درخت حوزه‌های تخصصی

»تلویزیون واقعیت» (Reality-TV) از گونه ها یا ژانرهای متأخر برنامه سازی تلویزیونی است که استقبال گسترده مخاطبان، برنامه سازان و شبکه های تلویزیونی از این گونه، سبب فراگیری آن شده است. بااین وجود، «تلویزیون واقعیت» در ایران به طور کافی و همه جانبه مطالعه نشده و هنوز تولیدات این گونه در تلویزیون ایران با اشکالات فراوانی مواجه است. هدف این پژوهش بررسی چیستی، خاستگاه و مقتضیات این گونه تلویزیونی و شیوه مناسب تولید آن در تلویزیون ایران با توجه به اقتضائات بومی است. این مقاله پس از پرداختن به تاریخچه پیدایش و شکل گیری این گونه تلویزیونی و ذکر ویژگی های آن و زیرمجموعه هایش، دو نمونه از این گونه برنامه سازی را به شیوه تطبیقی، تحلیل و بررسی می کند. نتیجه این پژوهش حاکی از آن است که با توجه به مشکلات این حوزه، لازم است در مورد استفاده از آن، تجربیات علمی و عملی مورد تأکید مقاله، در فرایند تولید آن به نحوی که مقاله پیشنهاد می کند در تولید نمونه های ایرانی کسب شود

فیلم مستند توضیحی، در دهه 1930 از میان جنبش مستندسازی گریرسون سر برآورد و با استفاده از گفتار تفسیری «صدای خداگونه»، در خدمت اهداف آموزشی و تبلیغی قرار گرفت. این شیوه از مستندسازی در قالبی بلاغی و استدلالی، مخاطب خود را اغلب با استفاده از صدای یک راوی مورد خطاب قرار می دهد. مستند توضیحی با توجه به تحولات فنی و زیباشناختی و گسترش رسانه تلویزیون، در اواخر دهه 1950 به عنوان شیوه ای پرکاربرد و جدی در مستندسازی تلویزیونی تا به امروز به کار گرفته شده است. در ایران به دلیل شناخت ناکافی اکثر تهیه کنندگان و کارگردانان سینما و تلویزیون از قابلیت ها و نیز تحولات اخیر این شیوه، اغلب آنها با نگاهی کلیشه ای و تقلیدوار به تولید این نوع مستند پرداخته اند، بدون اینکه ویژگی های ساختاری آن را از جنبه های زیبایی شناسی، عمیقاً بشناسند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی ساختار "فیلم مستند توضیحی" و نیز چگونگی استفاده از آن در مستندسازی تلویزیونی است. این پژوهش با روش کتابخانه ای- اسنادی و با هدف شناختِ ویژگی های پژوهشی، ساختاری، زیبایی شناسی و قابلیت های محتوایی مستند توضیحی و چگونگی به کارگیری آن ها در تولید این نوع فیلم مستند، انجام گرفته است

مخاطبان، مهم ترین سرمایه رسانه های جمعی محسوب می شوند. از این رو، جذب و حفظ مخاطب همواره یکی از دغدغه ها اصلی سازمان های رسانه ای است. این دغدغه ، مشابه دغدغه سودآوری در سازمان های تجاری است. برندینگ برای هر  سازمان رسانه ای ، ارزشی ویژه ایجاد می کند، باعث تمایز آن با رقبا می شود و برای مشتری یا مخاطب، معنا خلق می کند. یکی از راهکارهای جذب و حفظ مخاطب، ایجاد برند برای رسانه های خبری است. هدف از انجام این تحقیق، پاسخگویی به این سؤال است که: چه عواملی در برند شدن یک رسانه خبری مؤثرند؟ برای پاسخ به این سؤال از روش «متاسنتز» استفاده کرده ایم. جامعه آماری این تحقیق، مطالعات کیفی است که با موضوع برند رسانه به ویژه برند رسانه خبری در بازه زمانی سال های 2000 تا 2017 منتشر شده اند. با استفاده از تحلیل محتوا، درمجموع، تعداد 87 کد، 18 مفهوم و 5 مقوله برای برند رسانه خبری کشف و برچسب گذاری شدند. یافته های این تحقیق نشان می دهد که عواملی چون: اداره و سازمان، پیام، ارتباطات، مخاطبان و ارزش ها در برند شدن یک رسانه خبری مؤثرند.

اگر می‌شد سری به خانواده های دهه 1940 امریکا بزنیم، می‌دیدیم که تنها تعداد محدودی از خانواده های مرفه(ثروتمند)، دارای تلویزیون بودند، اما امروزه پیش از 90 درصد خانواده های امریکایی حداقل یک دستگاه و بسیاری هم بیش از یک دستگاه تلویزیون دارند. در سالنهای نشیمن و جمعی موسسات دانشجویی نیز تلویزیون وجود دارد، در اتاقهای بیمارستانها برای بیماران تلویزیون تعبیه کرده‌اند و همچنین در مسافرخانه های بین راهی و هتلها نیز تلویزیونهایی وجود دارد که با پرداخت مقدار وجهی، ازطریق کانالهای ویژه،فیلم سینمایی پخش می‌کنند. مطالعات در مورد زمان تماشای برنامه های تلویزیونی توسط افراد سنین مختلف نشان می‌دهد که حتی نوزادان هم روزانه حدود نیم ساعت در معرض تماشای تلویزیون قرار می‌گیرند. کودکان سنین چهار تا شش سال به طور متوسط حدود دو ساعت و نیم تلویزیون تماشا می‌کنند.

تولید فیلم های مستند با موضوع حیات وحش و طبیعت در شبکه های تلویزیونی سراسر جهان به جایگاهی از کمیت، کیفیت و رقابت رسیده، که باید از اساس با دیدی کاملاً متفاوت، به پی ریزی و طراحی بنای آن اقدام کرد. جدا از خود موضوع که جذابیت خاص خودش را باید داشته باشد، ترکیب تکنیک و هنر در کنار هم، باید به جذابیت این فیلم ها کمک کند. آن چه در این مقاله بررسی می شود، جنبه ها و مقوله های فنی برنامه سازی مستند است که پایه واساس تکنیکی استانداردهای جهانی، این گونه از مستندها را معرفی و تشریح می کند. فناوری نوین فیلم سازی باعث شده که جهان طبیعی و محیط زیست انسان، حیوانات و گیاهان از زوایای جدید و صحنه هایی که پیش از آن دیده نشده اند، ارائه شود. روش های گوناگون تصویربرداری، ابزارهای جدید تصویربرداری و پژوهش های خاص مستندهای حیات وحش چون رادیو تله متری و حتی ابزارهای جدید زنده گیری حیوانات که با اتصال به سامانه های ماهواره ای جهانی، در نوع خود انقلابی در برنامه سازی مستند به وجود آورده اند، در این مقاله معرفی شده اند.

فیلم مستند از ابتدای پیدایش، ادعای پیوند با جهان واقع و روایت درباره ی آن را داشته است. این روایت که محصول بازنمایی جهان واقع است، به شیوه های گوناگونی رخ می دهد. اما در شیوه ی شاعرانه، آیا بازنمایی، روایت بی واسطه واقعیت است؟ کدام ویژگی نسبت «شاعرانه بودن» را به این شیوه اطلاق می کند؟ بی گمان «تخیل» و «تجسم ذهنیت» مستندساز در روایت و بازنمایی شاعرانه ی موضوع مستند، نقش به سزایی را ایفا می کند. هر اثر هنری دارای نشانه هایی هم از «دنیای واقعی» و هم «جهان متن» است. برای پی بردن به جایگاه بیان شاعرانه و تبیین حوزه ی کارکردی آن در مستند شاعرانه، ابتدا باید تعریفی از شعر بدهیم و حدود و ثغور آن را مشخص کنیم. این پژوهش به روش تحقیق اسنادی-کتابخانه ای صورت گرفته است. دسته بندی ویژگی ها و شاخصه های زیبایی شناسانه و تکنیکی، بیان شاعرانه در فیلم های مستند، ترسیم ظرفیت های بیانی این شیوه در ساخت مستندهای تلویزیونی مطابق با فرهنگ ایرانی-اسلامی و ظرفیت های بیانی آن در قالب برنامه های آیینی، حماسی و مذهبی در گاه شمار مناسبتی برنامه های سیمای جمهوری اسلامی ایران، از اهداف این تحقیق به شمار می رود. پس از تحلیل موارد نمونه ، ویژگی های مستند شاعرانه مانند تجربه گرایی در کل ساختار فیلم، فضاسازی شاعرانه در نوع روایت، موسیقی، صداگذاری، نورپردازی، صحنه پردازی و تدوین پویا به دست آمد. از میان شیوه های متنوعی که برای ساخت فیلم مستند به کار می رود، تلویزیون می تواند بزرگ ترین جایگاه کاربرد بیان شاعرانه در مستند باشد و از ظرفیت های این شیوه بهره برداری کند. به نظر می رسد پژوهش در زمینه ی شیوه ی بیان شاعرانه در فیلم مستند می تواند موجب رسیدن به درک روشن تری از جایگاه فیلم مستند شاعرانه با توجه به تحولات تکنیکی و گونه ای امروز تلویزیون، به دست دهد و علاقه ی فیلم سازان مستند را به این زمینه ی خاص بیشتر کند.