فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۷۸۱ تا ۱٬۸۰۰ مورد از کل ۱۷٬۸۸۲ مورد.
۱۷۸۱.

ضرورت نظم در تکالیف شرعی از منظرحکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: نظم تکالیف نظام ربانی تکوین تشریع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۹ تعداد دانلود : ۵۵۸
از آنجا که خداوند حق داشتن اختیار را به انسان عطا نموده است و اعطای هر حقی مستلزم انجام وظیفه یا وظایفی است ، خداوند انسان را ملزم به رعایت نظم و ترتیب در انجام تکالیف شرعی، عبادی و اجتماعی نموده است. حال پرسش این است که منشأ فلسفی این ضرورت و التزام چیست؟ ملاصدرا در فرایند پاسخ به این پرسش که در حوزه حکمت عملی است ، در مورد رابطه نظر و عمل نظریه ویژه ای ارائه نمود که بر اساس آن ثابت می شود که منشأ ضرورت الزامات عملی ریشه در حکمت نظری دارد و بر اساس نظام ربانی یا علم عنایی ، خداوند که یگانه ناظم هستی است ، هرگز بی واسطه و بی ضابطه عمل نمی کند و همانطور که تکوین الهی نظام مند است ، تشریع الهی نیز نظام مند بوده و داشتن نظم در انجام دستورات الهی و اعمال عبادی ضرورت دارد. لذا نظام تشریعی تابع نظام تکوینی است ، چنانکه نظام تکوینی نیز تابع نظام ربانی است.
۱۷۸۲.

بررسی، تبیین و تحلیل دیدگاه متونِ آخرالزمانی زردشتی نسبت به جنبش های ایرانی ضدخلافت در سده های دوم و سوم هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دین زردشتی متونِ آخرالزمانی دین اسلام زردشتیان پایان جهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۴۰۰
در بررسی دوره های مختلف تاریخ ایران، سده های اول تا سوم هجری به دلیل تحولات و دگرگونی های عمیق جامعه ایرانی، حضور گسترده اعراب در سرزمین های ایران شهر، مواجهه دو جهان بینی زردشتی و اسلامی و شیوه های مقاومت و پایداری جامعه نسبت به تسلط اعراب، اهمیت زیادی دارد. در این دوره، دین زردشتی از جایگاه غالب و مسلط گذشته تنزل یافت و دین اسلام با گسترش تدریجی جای آن را گرفت؛ بنابراین، صیانت از وحدت درونی جامعه زردشتی به دغدغه مؤبدان تبدیل شد که بازتاب آن را در متون آخرالزمانی زردشتی دیده می شود. بر اساس این، پایداری در برابر اعراب، جنبه های سیاسی و خشن ابتدایی خود را کنار گذاشت و در قالب حفظ یکپارچگی دینی و اجتماعی زردشتیان و تمرکز بر موضوع پایانِ جهان و رستگاری روحانی، به حیات خویش ادامه داد. در این چارچوب، بروز جنبش های ایرانی که عمدتاً در سده های دوم و سوم هجری بر ضد دستگاه خلافت رخ دادند و ماهیت غیرزردشتی داشتند، بدعت و چالشی خطرناک برای هویت اجتماعی زردشتیان تلقی شدند و متونِ آخرالزمانی زردشتی، آنها را نقد و نکوهش کردند. در این پژوهش تلاش شده است با شیوه ای توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از شواهد مکتوب برجای مانده تا سده یازدهم میلادی، تحولات جامعه ایرانی در سده های نخستین اسلامی از منظر جهان بینی زردشتی بررسی شوند.
۱۷۸۳.

بررسی امکان تعیین وقت ظهور(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: توقیت تعیین وقت ظهور امام زمان حکم فقهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۱۷۵
در مقاله حاضر تلاش شده تعیین وقت ظهور از دو منظر مورد بررسی قرار گیرد یکی از منظر زمانمند بودن آن و اثبات اینکه ظهور از آنجا که پدیدهای اجتماعی است هم زمان دارد و هم زمان مشخص و نهایی دارد و هم زمان شناور و متغیر. منظر دیگر، به علم به زمان ظهور باز میگردد و اینکه آیا میتوان زمان ظهور را به دست آورد؟ از نظر ثبوتی، پاسخ این پرسش، مثبت است و از نظر اثباتی _ با روش تحلیلی و کتابخانهای _ ابتدا روایات موجود در این زمینه استقصاء شد و بیست و یک روایت استخراج و در پنج عنوان دستهبندی گردید. نتیجه روایی بحث این شد که اولاً علم به زمان ظهور امکان ندارد. ثانیاً توقیت، به خودی خود حرمتی ندارد و حرام بودنش در صورتی است که مستند به اهلبیت؟عهم؟ یا از روی هوی و هوس باشد وگرنه دلیلی بر حرمت کذب خبری در دست نیست. در پایان، به دو پرسش مطرح درباره روایات باب نیز پرداخته شده که براساس آن عدم امکان دست یافتن به زمان ظهور در راستای طرح کلی خداوند متعال و توقیتهای اهلبیت: نیز ناظر به زمان گذشته است گو آنکه از لحن بیان آنها اطلاعی در دست نیست.
۱۷۸۴.

