اصوات سامان یافته اصوات سازمان یافته

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۲۰۸
ساختار آیینی تعزیه، ایجاب می کند که در فرایند مطالعه موسیقی آنْ علاوه بر توجه به بنیان های نظری موسیقی ایرانی، به مجموعه رفتارهای انسانی و تعاملات دیگرعناصر فرهنگی این آیین، به عنوان بینش ناظر بر خلق و بروز رویدادهای صوتی نیز توجه شود. در مطالعات انجام شده در این زمینه، به دلیل فقدان رویکرد نظری فوق، تشریح کاملی از محتوای موسیقایی تعزیه ارائه نشده است. این تحقیق با مطالعه فرهنگی موسیقی تعزیه درپی شناخت و دسته بندی انواع رویدادهای صوتی است که درمجموع محتوای موسیقایی این آیین را شکل می دهند. داده های این پژوهش براساس پژوهش میدانی و استفاده از منابع کتابخانه ای گردآوری شده اند. این تحقیق بنیادی و کیفی است و به روش توصیف و تحلیل محتوا انجام شده است. براساس یافته های این پژوهش محتوای موسیقایی تعزیه به دو گروه رویدادهای صوتیِ کلامی و رویدادهای صوتیِ غیرکلامی تقسیم می شود. رویدادهای صوتی یادشده، براساس حضور معیارهای سامان یافتگی و سازمان یافتگی اصوات در ساختار آنها، از یکدیگر متمایز می شوند.
۲۵۱۴.

ضرورت توجه به دانش های کمکی تاریخ از منظر باستانی پاریزی (مطالعه موردی: جغرافیا و باستان شناسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نگری و تاریخ نگاری دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۶ (پیاپی ۱۱۱) 109 - 131

کلید واژه ها: تاریخ جغرافیا باستان شناسی دانش های کمکی تاریخ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۳۱۱
محمدابراهیم باستانی پاریزی (1393-1304) از معدود پژوهشگرانی است که در عرصه مطالعات تاریخی از سبک ویژه و منحصربه فردی برخوردار است؛ در این سبک، اتکا به دانش های کمکی تاریخ وجه بارز و برجسته ای دارد. او با اینکه شأن استقلالی تاریخ را به مثابه یک دیسیپلین و رشته علمی پذیرفته و سال ها در این عرصه به تدریس و پژوهش اهتمام ورزیده است، سر نیازمندی تاریخ به دانش های کمکی را در چه می داند و غفلت از آن ها را موجب پدیدآمدن کدام نقیصه می شمارد. یافته های این پژوهش که مبتنی بر روش کیفی و رویکرد توصیفی تحلیلی است، نشان می دهد که باستانی پاریزی از آنجا که تاریخ را دانشی مصرف کننده می داند، بر این باور است که این شاخه از معرفت، با استفاده از یافته های دانش های کمکی، مانندِ جغرافیا و باستان شناسی، می تواند بر زوایا و خبایای گذشته پرتوافشانی کند و آن ها را به عرصه شناخت، توصیف و تبیین بهتر بکشاند و غفلت از این دانش ها، در حکم محرومیت از داده ها و یافته هایی است که می تواند امکان های یادشده را برای تاریخ پژوه فراهم کند.
۲۵۱۵.

نقد و بررسی کتاب تاریخی از اسلام و آسیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ و فرهنگ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰۵ 159 - 155

کلید واژه ها: چیارا فرمیچی اسلام آس‍ی‍ا نقد کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۹ تعداد دانلود : ۷۵
کتاب تاریخی از اسلام و آسیا توسط چیارا فرمیچی، درسال 2020 م در انتشارات دانشگاه کمبریج[1] نیویورک در سیصد و بیست و سه صفحه به چاپ رسیده است. نویسنده دانش آموخته دانشگاه سواز[2] لندن و دانشیار فعلی دانشگاه کرنل آمریکا است[3] و در زمینه مطالعات اسلامی، منطقه آسیا و جنوب شرقی آسیا تدریس می کند.[4] فرمیچی غیر از کتاب حاضر، آثار دیگری در این زمینه مانند مقاله «مطالعات اسلامی یا مطالعات آسیایی؟»(2016) دارد.[5] پژوهشگران دیگری نیز در زمینه اسلام و مطالعات منطقه ای پژوهش کرده اند. ازجمله، مسلمانان چینی و احیای اسلامی امت جهانی از استوارت (2016)؛[6] سکولار و مذهب در مدیریت اسلام در سنگاپور اثر ام .ان. عثمان  (2018) ؛[7] اسلام موسمی: تجارت و ایمان در ساحل مالابار قرون وسطایی ، از اس. آر. پرنگ (2018)[8] و سایر منابع که نویسنده از آن ها به عنوان منبع در کتابش استفاده کرده است.      
۲۵۱۶.

