درخت حوزه‌های تخصصی

مسجد ریگ مجومِرد از نوع مساجد یک ایوانی که تاریخ ساخت آن سال 848 ه . ق. است و دارای صحن، ایوان، گنبدخانه و شبستان های جانبی است. در قسمت غربی مسجد، سنگ قبرهای وجود دارد که یکی از آن ها مربوط به بانی مسجد، حاجی کمال الدین و دیگری قبر فرزندش حاجی جمال الدین محمود بن حاجی کمال الدین عیسی بن جلال الدین محمود است. بر روی سنگ قبر حاجی کمال الدین، کاشی های مسدس و حاشیه آن با خط نسخ خوش، ابیاتی کتابت شده است و هم چنین سنگ قبر حاجی جمال الدین با کاشی معرّق و به خط نسخ، اسامی مبارک دوازده امام در حاشیه سطوح آن آیت الکرسی و در وسط گل و بوته، جمله لا اله الا الله و محمد رسول الله کتابت شده. در بقعه ضلع جنوبی گنبد، قبرهایی وجود دارد که برخی دارای کاشی های الوان قدیمی است. این بنا متعلق به دوران تیموری، قرن نهم هجری قمری است و به شماره ۲۴۰۳ به ثبت رسیده است. در این پژوهش تلاش شده است تا به معرّفی بنای مسجد تاریخی ریگ مجومِرد، متعلق به دوران تیموری، قرن نهم هجری قمری پرداخته شود. این تحقیق به روش کیفی، از نوع تحلیلی- توصیفی، مبتنی بر مطالعه کتابخانه ای انجام گرفته و برای گردآوری اطلاعات بیشتر از نوع متن خوانی و فیش برداری استفاده شده است.

عکس ها چونان اسنادی تاریخی منبعی برای دستیابی به واقعیت های گذشته هستند و بخشی از آگاهی تاریخی جمعی را شکل می دهند. اما عکس، همچون دیگر رسانه ها، تصویری کامل از تاریخ نیست؛ بلکه گزینش شده و برجسته سازی شده است. در واقع، عکس های تاریخی روایتی جهت داده شده و رسمی از گذشته دارند. از سوی دیگر، این هنرمندان هستند که با درام عکاسانه ساختار خطی روایت رسمی از تاریخ را بر هم می زنند و دوگانه حافظه و فراموشی را به منزله موضوع اندیشه و به مثابه برساخته ای اجتماعی تبدیل به ابزار روشنگری سیاسی می کند. سازوکار سیاست با تأکید بر رویدادهای درخشان به دنبال یادآوری خاطرات قدرت و پیروزی است و شکست های تاریخی را به فراموشی می کشاند؛ از همین رو است که منتقدان قدرت بر گسست ها و فراموش خانه های تاریخ تأکید می کنند. هنرمندان هم در ساخت حافظه و هم در بازسازی خاطره های فراموش شده نقش مهمی دارند؛ چه در ثبت رویدادهای هنری که اوج های درخشان تاریخ ملت را به فیلم و تصویر تبدیل می کنند، چه با خلق آثار انتقادی که تصویر رو به فراموشی تاریخ را یادآور می شوند. فیلم های تاریخی، عکاسی تاریخی و نقاشی تاریخی بخشی از این تلاش است. این مقاله به بررسی عکس های صحنه پردازی شده آزاده اخلاقی در مجموعه عکس «به روایت یک شاهد عینی» بر اساس تحلیل گفتمان می پردازد. با بررسی استراتژی-های گفتمانی حافظه-فراموشی در این مجموعه عکس، سه گونه روایت (فراموش شدگان، حذف شدگان و طرد شدگان) در تاریخ ایران تحلیل شد و نشان داده شد که هنرمند چگونه با کنش زیباشناختی خود سازوکارهای فراموشی حافظه جمعی را بازنگری می کند.

با روی کار آمدن حکومت قاجاریه و مرگ زودهنگام آقامحمدخان روند اداره ایالات و ولایات مختلف به طور کلی تغییر کرد. همواره یکی از مهمترین اقدامات حکومت مرکزی برای نظارت و تسلط بر ایلات و طوایف ایجاد رابطه با حکام محلی بود که تحت تأثیر این شرایط شکل گرفت. این اقدام از طریق گماشتگان حکومت مرکزی در نواحی مختلف امکان پذیر بود. با روی کار آمدن حکومت قاجار و به تخت نشستن فتحعلی شاه این سیاست در پیش گرفته شد. او با گماشتن محمدعلی میرزا دولتشاه به حکومت کرمانشاهان توانست تسلط خود را بر والیان پشتکوه حفظ کند. این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این سؤال انجام شد که: روابط محمدعلی میرزا دولتشاه با والیان پشتکوه چگونه بوده است؟ یافته های این پژوهش که رویکردی توصیفی- تحلیلی داشت بیانگر آن بود که محمدعلی میرزا با سیاست مسالمت آمیز خود توانست تا پایان عمر والیان پشتکوه را با حکومت مرکزی ایران همراه کند

این مقاله بر آن است تا با بررسی اوضاع سیاسی اجتماعی عصر میرصالح اردکانی، - از علمای قرن یازدهم - در ابعاد محلّی (اردکان و یزد)، ملّی (ایران عصر صفوی) و منطقه ای (هند، ازبک ها، عثمانی) به تحلیل سفرهای اصلی در طول زندگی وی بپردازد. آنچه بیش از همه در این مقاله محلّ توجّه است، عبارت است از: 1. مهاجرت پدر و احتمالاً اجداد میرصالح به اردکان، 2. تحصیل در اردکان و یزد، 3. سفر برای تکمیل تحصیلات به حوزه علمیه اصفهان، 4. سفر به هند، 5. بازگشت به ایران و استقرار در یزد. از آنجا که اطّلاع دقیقی از تاریخ ولادت و وفات میرصالح در دسترس نیست و تنها چند عدد مربوط به سال حوادث خاص در حیات ایشان موجود است، این تحلیل و نتایج احتمالی از پشتوانه قطعِ منطقی برخوردار نیست، امّا شواهدی که ارائه شده می تواند تا حدودی زوایای زندگی ایشان را روشن تر کند

در آثار هر شاعری مضامین ادبی، سیاسی، اجتماعی و عرفانی به چشم می خورد که بازخورد مسائل جامعه و اندیشه آن شاعر است. جلیل صفربیگی از شاعران مطرح و توانای ایلامی معاصر است که در شعر خود مضامین متنوع اجتماعی، عاشقانه و آیینی را  به کار گرفته است. تحقیق و پژوهش در این مضامین باعث شناخت بهتر فرهنگ، اعتقادات و زندگی اجتماعی مردم ایلام می شود. در این مقاله مهمترین مضامین شعری جلیل صفربیگی با تکیه بر مجموعه «الیمایس» که مشتمل بر رباعیات، اشعار سپید، غزلیات و دوبیتی هاست، با استفاده از شیوه توصیفی- تحلیلی و روش کتابخانه ای بررسی شد که نتایج آن نشان می دهد صفربیگی به عشق و مسائل اجتماعی از قبیل فقر، اختلاف طبقاتی و نبود حس نوع دوستی اشاره فراوان داشته است. در بخش رباعیات بیشترین مضمون های شعری به ترتیب عبارتند از: عشق و مشکلات اجتماعی از قبیل فقر و وضعیت بد اقتصادی جامعه، شعر آیینی و توجه به طبیعت، بخصوص خشکسالی و نابودی جنگل های بلوط. صفربیگی در رباعیاتش دیدگاهی منفی و ناامیدانه به مسائل و زندگی دارد که در اشعار سپیدش کمرنگ می شود. مضامین به کار رفته در اشعار سپید صفربیگی از قبیل همان مضامین قبلی است. غزلیات و دوبیتی های او نیز بیشتر عاشقانه هستند. در کل می توان گفت مضامین عمده شعر او، اجتماعی، آیینی و طبیعت گرایانه است.

وحشی بافقی از مشهورترین شاعرانِ قرنِ دهمِ هجری است. به ویژه جزوِ شاعرانِ ایرانی است که به هندوستان نیامده است. وحشی از جایگاه والایی برخوردار بود. زنده یاد دکتر نذ یر احمد 2008-1915 ) از نسخه شناسان برجسته هندوستانی سال ها پیش در دو مقاله در مجلّه معارف ) (اعظمگَر، هندوستان) درباره وحشی به زبان اردو نوشته بود که در اینجا ترجمه فارسی مقاله آورده شده است. وی با مراجعه به نسخه های خطّی تذکره ها در کتابخانه های هندوستان دربار ه زندگی، زادگاه، تخلّص و شعرهای وحشی این مقاله مبسوط را نگاشته بود که در اینجا ترجمه آن دو مقاله به فارسی آورده شده است.

در زمان معاصر انسان در مرکز توجه همه امور قرار دارد و از جمله موضوعاتی است که به طور عمده مورد مطالعه و بازاندیشی قرار گرفته است. عرصه هنر معاصر نیز در دهه های اخیر شاهد تحول و تقویت کنش های اجرایی و خلق آثار با محوریت انسانی بوده است. در زمان معاصر تغییرات بنیادینی در معنای انسان در دوره معاصر بروز کرده است و روش های جدید هنری باورهای انسانی را به چالش می کشد. از منظر ژان بودریار با سیطره نشانه ها امر واقع به طور جدی محو شده است و مرجع حقیقت وجود خارجی ندارد. هدف از پژوهش حاضر مطالعه بازتعریف معنای انسان در آثار جیسون تیلور مجسمه ساز بریتانیایی با رویکرد  انسان شناختی بودریار در دوره پسامدرنیته است. در آثار او انسان به صورت شی واره ای تکثرگرا، قالب گیری شده از واقعیت و پنهان در زیر آب خلق شده است که با نظریات بودریار قابل تطبیق است. مفروض پژوهش حاضر تحول معنای انسان و جایگاه آن در پیوند با تغییر صورت بندی اجتماعی  انسان در دوره معاصر با تأکید بر نظریات بودریار است. محتوای پژوهش حاضر کیفی بوده و بر اساس روش شناسی توصیفی – تحلیلی و شیوه گردآوری کتابخانه ای صورت گرفته است. نتایج یافته ها حاکی از آن است که حضور انسان در آثار تیلور با نشانه های واقعی بازتولید شده و در جهانی که وجود ندارد، قرار داده شده است. در آثار او انسان با نشانه هایی مانند روزمرگی، شی وارگی با بدن، کثرت گرایی است به صورت مجسمه هایی در زیر آب در دنیایی وارونه  تکثیر شده است. بودریار هنر را موضوعی پنهانی می بیند که مجسمه های تیلور انسان هایی هستند که در اعماق آب ها پنهان شده اند. او انسان را در تکثیر تهی می داند که این تهی بودن در صورت و زندگی منجمد شده انسان های تیلور به خوبی دیده می شود.

جوانان در هر جامعه ای پیشگام استقبال از تغییرات فرهنگی و الگوهای زندگی هستند. نتایج تحقیقات نشان می دهد که وضعیت دینداری در تمام جنبه های زندگی بشر تأثیرات بسزایی دارد. این پژوهش با هدف، بررسی وضعیت دینداری دانشجویان جدید الورود دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام گرفت. این مطالعه از نوع توصیفی- مقطعی است که در مهر ماه 1396 بر روی 180 نفر از دانشجویان جدید الورود دانشکده بهداشت انجام شد. داده ها با استفاده از پرسشنامه نگرش مذهبی استاندارد جمع آوری شد و با استفاده از آزمون آماری t و ANOVA تجزیه و تحلیل گردید. شرکت کنندگان در این مطالعه 36 درصد پسر و 64 درصد دختر بودند. میانگین و انحراف معیار نمره دینداری کل برای دانشجویان مورد بررسی 486.41 ± 51.36 بود. میانگین نمره نگرش مذهبی پسران و دختران به ترتیب 459.32 ± 45.21 و 493.50 ± 48.14 بود. همچنین بین متغیرهای جنس، سن و رشته تحصیلی با نگرش مذهبی ارتباط معنی دار آماری وجود داشت(P < 0.05) . تقویت جاذبه های دینی با برگزاری برنامه های آموزشی، مذهبی و فرهنگی جهت ارتقاء نگرش دینی این عزیزان پیشنهاد می گردد.

شهر یزد در چشمانداز توسعه خود با موانع طبیعی فراوانی روبه روست و تجربه توسعه شتابنده و ناپایدار دهههای اخیر آن حاکی از این است با روشهای موسوم به توسعه صنعتی، توسعه پایدار آن در معرض تهدید است. تاریخ دامنهدار این شهر حاکی از نوعی فرهنگ سازگاری با اقلیم و نوآوریهای ساکنان آن در توسعه متوازن و متناسب با محدو دیتهای اقلیمی است. معماری و شهرسازی و نظامواره آب و قنات و فرهنگ همزیستی مسالمتآمیز به عنوان مهم ترین تجلیات ممتاز این شهر که از سوی یونسکو به ثبت جهانی بافت تاریخی انجامیده است. در کنار خرده فرهنگهای گوناگونی که این زیست بوم چند هزار ساله را تاکنون پاسداری نموده است می تواند دستمایه توسعه فرهنگمحور این شهر برای بهرهبرداری بهینه از داراییهای فرهنگی خود در مسیر توسعه پایدار گردد. اشاره به این میراث ماندگار تاریخی و ارائه چشمانداز توسعه مبتنی بر فرهنگ در این مقاله بررسی شده است.

سه آیین شوشی در هرمزگان، عروس گولی در گیلان و آیین کوسه در شمال، غرب و جنوب ایران از منطق، ساختار و صورت نسبتاً مشابهی برخوردار هستند. این سه آیین در مراسم عروسی و استقبال از فصل بهار (نوروز) اجرا می شوند. در هر سه مورد، و در طی یک اجرای نمایش گونه و اپیزودیک، داستانی ساده روایت می شود. شخصیت اصلی این روایات، به شکلی نمادین زشتی، پیری، ناباروری و سرما و ناخوشایندی را مجسم می کند که به واسطه رقص و شادی اهالی و حاضرین از آن منطقه یا روستا رانده می شوند. در این پژوهش، پس از معرفی چگونگی اجرای هر سه آیین، نشان داده شده که بر اساس الگوی تحلیل گرمس و پراب، روایت هرسه نمونه از ساختار مشابهی پیروی می کند. تحلیل شخصیت های اسطوره ای هر سه آیین نشان از پیشینه تاریخی آن دارد که در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش گویای آن است که هر سه آیین با صورتی متفاوت با جدالِ میان ثنویتِ خیر و شر و یا نازایی و زایش – که در ارتباط مستقیم با ایزدان پیشااسلامی هستند- تعریف می شوند. شباهت و پیوستگی میان هر سه آیین، صحه ای است بر پویایی آیین های باستانی، پیوند میان اقوام ایرانی، حرکت سیال فرهنگ در دلِ تاریخ، و تغییراتِ ناشی از نیاز به تطبیق با شرایط متفاوتِ دوره های مختلف. ویژگی مهم دیگر این پژوهش معرفی یک نمونه از دگرگونی معنایی آیین های اسطوره ای – در اینجا ستایش ایزدبانوی آناهیتا- در قالب آیین های نمایشی باران خواهی و در نهایت نمایش های موقعیتی و مطابق با روزگار معاصر خویش است.

کتابخانه تنها نهاد اجتماعی شناخته شده ای است که زمینه کتابخوانی را فراهم و امر مطالعه را ترویج می کند و موجودیت آن خود به خود هدف نبوده، بلکه هدف اصلی، خدمت به اجتماع است. تحلیل زمینه های پژوهشی این حوزه می تواند اطّلاعات مفیدی در اختیار پژوهشگران قرار دهد. هدف مطالعه حاضر بررسی مقالات مرتبط با حوزه کتابخانه و یزد می باشد . روش پژوهش از نوع توصیفی و علم سنجی می باشد که به بررسی مقالات حوزه کتابخانه و یزد که در محدوده سالهای 1372 تا 1398 در پایگاه مرکز منطقه ای اطّلاع رسانی علوم و فناور ی نمایه شده اند از طریق فنون تحلیل شبکه های اجتماعی و تحلیل هم رخدادی واژگان پرداخته است. از نرم افزارهای اکسل، راور پریمپ، یوسی نت برای تحلیل داده ها بهره برده شد . نتایج نشان داد موضوع کتابخانه های عمومی، کتابخانه های دانشگاهی، کیفیت خدمات، کتابداران از نظر شاخص های مرکزیت درجه، نزدیکی و بینابینی به نسبت سایر موضوعات رتبه بالاتری دارند. به برخی مقوله های در حوزه « سواد اطّلاعاتی » و « بازاریابی کتابخانه ها » ،« تعاملات اجتماعی کتابخانه ها » پژوهشی نظیر کتابخانه ها کمتر توجه شده است. به طور کلّی رویکردهای کمی در مطالعات علمی به سیاست گذاران و برنامه ریزان شناختی کلّی می دهد تا با آگاهی از وضعیت کنونی بتوانند واقعی تر تصمیم بگیرند و کارآمدتر عمل کنند.

از مهمترین درون مایه های شعر آیینی ایلام پرداختن به مدح و منقبت ائمه اطهار (علیهم السلام) است. بسیاری از شاعران معاصر ایلامی به سبب گرایش به مذهب تشیع، همواره عشق و ارادت خود را به معصومین (علیهم السلام) در لابه لای اشعارشان به زیبایی منعکس کرده اند. در این میان عرض ارادت و اظهار ادب به پیشگاه امام هشتم (ع) نمود چشمگیری داشته است. شاعران رضوی سرای ایلامی بارگاه نورانی آن امام همام را ملجأ آلام درونی خود یافته و با دیدی نوستالژیک از آن یاد کرده اند. گاه آن حضرت را به شفاعت خوانده و گاه آرزوی زیارت آستانش را در دل نشانده اند، گاه در غم شهادتش نالیده و گاه از فرخندگی میلادش به خود بالیده اند و بدین گونه در اثبات حقانیت و ولایت و بیان ارزش های والای امام، شعر خود را به زیور مدح ایشان آراسته اند. در این مقاله نگاه این شاعران به آن امام همام با بررسی هفده مجموعه شعری به شیوه توصیفی- تحلیلی واکاوی شد. از یافته های تحقیق حاضر آن است که مهمترین شاخصه شعری در بیان مضامین رضوی در شعر شاعران ایلامی وجود بعد نوستالوژیک است که توانسته است اشتیاق شاعران به زیارت امام و غم دوری و غربت از آستان مقدس آن حضرت را به خوبی تداعی کند.