سیری در مسائل مهدوی در تفاسیر مذاهب اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: مهدی مذاهب امامیه اهلسنت زیدیه معتزله اشاعره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱
اعتقاد به منجی موعود، عقیدهای دیرین و کهن در میان جوامع بشری است و کمتر دین و مکتب و یا گروهی را میتوان یافت که در مورد آن اظهار نظر نکرده باشد. در اسلام نیز این باور در قالب مهدویت اسلامی مورد توجه بوده و عالمان و اندیشمندان مسلمان با گرایشات مذهبی مختلف بدان پرداختهاند. تفسیر یکی از گرایشات مهم در این زمینه بهشمار میرود؛ که مورد توجه مفسران مسلمان با دیدگاههای مختلف کلامی و مذهبی قرار گرفته است. تفسیر قرآن کریم در حقیقت بیانگر بینشها و باورها و ارزشهایی استکه مفسر از مبانی مختلف عقلی و نقلی دارد که در آراء و انظار وی متجلی میشود و بر بینشها، ارزشها، هنجارها و رفتارهای جامعه دارای تأثیر است. بر این اساس دیدگاه مفسران میتواند اساس و پایه مباحث مهم اعتقادی، اجتماعی، اخلاقی و... باشد. بررسی اقوال مفسران شیعه و اهلسنت و بیان مشترکات تفسیری آنان در ذیل آیات مرتبط با مهدویت، میتواند در تبیین اندیشه مهدویت در مذاهب اسلامی نقش داشته باشد و از این راه میتوان به وجوه اشتراک مذاهب اسلامی توجه بیشتری داشت و بر اتحاد و انسجام و همبستگی اجتماعی در میان باورمندان به مهدویت اسلامی تأکید نمود. بنابراین در نوشته پیشرو به این سؤال پاسخ داده شده است: در تفاسیر مذاهب اسلامی به چه مسائلی پرداخته شده است ؟ بیان دیدگاه مفسران مسلمان درباره مسائل مهدویت، تحلیل و بررسی موضوعات و مسائل مطرح شده در آن تفاسیر و بیان موارد مغفول و انحرافی در تفسیر هردو مذهب شیعه و اهلسنت، از مهمترین نوآوریهای این تحقیق بهشمار میرود.
۱۷۸۵.

تتحقق پراکسیس بمثابه ی آزادی و بنیاد انسان (در پرتو نقد مارکس بر مدرنیته)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: مارکس پراکسیس جامعه شناسی مدرنیته آزادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۱ تعداد دانلود : ۴۱۳
بحث از آزادی، امکان و لوازم تحقق آن یک امر فلسفی است. یکی از مسائل مهم مدرنیته نیز بحث درباره آزادی انسان است. معنای آزادی در طول تاریخ مدرنیته دستخوش تغییر و تحولات بسیاری شده است اما می توان گفت ملاک محوری آزادی انسان در مدرنیته نوعی خودتعین بخشی انسان است؛ البته خود این ملاک نیز تغییر و تقریرهای مختلفی به خود دیده است. طرح آزادی در اندیشه مارکس با تحقق پراکسیس و ظهور انسان اجتماعی امکان پذیر می شود؛ انسانی که معنای زندگی را در خودتحقق بخشی و در قالب کار یافته است. از نظر مارکس ظهور پراکسیس غایت آزادی و تاریخ بوده و روایت تاریخ چیزی جز عمل آفرینش انسان نیست، پس ظهور پراکسیس با ظهور جامعه و تنها در وجهی اجتماعی امکان پذیر است.
۱۷۸۶.