بررسی، تبیین و تحلیلِ مضامین پایانِ جهانی در متون پساساسانی (سده نخست تا چهارم هجری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ نامه ایران بعد از اسلام سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 79-104

کلید واژه ها: ساسانیان دیانت زردشتی متون پساساسانی مضامین پایانِ جهانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۳۵۷
سقوط ساسانیان افزون بر پیامدهای سیاسی، دارای پیامدهای گسترده اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بود که جامعه زردشتی را در سده های نخستین اسلامی تحت تأثیر قرار داد. بازتاب بسیاری از این تغییر و تحولات، در متون پساساسانی قابل بررسی است که از منظر آسیب شناسی و به منظور حفظ انسجام و وحدت درونی، آموزه های گوناگونی را به جامعه مذکور تعلیم می دادند. بسیاری از این آموزه ها متأثر از مضامین پایانِ جهانی بود که در متون پساساسانی مورد توجه قرار داشت. با فرض این که مضامین پایانِ جهانی زردشتی با توجه به شرایط جامعه ایرانی در نخستین سده های اسلامی، دارای آموزه های گوناگون در حوزه های دینی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بوده است، این پژوهش به روش تاریخی و شیوه توصیفی-تحلیلی و بر پایه مطالعات کتابخانه ای به بررسی این مضامین در متون پساساسانی می پردازد و نگرش های پایانِ جهانی دین زردشتی را در حوزه های مختلف بررسی می کند.
۲۵۱۷.

تحلیل رویکرد دینی تاریخ نگاران ایلخانی به جایگاه نهاد وزارت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۹ ۷۹-۱۰۰

کلید واژه ها: تاریخ نگاران ایلخانی جایگاه نهاد وزارت رویکرد دینی تاریخ نگاران ایلخانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۴۹۱
وزارت مفهومی پربسامد در تاریخ نگاری ایلخانی به شمار می رود. جهان بینی اسلامی در گرایش تاریخ نویسان ایلخانی به ثبت تحولات نهاد وزارت تأثیر گذاشته است. نگرش اسلامی تاریخ نویسان میانه ایران، وزارت را به بستر مهم اندیشه ورزی اهل قلم تبدیل کرده است. رویکرد به وزارت، همراهی جریان های فکری اسلامی و ایرانی را نزد تاریخ نویسان ایرانی شریعت مدار به نمایش می گذارد. نوشتار حاضر در پی پاسخ به این سؤال است که مؤلفه های اندیشه اسلامی در رویکرد تاریخ نویسان ایلخانی به نهاد وزارت چه تأثیری داشته اند؟ دستیابی به پاسخ این پرسش با تحلیل بینش تاریخ نگاران ممکن خواهد بود. وزارت همچون ابزاری در دست پادشاه عادل دین پناه، او را به مقصودی عالی رهنمون می ساخته است. رویکردهای شریعت مدارانه به وزارت را می توان در بیان اهمیت نهاد وزارت، بیان شرایط وزارت، نقش آفرینی اعتقادی وزیران و داوری پیرامون عملکرد وزیران غیرمسلمان جستجو کرد.
۲۵۱۸.

تحلیلی بر نقش زلزله در متروک سازی استقرار های شاخص دشت میمه (اصفهان) در صدر اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام و ایران سال سی ام پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۷ (پیاپی ۱۳۷) 31 - 60

