درخت حوزه‌های تخصصی

موفقیت کتابخانه ها به عنوان یک نهاد اجتماعی، به استفاده کارآمد از منابع انسانی وابسته است. نوع نگرش و تفکر مثبت در کارکنان کتابخانه ها می تواند کیفیت و کمیت خدمات ارائه شده را بهبود بخشد. هدف این پژوهش، بررسی میزان مثبت اندیشی در بین 218 کتابدار شاغل در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های زیرپوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سطح شهر تهران است. روش پژوهش پیمایشی از نوع زمینه یابی است. با استفاده از روش تصادفی طبقه ای و جدول تصادفی موکهرجی، 144 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند که جامعه پژوهش را شکل داده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد 5 گزینه ای اینگرام و ویس نیکی است که از 30 پرسش تشکیل شده است. با استفاده از نرم افزارهای آماری Excel و SPSS داده های پژوهش تجزیه و تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد که میانگین پاسخ ها در حوزه کارکرد مثبت روزانه 3.737، در موضوع خودارزیابی مثبت 3.833، در زمینه ارزیابی دیگران از خویش 3.965، در مبحث انتظارات مثبت از آینده 3.94 و در مؤلفه خوداعتمادی 3.555 بوده است. پاسخ ها بیشتر به گزینه های «اغلب» و «همیشه» گرایش داشته اند. به طور کلی، میزان «مثبت اندیشی» در بین کتابداران شاغل در کتابخانه های مورد بررسی بیش از 50 درصد است.

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان مرکزیت شبکه اجتماعی هم نویسندگی موجود در بین مجلات علم اطلاعات نمایه شده در پایگاهتامسون رویترز می باشد. روش شناسی:پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل شبکه ای صورت گرفته است. جامعه پژوهش تمامی مجلات علم اطلاعات است که دارای ضریب تأثیرگذاری بالاتر از 6/0 می باشند. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل نشان داد که گلنزل بالاترین مرکزیت رتبه، بینابینی، بردار ویژه و نزدیکی را در مجله علم سنجی دارد و نیکولاس بالاترین مرکزیت رتبه، بردار ویژه و مرکزیت بتا را در مجله علوم اطلاعات دارد. نتایج حاکی از آن است که به طور کلی شبکه اجتماعی هم نویسندگی پژوهشگران علم اطلاعات کم تراکممی باشد و از لحاظ سنجه های مرکزیت در مقایسه با سایر رشته های علمی در سطح پایین تری قرار دارد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی وضعیت فرایندهای مدیریت دانش در وب سایت کتابخانه های دیجیتالی ایران انجام شده است. روش/ رویکرد پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است، که در آن از روش پیمایشی– تحلیلی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل 11 وب سایت کتابخانه های دیجیتالی ایران است. برای گردآوری داده ها از سیاهه محقق ساخته استفاده شد. با توجه به ماهیت و محیط پژوهش جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات (داده ها) از روش های آماری توصیفی و تحلیلی بهره گرفته شد. همچنین برای انجام این کار از نرم افزارهای موجود در این زمینه از جمله SPSS و Excel استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که به تفکیک فرایندها، فرایند شناسایی دانش با مقدار میانگین 79/1، فرایند اکتساب دانش با مقدار میانگین 67/1، فرایند توسعه دانش با مقدار میانگین 34/1، فرایند اشتراک و توزیع دانش با مقدار میانگین 82/0، فرایند بهره گیری از دانش با مقدار میانگین 06/2 و فرایند نگهداری دانش با مقدار میانگین 8/1 از حد متوسط پایین تر هستند. در نتیجه می توان بیان کرد که فرایندهای مدیریت دانش در وب سایت کتابخانه های دیجیتالی وضعیت نامطلوبی دارند. اصالت و ارزش: پژوهش حاضر به بررسی وضعیت فرایندهای مدیریت دانش در وب سایت کتابخانه های دیجیتالی پرداخته است که از لحاظ پرداختن به موضوع مدیریت دانش در این نوع کتابخانه ها جزء اولین پژوهش ها به شمار می رود. همچنین این پژوهش می تواند نقش تعیین کننده ای در آشنا ساختن طراحان نرم افزار و وب سایت کتابخانه های دیجیتالی با فرایندهای مدیریت دانش داشته باشد.

کتابخانه های دانشگاهی به عنوان قلب دانشگاه وظایف مربوط به پژوهش به طورمستقیم ووظایف مربوط به آموزش را به طورغیرمستقیم برعهده دارند .کتابخانه های دانشگاهی تنها زمانی می توانند نقش خود را برای پژوهش دردانشگاه به نحواحسن انجام دهند که قادربه برآوردن نیازهای اطلاعاتی پژوهشگران وارائه خدمات به آنها باشند، چون آنها به دامنه وسیعی از اطلاعات نیازمندند.وظایف پژوهشی کتابخانه های دانشگاهی شاملفراهم آوری،سازماندهی ونظارت، خدمات عمومی وفراهم کردن امکان دسترسی به اطلاعات می باشد.در مقالهای برای هریک ازوظایف فوق راهبری هایی پیشنهاد شده است.

هدف: بررسی مفاهیم مرتبط با خواندن در آیات قرآن کریم و احادیث معصومین (ع)، تبیین شیوه های بهره گیری مطلوب از مطالعه و کتابخوانی، و تحلیل راهکارهایی برای اثربخش نمودن فرایند مطالعه صحیح. روش/ رویکرد پژوهش: تحلیل محتوا. یافته ها: تعداد قابل توجهی از آیات و احادیث معصومین (ع) استخراج شد که از جنبه های مختلف، به طور مستقیم و غیرمستقیم مفاهیم مرتبط با مطالعه را مطرح می کنند. نتیجه گیری: خواندن مورد توجه شارع مقدس بوده است و برای چگونگی اثربخشی آن در زندگی فردی و اجتماعی آدمی، راهکارهایی ارائه شده است.

مقدمه: با پیدایش مؤلفه های جدید مدیریت پست مدرن شامل ترغیب، خودکنترلی، رهبری خدمتگزار، سازماندهی فعال، نوآوری، و هم آفرینی، مدل های سنتی مدیریت زیر سؤال برده شده است؛ از این رو پژوهش حاضر با هدف شناسایی میزان کاربرد مؤلفه های مدیریت پست مدرن در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شد. روش بررسی: در این پژوهش توصیفی- پیمایشی، جامعه ی پژوهش تمام کارکنان کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان (78 نفر) بود که با روش نمونه گیری تصادفی ساده، 55 نفر در سال 90-1389 انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسش نامه ی محقق ساخته در دو وضعیت موجود و مطلوب بود که روایی آن با استفاده از روایی محتوایی و صوری و پایایی آن با استفاده از محاسبه ی ضریب alpha Cronbach's در وضعیت موجود 97/0 و در وضعیت مطلوب 96/0 محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده ها در سطح آمار توصیفی و استنباطی (آزمون های t تک نمونه ای، t مستقل، Hotelling t2، تحلیل واریانس یک راهه و آزمون تعقیبی ال. اس. دی) توسط نرم افزار SPSS صورت گرفت. یافته ها: میانگین نمرات مؤلفه های مدیریت پست مدرن در وضعیت موجود، کمتر از سطح متوسط (3 > m) و در وضعیت مطلوب، بیشتر از حد متوسط (3 < m) بود. همچین بین میانگین مؤلفه های مدیریت پست مدرن در وضعیت موجود بر مبنای متغیر جمعیت شناختی جنسیت، در مؤلفه های «خودکنترلی»، «رهبری خدمتگزار» و «نوآوری» و در وضعیت مطلوب بر مبنای متغیر جمعیت شناختی نوع کار در خصوص مؤلفه ی «هم آفرینی» اختلاف معنی داری مشاهده شد (05/0 > P). نتیجه گیری: با ظهور دوره ی پست مدرن و بنا به اهمیت مدیریت به عنوان رکن اساسی توسعه و پیشرفت، مدیران کتابخانه های دانشگاهی باید با مؤلفه های مدیریت پست مدرن آشنا شده و جهت اداره ی مناسب کتابخانه ها، این مؤلفه ها را به کار گیرند.

