در این پژوهش ابعاد و نتایج کمک های دولت به تعاونی های تولیدی فعال استان خراسان رضوی و مقایسه آن با کمک های دولت به صنایع غیرتعاونی مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور، نمونه ای به حجم 96 تعاونی تولیدی فعال در دو بخش صنعتی و معدنی بررسی شده است. اطلاعات مورد نیاز برای این تحقیق، توسط پرسش نامه و در قالب حمایت های ارایه شده در 4 بخش تسهیلات فیزیکی، تکنولوژیکی، تجاری و آموزشی گردآوری شده است. نتایج نشان می دهد که 78% از تعاونی های تولیدی فعال هیچ گونه حمایت و کمکی را از طرف دولت دریافت نکرده اند و تنها 22% از آنها دریافت حمایت از دولت را تایید کرده اند. مقایسه بین میزان حمایت های واقعی ارایه شده به تعاونی های تولیدی با میزان حمایت های مورد انتظار آنها نیز نشان می دهد که اختلاف معنی داری بین میانگین حمایت های واقعی و میانگین حمایت های مورد انتظار تعاونی های تولیدی وجود دارد. این در حالی است که بیشترین اختلاف بین میانگین حمایت های واقعی و میانگین حمایت های مورد انتظار تعاونی های تولیدی نیز به ترتیب در بخش های تجاری،تسهیلات فیزیکی، تکنولوژیکی و آموزشی دیده می شود.
صندوق تعاون کشور یکی از نهادهای مالی است که در کنار نظام بانکی به جذب سپرده ها و پرداخت تسهیلات به بخش تعاون کمک می کند. هدف از این پژوهش بررسی تطبیقی نقش صندوق تعاون کشور و نظام بانکی در تامین منابع مالی مربوط به مخارج تاسیس و راه اندازی، تامین نیازهای سرمایه در گردش و مخارج طرح های توسعه عملیات شرکت های تعاونی تولیدی است. یکی از انتظارات قانونی از تسهیلات پرداختی صندوق تعاون، ایجاد فرصت های شغلی در بخش تعاون است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که نقش نظام بانکی در تامین منابع مالی نیاز های سرمایه در گردش و مخارج توسعه عملیات شرکت های تولیدی بیش از صندوق تعاون کشور است. اگر چه نقش صندوق تعاون در تامین منابع مربوط به مخارج تاسیس و راه اندازی شرکت های تعاونی تولیدی کمی بیش از نظام بانکی است اما این تفاوت معنادار نیست. نتایج نشان می دهد که تسهیلات نظام بانکی برای راه اندازی و تاسیس شرکت های تعاونی تولیدی بیش از تسهیلات صندوق تعاون در ایجاد فرصت های شغلی، طبق طرح توجیهی مؤثر بوده است. با این حال تسهیلات هیچیک از این دو نهاد مالی اهداف اشتغال را طبق طرح های توجیهی محقق نکرده است. نظرسنجی از کارشناسان نشان می دهد که صندوق تعاون دارای نقاط ضعف و قوت نسبی در مقایسه با نظام بانکی است و با فرصت ها و تهدیدات محیطی مواجه است. با این حال با اصلاحات ساختاری می توان به آینده صندوق تعاون کشور امید وار بود.
همکاری و تعاون بین انسانها از گذشتههای دور تاکنون به شیوههای مختلف وجود داشته است. تعاونیها به شکل نوین در پاسخ به نابسامانیهای ناشی از وقوع انقلاب صنعتی ایجاد شدند. عدم کارایی کامل بازار و نهاد دولت به دلایل مختلف، لزوم تشکیل بخش سوم اقتصاد که تعاونیها را دربر دارد توجیهپذیر ساخته است. این مقاله در پی پاسخ به این سؤالات است که علل شکلگیری تعاونیها کدامند؟ بخش سوم اقتصاد چیست؟ و تعاونیها چه نقشی در ابعاد کلان اقتصادی دارند؟