کلید واژه ها: باستان لرزه شناسی متون تاریخی محوطه های تاریخی دشت میمه اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۸ تعداد دانلود : ۳۹۶
زلزله خیز بودن ایران، در طول تاریخ باعث تخریب بسیاری از استقرارها و شهرها شده است؛ تا جایی که متون تاریخی- جغرافیایی نیز به این موضوع پرداخته اند. طبق این متون، در بعضی موارد به سبب آسیب های فراوان وارده و تخریب کلی شهر، امکان از نو ساختن و یا ادامه بقای آن استقرار در همان مکان وجود نداشته؛ به همین دلیل بازماندگان این زلزله های ویرانگر به ناچار در نزدیکی استقرار ویران شده و در پیوند با عوامل حیاطی که هر شهری به آنها وابستگی داشته است، استقراری جدید را ساخته اند. از نمونه های بارز این گونه استقرارها، استقرارهای دشت میمه استان اصفهان نظیر رباط آغا کمال، ازان، میمه، وزوان و جوشقان قالی است که همه آنها در یک بازه زمانی به علت زلزله های ویرانگری که در سده های آغازین اسلامی رخ داده بود، متروک شدند و دوباره در پیوند با استقرارِ تخریب شده، استقرار جدیدی ساخته شده است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی نقش زلزله در متروک سازی استقرار های تاریخی این دشت، بر پایه تحقیقات میدانی و کتابخانه ای است. اصلی ترین سؤال پژوهش این است که چرا استقرار های شاخص دشت میمه در صدر اسلام در یک بازه زمانی مشابه به ناگاه متروک شده و استقرار جدیدی در پیوند با آنها ساخته شده است؟ فرضیه مطرح شده آنچنان که متون تاریخی و شواهد میدانی نشان می دهد، زمین لرزه یا زمین لرزه هایی است که در اواسط قرن سوم قمری رخ داده و محدوده مورد مطالعه را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داده است.
۲۵۱۹.

تحلیل داده بنیاد قالی های هوشنگ شاهی عصر قاجار از منظر مکتب تارتو

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۶ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱۶ 57 - 118

کلید واژه ها: قالی های هوشنگ شاهی مکتب تارتو نظریه داده بنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰ تعداد دانلود : ۲۱
پادشاهان قاجار با استفاده از هنر، سعی در به تصویر کشیدن قدرت خود داشته اند، این امر در قالی های مرتبط به آن دوره مشهود است. قالیچه های هوشنگ شاهی، در بین قالی های تصویری دوره قاجار مقام خاصی دارند. حال پرسش این است، کدام عامل فرهنگی باعث استفاده از شاه اسطوره ای ایران، هوشنگ شاه، در قالی های تصویری عصر قاجار شده است. هدف از این پژوهش، شناخت نظام های نشانه ای قالی های هوشنگ شاهی عصر قاجار و بررسی ماهیت این نظا مها می باشد. داده های مورد نیاز این پژوهش به روش کتابخانه ای گردآوری و سپس از دیدگاه مکتب تارتو بر اساس نظریه داده بنیاد، تجزیه و تحلیل شده اند. در این راستا برای کدگذاری باز از روش تحلیل اسنادی و به منظور کدگذاری محوری و انتخابی، روابط بین مؤلفه ها کشف و دسته بندی شده است. نظام های نشانه ای موجود در قالی ها شامل مواردی همچون نشانه های ویژه دوران قاجار و هوشنگ شاه است که می توان با تحلیل مؤلفه های به دست آمده از طریق کدگذاری ها و بررسی نظام های نشانه ای موجود در این قالی ها، هویت ایرانی و دینی و روزآمد بودن آنان را استنباط کرد.
۲۵۲۰.

ریشه شناسی واژه «تازی » با تکیه بر متون تاریخی و ادبی

نویسنده:
منبع: مطالعات ایران شناسی سال ۶ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۱۸ 5 - 22

کلید واژه ها: تاز تازی بندهش ریشه شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱ تعداد دانلود : ۳۰
با نگاهی به میراث مکتوب ایران می توان گفت که ایرانیان از دیرباز تاکنون اعراب را با عنوان «تازی » یا «تازیان » خطاب و از زبان عربی با عنوان «زبان تازی » یاد کرده اند. با این حال مشخص نیست که چرا و از چه زمانی اعراب را با نام تازی مورد خطاب قرار داده اند. یا آنکه چرا تعاریف واژه تازی و دلایل انتخاب این نام برای اعراب متفاوت و گاه مغایر یکدیگر هستند. این مقاله بر آن است تا با تکیه بر روش اسنادی تحلیلی به بررسی و ریشه یابی این واژه سره فارسی و چرایی اطلاق آن بر اعراب در متون مختلف تاریخی، لغوی و دینی بپردازد. یافته های پژوهش بیانگر وجود یک باور اسطوره ای و دینی در نزد ایرانیان باستان است مبنی بر آنکه «تاز » نیای بزرگ عرب ها بوده و به این سبب واژه «تازی » بر ایشان و زبانشان اطلاق گردیده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان