درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: پژوهش حاضر با هدف کشف رابطه بین ویژگی های شخصیتی با رفتار اطلاع یابی سلامت کاربران کتابخانه مرکزی استان همدان بر اساس نظریه میلر انجام شده است. روش: نوع مطالعه کاربردی و روش آن پیمایشی است. جامعه پژوهش تمامی کاربران کتابخانه مرکزی استان همدان بود. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه های استاندارد «پنج عامل شخصیتی نئو» و «رفتار اطلاع یابی سلامت میلر» بود. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی با بهره گیری از نرم افزار SPSS نسخه 26 انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد سه چهارم از جامعه مورد مطالعه فعالانه اطلاعات سلامت را جست وجو می نمایند و یک چهارم آگاهانه از جست وجوی اطلاعات سلامت اجتناب می ورزند. بین ویژگی های شخصیتی «برون گرایی»، «توافق پذیری» و «اشتیاق به تجارب تازه» با مؤلفه «جست وجوی فعالانه اطلاعات سلامت» رابطه زیاد و معنادار و بین سه ویژگی شخصیتی مذکور با مؤلفه «اجتناب آگاهانه از جست وجوی اطلاعات سلامت» رابطه کم و معنادار وجود داشت. ویژگی های شخصیتی برون گرایی، توافق پذیری و اشتیاق به تجارب تازه جستجوی آگاهانه اطلاعات سلامت را پیش بینی کردند؛ و ویژگی های شخصیتی برون گرایی، توافق پذیری و اشتیاق به تجارب تازه توانستند اجتناب آگاهانه از جستجوی اطلاعات سلامت را پیش بینی کنند. اصالت/ ارزش: نتایج پژوهش حاضر با تعیین غالب بودن وجوه ویژگی های شخصیتی «برون گرایی»، «توافق پذیری» و «اشتیاق به تجارب تازه» جامعه موردمطالعه، ضرورت اهتمام کتابداران در ارائه خدمات با درنظرگرفتن این ویژگی ها و ارتقای خدمات و منابع اطلاعاتی را با توجه به سایر ویژگی های شخصیتی و رفتاری کاربران ایجاب می سازد. همچنین یافته های این پژوهش می تواند به مدیران و برنامه ریزان کتابخانه های عمومی در اتخاذ تصمیم های مربوط به تأمین منابع با توجه به ویژگی های شخصیتی وآموزش مهارت های اطلاع یابی سلامت کاربران یاری نماید.

هدف: هدف پژوهش حاضر معرفی روش کمّی طیف سنجی سال انتشار مأخذ (RPYS) بود. طیف سنجی سال انتشار مأخذ، راه را برای تعیین سال و آثار با اهمیت در حوزه رفتار اطلاع یابی هموار می کند. مسئله اصلی در این پژوهش آن است که آیا می توان تاثیر یکسان و یا متفاوتی از مفاهیم حوزه رفتار اطلاع یابی را که در ارجاعات نشریات به کار برده شده را نشان داد. روش: داده های اولیه پژوهش که با استفاده از روش علم سنجی انجام شد، از وبگاه موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) استخراج گردید. به منظور تجمیع و تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اکسل استفاده شد. یافته ها: توزیع تعداد مأخذ موجود در رکوردهای حوزه رفتار اطلاع یابی براساس سال انتشار آنها نشان می دهد که در قرن نوزدهم حوزه رفتار اطلاع یابی شاهد چهار جهش مهم بوده است. این چهار جهش در حوزه رفتار اطلاع یابی در بین سال های 1989 تا 2000 و به ترتیب در سال 1989، 1993، 1998 و 2000 رخ داده است. نتیجه گیری: به طور کلی و براساس یافته های این پژوهش به نظر می رسد که حوزه رفتار اطلاع یابی تا حدی نیز تحت تاثیر آثاری در زمینه های کتابداری و مدیریت شکل گرفته است. علاوه بر این، برخی نظریه ها و کارهای نظری نیز بر این حوزه اثر گذاشته اند.

مقدمه: اهمیت سواد اطلاعات سلامت و اثرگذاری آن بر سلامت افراد به ویژه در شرایط بحرانی نظیر همه گیری کرونا که جامعه جهانی با انتشار غیرقابل کنترل اخبار و اطلاعات بعضاً نامعتبر روبه رو بود، بیش ازپیش مشهود شد. از سویی دیگر استرس ادراک شده عبارت است از احساس و ادراکی که فرد نسبت به میزان استرس خود دارد.روش شناسی: پژوهش حاضر ازنظر نوع در زمره پژوهش های کاربردی و ازنظر روش گردآوری داده ها پژوهشی پیمایشی است. برای محاسبه حجم نمونه از جدول مورگان استفاده و حجم نمونه 375 نفر تعیین شد. برای نمونه گیری از شیوه نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه گردآوری شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار اسمارت پی ال اس در سطح توصیفی و استنباطی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.یافته ها: یافته ها نشان داد که رابطه بین ارزیابی اطلاعات و استرس ادراک شده مثبت و بالاست و در مقابل رابطه بین دسترسی و استرس ادراک شده منفی است. همچنین براساس یافته های پژوهش اینفودمی بر معناداری روابط بین سواد اطلاعات سلامت و استرس ادراک شده تأثیر دارد. همچنین یافته ها حاکی از آن بود که ابعاد سواد سلامت قدرت پیش بینی استرس ادراک شده را دارند.نتیجه گیری: در شرایط اینفودمی با توجه به این که کسب، تحلیل و ارزیابی اطلاعات سلامت در شرایطی غیرعادی و بحرانی رخ می دهد؛ می توان اثرگذاری متفاوت متغیر مستقل (سواد اطلاعات سلامت) بر متغیر وابسته (استرس ادراک شده) را انتظار داشت.

هدف: در عصر تحول دیجیتال، کتابخانه ها نقشی محوری در تسهیل دسترسی به اطلاعات دارند. این پژوهش با هدف تدوین چارچوبی جامع برای ارتقای خدمات اشاعه اطلاعات دیجیتال در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران انجام شده است. این کار با پرداختن به محدودیت های مطالعات موجود، با ارائه دیدگاهی جدید در مورد مؤلفه ها و شاخص های ضروری برای اشاعه مؤثر اطلاعات دیجیتال، به این حوزه کمک می کند.روش پژوهش: در این پژوهش از رویکرد آمیخته استفاده شد. مرحله کیفی از فراترکیب برای شناسایی مؤلفه ها و شاخص های بالقوه استفاده کرد. پس از آن، یک مطالعه دلفی برای تأیید و اصلاح این عناصر از طریق اجماع کارشناسان انجام شد.یافته ها: مطالعه دلفی هفت مؤلفه اصلی را تأیید کرد شامل: پرونده پژوهشی، منابع اطلاعاتی، مجموعه سازی، استانداردسازی، خدمات اطلاع رسانی، ابزارهای اشاعه و ارزیابی و 34 شاخص آن که برای بهینه سازی خدمات اشاعه اطلاعات دیجیتال ضروری است. پس از تحلیل داده ها، مؤلفه ها و شاخص های خدمات اشاعه اطلاعات دیجیتالی طراحی و نهایی شد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج، همه مؤلفه های شناسایی شده تأیید شد. این پژوهش چارچوب پیشنهادی ارزشمندی برای ارتقای خدمات دیجیتالی کتابخانه ها و پاسخگویی به نیازهای در حال تکامل کاربران ارائه می دهد. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اجرای این مؤلفه ها و شاخص ها می تواند فرایندهای اشاعه اطلاعات خود را بهینه کرده و دانش آفرینی و نوآوری را تقویت کند. هدف این مؤلفه ها و شاخص ها به کتابخانه ها و سازمان های اطلاعاتی کمک می کنند تا فرایند اشاعه اطلاعات را بهبود بخشند و به نیازهای اطلاعاتی کاربران پاسخ دهند.جامعه آماری این پژوهش، متخصصان حوزه اشاعه اطلاعاتند. درخواست همکاری برای 30 نفر ارسال شد و 16 نفر اعلام آمادگی کردند و اعضای گروه دلفی شدند.یافته ها: مطالعه دلفی هفت مؤلفه اصلی را تاییدکرد شامل: پرونده پژوهشی، منابع اطلاعاتی، مجموعه سازی، استانداردسازی، خدمات اطلاع رسانی، ابزارهای اشاعه و ارزیابی و 34 شاخص آن که برای بهینه سازی خدمات اشاعه اطلاعات دیجیتال ضروری است. پس از تحلیل داده ها مؤلفه ها و شاخص های خدمات اشاعه اطلاعات دیجیتالی طراحی و نهایی شد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج همه مؤلفه های شناسایی شده تایید شد. این پژوهش چارچوب پیشنهادی ارزشمندی برای ارتقای خدمات دیجیتالی کتابخانه ها و پاسخگویی به نیازهای در حال تکامل کاربران ارائه می دهد. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اجرای این مؤلفه ها و شاخص ها می تواند فرآیندهای اشاعه اطلاعات خود را بهینه کرده و دانش آفرینی و نوآوری را تقویت کند.هدف این مولفه ها و شاخص ها به کتابخانه ها و سازمان های اطلاعاتی کمک می کنند تا فرآیند اشاعه اطلاعات را بهبود بخشند و به نیازهای اطلاعاتی کاربران پاسخ دهند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف کشف تأثیر سواد اطلاعاتی بر قابلیت های کارآفرینی تحصیلات تکمیلی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شده است.روش پژوهش: پژوهش حاضر از دسته مطالعات پیمایشی - تحلیلی است. از نظر هدف، کاربردی و از نوع همبستگی - رابطه ای است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی (N=280) که با استفاده فرمول کوکران تعداد نمونه به دست آمده برابر با 162 نفر است. روش نمونه گیری در پژوهش حاضر، تصادفی ساده است. پس از گردآوری پرسش نامه ها به تجزیه و تحلیل آنها با کمک نرم افزار اس.پی.اس.اس. نسخه 22 پرداخته شد. در بخش آمار استنباطی برای تجزیه و تحلیل داده ها و فرضیه ها از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی استفاده شد. برای نرمال بودن داده ها از آزمون های کولموگروف اسمیرنف مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که سواد اطلاعاتی تأثیر معنا داری بر قابلیت های کارآفرینی و همه ابعاد آن دارد.نتیجه گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که دولت ها می توانند با پیاده سازی سیاست هایی در جهت بهبود وضعیت سواد اطلاعاتی دانشجویان در برنامه های خود گامی بردارند. از جمله برگزاری جلسات، سمینارها و همایش هایی با محوریت سواد اطلاعاتی و برای تمامی رشته ها دو واحد درسی در برنامه دانشجویان داشته باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل اسناد فرادستی حوزه ارزیابی پژوهش در ایران به منظور شناسایی عناصر و مؤلفه ها، ارائه راهکارهایی جهت رشد و توسعه ارزیابی پژوهشی در کشور و رفع کاستی های موجود بود.روش : در این پژوهش هشت سند ارزیابی متعلق به مراجع مختلف کشور به شیوه هدفمند انتخاب و با روش تحلیل اسنادی، اطلاعات آن ها به شیوه کیفی و استقرایی استخراج و تحلیل شد. در همین راستا، ابتدا عناصر اصلی نظام های ارزیابی (درونداد، برونداد، فرایند و دستاورد و اثر) و سپس مؤلفه های هر یک از این عناصر از اسناد، استخراج و تلخیص شدند و در ادامه اسناد منتخب با استفاده از این عناصر و مؤلفه ها تحلیل گردیدند. همچنین، کاستی های احتمالی شناسایی و راهکارهایی نیز برای بهبود وضعیت ارزیابی پژوهش ارائه شد.یافته ها: یافته ها نشان داد درحالی که هشت سند موردبررسی ازلحاظ بررسی عناصر اصلی نظام های ارزیابی پژوهش چندان متفاوت نیستند و تمامی این عناصر را می توان از درون تمامی این اسناد کم وبیش استخراج کرد، اما این فعالیت ها در مؤلفه های هر یک از این عناصر متفاوت عمل کرده اند که این امر به دلیل تمایز در اهداف، درنهایت به تفاوت های زیادی در نتایج ارزیابی ها منجر و گاهی موجب تناقضات بسیار بین یافته ها حتی در مؤلفه های یکسان شده است. اصلی ترین تفاوت اسناد بررسی شده مربوط به مؤلفه های عنصر فرایند است که شامل مؤلفه های معیارها، گستره، روش ها و شاخص های ارزیابی می شود. موارد بعدی تفاوت معانی، فقدان قوانین و ضوابط مشخص جهت ارزیابی عناصر و مؤلفه های یکسان و به طورکلی غلبه دیدگاه کمّیت گرایی در فعالیت های ارزیابی بررسی شده و در نظر گرفتن میزان و تعداد تولیدات علمی به عنوان معیار ارزیابی به ویژه در مؤلفه کیفیت پژوهش ها از قسمت عنصر بروندادها را می توان به عنوان دیگر یافته های این پژوهش نام برد.نتیجه گیری: در حال حاضر میزان کاستی های فعالیت های ارزیابی پژوهش در کشور زیاد است و مواردی چون فقدان تعاریفی یکسان از مفاهیم و اصطلاحات این حوزه؛ پراکنده کاری، یکپارچه نبودن و عدم وجود مرکزی واحد که به صورت رسمی وظیفه ارزیابی را انجام دهد؛ فقدان کارکنان حرفه ای برای طراحی و اجرای ارزیابی های پژوهشی و فقدان هدف و استراتژی واحد برای یک نظام ملی ارزیابی پژوهشی را می توان نام برد؛ بنابراین راهکارهایی مانند، به وجود آوردن یک نظام ارزیابی کارآمد که جمع آوری داده ها و اطلاعات لازم برای ارزیابی را در سراسر کشور تسهیل کند، شناسایی چالش های انتقال سیاست یا ابزارهای مدیریتی از کشورهای توسعه یافته و موفق در حوزه ارزیابی پژوهشی مانند انگلستان و استرالیا با داشتن نظام ملی ارزیابی پژوهشی و مراکز تخصصی مسئول ارزیابی و توافق در مورد عناصر، مؤلفه ها، معیارها و شاخص ها و چگونگی توسعه آن ها که متناسب با جامعه علمی کشور باشد و درنهایت استفاده از مدلی جامع و مبتنی بر نظامی ساختارمند برای ارزیابی پژوهشی کشور که علاوه بر توجه به تعاملات درونی نظام پژوهشی کشور، تعامل آن با محیط پیرامون را نیز در نظر بگیرد، پیشنهاد می شود.

اضطراب اطلاعاتی یکی از چالش های نوظهور زندگی بشری است که با توسعه تفکر ریزومی در سایه تفکر پساساختارگرائی ظهور و بسط یافته است. هدف پژوهش حاضر، مفهوم شناسی، حدودوثغور و ابعاد اضطراب اطلاعاتی بود. روش این پژوهش مروری نظام مند است که در سال 1402 انجام گرفته است. جهت گرداوری داده ها از پایگاه های گوگل اسکالر، مگیران، مرکز اطلاعات جهاد دانشگاهی، سیناهل، ساینس دایرکت، پاب مد و اسکوپوس استفاده شد. جهت جستجو از کلمات کلیدی اضطراب اطلاعاتی، ابعاد اضطراب اطلاعاتی، پیامدهای اضطراب اطلاعاتی در منابع فارسی و از کلمات Dimensions of information anxiety, Information anxiety و کلمات وابسته به آن در منابع انگلیسی استفاده شد. از سرعنوان های واژگان پزشکی (مش) نیز جهت تعیین کلمات کلیدی استفاده شد. جهت بررسی کیفیت مقالات از سیاهه وارسی استروب و سیاهه وارسی کانسورت استفاده گردید. از 170 مقاله یافت شده با توجه به معیارهای انتخاب مقالات، نهایتاً 24 پژوهش واجد شرایط شناخته و به مطالعه حاضر وارد شدند. یافته های پژوهش نشان داد مفهوم اضطراب اطلاعاتی از ابهام معنایی برخوردار بوده و حدودوثغور آن هم به طور کامل شناخته شده نیست. اضطراب اطلاعاتی درواقع از شکاف فزاینده بین مقدار اطلاعات موجود و توانایی ما برای پردازش و درک آن ناشی می شود و این نوع اضطراب با مفاهیمی نظیر اضطراب کتابخانه ای و اضطراب اینترنتی تفاوت بنیادین دارد. این نوع اضطراب از سه بُعد اساسی سرریز اطلاعات، ناتوانی در فهم و پردازش اطلاعات و ناتوانی در دسترسی و پیداکردن اطلاعات موجود برخوردار است. اضطراب اطلاعاتی پیامدهای منفی فردی، روان شناختی و اجتماعی متعدد نظیر احساس ناامیدی و سرخوردگی، احساس رهاشدگی، وانهادگی و احساس تنهائی اگزیستانسیال را به همراه داشته باشد. توسعه سواد اطلاعاتی، تمرین مراقبت از خود و تعیین محدودیت در مصرف اطلاعات و تغییر نگرش معرفت شناختی در باب اطلاعات می تواند به کاهش احساسات و استرس شدید مرتبط با اضطراب اطلاعات کمک کند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه سواد رسانه ای و سواد اطلاعاتی با پذیرش یادگیری الکترونیکی دانشجویان براساس مدل یابی معادلات ساختاری انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی-پیمایشی مبتنی بر مدل یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان دانشگاه هنر اسلامی تبریز (2743) در سال 1399 بود که 371 نفر از آن ها به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. پایایی پرسشنامه های سواد رسانه ای، سواد اطلاعاتی، و پذیرش یادگیری الکترونیکی از طریق ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده و مقادیر آنها به ترتیب 83/0، 93/0، 95/0 به دست آمد. داده ها با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و مدل یابی معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل گردیدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد وضعیت پذیرش یادگیری الکترونیکی دانشجویان دارای میانگین 13/3 و اندکی بالاتر از متوسط است. میانگین سواد رسانه ای و سواد اطلاعاتی دانشجویان هنر اسلامی تبریز نیز به ترتیب 37/3 و 23/3 بدست آمد. بین سواد رسانه ای و سواد اطلاعاتی با پذیرش یادگیری الکترونیکی دانشجویان رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. یافته ها نشان داد مدل مفهومی ارائه شده در خصوص رابطه بین سواد رسانه ای و سواد اطلاعاتی با پذیرش یادگیری الکترونیکی دانشجویان از برازش خوبی برخوردار است. نتیجه گیری: یافته های پژوهش نشان داد سواد اطلاعاتی و سواد رسانه ای دارای نقش پیش بین در ارتباط با پذیرش یادگیری الکترونیکی دانشجویان هستند. بنابراین، با تقویت مهارت های سواد رسانه ای و سواد اطلاعاتی دانشجویان می توان انتظار داشت وضعیت پذیرش یادگیری الکترونیکی آنان نیز بهبود یابد.

هدف: چارچوب های حکمرانی داده معمولاً در دامنه یک سازمان ارائه شده اند و بافتارهای میان سازمانی کمتر مورد توجه بوده اند. این در حالی است که به دلایل مختلف نظیر توسعه کاربردهای دولت الکترونیک و نیز افزایش همکاری های میان سازمانی ناشی از بازارهای رقابتی، تبادل داده میان سازمان ها روزافزون است. پژوهش حاضر درصدد است با ارائه چارچوب حکمرانی داده در مراکز تبادل داده، خلاء موجود در این زمینه را پوشش دهد. با توجه به گسترش روزافزون کاربردهای دولت الکترونیک و تعامل پذیری و تاثیر و اهمیت داده در آن، استفاده از این چارچوب می تواند در فراهم کردن داده و اطلاعات صحیح و به شکل بهتر موثر باشد. روش : این پژوهش از نوع کیفی بوده و روش آن، نظریه داده بنیاد است. برای انجام این مهم، ابتدا مبانی پژوهش بررسی شد. در این گام هم پژوهش های علمی و دانشگاهی و هم چارچوب های ارائه شده توسط انجمن های فنی و تخصصی مورد بررسی قرار گرفت، تا ضمن بررسی مبانی و پیشینه پژوهش، دانش اولیه برای انجام مراحل بعدی حاصل شود. سپس با انجام مصاحبه های نیمه ساخت یافته با خبرگان و مستندسازی آن، بیش از 400 عبارت حاصله، در قالب 100 مفهوم برچسب گذاری شده و سپس با کدگذاری باز (44 زیرمقوله)، کدگذاری نظری (15 مقوله) و پدیدایی نظریه، چارچوب حکمرانی داده مراکز تبادل داده ملی به دست آمد. با توجه به اینکه پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده، به منظور اطمینان از روایی و پایایی نتایج، از روش بازنگری توسط شرکت کنندگان، روش سه سویه سازی و نیز روش دلفی استفاده شده است. یافته ها: چارچوب حکمرانی داده در مرکز تبادل داده، شامل 15 مولفه، و در سه دسته است: «مولفه های اصلی حکمرانی»، «مولفه های اصلی در کسب وکار مراکز تبادل داده» و «مولفه های پشتیبان در کسب وکار مراکز تبادل داده». برخی از این مولفه ها عبارتند از: «نقش ها، مسئولیت ها و حقوق»، «استانداردها و سیاست ها»، «مدیریت تغییرات». نتیجه گیری: براساس نتایج این پژوهش، «نقش ها، مسئولیت ها و حقوق»، «استانداردها و سیاست ها» و «پایش و ممیزی» از مولفه های اصلی چارچوب حکمرانی داده در مراکز تبادل داده است. همچنین «همکاری ذی نفعان» و «تجاری سازی» نیز آن را از سایر چارچوب های حکمرانی داده متمایز می کند. اگرچه این چارچوب برای مراکز تبادل داده تدوین شده، اما می تواند در بافتارهای میان سازمانی مشابه که نیازمند تبادل داده هستند نیز کاربرد داشته باشد.

هدف: هدف پژوهش حاضر ارائه مدل مفهومی سیستم اطلاعات مدیریت معاونت توسعه کتابخانه ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور است. روش : پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی بوده و از نظر نوع گردآوری داده ها، رویکرد پژوهش کیفی و روش آن تحلیل محتوای کیفی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کارکنان معاونت توسعه نهاد کتابخانه های عمومی کشور بود. ابزار پژوهش، مصاحبه نیمه ساختاریافته بود که سؤالات آن بعد از سه مصاحبه، نهایی شد. 19 نفر از کارکنان معاونت توسعه نهاد به عنوان نمونه پژوهش با روش هدفمند، و با حداکثر تنوع انتخاب شدند. بعد از هر مصاحبه، متن آن پیاده سازی و کدگذاری شد. در تحلیل محتوای مصاحبه ها کدهای اولیه، مقوله های فرعی و مقوله های اصلی استخراج شدند. یافته ها: در تحلیل مصاحبه ها تعداد 12 فرایند برای معاونت توسعه نهاد شناسایی شد. فرایندهای اداره کل تأمین منابع شامل دو فرایند تعیین تکلیف منابع اهدایی و شناسایی منابع کتابی و غیرکتابی بود. فرایندهای اداره ترویج کتابخوانی و امور فرهنگی شامل سه فرایند برگزاری مسابقات کشوری، تبلیغات دیجیتالی، و نشست های کتابخانه ای بود. اداره کل توسعه کتابخانه ها و مشارکت ها شامل هفت فرایند اصلی شامل ایجاد و طراحی کتابخانه ها، طراحی خدمات برای کتابخانه ها، فهرست نویسی، فرایند صلاحیت احراز پست، فرایند انتخاب برگزیدگان کشوری، فرایند بروزرسانی دستورالعمل ها و آیین نامه های مربوط به کتابخانه ها، و فرایند پشتیبانی و توسعه نرم افزار سامان بود. برای هر کدام از فرایندها، دروندادها به عنوان اطلاعات مورد نیاز کارشناسان جهت انجام فرایند و بروندادها به عنوان گزارش خروجی فرایندها برای مدیران شناسایی شد. همچنین ویژگی های هر کدام از اطلاعات نیز تعیین گردید. نتیجه گیری: در پژوهش حاضر با شناسایی فرایندهای معاونت توسعه نهاد، فهرستی از اطلاعات مورد نیاز کارشناسان و مدیران با ویژگی های مورد نظر برای هر فرایند تهیه شده است. براساس این فرایندها، دروندادها و بروندادها و ویژگی های اطلاعات، می توان مدل سیستم اطلاعات مدیریت معاونت توسعه نهاد را به صورت سلسله مراتبی ترسیم کرد. در این راستا، به معاونت توسعه نهاد پیشنهاد می شود براساس نیازهای مدل مفهومی شناسایی شده در این پژوهش، یک سیستم اطلاعات مدیریت با داشبوردهای پیشنهادی برای فرایندهای مختلف طراحی شود. همچنین پژوهش حاضر مدلی برای سیستم های مدیریت اطلاعات سازمان ها در اختیار می گذارد که راهنمایی برای استخراج مؤلفه های سیستم اطلاعات مدیریت آنها است.

هدف: هدف از این پژوهش بررسی میزان انطباق مؤلفه های سیبرنتیک با نظام جامع آماری نهاد کتابخانه های عمومی کشور است. روش: این پژوهش کاربردی با شیوه گردآوری داده های کتابخانه ای و اسنادی است. به منظور تحقق اهداف پژوهش، از راهبرد تحلیل محتوای کیفی استفاده و شیوه میزان یاب برای بررسی انطباق مؤلفه های سیبرنتیک در نظام جامع آماری به کار گرفته شد. یافته ها: مهم ترین مؤلفه های لازم برای به وجود آمدن نظام های سیبرنتیکی، شامل هدف، درون داد، برون داد، پردازش، ارتباطات، کنترل و بازخورد در سند نظام جامع آماری بررسی شد. قوی ترین مؤلفه های سیبرنتیک در نظام جامع آماری «درون داد، پردازش و تبدیل، برون داد»، «کنترل» و «بازخورد» است و «هدف» و «ارتباط» نیز در این بررسی رتبه متوسط را به دست آوردند که در مجموع می توان صفت نسبتا قوی را برای میزان انطباق آن برگزید. نتیجه گیری: مطابقت زیاد این مؤلفه ها با موارد پیش بینی شده در نظام جامع آماری نهاد کتابخانه های عمومی کشور نشانگر این است که نظام جامع با حفظ نگاه سیستمی در فرآیندهای ایجاد، تجمیع، تحلیل و استفاده از آمار، بدون اینکه نامی از علم سیبرنتیک در سند آورده باشد، مؤلفه های سیبرنتیکی را رعایت کرده است. این پژوهش می تواند الگویی برای سایر سازمان ها در به کارگیری مؤلفه های سیبرنتیک در نظام های اطلاعاتی و آماری باشد. به علاوه، نتایج این پژوهش می تواند به توسعه نظریه های سیبرنتیک و کاربرد آن ها در حوزه های مختلف مدیریتی و اطلاعاتی یاری رساند و زمینه ساز تحقیقات آینده شود.

هدف: در پژوهش حاضر برای به دست آوردن اکتساب دانش سازمانی خبرگان نیاز به مدیریت دانش سازمانی است که می بایست به صورت آرام آرام و تدریجی در سازمان اجرا شود. برای همین منظور احتیاج به راهبرد اصلی در بقای سازمان ها است، در این پژوهش از الگوی طراحی شده ای برای اکتساب دانش تدریجی خبرگان از طریق تحلیل نگاشت معنایی با توجه به مدیریت دانش بهتر سازمان استفاده شده است.روش شناسی: در این پژوهش به روش کاربردی و توصیفی از نوع کیفی به کار رفته است. از تحلیل کیفی برای پاسخ گویی به سؤالات خبرگان استفاده شده است. جامعه پژوهش به صورت نمونه گیری گلوله برفی از میان خبرگان و شبکه های اجتماعی به تعداد 26 نفر از اعضای خبره در سازمان کتابخانه ملی ایران انتخاب شدند و مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات از طریق مصاحب ه بدون ساختاریافته و پرسشنامه ساختاریافته انجام گرفت. پرسشنامه ها با کدگذاری پاسخ سؤالات روایی بیان شد، برای به دست آوردن پایایی پژوهش از پاسخی که افراد جامعه به داده ها دادن به نتایج مطلبی دست پیدا کرده شد.یافته ها: برای بحث تحلیل نگاشت معنایی به دست آمده از تجربه مدیریت دانش خبرگان مبتنی بر مؤلفه های مصاحبه، موردکاوی، و پلکان سازی برای استفاده از اکتساب دانش از نرم افزار پاژک برای طراحی شبکه های اجتماعی از طریق ماتریس الگوی طراحی شده این پژوهش برای مدل بومی سازی شده استفاده شد، و برای تحلیل نگاشت معنایی از نرم افزار اینفوگراف و ماتریس مدل طراحی شده برای به دست آوردن این تحلیل مورد ارزیابی قرار گرفت.بحث و نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که تحقیق، الگوهای تدریجی دانش در مدل بومی سازی شده اکتساب دانش با ارائه مدل های جدید اکتساب دانش خبرگان بیان شده است که با توجه به ظرفیت های بالقوه ای که در حوزه اکتساب دانش سازمانی وج ود دارد و نی ز براس اس نت ایج ای ن پژوهش، پیشنهاد می شود به عوامل اصلی توسعه مدل تدریجی دانش و بومی سازی برای ارائه مدلی جدید در مدیریت دانش سازمان ها توجه بیشتری معطوف شود و با برنامه ریزی مناسب قدم هایی در ای ن جهت برداشته شود.

هدف: از مهم ترین دغدغه های فکری دانشجویان و اساتید دانشگاه، دسترسی به اطلاعات روزآمد و متناسب با نیازهای اطلاعاتی آنان است. لذا با توجه به آموزش های مجازی در دوران شیوع ویروس کرونا و تفاوتی که درپی آن در شیوه آموزش رخ داده است، می تواند بر رفتار اطلاع یابی دانشجویان تاثیرگذار باشد و میزان این تغییر نیز نامشخص است. در این راستا، پژوهش حاضر درصدد است تا تاثیر آموزش های مجازی بر رفتار اطلاع یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تربیت مدرس را مورد بررسی قرار دهد. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه گردآوری اطلاعات در زمره پژوهش های آمیخته اکتشافی قرار دارد. در بخش کیفی، ابتدا مولفه های رفتار اطلاع یابی و آموزش مجازی از منابع مختلف شناسایی و سپس با استفاده از روش دلفی، مولفه های اثرگذار از نظر خبرگان شناسایی شد. سپس در بخش کمّی، با روش پیمایش، تاثیر آموزش مجازی بر رفتار اطلاع یابی دانشجویان بررسی گردید. در بخش کیفی، نمونه مورد بررسی برای مرحله دلفی، 15 نفر از خبرگان بودند که با روش نمونه گیری هدفمند، انتخاب شدند. نمونه مورد بررسی در بخش کمّی، شامل کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی که از مهر ماه سال 1399 در دانشگاه تربیت مدرس، به دلیل شیوع بیماری کووید-19، به صورت مجازی تحصیل کرده اند، تا دانشجویان ورودی نیم سال دوم 1400 است که با بهره گیری از جدول نمونه گیری استاندارد کوکران، تعداد 357 نفر از آن ها براساس روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و از طریق پرسشنامه برخط مورد بررسی قرار گرفتند. در نهایت 257 پرسشنامه توسط دانشجویان پاسخ داده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و به منظور شناسایی تاثیر، از آزمون رگرسیون استفاده شد. یافته ها: متغیر آموزش های مجازی بر اهداف جست وجوی اطلاعات دانشجویان به میزان 33/0 اثرگذار است. متغیر آموزش های مجازی بر منابع مورد استفاده دانشجویان به میزان 19/0، بر معیارهای سنجش اعتبار و گزینش منابع به میزان 38/0، بر مجاری دستیابی به اطلاعات به میزان 33/0 اثرگذار است. متغیر آموزش های مجازی بر رفتار اطلاع یابی دانشجویان تحصیلات تکمیلی به میزان 34/0اثرگذار است. نتیجه گیری: آموزش مجازی این امکان را برای دانشجویان فراهم می کند که نه تنها از منابع مختلف استفاده کنند، بلکه امکان مقایسه منابع و انتخاب از میان آن ها به صورت همزمان و غیرهمزمان را تسهیل کرده و با بهره گیری از نظام های نوین اطلاع رسانی، زمینه آگاهی از اصل بودن منابع توسط دانشجویان را ممکن ساخته است. همچنین امکان کسب اطلاعات و دانش را از طریق آزمون و خطا به طور قابل ملاحظه ای کاهش داده و راه های گوناگون و متنوعی را برای دسترسی به منابع و کسب اطلاعات به وجود آورده و باعث شده که دانشجویان از مجاری موجود به منابع و اطلاعات دسترسی کامل داشته باشند.

هدف: هر ساله تعداد قابل توجهی از جوانان کشور با مدرک دکتری تخصصی فارغ التحصیل می گردند که اولین دغدغه آنها بعد از فارغ التحصیلی مسأله پیدا نمودن شغل مناسب با توجه به مدرک تحصیلی می باشد. یکی از جایگاه های شغلی مورد انتظار برای این قشر از فارغ التحصیلان جذب شدن در دانشگاه ها و موسسات آموزشی و پژوهشی در جایگاه هیأت علمی می باشد که این امر نیز به دلیل محدود بودن ظرفیت جذب و استخدام هیأت علمی در عمل باعث ایجاد دل نگرانی برای این گروه از محققین کشور می گردد. برگزاری دوره های پسادکتری به عنوان دوره های کوتاه مدت، هم از نظر ایجاد بستر انجام کارهای تحقیقاتی و هم از نظر افزایش شانس اشتغال در محل طی نمودن دوره پسادکتری، در بسیاری از مواقع باعث جذابیت برای بسیاری از فارغ التحصیلان مقطع دکتری می گردد. در پژوهش حاضر تلاش شده است ضمن تشریح اقدامات صورت گرفته در وزارت عتف و دانشگاه ها و موسسات پژوهشی در برگزاری دوره های پسادکتری، به بررسی دیدگاه ها و عملکرد برخی از کشورها در این خصوص پرداخته شود. روش: روش اجرای این تحقیق به صورت پیمایشی و براساس بررسی اسناد بالادستی کشور در حوزه علم و فناوری است. در بررسی جایگاه پسادکتری در اسناد بالادستی، چهار سند بالادستی یعنی قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه کشور، قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه کشور، نقشه جامع علمی کشور و سند تحول دولت مردمی (دولت سیزدهم) و همچنین برنامه های پیشنهادی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری مورد بررسی قرار گرفت. همچنین به منظور بررسی نتایج علمی اجرای این آیین نامه ها در دانشگاه ها و موسسات پژوهشی کشور، با انجام طرح پایش، به گردآوری اطلاعات محققان پسادکتری شاغل در 46 دانشگاه و موسسه پژوهشی دولتی از طریق تکمیل اطلاعات محققان در سامانه، پرداخته شد. یافته ها: بررسی اسناد بالادستی نشان داد که اصطلاح پسادکتری تنها در سه بخش از این اسناد (ردیف 12 اقدام ملی از راهبرد کلان 6 نقشه جامع علمی کشور، راهبرد تحول آفرین نهم و برنامه کلان شماره 18 برنامه های پیشنهادی مقام عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت سیزدهم) مورد اشاره مستقیم قرار گرفته است و در سایر موارد به صورت کلی و در قالب واژگانی همچون پژوهشگران مستقل، پژوهشگران، فارغ التحصیلان تحصیلات تکمیلی، نخبگان و مواردی از این دست، مورد اشاره قرار گرفته است. اقدامات وزارت عتف نیز با تدوین دو آیین نامه پذیرش پژوهشگران پسادکتری و آیین نامه جذب و به کارگیری محققان پسادکتری بوده است. اما میزان استقبال برگزاری دوره ها در دانشگاه ها و موسسات به دلیل محدود بودن منابع مالی، چندان مناسب نبوده است؛ به نحوی که در سال 1401 تنها 879 محقق پسادکتری (516 زن و 363 مرد) در 42 دانشگاه و 4 موسسه پژوهشی دولتی جذب شده اند. در بررسی وضعیت محققین پسادکتری به تفکیک جنسیت نیز مشخص شد که تعداد زیادی از جامعه محققین پسادکتری در سال 1401 را جامعه خانم ها (58.7 درصد) به خود اختصاص داده است که در مقایسه با جامعه مردان (41.3 درصد) درصد قابل توجهی می باشد. همچنین بیشترین آمار محققین پسادکتری به ترتیب در گروه های علوم پایه (359 نفر)، فنی و مهندسی (269 نفر) و علوم انسانی (146 نفر) مشاهده گردید. نتیجه گیری: وجود نزدیک به ده هزار فارغ التحصیل مقطع دکتری تخصصی در هرسال از یک سو و همچنین وجود تعداد بسیار مناسب اعضای هیأت علمی با رتبه دانشیار و استاد، نشان دهنده وجود یک ظرفیت بسیار بالا در برگزاری دوره های پسادکتری در کشور می باشد، اما مشکلاتی همچون عدم تأمین اعتبارات لازم و یا وجود صندوق های تأمین اعتبار برای حوزه پژوهش در سطح کشور باعث شده که این امر مورد غفلت قرار گیرد. از این رو تأمین منابع مالی مناسب، هدفمند و برنامه ریزی شده می تواند ضمن فراهم سازی بستر مناسب برای جذب فارغ التحصیلان دکتری بیشتر، موجب تقویت تولیدات علمی کشور در حوزه های تخصصی گردد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل اثرگذار بر پایبندی به موازین اخلاق نشر در نظام پژوهشی وزارت عتف با روش تحلیل لایه ای علی تنظیم شده است. این مطالعه، یک پژوهش کیفی، با رویکرد و هدف اکتشافی و از نظر بعد نتایج پژوهش کاربردی است. در اجرای پژوهش، به منظور شناسایی عوامل اثرگذار بر پایبندی به موازین اخلاق نشر از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. همچنین جامعه پژوهش عاملان و کنشگران نظام پژوهشی وزارت عتف بودند. در مجموع تعداد 22 نفر از کنشگران طبق قاعده اشباع نظری به پژوهش وارد شدند. به منظور اجرای مصاحبه با کنشگران نظام پژوهشی «بسته مصاحبه»، به عنوان ابزار پژوهش، آماده سازی شد. این بسته مصاحبه حاوی؛ 1) فرم رضایت آگاهانه، 2) فرم راهنمای مصاحبه و 3) تعاریف مفهومی و عملیاتی از متغیرهای پژوهش بود. همچنین در جریان تنظیم سوالات مصاحبه، روش «تحلیل لایه ای علی» مدنظر قرار گرفت. این روش و لایه های آن یعنی لایه لیتانی/ عینی، لایه بافتار/ علل اجتماعی، لایه گفتمان/ جهان بینی ولایه اسطوره/ استعاره به عنوان یکی از روش های آینده نگاری معرفی شده است. در پایان جهت تحلیل داده ها، فایل متنی هر مصاحبه به نرم افزار مکس کیو. دی. ای. نسخه 20 انتقال داده شد. سپس از رویکرد سه مرحله ای «تحلیل مضمونی»، جهت کدگذاری باز و محوری عوامل اثرگذار استفاده شد. براساس نتایج پژوهش، در مجموع 1055 کد باز از مصاحبه ها استخراج شدند که از میان آن ها، 345 کد به لایه لیتانی، 315 کد به لایه علل اجتماعی، 301 کد به لایه گفتمان یا جهان بینی و 94 کد به لایه اسطوره یا استعاره اختصاص داشت. همچنین در هر لایه به تفکیک، مقوله «رصد نظام پژوهشی» (با 82 کد) از لایه لینانی، مقوله «شفاف سازی قوانین و مقررات به لحاظ اجرایی» (با 35 کد) از لایه علل اجتماعی، مقوله «جهت دهی به گفتمان های اجتماعی حاکم با فرهنگ سازی» (با 43کد) از لایه جهان بینی و مقوله «همبستگی آموزش و پژوهش» (با 15کد) از لایه اسطوره و استعاره بیشترین فراوانی را داشتند. بنابراین، هرچند در مسیر آینده ناشناخته های بسیاری وجود دارد اما می بایست با اتخاذ تصمیم ها و راهبردهای به موقع و اجرای اقدامات لازم به ویژه از سوی سیاست گذاران سطح کلان، مسیر دستیابی به نظام پژوهشی اخلاق مدار را هموار نمود. از اقدامات ضروری اعطای استقلال کافی به دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی است. در این میان حلقه های میانی پژوهش نیز مانند مراکز اطلاع رسانی، اجتماعات و انجمن های علمی و کتابخانه ها در گسترش استقلال دانشگاه ها و رشد الگوهای درون زا و تفکرات خودتنظیمی میان پژوهشگران نقش کلیدی دارند.

هدف: کتاب درمانی یکی از روش های حل مشکلات روحی و روانی است که در شش مرحله شناسایی، انتخاب نوشتار، تهیه مطالب خواندنی، شبیه سازی، پالایش و کسب بینش به درمانگر کمک می کند. ازجمله مزیت های کتاب درمانی نسبت به سایر روش ها می توان به فراگیر بودن، فنی در اختیار سایر تکنیک ها، اقتصادی بودن، ارائه اطلاعات در زمان محدود، استفاده از حواس چندگانه و... اشاره کرد. در این راستا، هدف پژوهش حاضر ترسیم و تحلیل موضوعی مقالات حوزه کتاب درمانی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس است. روش: این پژوهش از نوع توصیفی بوده و با رویکرد علم سنجی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل مقالات نمایه شده در پایگاه اسکوپوس بین سال های 1990-2021 می باشد. داده ها از این پایگاه استخراج و در نرم افزار وی. او. اس. ویور و اکس تجزیه و تحلیل شدند. در حین جستجو، از روش جستجوی پیشرفته پایگاه اسکوپوس استفاده شد و کلیدواژه های "bibliotherapy" و "book therapy" و "reading therapy" و "literature therapy" و "reading as therapy" از عنوان، چکیده و کلمات کلیدی متون و مقالات تخصصی در زمینه کتاب درمانی استخراج شدند. تعداد اسناد بازیابی شده 1376 مورد بود. با محدودیت های زمانی و نوع سند، 985 مقاله انتخاب و درنهایت 109کلیدواژه باقی ماند که بعد از بررسی در نرم افزار وی.او.اس.ویور، وارد نرم افزار اکسل شده و داده ها مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. یافته ها: در این پژوهش شبکه هم واژگانی مقالات حوزه کتاب درمانی ترسیم شده و موثرترین موضوعات این حوزه و موضوعات جدید و مهم آن مشخص شدند. رایج ترین کلمه در این شبکه هم واژگانی، کتاب درمانی است که با توجه به حوزه موضوعی انتخابی، تکرار و اهمیت این واژه در شبکه دور از ذهن نیست. به موثرترین موضوعات این حوزه از تعداد استنادات مقالات در این زمینه می توان به آن پی برد که «افسردگی» و «اختلال اضطراب کودکان» دو مورد از موثرترین موضوعات این حوزه هستند. رشد مقالات نیز در این حوزه رو به افزایش بوده، اما این روند به کندی و نامنظم صورت گرفته است. همچنین موضوعاتی که اخیراً بر روی آن در حوزه کتاب درمانی کار شده شامل تاب آوری و کتاب درمانی خلاق است. برای نشان دادن مهم ترین موضوعات موجود در این زمینه، می توان از دو روش میزان ارتباط موضوع با سایر موضوعات و تعیین پرکاربردترین کلمات استفاده کرد که نتایج یکسانی در هر دو روش به دست آمد و شامل کتاب درمانی و خودیاری بود. نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که بین کتاب درمانی و خودیاری و افسردگی ارتباط قوی وجود دارد. همچنین با توجه به نتاج بدست آمده از این پژوهش می توان گفت که کتاب درمانی با حوزه روانشناسی ارتباط و نزدیکی زیادی دارد و نتایج مثبت کتاب درمانی در حوزه روانشناسی قابل مشاهده است. در نتیجه پژوهشگران و متخصصین حوزه روانشناسی می توانند از کتاب درمانی به عنوان یک روش درمانی و یا به صورت مکمّل استفاده کنند تا شاهد پژوهش های بهتر و قوی تری در پیوند بین این دو حوزه باشیم.  

هدف: همگام با گسترش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی و نفوذ آن در جنبه های مختلف زندگی، تحصیل و حرفه، دستیابی به سواد اطلاعاتی، لازمه و پیش نیاز بقاء در جامعه دانش مدار امروز است. سواد اطلاعاتی مجموعه ای از توانمندی هاست که افراد را قادر می سازد تا متوجه شوند که چه موقع به اطلاعات نیاز دارند و نیز توانایی مکان یابی، ارزیابی و به کارگیری مؤثر اطلاعات مورد نیاز را فراهم می آورد. افزایش تعداد مقالات منتشر شده در زمینه سواد اطلاعاتی دیجیتال، نیاز به تجزیه و تحلیل کمّی این مطالعات را برجسته می سازد. این تحلیل برای درک وضعیت فعلی و جهت گیری های آتی تحقیقات در حوزه سواد اطلاعاتی دیجیتال ضروری است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بررسی محتوای تولیدات علمی در زمینه سواد اطلاعاتی دیجیتال و ترسیم نقشه موضوعی در پایگاه داده وب آو ساینس است. روش: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی است که با رویکرد علم سنجی انجام شده است. بازه زمانی مورد مطالعه شامل متون منتشر شده در پایگاه اطلاعاتی وب آو ساینس می باشد. برای تحلیل داده ها و ترسیم نقشه های علمی از نرم افزارهای اکسل و بیبلیومتریکس استفاده شده است. یافته ها: ۳۷۱۱ تولید علمی در حوزه موضوعی سواد اطلاعاتی دیجیتال از سال 1995 در پایگاه وب آو ساینس نمایه شده است. مک گرو، تامچیک، لی و ژانگ به عنوان پرتولیدترین نویسندگان و دانشگاه های یانسه، تورنتو و سیدنی به عنوان پرتولیدترین وابستگی های سازمانی در میان تولیدات علمی حوزه سواد اطلاعاتی دیجیتال شناسایی شدند. بیشترین همکاری بین المللی با کشورهای آمریکا، اسپانیا و انگلستان بوده است. طبق نتایج به دست آمده از تحلیل بروندادهای علمی سواد اطلاعاتی دیجیتالی، مشخص شد که مطالعات این حوزه بر موضوعاتی همچون تأثیر تکنولوژی بر سواد و ارتباطات کودکان؛ سواد اطلاعاتی دانش آموزان، معلمان و فناوری اطلاعات دانشگاه ها و آموزش عالی؛ دسترسی به وب و اینترنت و رفتار کاربر؛ درک نگرش مدل آنلاین؛ مراقبت از سلامت افراد، و خودکارآمدی و باورها؛ مدیریت تعامل با رسانه های اجتماعی و تجربیات؛ و زبان انگلیسی متمرکز است. واژگان technology، education، information، students و literacy بیشترین فراوانی را دارند. نمودار راهبردی تحلیل محتوای مطالعات سواد اطلاعاتی دیجیتال نشان می دهد موضوع «دیجیتال، سواد و مهارت» دارای بالاترین میزان توسعه یافتگی و ربط است. خوشه «سواد دیجیتالی، آموزش و تکنولوژی» از نظر مرکزیت در سطح بالا، و به عبارتی در بطن کلیه مطالعات این حوزه به چشم می خورد. خوشه «توسعه، شیوه های سواد دیجیتال و کودکان» با تراکم بالا و مرکزیت پایین می باشند. همچنین خوشه «کوید 19، پزشکی از راه دور و بزرگسالان» در چارک سوم اشتراک قرار دارد. خوشه «تقسیم دیجیتال، فناوری اطلاعات و ارتباطات» بیانگر موضوعاتی هستند که در حال ظهور و یا رو به زوال می باشند. نهایتاً، خوشه «رسانه های اجتماعی، اینترنت و سواد رسانه ای» قرار دارد که تراکم کم، اما مرکزیت بالایی دارد. نتیجه گیری: تولیدات علمی مربوط به حوزه موضوعی سواد اطلاعاتی دیجیتال از زمان آغاز انجام اولین پژوهش در سال 1995 تاکنون روند صعودی داشته است. پیشنهاد می شود نتایج حاصل از این پژوهش در آموزش سواد اطلاعاتی، مطالعات و برنامه ریزی درسی سواد اطلاعاتی مورد توجه قرار گیرد.

هدف: به دلیل فعالیت های بشر در چند قرن گذشته و همچنین تشدید آن ها در چند دهه گذشته عمده مناطق دنیا دچار تغییر اقلیم شده اند. کشور ایران نیز در چند قرن گذشته به دلایلی نظیر صنعتی سازی و رشد شهرنشینی دچار تغییرات اقلیم شده است. هدف اصلی این مطالعه بررسی علم سنجی مقالات چاپ شده در زمینه پدیده تغییر اقلیم و فناوری سنجش از دور است. در این راستا، مطالعات انجام شده در ایران و کشورهای جهان مورد بررسی قرار خواهد گرفت. روش: به منظور انجام اهداف پژوهش، از مقالات چاپ شده در سال های اخیر در دو پایگاه Pubmed و web of science استفاده شد. بررسی کشورها، دانشگاه ها، کلیدواژگان پرتکرار در مطالعات ایران و جهان مورد توجه قرار گرفت. از پایگاه Pubmed، تمامی مقالات موجود مورد بررسی قرار گرفتند. از پایگاه web of science مقالات مرتبط با سال های 2022، 2023 و 2024 به صورت جداگانه بررسی شدند. همچنین، نتایج جستجوی مقالات چاپ شده توسط محققین ایرانی در پایگاه web of science مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل نتایج در نرم افزار علم سنجی VosViewer انجام شد. یافته ها: نتایج نشان می دهند مطالعات در زمینه سنجش از دور و پایش تغییرات اقلیم در جهان رو به افزایش است. کشورهای چین و ایالات متحده آمریکا از جمله کشورهای پیشرو در زمینه سنجش از دور و تغییر اقلیم هستند. از جمله کلیدواژگان جدید در حیطه پژوهش می توان به یادگیری ماشین و یادگیری عمیق اشاره کرد. اگرچه مطالعات پژوهشی ایران در مقابل سایر کشورهای جهان در رتبه 10 تا 20 قرار دارد، اما تعداد کل مقالات و پژوهش های انجام شده در ایران به شدت پایین تر از کشورهایی نظیر هند، چین و ایالات متحده آمریکا است. نتیجه گیری: استفاده از روش های یادگیری ماشین برای تحلیل حجم زیادی از داده ها بنظر راهکار پیشنهادی محققین جهان است. نتایج نشان دهنده توجه محققین به زمینه تغییر اقلیم در کشور بوده است اما عمده مطالعات در ایران متمرکز به خشکسالی، بارش، تغییرات دما شده است که می توان از تصاویر ماهواره ای برای تهیه محصولات مرتبط با آلودگی هوا و آب نیز استفاده کرد. در واقع، بدلیل مشکلات مرتبط با خشکسالی و آب در ایران، عمده پژوهشگران در این زمینه ها پژوهش کرده اند. همچنین، پیشنهاد می شود به منظور انجام مطالعات عمیق و مناسب در این زمینه سیاست های مشوق و کلان در کشور ایران اتخاذ شوند.