تعیین وقت برای ظهور (توقیت)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: توقیت ظهور مهدویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۱۸۳
مهدویت، یکی از اعتقادات اصیل و آرمان بلند شیعه و امت اسلامی است. رویکرد این اندیشه، مدیریت آینده انسان و جهان و زمینهسازی و حرکت در جهت تحقق جامعه الهی و اسلامی به معنای واقعی آن به رهبری انسانی الهی و وارسته با محوریت عدالت است. مهدویت در طول تاریخ در عین اینکه مورد اهتمام و توجه مسلمین به ویژه شیعیان بوده است، محل چالشهای متعدد و آراء گوناگون و تحلیلهای متفاوت نیز میباشد. از این رو باید با شناخت دقیق و صحیح و نگاه عالمانه مباحث و مسائل مهدویت مورد بررسی قرار گیرد. یکی از آن مسائل توقیت به معنای تعیین وقت و مشخص کردن زمان خاصی برای ظهور حضرت مهدی؟عج؟ است که در روایات بسیار از آن نهی شده و تعیینکنندگان وقت ظهور دروغگو و کذاب معرفی شدهاند. لذا با تبیین مشکل موجود در این بحث و چیستی توقیت و نیز بررسی زمینهها، آثار و پیامدها، علاوه بر شناخت توقیت و ابعاد آن، میتوان به راه علاج و درمان آن پرداخت. البته از آن جا که تحقق حکومت عدالتگستر توسط یکی از برگزیدگان خداوند وعده حتمی الهی است هادیان دین و معصومین؟عهم؟ برای آن زمان خاصی معین نکردهاند. همین باعث شده است که عدهای از روی جهل و نادانی و عدهای دیگر برای جلب منافع مادی و دنیوی و کمبودهای روحی و روانی، برای ظهور، وقت معین کنند و با این کار عدهای را مشغول و حتی منحرف نمایند. معتقدین به ویژه شیعیان امامیه که مسئله ظهور و مهدویت برای آنها اهمیت بیشتری دارد نسبت به زمان تحقق این وعده بسیار حساس بوده و همواره در صدد علم به آن زمان بودهاند. از این رو برخی با مطالعه احادیث ائمه اطهار؟عهم؟ درباره خصوصیات زمان ظهور ایشان و تطبیق برخی از نشانهها و شرایط بر حوادث کنونی به تعیین وقت برای ظهور (توقیت) اقدام کردهاند. از سوی دیگر اهلبیت؟عهم؟ هرگونه تعیین وقت را ممنوع دانسته و اقدامکننده را دروغگو معرفی نمودهاند. با عنایت به اینکه علم به زمان ظهور مانند علم به قیامت نزد خداست، توقیت و معیارهای آن، اقسام توقیت و محل نزاع، خاستگاه و مستندات توقیتکنندگان در این مقاله با روش توصیفی، تحلیلی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
۱۷۸۷.

مطالعه تطبیقی احادیث باب بداء در اصول کافی با قرآن کریم

کلید واژه ها: عرضه به قرآن بداء نسخ کافی اختیار علم خدا قضا و قدر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۴ تعداد دانلود : ۲۳۱
یکی از عالی ترین مفاهیم قرآنی که از سوی معصومان نیز مورد تأیید قرار گرفته، مسئله «بداء» است. اگرچه «بداء» به معنای امکان تغییر مقدرات غیر حتمی خداوند بر اساس افعال اختیاری انسان و پاره ای حوادث و وقایع و شرایط ویژه، در میان عموم علمای متأخر شیعه پذیرفته شده؛ امّا این مسئله در میان عالمان متقدم، از نظر مفهوم و ماهیّت آن، با اختلاف هایی همراه بوده است. کلینی از جمله کسانی است که نظر او با نظر مشهور فعلی عالمان شیعه، کاملاً هماهنگ می باشد. در این نوشتار، مستندات قرآنی باب بداء از کتاب کافی مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در ضمن آن، به تبیین درست این مسئله و به ویژه عدم تنافی این مسئله با علم علی الاطلاق خداوند، بر اساس روایات موجود در این کتاب، راستی آزمایی خواهد شد. کلینی؛ «بداء» را به معنای مشهور آن، با استناد به آیات مختلف از قرآن ، پذیرفته و آن را جزء اعتقادات ضروری شیعه، بر شمرده است. طبق روایات کافی، همه پیامبران الهی در طول تاریخ، امت خود را به این باور فراخوانده اند. همچنین این مسئله تنها در دایره قضای غیر محتوم خداوند، معنا پیدا می کند و علم الهی، هم قضای پیشین و هم قضای تغییر یافته در این پدیده را در بر دارد. بر این اساس، باور به مسئله بداء، هرگز به منزله اعتقاد به جهل و یا نقص پروردگار متعال نمی باشد.
۱۷۸۸.

چالش غفلت از آرمان های مهدویت(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: امام مهدی انتظار چالش های مهدویت غفلت از آرمانهای مهدویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹ تعداد دانلود : ۱۷۲
اعتقاد به اندیشه مهدویت به معنای باور به تحقق حکومت عدل جهانی، غلبه اسلام بر همه ادیان، توسعه عبودیت، ریشهکن شدن بدعتها و... است و انتظار مؤمنان برای ظهور امام مهدی4 بایستی انتظار برای تحقق چنین آرمانهایی باشد اما گاه منتظران از این آرمانها غافل شده و به جای اینکه چشم انتظار ظهور مهدی موعود4 برای تحقق آرمانهایی از این دست باشند چشم به راه او برای گشایش در زندگی مادی و رنگین شدن هرچه بیشتر سفرهها هستند و این همان غفلت از آرمانهای مهدویت است که میتواند در مسیرپویایی و حرکتآفرینی اندیشه مهدویت چالشآفرین باشد. آنچه میتواند خاستگاه و ریشه غفلت یاد شده باشد عواملی هم چون غفلت از استعدادها و غفلت از جایگاه امام و دنیاطلبی است. در مقاله پیشرو برخی از ابعاد مسئله یاد شده کاویده خواهد شد.
۱۷۸۹.

بررسی آسیب ها، تهدیدها و چالش های فقر و غنای مفرط اقتصادی در مسیر تحقق جامعه مهدوی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: فقر اقتصادی غنای مفرط نقش تهدیدکنندگی جامعه مهدوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۳۲۷
یکی از کارکردهای اساسی جامعه مهدوی تقسیم مساوی منابع و درآمدها و ایجاد عدالت اقتصادی است که در آن فقر اقتصادی به کلی ریشهکن خواهد شد. مقاله حاضر براساس تحلیل و تطبیق محتوای احادیث و روایات معتبر مرتبط با فقر و غنای مفرط اقتصادی از یکسو و شاخصهای جامعه مهدوی از سوی دیگر و نقش پُرچالش این دو بر یکدیگر تدوین گردیده است. هدف از پژوهش حاضر استخراج عوامل تحدید کننده، فقر و غنای مفرط است که میتواند در جامعه مهدوی نقشی آسیبزا داشته باشد. با استفاده از روش تحلیل منطقی و تطبیق محتوای احادیث و روایات، نقش تهدیدکننده و پُرچالش فقر و غنای مفرط اقتصادی بر تحقق جامعه مهدوی به این شرح تدوین گردید: نقش فقر اقتصادی: بُعد فردی (با 5 کد فرعی شامل: سرگردانی عقول، ضعف در یقین، عدم اتکا به نفس و یاس و ناامیدی، زایده تنبلی و ناتوانی). بُعد اجتماعی (با 5 کد فرعی، شامل: نزدیکی به کفر، نقص در دین، عامل تفرقه و دشمنی و بلا و فتنه، عامل ذلت) نقش غنای مفرط: بُعد فردی (با 3 کد فرعی، شامل: شهوترانی، مشغولیت به پستی، سستی در دین و تباهی در یقین). بُعد اجتماعی (با 3 کد فرعی، شامل: فخرفروشی، طغیان و سرکشی، غصب حقوق فقیران).
۱۷۹۰.

پیشینه دیدگاه صدرایی در عرفان ابن عربی پیرامون نقش عالم خیال در معاد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قوه خیال خیال متصل خیال منفصل نفس ملاصدرا ابن عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۵۵۲
سخنان ملاصدرا و ابن عربی یا برخاسته از بهر ه مشترک ایشان از آیات و روایات به عنوان منبع مشترک است یا بر مبنای اعتقاد ملاصدرا به اصالت وجود است که مساوق با وحدت وجود ابن عربی است. ملاصدرا این عقیده را با نظریه تشکیک و حرکت جوهری و ابن عربی با نظریه تجدد امثال و تجلی وجود ظلی و فرامنطقی بودن برخی ادراکات حضوری در بحث عالم خیال مطرح می کند؛ درنتیجه، هر دو در وجود عالم خیال، ویژگی ها و اقسام و مراتب آن، اثر و اهمیت آن در دو قوس نزول و صعود و نقش آن در معرفت شناسی یا وجودشناسی و فرجام شناسی هم رأی اند. همچنین به تبیین تجرد خیال، انتقال خلایق از این قوه به عالم دیگر، تبیین مراحل مرگ، نفخ صور و قبر پرداخته است؛ نیز استکمال نفس برای نفوسِ به فعلیت نرسیده، به صورت فردی در مقام خیال و برای نفوسِ به فعلیت رسیده، به صورت بقاء در مقام عقلانی است که با قیومیت واحد تعالی توضیح داده است. ایشان به اهمیت نقش خیال در دو قوس نزول و صعود و خزانه محسوسات قائل اند و می گویند خیال در قوس نزول با تجسد روح اعظم الهی و ارواح، موجب ظهور عالم معانی در عالم جسمانی و تجلی و ظهور حق تعالی در کاینات و درنتیجه، خزانه محسوسات می شود و از همین جاست که دنیای محسوس قائم به ذات نیست و جلوه ها و آیاتِ حقیقتی متعالی است که به گونه ای نمادین به آن حقایق اشاره می کند و اما در قوس صعود، خیال با ظهور حق در منامات و مکاشفات و استمداد از وحی الهی در عالم، زمینه صعود اجساد از عالم سایه ها به عالم نور محض را با مرگ اختیاری یا احتضاری و مرگ طبیعی یا ناگهانی فراهم می کند.
۱۷۹۱.

تحلیل کیفیت ابتناء نجات بر فطرت از نگاه ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الهیات شیعه فطرت نجات ایمان عمل صالح ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۶ تعداد دانلود : ۴۲۲
نجات بشر، یکی از دغدغه های مهم ادیان الهی است، با این وصف آیا نجات اخروی انسان، صرفاً وجه برون ذاتی دارد یا علاوه بر آن و حتی مقدم بر آن، دارای وجه درون ذاتی (فطری) هم می باشد؟ این مقاله در صدد است به روش توصیفی تحلیلی، ربط وثیق میان فطرت و نجات از نگاه ملاصدرا را تبیین کند. برای این منظور پس از بیان مختصر مفهوم فطرت و چیستی نجات، با ارائه چهار دلیل: 1. همپوشانی امور فطری سرنوشت ساز با مؤلفه های نجات، 2. اصل تطابق و تفاهم عقل و شرع، 3. فطری بودن توحید و تقوی و عرضی بودن کفر و فسق در موجود انسانی، 4. خاستگاه مشترک نجات جویی و کمال طلبی انسان، به توجیه نحوه ابتناء آموزه نجات بر فطرت در اندیشه صدرا پرداخته شده است. ماحصل تحقیق حاضر این است که اگر نسل بشر به فطرت مستقیم و اصیل خود بازگشت نموده و از تشخیص عقل سلیم و گرایش قلب سلیم تبعیت کند، همین حدّاقل آموزه های فطرت می تواند دستمایه نجات او شود. چه، فطرت در ادبیات شیعه، به مثابه برنامه درون ذاتی نجات انسان (پیامبر باطنی) تلقی شده است.
۱۷۹۲.

ابعاد مسئله کمال نفس ناطقه در فلسفه ابن سینا و تحلیل انتقادی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ابن سینا نفس کمال نفس عقل نظری عقل عملی اراده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵ تعداد دانلود : ۴۵۹
از موضوعات اساسی فلسفه ابن سینا نفس شناسی است. او ذیل مفهوم نفس به طرح دیدگاه خود در باب کمال انسان پرداخته است. این نوشتار به این پرسش می پردازد که کمال نهایی نفس ناطقه نزد ابن سینا چیست و چه انتقاداتی به نظریه وی وارد است؟ آیا دیدگاه ابن سینا می تواند پاسخگوی سؤال امروز ما در باب کمال نفس باشد؟ به نظر ابن سینا کمال نفس کمالی عقلی است و با حصول مرتبه عقل مستفاد حاصل می شود؛ بنابراین تکامل نفس در ناحیه عقل نظری است و عقل عملی تنها جنبه مقدمه ای و زمینه سازی دارد. دیدگاه ابن سینا در سرتاسر تفکر فلاسفه اسلامی سریان داشته و پس از وی توسط ملاصدرا نقادی شده است. وی نظریه ابن سینا را نقد و بازسازی کرده اما درنهایت در همان محدوده باقی مانده است. به نظر می رسد مشکل اساسی دیدگاه ابن سینا تفکیک شئون نفس و عدم توجه به مدخلیت اساسی عمل ارادی و جنبه های مادی و بدنی و مخصوصاً مسائل ناشی از حیات اجتماعی و سیاسی در امر تکامل نفس است.
۱۷۹۳.

