فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۳٬۵۶۱ تا ۳٬۵۸۰ مورد از کل ۱۳٬۱۵۸ مورد.
نقش آفرینی قرآن در ادبیات عرب و مهجوریت آن در میان ادیبان(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
قرآن کریم در ابعاد گوناگون، خدمات شایانی به فرهنگ و ادبیات عربی کرده است؛ خدماتی مانند حفظ زبان و ادبیات عرب و تدوین، شکوفایی و انتشار آن. این مقاله به نقش آفرینی قرآن در این زمینه میپردازد. و نتایج به دست آمده عبارت اند از:
1. در علم لغت، قرآن قلمرو مفهومیِ واژگانِ محدود در امور مادی را به حوزة ارزش های انسانی و معنوی ارتقا داده و دامنة واژگان عربی را وسعت بخشیده و با پیرایش زبان عربی از الفاظ مبتذل، مجموعه ای از کلمات فاخر و ادبی را گرد آورده است. 2. در علم نحو به دلیل اهتمام مسلمانان به درست خوانی قرآن، زمینة تأسیس این دانش را پدید آورده و با ارائة ترکیب های کلامی متنوع در حد اعجاز، موجب غنای زبان عربی شده و فهم، یادگیری و حفظ قواعد ادبی را آسان نموده است. 3. در علوم بلاغی با فراهم آوردن زمینة تدوین این علوم و با استفاده از تشبیهات و تمثیلات ابتکاری خود، بستر کاربردهای فصیح تر و بلیغ تر در زبان عربی را فراهم ساخته است. با این همه، در منابع ادبیِ عربی به منزلت واقعی قرآن عنایت لازم نشده و ادیبان در مرحلة تدوین، تنظیم قواعد و بیان شواهد ادبی، بدان کم توجهی کرده اند که این امر از مصادیق روشن مهجوریت قرآن در جوامع اسلامی است.
نگاهی به تفسیر قرآن بر اساس ترتیب نزول(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از جمله مسائلی که در عرصه تفسیر قرآن، ذهن جمعی از فعالان این عرصه را به خود معطوف ساخته، تفسیر قرآن بر اساس ترتیب نزول است. این گروه بر این باورند که این سبک از تفسیر نقش بی بدیلی در کشف نکات روانی، تربیتی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی آیات قرآن دارد که از آن جمله تدریجی بودن مسائل تربیتی و اخلاقی و پیشرفت پلکانی در مبارزه با مشرکان و منکران است. این عده معتقدند که بدون اتخاذ این روش، فهم درست مفاهیم قرآنی و دستیابی به اصول تربیتی و هدایتی قرآن، امکان پذیر نیست و یا دست کم بسیار دشوار است. در این مقاله با اشاره به وحیانی بودن ترتیب موجود و ورود در دو مقوله کیفیت ترتیب موجود در تفسیر امیرمؤمنان× و نزول دفعی و ترتیب موجود در آن، به اثبات رسیده که نه تنها پیمودن روش تفسیر بر اساس ترتیب نزول ضرورتی ندارد بلکه ممکن است گفته شود که خلاف مصلحت و حکمت است.
نگاهی به کتاب التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب
حوزه های تخصصی:
کارکرد تضمین افعال در تفسیر آیات قرآن کریم (با تأکید بر آراء ابن عاشور)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
با تأمّل در آیات قرآن کریم، از ساختار و معانی برخی از الفاظ و عبارات قرآن چنین بر می آید که یک لفظ، در عبارتی واحد، دو معنا را با خود به همراه دارد که این شیوه کاربرد در علوم قرآن و تفسیر «تضمین» نام دارد. مفسران اسلامی در تفسیر آیات الهی برای نشان دادن برجستگی های ادبی بلاغی قرآن به صورت گسترده از این صنعت ادبی استفاده نموده اند. ابن عاشور نویسنده تفسیر «التّحریر و التّنویر» به طور چشمگیر از این قاعده بهره برده است. در این مقاله ضمن معناشناسی تضمین، انواع آن اعم از ادبی، نحوی، بلاغی و عروضی مورد بررسی قرار گرفته است. تلقی مفسران اسلامی از تضمین منطبق بر تعریف نحویان از این پدیده است. نحویان تضمین را بر سه قسم: اسم، فعل و حرف تقسیم نموده اند. مقاله حاضر فقط به تضمین افعال پرداخته است. در بررسی آیات از تفاسیر متعدد شیعه و اهل سنّت بهره برداری شده است، اما تاکید بر آراء و نظرهای ابن عاشور است.
تفسیر علوم قرآن و منابع آن
منبع:
حوزه سال ۱۳۶۵ شماره ۱۸
حوزه های تخصصی:
هدایت ها و ارزش ها/از آب تا کف
منبع:
بشارت ۱۳۸۷ شماره ۶۹
حوزه های تخصصی:
قرآن کریم و سیره اخلاقی معصومین علیهم السلام: رفتار شناسی تربیتی رسول الله (ص) از منظر قرآن کریم
منبع:
کوثر ۱۳۸۸ شماره ۳۰
حوزه های تخصصی:
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن تاریخ وسیره پیامبران در قرآن
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی اخلاق کاربردی اخلاق دینی الگوها و عبرتهای اخلاقی و رفتاری
- حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت دینی الگوها و عبرتهای شخصیتی و رفتاری
مسئله شناسی مهدویت خاصه با رویکرد به اخبار وارده از امام علی بن ابی طالب(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سراج منیر سال هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۲۸
133 - 170
حوزه های تخصصی:
مسئله موعود و تعیین جایگاه آن در موضوع مهدویت، یک سنّت الهی است که در آموزه های اسلامی به آن تصریح شده است. در این میان، اخبار و روایات منسوب به امام علی (ع) جایگاه ویژه ای دارد. این تحقیق به دنبال پاسخ به این سؤال است که «ضرورت مهدویت و ماهیت آن در اخبار منسوب به امام علی (ع) چیست؟». این موضوع به ویژه از آن رو حائز است که به نظر می رسد سیره مهدوی نمونه جامع و آرمانی است که علی (ع) برای دستیابی به آن قدم برمی داشت. ازاین رو، نسبت جدی میان حکومت جهانی مهدوی با سیره امام علی (ع) وجود دارد. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که در اخبار وارده از امام علی (ع) ، مهدویت از آموزه های وحیانی به شمار می رود که معرفت به آن از وظایف ایمانی انسان دیندار است. مطابق این امر، حضرت مهدی (عج) از فرزندان علی (ع) و اهل بیت است و به عنوان امام و خلیفه الهی شئون ولایت را داراست. همچنین، مقوله مهدویت در تمام ابعاد آن با مشیت و اراده الهی نسبت مستقیم دارد و مسائلی چون ولادت، غیبت و ظهور امام، انتظار و مانند آن با ربوبیت، علم و قدرت حق تعالی پیوسته است. امام علی (ع) با طرح مقوله مهدویت تنها طریق تقرب به خداوند و سعادت را اندیشه توحیدی می داند که ولایت از شروط و ارکان آن به شمار می رود. به همین سبب، همه انسان های موحد و عدالت جو را به تبعیت از الگوی جامع مهدوی دعوت، و مقابله با ادعاهای ناصوابی که از سوی معاندان درباره مقوله موعود و مهدویت خاصه وارد شده است، وظیفه همگان می داند.
