درخت حوزه‌های تخصصی

اعتقاد و ایمان به خدا و انجام اعمال و مناسک مذهبی توسط افراد، در سلامت روانی و جسمانی و نیز، در شکل­گیری شخصیت و سبک زندگی سالم نقش مهم و مؤثر دارد و به افراد در مقابله با انواع استرس­­ها و فشارهای روانی و محیطی کمک می­کند؛ لذا در این تحقیق رابطه بین میزان مذهبی بودن و پای­بندی به اعمال و مناسک مذهبی با ناامیدی و مؤلفه­های شخصیتی، آزمون شخصیتی نوجوانان آیزنگ در گروهی از نوجوانان که به دلایل مختلف در کانون اصلاح و تربیت محبوسند بررسی شده است. بدین منظور تعداد 40 نفر از مددجویان محبوس، با لحاظ نمونه­گیری در دسترس به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند و پرسشنامه­های PIOS برای ارزیابی حساسیت مذهبی و مقیاس ناامیدی بک برای ارزیابی میزان ناامیدی و پرسشنامه شخصیتی آیزنگ برای ارزیابی شخصیت به اجرا درآمدند و نتایج بیانگر آن شد که میانگین سنی آزمودنی­ها 17 سال با انحراف معیار 59/1 است و این بین حساسیت مذهبی و ناامیدی یک همبستگی معنی­داری به دست داد. همچنین نتایج ضرایب همبستگی پیرسون بین حساسیت مذهبی با صفات شخصیتی نشان داد که بین حساسیت مذهبی با نوروتیسم، سایکوتیسم و رفتارهای ضداجتماعی همبستگی منفی معناداری وجود دارد و همبستگی به دست آمده بین حساسیت مذهبی و برون­گرایی از لحاظ آماری معنادارنیست. در تبیین یافـته­ها مـی­توان گـفت، افـرادی که بیشتر به اعمال و مناسک مذهـبی اهمیت می­دهند و از لحاظ اعتقادی و ایمانی بیشتر نسبت به مذهب پای­بندند اولاً، نسبتاً امیدوارترند و ثانیاً، از لحاظ سلامت روانی و صفات شخصیتی در شرایط مناسب و نرمالی قرار دارند.

هدف از تحقیق حاضر، بررسی رابطه بین انجام فریضه نماز و سلامت عمومی دانشجویان است. در این پژوهش «سلامت کلی جسمانی، اضطراب، عملکرد اجتماعی و افسردگی» به عنوان ملاکهای سلامت عمومی، بررسیشده، و متغیرهای رفتاری، شناختی و عاطفی (نگرش و احساس) دانشجویان نسبت به انجام فریضة نماز به عنوان متغیرهای میانجی مورد مطالعه قرار گرفته است. نمونه، شامل230 نفر از دانشجویان دانشگاه های شهر کرمان میباشد. این دانشجویان پرسش نامه سلامت عمومی (GHQ ) و پرسش نامه محقق ساخته نماز را تکمیل کرده اند. یافته های حاصل از این مطالعه نشان میدهد که بین نمرات دانشجویانی که مقید به انجام فریضه نماز هستند و دانشجویانی که مقید نیستند در مقیاس های پرسش نامة سلامت عمومی (به جز اختلال در عملکرد اجتماعی) تفاوت معناداری وجود دارد. همچنین یافته های این مطالعه، نشان میدهد که بین علایم جسمانی و اضطراب و بیخوابی از یک طرف و بُعد رفتاری انجام فریضه نماز، همبستگی معناداری وجود دارد. همین طور نتایج این تحقیق حاکی از همبستگی معناداری بین افسردگی و ابعاد شناختی، احساسی و رفتاری فریضه نماز است. p< 0.01)). همچنین بین دانشجویان پسر و دختر در مقیاس افسردگی و نیز در ابعاد سه گانه فریضه نماز، تفاوت معناداری مشاهده میشود.

تحقیق حاضر با هدف نقد و بررسی دیدگاه ویکتور فرانکل، یکی از روان شناسان کمال در موضوع شخصیت سالم به رشته تحریر درآمده است. فرانکل در معرفی انسان سالم ابتدا از دو ظرفیت روحانی و متعالی انسان، یعنی «توانایی از خود فاصله گرفتن» و «از خود فرارفتن» سخن گفته، سپس شاخصه های سلامت را به میزان فعلیت بخشیدن به این ظرفیت ها تبیین کرده است. ویژگیهای انسان سالم از این دیدگاه، عبارت اند از: آزادی و اختیار، خودآگاهی و مسئولیت پذیری، ارزش مداری (خلاقیت، عشق، رنج)، معناجویی، یکتایی و بیهمتایی و پاسخ گویی به ندای وجدان. نگارنده با روش تحقیق توصیفی-تحلیلی ضمن بررسی و نقد دیدگاه فوق، به مقایسه آن با دیدگاه قرآن پرداخته و به این نتایج دست یافته که دو دیدگاه در تعریف، گستره و هدف گذاری «سلامت» و ساختار انسان سالم، تفاوت داشته و مواردی چون عدم توجه کافی به مبدأ و مقصد و ناتوانی در ارائه تعریفی جامع از مفاهیمی، چون خدا، جاودانگی، عمل و وجدان، از کاستیهای نظریه فرانکل است.

این پژوهش به بررسی نقش مذهب بر کاهش علائم اختلال وسواس می پردازد. برای انجام پژوهش حاضر طرح آزمایشی، پیش آزمون ‐ پس آزمون با گروه کنترل مورد استفاده قرار گرفت. بدین منظور سی نفر از بیماران مبتلا به اختلال وسواس در شهر مشهد به صورت تصادفی در دسترس انتخاب و در دو گروه، آزمایش (پانزده نفر) و کنترل (پانزده نفر) جایگزین شدند. آزمودنی ها به وسیله پرسشنامه ییل براون در پیش آزمون و پس آزمون مورد ارزیابی قرار گرفتند. تعداد دوازده جلسه درمان اسلامی برای گروه آزمایش انجام گرفت. جلسات درمانی یک بار در هفته و هر جلسه به مدت یک ساعت و درمجموع دوازده جلسه برگزار شد. تحلیل نتایج با استفاده از روش تحلیل واریانس چندمتغیّری (مانوا) نشان داد که درمان اسلامی در کاهش علائم اختلال وسواس مؤثر است.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ویژگی سلامت معنوی با میزان درگیری شغلی در اعضای هیات علمی است. روش تحقیق، از نوع همبستگی بود و جامعه آماری متشکل از کلیه اعضای هیات علمی زن و مرد دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول در سال 90 بود. نمونه مورد مطالعه (66 نفر) با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های درگیری شغلیس کانونگو (1982) و پرسشنامه سلامت معنوی آلیسون _ پولوتزین (1982) بود. روش تجزیه و تحلیل داده ها شامل همبستگی ساده پیرسون و رگرسیون چندمتغیره بود. تحلیل داده ها نشان داد که به طور کلی ابعاد سلامت معنوی با درگیری شغلی همبستگی مثبت و معنی دار دارند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که 36/. درصد واریانس درگیری شغلی توسط متغیرهای پیش بین سلامت مذهبی و وجودی قابل تبیین است (01/0 < (P. یافته ها اهمیت توجه به سلامت معنوی و مذهبی در سازمان را نشان می دهند.

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر درمان چند وجهی اسلامی به شیوه گروهی بر افسردگی و عزت نفس دانشجویان انجام شده است. پانصد دانشجو به پرسش نامة افسردگی بک و پرسش نامه عزت نفس آیزنک پاسخ داده اند. سپس شصت نفر که افسردگی بالا و عزت نفس پایینی داشتند، به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل (در هر گروه سی نفر) تقسیم شدند. داده ها با شاخص های آماری، چون روش تحلیل کوواریانس چند متغیری (MANCOVA) تحلیل شده است. نتایج نشان میدهد که درمان با رویکرد چندوجهی اسلامی به شیوه گروهی میتواند در کاهش افسردگی و افزایش عزت نفس دانشجویان مؤثر باشد. داده­های حاصل از پژوهش به روش تحلیل کوواریانس چند متغیری (MANCOVA) تحلیل و بررسی شد. یافته­ها بیانگر این است که درمان چند وجهی اسلامی به شیوه گروهی توانسته در کاهش افسردگی و افزایش عزت نفس گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، مؤثر واقع شود.

هدف: این تحقیق به منظور تبیین اهداف خلقت انسان و تبیین تکالیف مهم ارسال پیامبران، به توضیح و ارتباط این دو بُعد و مفاهیم مرتبط با آن از منظر آیات قرآن و روایات معصومین(ع) در راستای نگرش علم روان شناسی پرداخته است. روش: تحقیق به کار گرفته شده در این مقاله، پژوهش در حیطه تحقیقات توصیفی و از گونه تحلیل اسنادی به روش کتابخانه ای است که اطلاعات جمع آوری شده به واسطه تحلیل محتوا، به بررسی تحلیلی متون انتخابی از کتاب و سنت و پژوهش های روان شناختی پرداخته است. یافته ها: عقل مرکز ساختاری شناخت و قوای ادراکی است که توانایی ادراک و تشخیص نیکی ها و حقایق، تدبیر امور مربوط به مسائل دنیوی، اُخروی و... را دارد. علم، به عنوان مجموعه ای از معلومات و دانش هایی که به صورت اکتسابی یا به صورت حضوری وارد ذهن و عقل انسان شده و به عنوان محتوای آن سازمان در فرایند تعلیم، استعدادهای ساختاری و قوای شناختی عقل را از قوه به فعل تبدیل می کند. قلب نیز به عنوان یک جزء ساختاری از خلقت فطری و معنوی انسان، قوای عاطفی و تمایلات را به صورت محتوایی در فرایند تزکیه و تهذیب شکوفا می کند. تزکیه، به فرایند شکوفایی و تکاملی نگرشها و کشش های مثبت قلب با محتواهای عاطفی، همچون: رحمت، رافت، انس، الفت، ذکر، انابه و... اشاره دارد که انسان را به کمال و تعالی سوق می دهد. تهذیب، به پاک کردن و زدودن دل از تمایلات شهوانی و خواهش های نفسانی، با محتواهای منفی همچون: حرص، حسد، بخل، غیض، قساوت و... اشاره دارد که انسان را از حضیض ذلت و سقوط به سوی اسفل سافلین باز می دارد. نتیجه گیری: تزکیه و تهذیب، در دو بُعد نیاز قلب و نفس، به پاک کردن قلب از تمایلات شهوانی و زدودن نفس از گناهان و دل نبستن به مظاهر دنیوی و از بین بردن صفاتی همچون: کبر، غلظت، قساوت، ترس، اضطراب، حسرت و... از یک طرف و شکوفا و بارور کردن استعدادهای مثبت، آرزوها و امیدها در مسیر تقرب و کمال و دستیابی به خصوصیات مثبت و رشد دادن فضایل و کرامات اخلاقی در قلب، مانند صمیمیت، انس، الفت، انابه، آرامش، خشوع و... می پردازد.

تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه هیجان خواهی، شوخ طبعی و نگرش دینی با اضطراب مرگ در دانشجویان انجام شده است. بدین منظور، نمونه ای به حجم 375 نفر به روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای چند مرحله­ای از جامعه آماری مورد پژوهش (دانشجویان دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال تحصیلی 89ـ90 انتخاب شده و برای جمع­آوری داده­ها از فرم پنجم پرسش نامه هیجان خواهی زاکرمن، پرسش نامه شوخ­طبعی مارتین، پرسش نامه نگرش مذهبی خدایاری­فرد و پرسش نامه اضطراب مرگ تمپلر استفاده شده است. داده ها با شاخص های آماری، چون همبستگی و رگرسیون تحلیل شده است. نتایج تحلیل داده­ها نشان میدهد که رابطه­ منفی معناداری (363/0-r=)، بین هیجان­خواهی با اضطراب مرگ رابطه مثبت معناداری (408/0r=) بین شوخ­طبعی با اضطراب مرگ و رابطه منفی معناداری (380/0 r=) بین نگرش دینی با اضطراب مرگ وجود دارد(5. /. a=).

پژوهش حاضر با هدف بررسی خطاهای شناختی که به عنوان زیربنای احساس فرد برای رفتار می تواند بسیار تاثیرگذار باشد، انجام گرفت. هدف ما در این تحقیق، بررسی انواع خطاهای شناختی و زمینه های پیدایش آن است تا از مسیر شناخت آن ها، بتوانیم از بروز رفتارهای منفی برخاسته از افکار منفی جلوگیری کنیم. روش تحقیق در این پژوهش، روشی تحلیلی است که بر مبانی دینی مبتنی بر آیات و روایات و داده های روان شناسی و علوم تربیتی انجام گرفته است. یافته ها نشان میدهد که نگاه مثبت به رفتار و انگیزه های انسانی آن، در مواجهه با دیگران، مهم ترین عاملی است که ما را از خطاهای شناختی باز میدارد. این تحقیق نشان میدهد که خطاهای شناختی عمدتا برخاسته از حدس های غیرقطعی است و فردی که دارای خطای فکری است، همواره میخواهد رفتار دیگران را حدس بزند و بر اساس تحلیل نادرست آن ها را به اموری منفی متصف سازد،اما در باره خودش اعتقاد دارد که درست حدس میزند. آن چه ضرورت دارد اینست که فرآیند ذهن خوانی را بررسی کنیم و ببینیم دسترسی ما به افکار دیگران چگونه پدید میآید و چه دلیل و شاهدی میتوانیم پیدا کنیم که حدس ما با واقعیت منطبق است؟

این پژوهش، با هدف بیان رابطة ابعاد شخصیت و دین داری معلمان و تعیین میزان پیش بینی دین داری توسط ابعاد شخصیت، به روش توصیفی همبستگی انجام گرفته است. از میان جامعه آماری یعنی معلمان شاغل در شهرستان رودان، 274 نفر معلم زن و مرد، با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی متناسب با حجم طبقات انتخاب شدند که به پرسش نامه ویژگیهای جمعیت شناختی، دین داری و شخصیت پاسخ داده اند. تحلیل داده ها به روش های آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام انجام گرفته است. نتایج نشان میدهد که ابعاد شخصیت برون گرایی، توافق و وجدانی بودن با دین داری رابطة مثبت، و روان رنجورخویی با آن رابطه ای منفی دارد. نتایج تحلیل داده ها به تفکیک جنسیت در معلمان مرد نیز روابطی مشابه با همه معلمان را نشان میدهد. اما در معلمان زن روان رنجورخویی با دین داری رابطة معناداری نشان نداد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان میدهد که ابعاد برون گرایی، توافق و وجدانی بودن در همه معلمان به طور مثبت، و بُعد روان رنجورخویی به صورت منفی، دین داری را پیش بینی میکند. اما در معلمان مرد دو بعد برون گرایی وتوافق، و در معلمان زن فقط وجدانی بودن دین داری را پیش بینی کرده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه تاب آوری و اعتقادات مذهبی و امکان پیش بینی تاب آوری روان شناختی بر اساس اعتقادات مذهبی در دانشجویان شهری و روستایی انجام شد. نمونه ای مشتمل بر 197 دانشجو (150 دختر و 47 پسر) از دانشجویان شهری و روستایی دانشگاه پیام نور شهرستان بافت در استان کرمان، دو مقیاس تاب آوری بزرگسالان (RSA) و رشد اعتقادی (SBD) را تکمیل کردند. نتایج نشان داد که از بین ابعاد پنج گانه اعتقادات مذهبی، بعد باورهای مذهبی در درجه اول و دانش مذهبی در مرتبه بعدی می توانند تاب آوری دانشجویان را به طور مثبت و معنا دار پیش بینی نمایند. همچنین نتایج نشان داد که الگوی روابط بین متغیرها در دو گروه دانشجویان شهری و روستایی متفاوت است. به نحوی که از دو بعد یاد شده، در گروه دانشجویان شهری، بعد باورهای مذهبی و در گروه دانشجویان روستایی، بعد دانش مذهبی تاب آوری را به طور مثبت و معنادار پیش بینی می کند. یافته های این پژوهش تاییدکننده نقش برخی از ابعاد رشد اعتقادی در تاب آوری روان شناختی دانشجویان است. با توجه به حاکمیت فرهنگ دینی در جامعه ایرانی، کاربرد یافته های پژوهش حاضر را می توان از منظر نقش حمایتی مذهب برای افراد و ضرورت توجه ویژه به این جنبه از آموزش های مذهبی حایز اهمیت دانست.

هدف این پژوهش «تعیین تأثیر قصه های قرآنی بر هوش هیجانی کودکان» بود. روش پژوهش آزمایشی با دو گروه آزمایش و کنترل، و انجام پیش آزمون و پس آزمون بود. حجم نمونه برابر با 30 کودک 6-4 ساله (15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه کنترل) از سه مهد کودک در شهر اصفهان در سال 1386 بود که با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پرسشنامه30 سؤالی سنجش هوش هیجانی پیترایدز و فارنهام (2003) بود. ضریب پایایی پرسشنامه برابر با 84/0 محاسبه گردید. داده ها با استفاده از روش آماری کوواریانس تجزیه و تحلیل گردید. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس در سطح نشان داد که بین میانگین نمرات کودکان گروه آزمایش و کنترل در زمینة تأثیر قصه های قرآنی بر چهار حیطة هوش هیجانی (درک عواطف و احساسات خود و دیگران، کنترل احساسات و عواطف، مهارت های اجتماعی، خوش بینی و نگرش مثبت) تفاوت معناداری وجود داشت.