بررسی برهان خلقت اِنتروپیک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انتروپی قانون دوم ترمودینامیک برهان انتروپیک مرگ حرارتی حدوث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۸ تعداد دانلود : ۳۹۵
برهان اِنتروپیک، برهانی در اثبات خداوند است که با استخدام قوانین فیزیکی، به اثبات حدوث جهان می پردازد و از حدوث جهان به اثبات وجود خداوند راه می یابد. این مقدمه علمی به قانون دوم ترمودینامیک یا قانون افزایش اِنتروپی شهرت دارد و قانونی تجربی است که بر اساس آن در فرایندهای طبیعی، اِنتروپی سیستم افزایش یافته و تا بدانجا ادامه دارد که به مقدار بیشینه خود برسد و در این مقدار بیشینه، تعادل ترمودینامیکی رخ می دهد. با تعمیم این قانون به کل جهان، می توان آینده ای را پیش بینی نمود که در آن جهان دستخوش تعادل ترمودینامیکی گردیده و مرگ حرارتی رخ می دهد. با استفاده از این قانون می توان این گونه استدلال نمود که اگر جهان نقطه پایانی داشته باشد، لزوماً باید نقطه آغازینی داشته باشد و بر اساس آن، جهان دارای آغازی است که از آن به حدوث تعبیر می شود. با اثبات این مقدمه که جهان حادث است و خلقت جهان آغازی دارد، می توان برهانی در اثبات خالق اقامه نمود. هرچند این برهان تشابه فراوانی با برهان حدوث متکلمان اسلامی دارد، اما از لحاظ ساختاری و بنیادی دربردارنده تفاوت هایی است که آن را از برهان حدوث متمایز می گرداند. ساختار برهان انتروپیک مشابه با برهان حدوث متکلمان است؛ با این تفاوت که اثبات مقدمه اول آن در برهان حدوث به روش کلامی و فلسفی است، اما این مقدمه در برهان انتروپیک، توسط قانون دوم ترمودینامیک یا اصل افزایش انتروپی اثبات می گردد. علاوه بر نقدهای وارد بر برهان حدوث می توان به مقدمات اولیه برهان انتروپیک که عبارت اند از: تناهی عالم و انتقال انرژی از محیط غیر مادی به سیستم مادی و قبول رخداد مرگ حرارتی، نقدهایی را وارد نمود.
۱۷۹۴.

الهیات سلبی حمیدالدین کرمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حمید الدین کرمانی شیعه اسماعیلیه الهیات سلبی ذات و صفات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۱۰۵
حمید الدین کرمانی(411-352ق) ملقب به حجه العراقین، یکی از پرنفوذترین و تأثیرگذارترین متفکران کیش اسماعیلی در دوره اقتدار حکومت فاطمیان است. او با بهره گیری از فلسفه نوافلاطونی و تأثیرپذیری از آموزه های اسلامی سعی می کند با تکیه بر الهیات سلبی، الگویی جدید از خداشناسی ارائه دهد. این الگو نه با خداشناسی فیلسوفانی چون فارابی و ابن سینا هماهنگ است و نه با رأی معتزله و اشاعره. او همچون استاد خود سجستانی، خدا را ماورای آن می داند که بتوان او را «موجود» یا «ناموجود»، «شیء» یا «لا شیء» خواند. از طرف دیگر نظریه تعطیل  معتزله را با تفسیر و توضیح اشتباه آنان روشن می کند. این مقاله می کوشد ابتدا زمینه شکل گیری الهیات سلبی کرمانی را نشان دهد و سپس با دسته بندی دلایل وی، تصویر روشن تری از الهیات سلبی او ارائه کند. این دلایل به دو دسته دلایل معرفت شناختی و وجود شناختی تقسیم می شوند.
۱۷۹۵.

علم حضوری مؤثر در ادراک حسی و لوازم معرفت شناختی آن از دیدگاه حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علم حضوری ادراک حسی تأثر مادی خطای حسی واقع گرایی معرفت شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹ تعداد دانلود : ۹۳
هنگام ادراک حسی دو مرحله روی می دهد: یکی تأثیرپذیری عضو حسی و دیگری ادراکِ نفس. مرحله اول مادی و مرحله دوم مجرد است. براساس اتحاد نفس و بدن، نفس به تأثرات مادی که در اعضای حسی واقع می شود علم دارد و این علم، از سنخِ علم حضوری است. برخی از شارحان حکمت متعالیه همچون علامه طباطبائی و شهید مطهری به این دیدگاه گرایش دارند. از لوازم معرفت شناختی این نظریه، توانایی بر تبیین علتِ پیدایش برخی از خطاهای حس است همچنین این دیدگاه، بنایی معرفتی در دفاع از نظریه واقع گرایی غیرمستقیم در ارتباط با متعلق ادراک حسی است که بزرگان حکمت اسلامی بدان گرایش دارند. پذیرش حضوری بودن علم به تأثر مادیِ عضو حسی، با قول به حصولی بودن ادراک حسی قابل جمع است. ابن سینا و صدرا قائل به حصولی بودن ادراک حسی اند، در نقطه مقابل سهروردی و سبزواری قائل به حضوری بودن آنند. طبق دیدگاه اخیر، نفس خودِ خارج را می یابد، بنابراین عدمِ تطابق ادراک با خارج متصور نیست این در حالی است که هنگام مواجهه ابزار حسی با خارج، در برخی موارد صورتِ غیرمطابق با واقع بر نفس پدیدار می گردد، در نتیجه نمی توان قائل به حضوری بودن ادراک حسی شد.
۱۷۹۶.