در رویکرد سایبرنتیکی، کتابخانه یک نظام باز است که برای ماندگاری، باید قوانین سازگاری را به کار گیرد. استفادهکنندگان از کتابخانه، به عنوان عناصر اصلی تشکیل دهند? جامعه، میتوانند در پایداری نظام کتابخانه مشارکت جویند. انگیزه های اصلی برای ایجاد این مشارکت، در نوع عملکرد کتابخانه برای برقرار ساختن ارتباط میان استفادهکنندگان و پدیدآورندگان دانش، نهفته است. شناخت فراگرد ارتباط و میزان انطباق آن با خدمات کتابخانه از نظر اهداف و عملکرد میتواند منجر به تزریق اطلاعات از نوع بازخوردی به بدنة نظام کتابخانه گردد، به گونه ای که کتابخانه با بهره گیری از این اطلاعات بر بینظمی حاکم بر نظام خود فایق آید

هدف: پژوهش حاضر به مطالعه دیدگاه سه گروه از کاربران (عادی، متخصص موضوعی ادبیات فارسی و کتابدار) در خصوص میزان اهمیت و ارزشگذاری هر یک از ویژگیهای موجودیت های الگوی مفهومی اف. آر. بی. آر. در پیوند با وظایف کاربری پرداخته است. روش: این پژوهش به روش پیمایشی انجام گرفته است. از پرسشنامه به عنوان ابزار گردآوری داده ها استفاده شد که در این راستا با استفاده از مصاحبه های نیمهساختاریافته دیدگاه سه گروه نمونه (کاربران عادی، کاربران متخصص و کتابداران) در خصوص ویژگی های موجودیت های الگوی مفهومی اف. آر. بی. آر. در پشتیبانی از وظایف کاربری (یافتن، شناسایی، انتخاب و دسترسی) تبیین گردید. یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از آن است که از بین ویژگی های موجودیتهای الگوی مفهومی اف. آر. بی. آر.؛ «عنوان اثر»، «عنوان بیان»، «عنوان نمود عینی»، «نام شخص» و «نام تنالگان» از دیدگاه کلیه کاربران و کتابداران مورد بررسی دارای ارزش زیاد در پشتیبانی از وظایف کاربری هستند. اصالت/ارزش: ضروری است نرم افزارهای کتابخانه ای بر مبنای مفاهیم الگوی مفهومی اف. آر. بی. آر. بازنگری گردند. پژوهش حاضر به عنوان یکی از اولین گامها، دیدگاه کاربران بالقوه فهرستهای رایانه ای را در خصوص ویژگی های موجودیت های این الگو در پیوند با وظایف کاربری مورد مطالعه قرار داده است.

هدف:در این پژوهش به بررسی آرای آرشیویست های آرشیو مرکزی و بخش تولید اطلاعات سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی پرداخته شده است. روش: از روش پیمایشی استفاده شده است. نظرات 29 نفر از جمع 40 نفری 5/72 درصد از کل بررسی گردید و برای گردآوری اطلاعات نیز از پرسشنامه استفاده شده است. یافته ها: آموزش های ضمن خدمت ضرورت دارد و حدود 80 درصد آن ها ضرورت آن را زیاد عنوان کردند. موضوعات عمدة دوره های آموزشی قبلی مربوط به آموزش نرم افزارهای اداری و زبان انگلیسی بوده است و سودمندی این دوره ها نیز متوسط ارزیابی گردید. اکثر آن ها (6/58 درصا) اظهار کردند که برای ارزیابی شرکتکنندگان، برگزاری آزمون و صدور مدرک ضروری است. آرشیویست ها خاطر نشان ساختند که میبایست به مباحث جدید حوزه آرشیو مثل سواد اطلاعاتی، نرم افزارهای اداری، و نمایه سازی و چکیده نویسی توجه بیشتری شود و در کنار آن مهارت های کامپیوتر و شبکه میبایست مورد تأکید قرار گیرد. اکثر آن ها (میانگین رتبه 43/1) آموزش درون سازمانی را به عنوان شکل برتر و کارگاه های آموزشی را به مثابه قالب برتر برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت برگزیدند (06/62 درصد). تناسب موضوعات مورد تدریس با نیاز آرشیویست ها به عنوان نقطه قوت و مناسب نبودن زمان و مکان تشکیل دوره ها به عنوان نقاط ضعف دوره های قبلی یاد شد.

یکی از کارکردهای خاص آموزش عالی، تولید و مصرف اطلاعات است. در این فرایند ارتباطات علمی نقشی اساسی ایفا می کند چنان که صاحبنظران، ارتباطات علمی را اساس علم توصیف می کنند. بنابراین می توان گفت که هیچ نوع آموزشی بدون برقراری ارتباط محقق نمی شود. محققان علم سنجی، ارتباطات علمی رسمی را از طریق بررسی میزان استنادهای بروندادهای علمی اعم از کتابها، مجلات و مانند آن، تحلیل و ارزیابی می کنند. با وجود این، نوع خاصی از ارتباطات نیز وجود دارد که فاقد نمود خارجی از جمله استنادهاست و آموزشها و یادگیریهای غیررسمی نیز مرهون چنین ارتباطاتی است. این نوع ارتباطات غیررسمی در تولید علم، به تشکیل مجموعه ای غیررسمی در میان دانشمندان منجر می شود که صاحب نظران آن را «دانشگاه نامرئی» می نامند. تعاریف و تعابیر مختلفی از یک دانشگاه نامرئی وجود دارد که در این جا به تعبیر پرایس اشاره می شود. تصور پرایس از یک دانشگاه نامرئی گروههایی متشکل از بیش از 100 نفر همکار بود که اقدام به برقراری ارتباط بین همدیگر می کردند. به عقیده او افراد در چنین مجموعه ای به طور معقول با یکدیگر در حال تماس اند و قدرت همرایزنی و نفوذ بر یکدیگر را دارند. در این مقاله سعی خواهد شد تا با بازشناسی مفهوم دانشگاه نامرئی به نقش روابط غیررسمی در تولید دانش و نظام آموزش عالی، انواع روش شناسیهای ارزیابی و نقدهای وارد بر مفهوم دانشگاه نامرئی و تاثیر ابزارهای اطلاعاتی و ارتباطی جدید بر مفهوم دانشگاه نامرئی پرداخته شود.

اجرای هر طرح عمرانی منجر به تولید مدارکی میشود که عموماً نقشه، پلان، شیت و به طور کلی طراحی یا ترسیمه (drawing) خوانده میشوند و در واقع یک فرآوردة دانشی حاصل از طرح های عمرانی، و منابع ارزشمند اطلاعاتی به حساب میآیند و باید امکان دسترسی و بهره گیری مؤثر از آن ها وجود داشته باشد. نبود یک سیستم نظام مند برای سازماندهی این گروه از منابع اطلاعات در کشور و در نتیجه نبود امکان دسترسی و استفادة مؤثر از این سرمایه ها لزوم طراحی الگویی برای ذخیره و سازماندهی این گروه از منابع اطلاعات را آشکارتر نمود. برای این منظور پس از مطالعة مبانی نظری و بررسی برخی از شیوه ها، اصول و استانداردهای سازماندهی منابع اطلاعات، استاندارد بین المللی مارک 21 و فرمت ایران مارک، الگویی برای ذخیره سازی و سازماندهی اطلاعات پروژه ها و طرح های پروژه های فنی و عمرانی کشور مبتنی بر استاندارد مارک 21 و فرمت ایران مارک ارائه شده. این الگو به گونه ای طراحی شده که بتوان با صرف حداقل زمان و تخصص به ذخیره سازی و سازماندهی این گروه از منابع اطلاعات پرداخت و به گونه ای مؤثر به جایابی اطلاعات طرح ها مبادرت ورزید.