درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: علم اطلاعات و دانش شناسی یک حوزه میان رشته ای است که برای تبیین برخی از مفاهیم مطرح در حوزه های موضوعی خود از مفاهیم، الگوها و نظریه های علوم دیگر بهره گرفته است. یکی از علومی شباهت زیادی به علم اطلاعات دارد، علم نشانه شناسی است روش شناسی: این پژوهش یک مطالعه تحلیلی از پژوهش های مرتبط با مفهوم اطلاعات بر اساس علم نشانه شناسی در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی و همچنین مرور پژوهش هایی است که به تعریف اطلاعات در بافت نظام های اطلاعاتی پرداخته اند. یافته ها: مطالعه تحلیلی متونی که از نظریه های علم نشانه شناسی در حوزه های مختلف علم اطلاعات و دانش شناسی استفاده کرده اند، نشان داد که از میان مفاهیم، الگوها و نظریه های مطرح در علم نشانه شناسی، «الگوی دووجهی سوسور و الگوی سه وجهی نشانه پرس» پرکاربردترین نظریه های نشانه شناسی در این حوزه علمی هستند. از بین این دو الگو نیز، الگوی سه وجهی پرس نسبت به الگوی دو وجهی سوسور کاربرد بیشتری در پژوهش های علم اطلاعات و دانش شناسی دارد. نتیجه گیری: چنانچه اطلاعات نشانه در نظر گرفته شود، می توان بر اساس ویژگی های نشانه تبیین بهتری از اطلاعات ارائه نمود؛ چون اطلاعات با انواع نشانه ها حمل می شوند. از طرف دیگر، تعریف اطلاعات از لنز نشانه شناسی به ویژه الگوی سه وجهی پرس از نشانه، اطلاعات را به دو نوع «اطلاعات منفعل» و «اطلاعات فعال» تقسیم بندی می کند و از این طریق دو وجه «هستی شناسی» و «معرفت شناسی» اطلاعات را در نظر گرفته و می تواند دوگانه انگاری رایج در علم اطلاعات و دانش شناسی یعنی «اطلاعات در برابر دانش» و «عینیت در برابر ذهنیت» را حل نماید. اصالت اثر: اولین پژوهشی است که اطلاعات را در علم اطلاعات و دانش شناسی از دیدگاه نشانه شناسی بررسی کرده است

هدف: هدف این پژوهش ارزیابی بلوغ مدیریت دانش با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی تحت مجموعه فازی نوع دو است. روش پژوهش: پژوهش از نوع توصیفی-پیمایشی است. ابعاد بلوغ مدیریت دانش توسط هفت نفر از خبرگان رتبه بندی شد. گروه خبرگان شامل اعضای هیئت علمی بخش مدیریت دانشگاه ها می شود که دارای تألیفات کتاب و مقاله در حوزه مدیریت دانش هستند. برای شفاف سازی فرایند ارزیابی، یک شرکت فعال حوزه فناوری اطلاعات به عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب گردید و از مدل مرکز بهره وری و کیفیت آمریکا (APQC) استفاده شد. سطوح بلوغ مدیریت دانش مرکز بهره وری و بلوغ آمریکا نقشه راهی برای حرکت از وضعیت نابالغ و فعالیت های ناسازگار مدیریت دانش به سمت بلوغ و فعالیت های ساختارمند هم راستا با راهبردهای کسب و کار ترسیم می کند. جامعه آماری شامل 273 نفر از مدیران و کارکنان یک شرکت فعال در حوزه فناوری اطلاعات بود. یافته ها: بر اساس نتایج حاصل از فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی، فرایند مدیریت دانش (24/0)، فناوری (23/0)، ارزیابی (20/0)، فرهنگ (18/0) و رهبری (15/0) از مهمترین ابعاد بلوغ مدیریت دانش هستند. همچنین یافته ها نشان داد نمونه مطالعاتی در سطح سوم بلوغ مدیریت دانش (استانداردسازی)  قرار دارد. نتیجه گیری: به کارگیری تحلیل سلسله مراتبی تحت مجموعه فازی نوع دو در ارزیابی بلوغ مدیریت دانش و اهمیت بالای ابعاد فناوری و فرایندها در بلوغ مدیریت دانش از بخش های مهم یافته های پژوهش هستند. تمرکز اصلی در سطح سوم بلوغ شرکت مورد مطالعه، مدیریت راهبرد، فرایندها و رویکردهای مدیریت دانش که در سطح دوم تعریف شده، می باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر مطالعه دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه های کشور از نوآوری خدمات و کیفیت خدمات در کتابخانه هوشمند و قصد رفتاری آن ها بر اساس مدل پذیرش فناوری (TAM) در زمان بحران کووید-19 بود. روش: روش پژوهش از نظر هدف کاربردی از نوع پیمایشی-تحلیلی بود. حجم نمونه برابر با 384 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه های بزرگ مرکز استان های کشور بود. ابزار گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه تلفیقی انجام شد. پایایی کلی پرسشنامه برابر با 0/853 شد که نشان دهنده پایایی مطلوب پرسشنامه بود. تحلیل داده ها با استفاده از رگرسیون چندگانه و معادلات ساختاری به کمک نرم افزار آماری SPSS نسخه 23 و Amos نسخه 21 انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد کیفیت خدمات و نوآوری خدمات توانستند واریانس برداشت ذهنی از مفید بودن و برداشت ذهنی از سهولت استفاده را به طور معنی داری تبیین کنند. از طرفی، متغیر برداشت ذهنی از مفیدبودن و برداشت ذهنی از سهولت استفاده توانستند تغییرات مربوط به نگرش به استفاده را تبیین کنند. همچنین متغیر نگرش به استفاده توانست تغییرات مربوط به قصد استفاده را تبیین کند. یافته های شاخص های مدل ارائه شده حکایت از آن داشت که از برازش مطلوب و قابل قبولی برخوردار بود. نتیجه گیری: کتابخانه های دانشگاهی در زمان بحران بایستی منابع اطلاعاتی با کیفیت بهتری را در اختیار کاربران خود قرار دهند و این امر زمانی میسر خواهد شد که آن ها به سوی کتابخانه هوشمند قدم بگذارند. بنابراین ضروری است بودجه کافی، فناوری های اطلاعاتی لازم و همچنین آموزش های لازم به نیروهای متخصص در راستای پیاده سازی کتابخانه هوشمند اختصاص داده شود.

هدف:هدف پژوهش تعیین تأثیر ابعاد فرهنگ اطلاعاتی سازمانی بر گرایش به اشتراک دانش کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز است. روش پژوهش: پژوهش از نوع کاربردی است و به دنبال استفاده از اطلاعات واقعی و روش های مختلف آماری برای آزمون فرضیه ها، با روش پیمایشی تحلیل انجام شد. جامعه پژوهش کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز به تعداد 380 نفر بودند که با استفاده از جدول تعیین حجم نمونه کرجسی و مورگان حجم نمونه به تعداد 181 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. داده های پژوهش با توزیع پرسشنامه محقق ساخته 55 پرسشی بر اساس مطالعه چو و دیگران (2006)، چو (2013) و هاوسمن، ویلیامز، هاردی و شوبرت، 2014 و ویک، ناگانو و پاپادیوک (2015) برای فرهنگ اطلاعاتی سازمانی و لی، لی و کانگ (2005) و همتی (1389) برای گرایش به اشتراک دانش بین اعضای نمونه، پس از تأیید روایی و پایایی (9/0=α) گردآوری شد. سپس داده ها وارد نرم افزار نسخه 21  SPSS شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که وضعیت دو بعد مدیریت اطلاعات و ارزش ها و هنجارهای اطلاعاتی کمتر از حد متوسط است و بر اساس طیف نانلی (سنجش مطلوبیت) وضعیت نامطلوبی دارد. این در حالی است که سایر ابعاد، بالاتر از حد متوسط و در سطح نسبتاً مطلوبی قرار داشتند. همچنین نتیجه آزمون فرضیه با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون سلسله مراتبی نشان داد که فرهنگ اطلاعاتی سازمانی تأثیر مثبت و معنی داری (660 = r و 05/0 > P-Value) بر گرایش کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز به اشتراک دانش دارد. نتیجه گیری: فرهنگ اطلاعاتی سازمانی، انگاره ای حاکم بر فضای اطلاعاتی سازمان و دربرگیرنده ارز ش ها، هنجارها، نیازها و رفتارهای اطلاعاتی است که بر اساس یافته های پژوهش 2/43 درصد توانایی پیش بین گرایش کارکنان به اشتراک دانش را دارد.  

هدف: امروزه بازگشت مشتریان هدف نهایی هر سازمان خدماتی است. اشتیاق به بازگشت راه حلی برای این مشکل است که می توان با ایجاد آن در مراجعه کنندگان کتابخانه، زمینه پیشبرد اهداف کتابخانه ها را به وجود آورد و امیدوار بود مراجعه کنندگان بارها و بارها به کتابخانه رجوع خواهند کرد. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش کیفیت خدمات ارائه شده، رضایتمندی و سودمندی درک شده بر اشتیاق به بازگشت مراجعه کنندگان کتابخانه مرکزی دانشگاه رازی کرمانشاه می باشد. روش شناسی: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری آن کلیه دانشجویان عضو کتابخانه مرکزی دانشگاه رازی است که از بین آ نها 372 نفر با استفاده از جدول مورگان، به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های کیفیت خدمات، رضایتمندی و سودمندی درک شده و پرسشنامه محقق ساخته ی اشتیاق به بازگشت، استفاده شد. یافته ها: بر اساس تحلیل داده ها، کیفیت خدمات ارائه شده با ضریب تأثیر 63/0، سودمندی درک شده با ضریب تأثیر 59/0 و رضایتمندی با ضریب تأثیر 63/0 بر میزان اشتیاق به بازگشت مراجعه کنندگان کتابخانه مرکزی دانشگاه رازی مؤثر است یعنی با بالا رفتن سطح کیفیت خدمات ارائه شده، سودمندی درک شده و رضایتمندی میزان اشتیاق به بازگشت مراجعان نیز افزایش می یابد. همچنین نتایج نشان داد بین جنسیت و سطح اشتیاق به بازگشت مراجعان رابطه معناداری وجود دارد و مردان نسبت به زنان اشتیاق به بازگشت بیشتری برای مراجعه به کتابخانه داشته اند. اما از نظر تحصیلات و تعداد دفعات مراجعه به کتابخانه اختلاف معنادار آماری در اشتیاق به بازگشت وجود نداشته است. نتیجه : با توجه به مؤثر بودن کیفیت خدمات ارائه شده، سودمندی درک شده و رضایتمندی در افزایش میزان اشتیاق به بازگشت مراجعه کنندگان، باید شرایط و اقدامات لازم در جهت ارتقاء هر سه متغیر تأثیرگذار صورت گیرد. نتایج این پژوهش می تواند در برنامه ریزی های درازمدت کتابخانه های کشور مورد استفاده قرار گیرد.

هدف : طراحی و پیاده سازی سامانه اطلاعات مدیران، به ویژه در بخش عمومی، کاری چالشی، دشوار و زمان بر است. هدف این نوشتار، ارائه یک مدل تجربی برای پیاده سازی سامانه اطلاعات مدیران در حوزه دانشگاهی است. روش شناسی: روش شناسی اصلی برای انجام این کار، روش پژوهش علم طراحی است و از الگوهای تحقیق و توسعه و نمونه سازی در این روش شناسی، جهت ساخت و تکمیل راه حل ها و فرآیندها استفاده شده است. یافته ها: در این نوشتار یک مدل تجربی تکامل یافته برای تولید و پیاده سازی سامانه اطلاعات مدیران، در حوزه دانشگاهی ارائه شده است. این مدل شامل ساختار اجرا، فرآیندها، روش ها و راهنمایی هایی جهت مواجه با چالش های مختلف در پیاده سازی چنین سامانه ای است. نتیجه : مدل ارائه شده در عمل و در طی زمان طولانی استفاده (بیش از 5 سال) کارایی خود را نشان داده است. با توجه به مشابهت بافت دانشگاه های مختلف، استفاده از این مدل می تواند باعث کاهش هزینه ها و افزایش سرعت پیاده سازی سامانه های مشابه در حوزه دانشگاهی شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی فعالیت های انجام شده در خصوص الگوگذاری دیجیتال اسناد و متون به منظور اثبات اصالت اسناد و حفاظت حق نشر و ارائه یک مدل جدید الگوگذاری دیجیتال متون فارسی چاپی و دستنویس با قابلیت تشخیص جعل سند و اصلاح تغییرات انجام شد. روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی است. برای شبیه سازی الگوریتم از 20 متن دستنویس فارسی و 35 متن چاپی استفاده شد. در الگوریتم پیشنهادی با استفاده از اطلاعات نقاط تصویر و ترکیب آن با یک کلید مخفی، الگوی دیجیتال تولید و در تصویر متنی ذخیره شد. سپس تصویر مورد حملات تعمدی قرار گرفته و الگوی پنهان شده در متن بازیابی گردید. در نهایت با توجه به قابلیت خود ترمیمی روش، نواحی جعل شده تصحیح و سند به شکل اولیه بازگردانده شد. یافته ها: دقت روش پیشنهادی در تشخیص و تصحیح نواحی جعل شده بر حسب دو معیار دقت تشخیص (TDA) و دقت ترمیم (TRA) محاسبه شد. الگوریتم در حالت میانگین قادر به شناسایی نقاط دستکاری شده با دقت 82/93 درصد و تصحیح و بازیابی تغییرات با دقت 27/92 درصد بود. نامحسوس بودن الگو بر حسب مقیاس PSNR برابر با 18/40 دسی بل به دست آمد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از اندازه گیری عددی دقت مدل پیشنهادی و همچنین نتایج شهودی حاکی از کارایی مناسب آن است. الگوی ادغامی به صورت نامحسوس و با حفظ کیفیت بصری اسناد درج می گردد و برای تمامی متون دستنویس و چاپی الکترونیکی و برای کتابخانه های دیجیتال، آموزش الکترونیک و دولت الکترونیک قابل پیاده سازی و اجرا می باشد.  

در جهان کنونی که اطلاعات از هر طرف انسان ها را در برگرفته آنچه بیش از همه اهمیت پیدا می کند، بازیابی صحیح اطلاعات است. بازیابی اطلاعات همواره از دغدغه های بشر بوده به همین دلیل به طور مداوم دستخوش تغییرات بسیاری شده است. یکی از مسائلی که متخصصان حوزه بازیابی اطلاعات همواره به آن اندیشه اند، طراحی یک نظام بازیابی اطلاعات کارا است. از این رو با شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر آینده بازیابی اطلاعات می توان در طراحی این چنین نظامی موفق تر عمل کرد و سهم بیشتری در آینده بازیابی اطلاعات داشت. پژوهش حاضر کاربردی و با استفاده از روش های مرور منابع و تحلیل تأثیرات متقابل انجام شد و برای تحلیل تأثیرات متقابل و شناسایی عوامل کلیدی از نرم افزار میک مک بهره گرفته شد. پژوهش حاضر منجر به شناسایی 13 عامل کلیدی: 1. تبدیل کتابخانه های سنتی به دیجیتال، 2. توسعه و ارتقاء موتورهای جستجو، 3. قالب های جدید محتوا، 4. هوشمند شدن روش های جمع آوری اطلاعات، 5. همگرایی رسانه ها، 6. افزایش تولید محتوا، 7. نسل جدید وب، 8. خودکار شدن فرآیندهای بازیابی اطلاعات، 9. ظهور منابع ترکیبی، 10. داده های عظیم، 11. پردازش ابری، 12. افزایش منابع اینترنتی و 13. استفاده از هوش مصنوعی و پردازش زبان طبیعی در بازیابی اطلاعات مؤثر؛ بر آینده بازیابی اطلاعات شد. که حاکی از سهم زیاد فناوری در آینده نظام های بازیابی اطلاعات متنی است. از این رو ضروری می نماید در عصر انقلاب صنعتی پنجم متخصصان علم اطلاعات بیش از گذشته به ابزار فناوری مجهز شوند

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر بازاریابی محتوایی در نهاد کتابخانه های عمومی کشور انجام شده است. روش پژوهش: روش پژوهش،کیفی و به لحاظ هدف اکتشافی است. جامعه آماری پژوهش را خبرگانی که آشنایی کامل با موضوع بازاریابی محتوایی داشتند تشکیل داده که شامل 17 نفر از اساتید گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی، مدیریت بازرگانی گرایش بازاریابی، فناوری اطلاعات، مهندسی کامپیوتر وکارشناسان تولید محتوا که به روش هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل مصاحبه های نیمه ساختار یافته است. در این پژوهش جهت شناسایی عوامل مؤثر بر بازاریابی محتوایی از تحلیل تم و به منظور اجماع نظرات خبرگان از تکنیک دلفی فازی استفاده شده است. داده های حاصل با استفاده از نرم افزارهای PSS24 و PLS3.8 تحلیل شدند. یافته ها: یافته های بدست آمده از تحلیل تم و تکنیک دلفی فازی نشان داد که عوامل اصلی بازاریابی محتوایی در نهاد کتابخانه های عمومی کشور شامل 7 مؤلفه برنامه ریزی استراتژیک، 6 مؤلفه تأمین و تولید محتوا، 5 مؤلفه توزیع و نشر محتوا، 3 مؤلفه تحلیل و آنالیز محتوا، 2 مؤلفه قیمت گذاری و فروش شناسایی شد که از این بین، عامل تأمین و تولید محتوا با ضریب تأثیر 931/0 دارای بیشترین تأثیر و در اولویت اول و عامل های توزیع و نشر محتوا با ضریب 917/0؛ تحلیل و آنالیر محتوا با ضریب 894/0؛ برنامه ریزی استراتژیک با ضریب 877/0 و قیمت گذاری و فروش نیز با ضریب 642/0 به ترتیب در اولویت های دوم تا پنجم میزان تأثیرگذاری قرار دارند. نتیجه گیری: بنا بر نظر خبرگان، مؤلفه های بازاریابی محتوایی در مؤلفه های اصلی به ترتیب شامل: برنامه ریزی استراتژیک، تأمین و تولید محتوا، توزیع و نشر محتوا، تحلیل و آنالیز محتوا و قیمت گذاری و فروش بر بازاریابی محتوایی تأثیرگذار هستند. نتایج مطالعه سه مرحله دلفی فازی نشان دهنده تأیید مولفه های کشف شده توسط خبرگان است.

زمینه و هدف: با وجود وسعت و غنای موضوعی و تنوع مباحثی که در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی پیش روی محققان است، نظریه پردازی در این رشته با کمبودهایی روبروست. با توجه به جایگاه اعضای هیات علمی در توسعه نظریه پردازی در این رشته، این پژوهش به دنبال شناسایی موانع نظریه پردازی در حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی از دیدگاه اعضای هیات علمی است. روش: این پژوهش، پژوهشی کیفی است. به منظور گردآوری داده ها از روش مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد. اعضای هیات علمی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه های ایران، جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. در مجموع با 18 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه های بیرجند، تربیت مدرس، تبریز، شهید باهنر کرمان و شهید چمران اهواز مصاحبه صورت گرفت. داده های گردآوری شده بر مبنای نظریه زمینه ای طی سه مرحله کدگذاری شد. یافته ها: بعد از انجام کدگذاری، 10 طبقه محوری بدست آمد. از میان 10 طبقه محوری، طبقات «شخصیت متزلزل» و «ایراد نظام باور» به عنوان متغیرهای مرکزی انتخاب شدند. به توصیه گلیزر از طبقه ایراد نظام باور به طبقه شخصیت متزلزل ارجاع داده شد و این طبقه به عنوان متغیر مرکزی شناخته شد. اصالت/ارزش: بررسی موانع نظریه پردازی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی با رویکرد کیفی نشان دهنده اصالت این پژوهش است. یافته ها و پیشنهادات این پژوهش می تواند به رفع موانع و ایجاد بسترهای مناسب برای توسعه نظریه پردازی در رشته علم اطلاعات کمک می کند.

ارزیابی رفتار تجربی کاربران هنگام استفاده از ابزارهای الکترونیکی سیار (موبایل، لپ تاپ، تبلت) بر اساس نظریه انگیزه محافظت از نقض داده ها هدف اصلی پژوهش حاضر است. این پژوهش از نوع کاربردی-پیمایشی است و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه ایلام در سال 1398 جامعه آماری پژوهش را تشکیل می دهند. ابزار گردآوری داده ها بر اساس پرسشنامه های استاندارد «باس» و همکاران، «وون، جک وود و لو»، «کلار و جانسون»، «جانسون و وارکنتین»، و «پوزی، ربرتس و لوری» ساخته شد و در تجزیه و تحلیل داده ها جهت برازش مدل و آزمون فرضیه های پژوهش از مدل یابی معادلات ساختاری با به کارگیری روش حداقل مربعات جزئی در نرم افزار «آموس» استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که بین حساسیت تهدید درک شده، اثربخشی پاسخ، خودکارآمدی و احتمال استفاده از امنیت ابزارهای الکترونیکی سیار با انگیزه محافظت رابطه مثبت، و بین هزینه پاسخگویی درک شده و انگیزه محافظت رابطه منفی وجود دارد. اما بین شدت تهدید درک شده و انگیزه محافظت از ابزارهای الکترونیکی سیار رابطه معنا داری وجود ندارد. نتایج پژوهش همچنین نشان داد که ارزیابی کاربران از حساسیت های خود در برابر تهدیدات و میزان اعتماد به توانایی های خود در جهت استفاده مناسب از امکانات امنیتی ابزارهای الکترونیکی سیار و خودکارآمدی دستگاه ها و اثربخشی پاسخ تعیین کننده میزان انگیزه آنان در انجام اقدامات محافظتی است و افزایش یا کاهش انگیزه محافظت، تعیین کننده میزان استفاده از امنیت ابزارهای الکترونیکی سیار است. در کل، این پژوهش بر این نکته تأکید دارد که فرایند ارزیابی مقابله ای نسبت به فرایند ارزیابی تهدید عامل مهم تری در افزایش انگیزه محافظت کاربران است.

مقدمه: مطالعه صورت های روابط اجتماعی میان افراد در کانون توجه مطالعات جامعه شناختی قرار دارد، مشارکت نیز به عنوان یکی از اشکال روابط اجتماعی دارای جایگاهی ویژه است که می بایست به آن توجه کافی شود. یکی از مهم ترین نمودهای مشارکت، مشارکت فرهنگی در توسعه کتابخانه های عمومی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی موانع جذب و توسعه مشارکت های مردمی در کتابخانه های عمومی از دیدگاه خیرین کتابخانه ساز کشور است. روش شناسی: پژوهش حاضر، از نظر هدف، یک پژوهش اکتشافی است که با استفاده از روش پژوهش آمیخته انجام شده است. در بخش کیفی پژوهش، 15 نفر از خیرین فعال کتابخانه ساز به صورت هدفمند و با روش نمونه گیری گلوله برفی مورد مصاحبه قرار گرفتند. جامعه پژوهش در بخش کمی، خیرین فعال کتابخانه های عمومی کشور هستند؛ از آنجایی که حجم جامعه پژوهش مشخص نبود برای تعیین نمونه از فرمول تعیین حجم نمونه با جامعه نامشخص استفاده شد و پرسشنامه بین 246 نفر از آنها، توزیع و گردآوری شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های استنباطی شامل آزمون کلموگروف اسمیرنوف، تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تأییدی و از نرم افزارهای اس پی اس اس 22 و پی ال اس 8/3 استفاده شده است.    یافته ها: با توجه به یافته های پژوهش، موانع ساختاری، موانع زمینه ای و موانع رفتاری به عنوان موانع مؤثر در جذب مشارکت های مردمی شناسایی شدند. نتایج حاصل از تحلیل عاملی تأییدی نشان داد که موانع ساختاری با ضریب تأثیر 882/0، موانع زمینه ایی با ضریب 832/0 و موانع رفتاری با ضریب 818/0 به ترتیب در اولویت های اول تا سوم موانع جذب مشارکت های مردمی در کتابخانه های عمومی هستند.  نتیجه : در راستای موانع موجود در جذب مشارکت های مردمی در کتابخانه های عمومی، حل مشکلات و کاستی ها در کتابخانه های عمومی به مشارکت مردمی نیاز دارد اما این کار بدون برنامه ریزی ممکن نیست. هماهنگی نهادهای گوناگون، وضع قوانین و مقررات برای گسترش مشارکت، آگاه سازی مسئولان و مدیران و کارکنان نهاد کتابخانه های عمومی، تبلیغ و گسترش مشارکت به روش های گوناگون، فراهم ساختن زمینه های قانونی و اجتماعی و آماده کردن بسترهای لازم برای تبادل افکار و نقد و تحلیل برنامه ها از جمله اقدامات در راستای حذف موانع هستند.

هدف: تبیین کاربرد روش برچسب گذاری پیکره متنی در رفع ابهام معنایی از هم نویسه های تخصصی از نظر میزان دقت در بازیابی متون علمی حاوی این گونه هم نویسه ها. روش: این پژوهش از حیث هدف کاربردی است که به روش تجربی انجام شد و در رفع ابهام معنایی، روشی با نظارت محسوب می شود. جامعه پژوهش را 442 مقاله علمی در قالب دو گروه گواه و آزمون تشکیل دادند. گروه گواه دارای 221 متن کامل مقاله بدون برچسب و گروه تجربی دارای همان 221 مقاله اما این بار برچسب گذاری شده، بود که در نظام بازیابی اطلاعات برای سنجش کارآیی برچسب ها در رفع ابهام معنایی از هم نویسه های تخصصی مورد آزمون قرار گرفتند. یافته ها : سطح معنی داری آزمون رتبه های علامت دار ویلکاکسون (0001/0 = P، 909/5- = Z) نشان می دهد که میزان دقت نتایج بازیابی هم نویسه های تخصصی بعد از به کارگیری پیکره تخصصی برچسب گذاری شده در نظام بازیابی اطلاعات نسبت به قبل از آن تفاوت معنی داری دارد. بررسی رتبه های منفی و مثبت نشان می دهد میزان دقت نتایج بعد از به کارگیری پیکره تخصصی برچسب گذاری شده به میزان معنی داری افزایش یافته و به حد بیشینه آن یعنی 1 رسیده است. نتیجه گیری: اگر طراحان سیستم های بازیابی بر بهینه سازی فرمول های بازیابی متمرکز شوند و نظام های بازیابی را برای جستجوی اسناد مرتبط توانمند سازند، پژوهشگران با هر ویژگی فیزیولوژیکی، تجربی و دانشی قادرند به اسناد مرتبط با نیاز اطلاعاتی خود با صرف زمانی اندک دسترسی یابند. در این پژوهش، ارزش پیکره متنی به عنوان گنجینه غنی دانش محور، در ایجاد تمایز نقش معنایی هم نویسه های تخصصی، آشکار شد.

هدف: به دست دادن فهم عمیق بازنمایی گرایی در سازماندهی و بازیابی اطلاعات که به عنوان اصل و پارادایمی پذیرفته شده در این رشته علمی است، از راه تحلیلِ بنیان های فلسفه ذهن و فلسفه زبان. بر این اساس خاستگاه و اندیشه های مرتبط با بازنمایی گرایی در علم اطلاعات و بازیابی اطلاعات توضیح داده شده است. روش: روشِ این مطالعه، استنتاج منطقی است. رویکرد در این روش نظری و استدلالی است. بر این اساس، ویژگی و ماهیت آن نظرپردازانه بودن است. یافته ها: بازنمایی گرایی یا رئالیسم غیرمستقیم ریشه در دکارت گرایی قرن هفدهم، تجربه گراییِ قرن هجدهم لاک و هیوم و در ایدئالیسم کانت دارد. زبان در این دوران که به فلسفه اولیه مدرن شهرت دارد، وجود مادی ندارد و کاملاً در خدمت به نظم درآوردن تصورات قرار می گیرد. تأکید بازنمایی گرایی در فلسفه ذهن بر این است که ایده ها و تصورات بر زبان برتری دارند و زبان تنها بازنمایی کننده افکار است. در فلسفه زبان نیز بازنمایی گرایی یعنی زبان مانند آینه، بازنمای مفاهیم است و معنی نیز مطابق این رویکردِ بازنمایی گرا به زبان، ثابت است. نتیجه گیری: بنیان های فلسفی بازنمایی گرایی مستلزم واکاوی دیدگاه های معرفت شناختی نسبت به مسأله شناخت و ارتباط آن با واقعیت است. بازنمایی، به عنوان یک پارادایم و اصلی اساسی در حوزه سازماندهی دانش و بازیابی اطلاعات مطرح است. به منظور فهم بازنمایی گرایی در این حوزه و پیوند آن با زبان و معنی باید به این نظریه و ریشه های آن در فلسفه ذهن توجه کرد تا بتوان با بهبود و یا تغییر رویکرد بازنمایی گرا به زبان برای بهبود نظام های سازماندهی و بازیابی گام برداشت چرا که اساساً وظیفه اصلی هر نظام سازماندهی و بازیابی، بازنمایی دقیق و شفاف از اطلاعات و دانش است. نتیجه این مطالعه نشان داد که داده های ارائه شده درباره نظریه بازنمایی گرایی مبین و مؤید نگاهِ حاشیه ای و نه در مرکز به زبان در دوران غلبه ی این نظریه در فلسفه بوده است. امید است تا دستاوردهای بازنمایی گرایی در فلسفه ذهن و زبان، آورده ی مناسب برای علم اطلاعات و به ویژه نظام های سازماندهی و بازیابی اطلاعات به نفع بازیابی بهتر و دقیق تر داشته باشد تا متخصصان سازماندهی و بازیابی از این دستاورد برای بهبود نظام های معنایی بهره ببرند لذا می توان با بهبود و یا تغییر رویکرد بازنمایی گرایانه به زبان در علم اطلاعات، نسبت به بهبود کلی نظام های معنایی سازماندهی و بازیابی گام برداشت.  

این پژوهش با هدف تعیین رابطه رهبری تحول آفرین با فرهنگ یادگیری سازمانی و تسهیم دانش انجام شد. جامعه آماری شامل 380 نفر از کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن بودند که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 191 نفر به عنوان نمونه آماری به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر گردآوری داده ها توصیفی- پیمایشی بود. گردآوری داده های پژوهش از طریق سه پرسشنامه رهبری تحول آفرین، فرهنگ یادگیری سازمانی و تسهیم دانش انجام شد. جهت تعیین روایی پرسشنامه ها، از روایی صوری و محتوایی استفاده شد و برای سنجش پایایی، از طریق روش آلفای کرونباخ موردتأیید قرار گرفتند. برای تحلیل داده های به دست آمده نیز از نرم افزار آماری SPSS-22 به کار گرفته شد. یافته ها نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری بین رهبری تحول آفرین و تسهیم دانش (469/0r=) در سطح 99 درصد وجود دارد. هم چنین بررسی ها نشان داد همبستگی مثبت و معنی داری بین رهبری تحول آفرین و فرهنگ یادگیری سازمانی (573/0r=) در سطح 99 درصد وجود دارد. با توجه به اینکه در خصوص ارتباط دوسویه متغیرها با هم، پژوهش هایی انجام شده است اما تاکنون پژوهش جامعی درخصوص ارتباط بین سه متغیر مذکور انجام نشده است و برای اولین بار رابطه رهبری تحول آفرین با فرهنگ یادگیری سازمانی و تسهیم دانش موردبررسی قرار می گیرد. بطور کلی نتایج پژوهش حاضر با پژوهش های انجام گرفته همسو است و می توان چنین برداشت کرد که در جامعه و نمونه تحت بررسی، بین رهبری تحول آفرین با فرهنگ یادگیری سازمانی و تسهیم دانش رابطه معنی داری وجود دارد. لذا مدیران سازمان ها باید برای این موضوع در دنیای رقابتی امروز، اهمیت بسزایی قائل شوند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف نیازسنجی آموزشی کاربران کتابخانه های عمومی ایران انجام گرفت. روش: برای اجرای نیازسنجی آموزشی از الگوی نیازسنجی توافق محور و روش پیمایش اینترنتی استفاده شده است و داده های لازم از طریق پرسش نامه الکترونیکی از کاربران کتابخانه های عمومی در سطح کشور در ارتباط با نیازهای آموزشی آنان جمع آوری شد تا عناوین نیازهای آموزشی مهم و با اولویت بالا شناسایی و اولویت بندی شود. جامعه پژوهش شامل همه کاربران کتابخانه های عمومی در سطح کشور بود و تعداد 775 نفر نمونه با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. از پرسش نامه بسته پاسخ محقق ساخته برای گردآوری داده ها استفاده شد. سپس، روایی محتوایی پرسش نامه به تأیید 5 نفر از متخصصان رسید و پایایی ابزار با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد که برابر با 92/0 است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که از میان 75 دوره آموزشی، 38 دوره آموزشی مورد نیاز کاربران کتابخانه های عمومی ایران هستند و به ویژه دوره های مهارت های زندگی، ارتقای سلامت روان، مهارت های یادگیری و مطالعه، مهارت های ارتباطی زوجین، سواد رسانه ای، ارتقای سلامت جسمانی، مهارت استفاده از اینترنت، سواد اطلاعاتی، عکاسی با دوربین و موبایل، کسب وکار اینترنتی، فرزندپروری، تایپ با نرم افزار ورد، مهارت های کارآفرینی و کسب وکار، ارائه از طریق پاورپوینت، رزومه نویسی شغلی، و نصب سیستم عامل ویندوز به ترتیب 16 عنوان دوره آموزشی اولویت دار و مهم ترین عناوین دوره های آموزشی مورد نیاز برای کاربران کتابخانه های عمومی ایران هستند. اصالت/ارزش: پژوهش حاضر از این جنبه که نیازهای آموزشی کاربران کتابخانه های عمومی ایران را شناسایی کرده دارای نوآوری است. نتایج حاصل از اجرای این پژوهش به مسئولان آموزش نهاد کتابخانه های عمومی ایران کمک می کند تا دوره های آموزشی مناسب با نیازهای آموزشی کاربران هدف را طراحی کنند و به طور مؤثر در راستای تحقق هدف راهبردی آموزش گام بردارند.

هدف: آینده اندیشی تأثیر نفوذ و گسترش فناوری های نوین در چرخه نشر کتاب در جامعه ایران هدف این پژوهش است. در این بررسی چگونگی آمادگی ذی نفعان نشر برای رویارویی با تحولات حاصل از این فناوری ها توجه شده است. روش: از روش های آمیخته و ترکیبی استفاده شد. نخست روندهای جهانی فناوری های نوین با تکیه بر روش تحلیل اسنادی و پویش محیطی بررسی و تحلیل شد، در مرحله دوم با استفاده از روش پنل خبرگان و روش ذهن انگیزی با مشارکت ۲۰ نفر از افراد ذی نفع در چرخه نشر کتاب عوامل تأثیرگذار بر آینده چرخه نشر کتاب مشخص و اولویت گذاری شد، سپس روش تحلیلِ تأثیرِ متقابل عوامل برای بررسی هم زمان میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری عوامل شکل دهنده به آینده چرخه نشر کتاب در ایران مطابق نظر ذی نفعان و صاحب نظران به کار گرفته شد و در گام آخر از روش سناریوپردازی برای تدوین آینده های بدیل پیش روی چرخه نشر کتاب استفاده شد. رویکرد اصلی اعتباربخشی و راستی آزمایی نتایج حاصل از این مطالعه آینده پژوهی مبتنی بر مشارکت پذیری حین عمل ذی نفعان بود؛ بدین ترتیب که از افراد ذی نفع درخواست شد تا بر پایه دانش و تجارب زیسته خود وضعیت های محتمل آینده را صورت بندی کنند. پیش فرض پژوهش آن بود که  از حیث تاریخی میان روند توسعه فناوری و چرخه نشر کتاب در ایران همبستگی مثبت شکل گرفته است و به میزان پیشرفت در فناوری شاهد پیشرفت در چرخه نشر و کتاب خوانی در کشور بوده ایم. یافته ها: پس از احصای نقش عوامل شکل دهنده به آینده چرخه نشر کتاب در ایران در سایه گسترش فناوری های نوین با تکیه بر کاربست روش های گفته شده پنج سناریو پیش روی چرخه نشر کتاب عرضه شد و سپس این سناریوها بر پایه دو عاملی که به زعم خبرگان و ذی نفعان شرکت کننده در این پژوهش هم زمان بیشترین تأثیرگذاری و تأثیرپذیری را داشتند صورت بندی شدند. عامل نخست «انگاره فناوری» در دوگانه ای از فن هراسی و فن دوستی است به شکلی که عده ای فناوری را عامل گشایش و دستیابی به موقعیت بهتر و عده ای فناوری را عامل انسداد و تحمیل موقعیت های نامطلوب می دانند و عامل دوم «مداخله دولت» در دوگانه ای از نقش حداقلی دولت و نقش حداکثری دولت در چرخه نشر کتاب است. نتیجه گیری: در این مقاله از منظر آینده پژوهی و با تکیه بر مشارکت ذی نفعان چرخه نشر کتاب شامل: تولید کنندگان، عرضه کنندگان و مصرف کنندگان کتاب و همچنین با توجه به نقش نهادهای سیاستگذار و بالادستی وضعیت های محتمل تصویرپردازی شد. با توجه به تحلیل سناریوهای پنج گانه و نقش عوامل کلیدی ذکر شده براساس منطق آینده پژوهی برای برون رفت از وضعیت کنونی چرخه نشر کتاب به سوی وضعیت مطلوب توصیه های مرتبط با عناصر کلیدی چرخه نشر کتاب ارائه شده است تا ضمن مشخص کردن نقش ذی نفعان کلیدی در هر یک از حلقه های چرخه نشر کتاب چگونگی برهم کنش و تأثیرگذاری اثربخش آنها برای خلق آینده مطلوب نیز مشخص شود.

هدف: معلولان همانند سایر افراد، برای پیشرفت و ایفای نقش مثبت در جامعه به اطلاعات و مهارت های کسب اطلاعات نیاز دارند. کتابخانه عمومی با تأمین انواع منابع و خدمات می تواند نقش مهمی در خدمت رسانی به اقشار جامعه از جمله معلولان داشته باشد و زمینه حضور معلولان در جامعه را فراهم کند. هدف این پژوهش، شناسایی الزامات و شاخص های یک کتابخانه عمومی دوستدار معلول است. روش پژوهش: مطالعه از نوع کاربردی توصیفی بود که به روش تحلیل محتوا و با استفاده از جستجوی نظام مند، با هدف شناسایی استانداردها، شاخص ها و الزامات کتابخانه های عمومی برای ارائه خدمات به معلولان، بر روی 40 مدرک که در پایگاه های وب او ساینس، اسکوپوس، گوگل اسکالر و پاب مد نمایه شده بودند، انجام گرفت. یافته ها : شاخص ها و الزامات به کار رفته در کتابخانه های عمومی در ارائه خدمات به معلولان در هفت مقوله تقسیم بندی گردید. در مقوله سیاستگذاری و بودجه، وجود سیاست و خط مشی مناسب در کتابخانه به منظور ارائه خدمات به معلولان؛ در مقوله تبلیغ و توسعه خدمات، استفاده از روش های مختلف اطلاع رسانی خدمات کتابخانه؛ در مقوله دسترس پذیری و وضعیت فیزیکی کتابخانه، وجود علائم و تابلوهای مناسب جهت راهنمایی بخش های مختلف کتابخانه؛ در مقوله خدمات و برنامه ها، قرار گرفتن میز امانت در محل مناسب و در دسترس بودن آن برای همه گروه ها؛ در مقوله منابع انسانی و آموزش، وجود کارکنان آموزش دیده در زمینه ارائه خدمت به معلولان؛ در مقوله مجموعه، وجود کتاب در قالب های مختلف و در مقوله تجهیزات و فناوری اطلاعات، وجود فناوری های کمکی (تلویزیون مدار بسته، چاپگر بریل، بزرگنمایی صفحه و ...) دارای بیشترین فراوانی بوده اند. نتیجه گیری : شناسایی خدمات مورد نیاز معلولان و شاخص های یک کتابخانه دوستدار معلول می تواند در جهت تصمیم گیری آگاهانه برای ارائه خدمات مناسب در کتابخانه ها به ویژه کتابخانه های عمومی کمک نماید.

امروزه، با وجود مزایای بسیار فناوری رایانش ابری از جمله ایجاد صرفه جویی اقتصادی، چابکی، افزایش انعطاف پذیری و مقیاس پذیری، مسئله امنیت اطلاعات مانع اصلی گرایش سازمان ها به سمت رایانش ابری است. افزون بر مسائل مربوط به زیرساخت و عوامل سیاسی موجود در ایران، ریسک های امنیتی زیادی در فناوری رایانش ابری وجود دارد. هدف پژوهش حاضر، استخراج و رتبه بندی این ریسک های امنیتی است. در این راستا با مطالعه مبانی نظری مرتبط با موضوع پژوهش، این ریسک ها استخراج و با توجه به نظر خبرگان دسته بندی شد. پرسشنامه های مقایسه ها زوجی مختلف بر اساس عوامل استخراج شده طراحی و نظرات خبرگان جمع آوری شد. سپس، با تلفیق روش های مختلف وزن دهی بر پایه مقایسه ها زوجی و به کمک روش ادغامی «کپ لند»، ریسک های امنیتی رتبه بندی گردید. بر اساس نتایج این رتبه بندی، ریسک محرمانگی داده، احراز هویت، و موقعیت داده به ترتیب در رتبه اول تا سوم قرار گرفتند و رتبه سایر ریسک ها نیز مشخص شد.

هدف از این پژوهش شناخت مفهوم اجتناب از اطلاعات از منظر خاستگاه، عوامل مؤثر، رفتارها، حوزه های کارشده و خلأ های پژوهش است. این پژوهش با روش مرور نظام مند و با بهره گیری از چارچوب «کیچنهام و چارترز» انجام شد. با بررسی پایگاه های اطلاعاتی داخلی و خارجی و مطالعه چکیده مقاله های بازیابی شده با کلیدواژه های مرتبط، ۶۵ مقاله مرتبط شناسایی و پس از پالایش، ۴۹ مقاله مرتبط بدون محدودیت بازه زمانی بررسی شد. پس از مطالعه مقالات مرتبط با اجتناب از اطلاعات و با به کارگیری رویکرد تحلیل محتوا، مطالب در چند مقوله موضوعی دسته بندی شد و با توجه به اهداف پژوهش به سؤالات پاسخ داده شد. یافته ها حاکی از آن بود که خاستگاه اجتناب از اطلاعات را می توان در نظریه هایی چون نظریه ناهماهنگی شناختی «فستینگر»، نظریه کاهش عدم قطعیت «گودیکونست» و در مدل هایی نظیر مدل «جانسون» و مدل «ویلسون» جست وجو کرد. مهم ترین عوامل مؤثر در اجتناب از اطلاعات را می توان در دو دسته عوامل لذتی و راهبردی دسته بندی کرد. از جمله عوامل لذتی می توان به ترجیح حل شانس آزمایی های چندگانه، بیزاری از خطر، ضرر و ناامیدی، اضطراب، توجه، حسرت گریزی، حفظ خوش بینی، اجتناب از ناهماهنگی شناختی و سرمایه گذاری بر روی عقاید اشاره کرد. عوامل راهبردی نیز خود به دو دسته راهبردی درون فردی (اجتناب از تناقض پویا، مقاومت در برابر وسوسه، حفظ انگیزه، اجتناب از فرافکنی تعصبات، سلب مسئولیت و ذخیره برای بعد) و راهبردی بین فردی (اجتناب از فاش کردن اطلاعات خود در برابر دیگران و یا دریافت اطلاعات از دیگران که باعث ایجاد تغییر در نگرش شود) تقسیم می شوند. سپس، رفتارهای اجتناب از اطلاعات مطرح شده اند که شامل اجتناب فیزیکی، بی توجهی، تفسیر خوشایند اطلاعات، فراموش کردن و خودناتوان انگاری می شوند. همچنین، بافت هایی که تاکنون اجتناب از اطلاعات در آن ها مطرح شده شامل حوزه سلامت، اطلاعات خطر، رسانه های اجتماعی و خبری، روابط عاطفی و مصرف دخانیات بودند که با استفاده از ابزارهای رایج سنجش اجتناب از اطلاعات مانند پرسشنامه، مصاحبه، مدل سازی معادلات ساختاری، و مشاهده آزمایشگاهی بررسی شده اند. سرانجام اینکه می توان از جمله خلأهای مهم پژوهشی این حوزه به نبودِ مدلی جامع برای اجتناب از اطلاعات که پاسخگوی هر جامعه و هر مسئله ای باشد، و نیاز به توجه بیشتر به اجتناب از اطلاعات در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی اشاره کرد.