رویکرد علمی به تفسیر قرآن؛ اضطرار یا ضرورت(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیر علمی اضطرار ضرورت مبانی اهداف پیامدها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۲۱۹
رویکرد اضطراری به تفسیر علمی قرآن که ناشی از برخورد منفعلانه در مقابل پیشرفت های جهان غرب از یک سو و عقب ماندگی تمدنی جهان اسلام از سوی دیگر بود، اغلب تطبیق قرآن برفرضیات ، تئوری ها و نظریات ثابت نشده علمی را در پی داشته، که خود از لغزش گاه های تفسیری محسوب می شود و گاه نظریه استخراج همه علوم از قرآن را به جامعه القاء کرده، که این نیز پنداری ناسنجیده وغلط است. آنچه مهم وصحیح به نظر می رسد، استفاده از دستاورد های قطعی و مسلم علوم تجربی در فهم صحیح آیات قرآن کریم و معرفت و هدایت انسان و نیل به سعادت ابدی و هماهنگ دانستن آیات تکوینی و تشریعی الهی در نظام خلقت است، که این امر البته تنها در رویکرد ضرورت محور و فعال به تفسیر علمی حاصل خواهد شد. تفسیر علمی مطلوب و آرمانی، تنها با همکاری گروهی متخصصان خدا باور علوم تجربی در شاخه های گوناگون آن با مفسران و آشنایان با زبان و منطق وحی سامان می یابد و کارساز می شود و گرنه تا زمانی که مفسران اغلب نا آشنا با ظرائف علوم تجربی و دانشمندان علوم طبیعی بیگانه از دقائق معارف الهی، هریک جداگانه و اغلب از روی اضطرار ومنفعلانه ، به تفسیر ظاهرا علمی قرآن بپردازند، این رویکرد تفسیری نه چندان کارآمد باقی خواهد ماند.
۱۷۹۷.

نقش پلیس در هموارسازی مسیر حرکت به سوی تمدن زمینهساز ظهور با تأکید بر پیشگیری از جرم(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: تمدن تمدن اسلامی تمدن زمینه ساز ظهور پیشگیری از جرم اقدامات پلیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۱۷۸
زمینه و هدف تمدن زمینهساز ظهور تمدنی است که مقدمات، اسباب و علل ظهور را فراهم مینماید. راستی، صداقت، عدالت و جامعه کم جرم از زمینهها و پیشنیازهای ظهور است. به وجود آمدن این زمینه مستلزم دخالتهای ایجابی تشکلهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مردم نهاد و دخالتهای ایجابی و سلبی سازمانهای رسمی فرهنگی و امنیتی همچون پلیس که وظیفهی پیشگیری از جرم برای آن تعریف شده است میباشد. روش بررسی: روش تحقیق حاضر از نظر دادهها کمی و از نظر اهداف کاربردی و از نظر ماهیت، مطالعه همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر در بخش کیفی را تعداد هجده نفر از اساتید دانشگاه دارای مدرک تحصیلی در حوزههای فرهنگی و امنیتی که تعداد آنها با اشباع نظری به هجده نفر رسید، تشکیل میدهند و در بخش کمی تعداد 175 نفر از کارکنان پلیس دارای مدرک تحصیلی کارشناسی علوم اجتماعی، معارف اسلامی و فقه و حقوق شاغل در استان تهران با حداقل پنج سال کار اجرایی را شامل میشوند. ابزار سنجش پژوهش حاضر پرسشنامه محقق ساخته میباشد. اعتبار ابزار به وسیله آلفای کرونباخ محاسبه و مقدار آن 83/. و روایی آن توسط روایی صوری تایید شده است. دادههای حاضر به وسیلهی آزمونهای آماری موسوم به همبستگی اسپیرمن و t تک نمونهای در بسته نرمافزاری spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافتهها و نتایج: نتایج پژوهش نشان داد که از نظر جامعه نمونه، با توجه به اینکه وظیفه پلیس، پیشگیری از جرم میباشد و اکنون اکثر نظریهپردازان وجه ایجابی پیشگیری از جرم یعنی رفع علل اولیه و اقدامات فرهنگی را مؤثرتر از اقدامات سلبی میدانند، پلیس میتواند به تحقق مؤلفههای بینشی، گرایشی و کنشی که از جمله مؤلفههای زمینهساز ظهور میباشند کمک نماید. نتیجه آنکه پلیس باید وجه ایجابی پیشگیرانه خود را توسعه بیشتری دهد.
۱۷۹۸.