اصول گرایش فمینیستی در تفسیر قرآن کریم؛ معرفی و ارزیابی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
تفسیر اجتماعی به عنوان یکی از گرایش های تفسیری در سده اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. یکی از زیرشاخه های این گرایش تفسیری که در چند دهه گذشته ظهور و بروز چشمگیری در جهان اسلام داشته، گرایش فمینیستی در تفسیر قرآن کریم است. در این مقاله، در گام نخست پس از معرفی اجمالی جریان فکری فمینیسم اسلامی در جهان اسلام، مهمترین اصول این گرایش تفسیری در مقابل تفاسیر سنتی یعنی پرهیز از تحمیل عقیده مردسالاری، آزادی عقل در فهم قرآن، اصل عدم تضاد میان بخشهای مختلف قرآن و اصول بنیادین آن مانند برابری جنسیتی و... بررسی می شود. در گام بعدی اصول پیش گفته مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته که از جمله آنها می توان به بی اساس بودن اتهام جهت گیری مردسالارانه به سنت تفسیری، لغزیدن در ورطه تفسیر به رأی، آرای افراطی زن سالارانه در تفسیر و... اشاره کرد.
ویژگیهای استکبار؛
احیا و انگیزش تلمیحات قرآنی در غزل امروز بر پایه نظریه انگیزش فرمالیسم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
داستان ها و آیات قرآن همواره مورد عنایت شاعران و نویسندگان قرار گرفته و می گیرند. شاعر به تبع اطلاع از روایات قرآنی و به فراخور مضمون و محتوای اثرش از این داستان ها و آیات در جهت تفهیم و تایید سخن خود بهره می گیرد. بنابراین تلمیح به عنوان یکی از صنایع ادبی، نمایان گر میزان آگاهی شاعر از مضامین و رویدادهای مختلف دینی، تاریخی و ... است. در نگاه نخست و از آنجایی که این صنعت ادبی ارائه دهنده اطلاعاتی قدیمی و مسبوق به سابقه است به سختی می توان نوآوری و انگیزش را در آن پذیرفت؛ این در حالی است که به استناد نظریه انگیزش در مکتب فرمالیسم، توانایی، ذوق و قدرت تصویرگری و بیان شاعر می تواند از کهنه ترین مضامین و مایه های معنایی و زبانی، تصاویری بدیع و نو بسازد. به گونه ای که خواننده خود را با فضایی تازه مواجه ببیند. این مقاله سعی دارد به بررسی مقوله انگیزش مضامین و داستان های مشهور قرآنی در غزل شاعران دو دهه اخیر بپردازد و با بیان نمونه هایی چند بر این فرضیه صحّه بگذارد که اگر چه تلمیحات قرآنی ریشه در داستان ها و آیاتی دارند که تحریف ناپذیرند، اما همواره می توان با شیوه هایی مبتکرانه در بیان و زبان، تصاویری بدیع و جدید از آنها ارائه کرد.
مبانی و پیش فرض های رویکرد تفسیر ترتیب نزولی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از جمله سبک های تفسیری نوپدید، تفسیر قرآن به ترتیب نزول است. درخصوص اعتبار و روایی این روش و پیامدهای آن، داوری هایی شده است. بخش عمده ای از این داوری ها مربوط به پذیرش وجود یا عدم وجود مبانی و پیش فرض های محکم در باره این روش است. تدریجی بودن نزول قرآن و تناسب آن با روش تفسیر نزولی، توقیفی بودن ترتیب نزول به استناد مصحف امام علی×، اجتهادی بودن ترتیب کنونی، سازگاری تفسیر موضوعی با ترتیب نزول و امکان تعیین ترتیب نزول به استناد روایات ترتیب نزول، به عنوان پیش فرض های اصلی این روش مطرح است. درباره فواید ادعایی این روش و مبانی و پیش فرض های آن نقدهایی انجام یافته است. اگرچه برخی از ایرادهای مربوط به فواید این روش، به جا و صحیح است؛ اما بخش عمده ای از ایرادهای مربوط به مبانی و پیش فرض های روش مزبور، وارد نبوده و قابل نقد است؛ چنانکه بدون پذیرش این پیش فرض ها، اقدام به تفسیر ترتیب نزولی، موجه نیست.