بررسی منابع شیخ مفید در باب دوازدهم ارشاد(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: امام دوازدهم منابع شیخ مفید کتاب ارشاد شیخ مفید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۰ تعداد دانلود : ۳۱۴
بیشتر آثار مهدوی که شیعیان امامیه نوشتهاند، به اثبات کلامی و نقل روایات درباره امام دوازدهم میپردازد. در این میان کتاب الارشاد شیخ مفید که درباره زندگانی دوازده امام است، با رویکردی تاریخی _کلامی به این موضوع پرداخته و بخش آخر آن به تاریخ امام دوازدهم اختصاص دارد. با توجه به اهمیت این کتاب و جایگاه نویسنده آن شیخ مفید، لازم است منابعی که در این کتاب بهره برده شده است شناسایی شود تا اتقان یا ضعف اخبار و روایات آن کتاب روشن گردد. مقاله حاضر با بررسی اخبار و روایات این کتاب در بخش زندگانی امام عصر7، تلاش میکند به مصادر آن دست پیدا کند. بدین منظور برخی از روایات الارشاد با آثاری که پیش از آن نوشته شده و اکنون در دست است، مقایسه شد. نتیجهای که مقاله بدان دست یافته، آن است که به رغم مشخص بودن دستهای از مصادر این کتاب، گروهی از منابع آن ناشناختهاند.
۱۷۹۹.

مهدویت در اندیشه عثمان دان فودیو(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: عثمان دان فودیو مهدویت مهدی ظهور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۱۹۸
اعتقاد به مهدویت و ظهور منجی در قاره افریقا از جایگاه ویژهای برخوردار بوده است. با توجه به اینکه اندیشه مهدویت نویدبخش نجات انسانهای مظلوم از سیطره ظالمان است؛ عمده صاحبان نهضتها و جنبشهای اصلاحی نسبت مهدی گرفته اند. از همین رو، با آغاز جنبش عثمان دان فودیو (1168-1232 قمری) در غرب افریقا بسیاری از مردم وی را مهدی موعود4 خواندند. در این نوشتار، با روش توصیفی تحلیلی، مسائل مربوط به مهدویت در قیام عثمان دان فودیو مورد بررسی قرار گرفته است. براساس یافتههای پژوهش، اعتقاد به مهدویت در تعالیم شیخ عثمان نقشی اساسی داشت و بخشی از عقاید زیربنایی خلافت بود؛ به گونهای که در نگاه وی، مقدرات خلافت سوکوتو با رویدادهای آخرالزمان و ظهور حضرت مهدی4 آمیخته بودند. شیخ عثمان ضمن اعتقاد به وجود مهدی، همان ویژگیهایی را که شیعه برای حضرت و قیامش قائل است، میپذیرد.
۱۸۰۰.

آینده نگاری ورزش با تکیه بر مبانی اسلامی (روش تحلیل علی– لایه ای)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: آینده نگاری ورزش دین اسلام فلسفه تحلیل علی - لایه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۲ تعداد دانلود : ۳۱۹
موضوع ورزش به عنوان یک پدیده مهم اجتماعی در کلیه جوامع پیشرفته مطرح است، اثرات این پدیده از دیدگاه علوم مختلف مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است و تقریباً همه مکاتب فلسفی و ادیان به نحوی راجع به آن اظهارنظر کرده اند، آیین مقدس دین اسلام نیز ورزش را به طور اعم در نظر داشته است. از دیدگاه اسلام انسان در پیمودن راه کمال و تقرب، همواره با سه امر مرتبط به یکدیگر سروکار دارد؛ فرد، جامعه و عالم هستی، انسان نیز سه بعد جسمانی، عقلانی و نفسانیت دارد که عبارت است از: تزکیه، تربیت و آموزش. همه ابعاد وجود انسان، توأم و موازی همواره مورد توجه آیین نجات بخش اسلام بوده است؛ لذا در این پژوهش با استفاده از تحلیل علی- لایه ای، به عنوان یک روش مدیریتی آینده نگر، سناریوهای مختلفی طراحی و مطرح شده است تا لایه های مختلف موضوع چرایی ورزش در دین مبین اسلام بررسی شود. در این راستا بر اساس تحلیل های مربوط به لایه های پایین تر و با توجه به میزان عدم قطعیت و اهمیت دو پیشران، «الگوی توسعه ورزشی» و «جهت گیری فرهنگی غالب» شناسایی، و بر اساس آن ها سناریوهای موردنظر طراحی شده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان