انسان شناسی

نمایش ۴۴۱ تا ۴۶۰ مورد از کل ۳٬۳۰۵ مورد.

۴۴۱.

آسیب شناسی ژئوپلیتیکی مدیریت منابع آبی ایران در حوضه آبریز جنوب غربی کشور: رودخانه های کرخه و کارون بزرگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رسول افضلی زهرا پیشگاهی فرد بهادر زارعی محمدرضا رحمانی

منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال ششم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۳

کلید واژه ها: هیدروپلیتیک ژئوپلیتیک انتقادی آمایش سرزمین و حوضه آبریز

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی زیستی محیط شناسی

تعداد بازدید : ۱۰۵۶ تعداد دانلود : ۱۲۳۷

حوضه آبریز جنوب غربی کشور مهم ترین منبع آب های سطحی کشور ایران به شمار می رود؛ به گونه ای که کنترل و بهره برداری از این آب ها همواره ذهن دولتمداران و برنامه ریزان اقتصادی و اجتماعی را به خود مشغول کرده است. شیوه مدیریت منابع آب در حوضه آبریز جنوب غربی متأثر از دیدگاه کلی مدیریت آب در مقیاس ملی است. اجرای طرح های کنترل و انتقال آب مبتنی بر دیدگاه مدرن و طبیعت ستیز و فقدان برنامه های راهبردی آمایش سرزمین، بیلان منفی برداشت از آب های زیرزمینی، بازده پایین آب در بخش کشاورزی، مصرف سرانه بالا در بخش شهری و خانگی و آلودگی آب ها توسط بخش صنعتی موجب بروز بحران های زیست محیطی و انسانی در این حوضه شده است. ساختن سدهای بزرگ، به ویژه گتوند نیز ضمن وارد کردن خسارات زیست محیطی در مقیاس محلی به معضلی ملی بدل شده است. همچنین مسئله انتقال بین حوضه ای آب به نواحی مرکزی موجب اعتراضات محلی و استانی و صف آرایی اقوام مختلف ساکن در حوضه و متعاقب آن حساسیت های فرهنگی اجتماعی و نیز سیاسی امنیتی مدیریت آب شده است. پژوهش حاضر در پی آسیب شناسی این مسئله است تا بتواند حساسیت های لازم را برای مدیریت آب و منابع طبیعی در کشور فراهم سازد.

۴۴۲.

نگاه بی فرزندان ارادی به فرزندآوری: مطالعه ای در شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی حمیدی فر محمدامین کنعانی حمید عباداللهی چنذانق

منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۲۵)

کلید واژه ها: باروری رشت فردی شدن بی فرزندی ارادی تأخیر در فرزندآوری انتخاب فردی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۴۲ تعداد دانلود : ۶۶۴

هدف این مقاله توصیف تمایل و یا عدم تمایل به فرزندآوری در بین افراد بی فرزند ارادی در شهر رشت و فهم کنش آن ها در زمینه بی فرزندی بر اساس نظریه «جامعه در مخاطره» و «فردی شدن» بک و بک-گرانشایم است. روش پژوهش، میدانی کیفی و تکنیک پژوهش مصاحبه ی عمیق با 13 نفر از افراد بی فرزند است که حداقل 5 سال بی فرزندی ارادی داشته اند. یافته ها نشان می دهند که افراد داشتن یا نداشتن فرزند را به مثابه انتخابی می دانند که می تواند به خاطر انتخاب های دیگر به تعویق افتاده یا سرکوب شود. با این حال، بین دو جنس از نظر گرایش به بی فرزندی تفاوت وجود دارد. به طوری که زنان مادر شدن را برای شکل گیری هویت خود مهم تلقی می کنند، اما مردان چنین نظری درباره پدر شدن ندارند. مهم ترین دلایل افراد برای بی فرزند را می توان در پنج مؤلفه خلاصه کرد: مسئولیت های بالای پدرومادری، محدویت های اجتماعی فرزند برای والدین، محدویت های زناشویی فرزند برای والدین، هزینه های بالای داشتن فرزند و مخاطره های بارداری برای زنان. گونه شناسی بی فرزندی ارادی سه دسته از بی فرزندان را نشان می دهد. بی فرزندان دائمی، بی فرزندان موقت و بی فرزندانی که تصمیم مشخصی برای داشتن یا نداشتن فرزند اتخاذ نکرده اند.

۴۴۳.

شواهد نویافته از مالکیت در فرهنگ کورا– ارس (هزاره سوم ق.م.) با استناد به مهرهای مکشوفه از کاوش های باستان شناختی کول تپه هادیشهر، شمال غرب ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اکبر عابدی

منبع: جامعه شناسی تاریخی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱

کلید واژه ها: مالکیت مهر استوانه ای و استامپی کورا - ارس کول تپه هزاره سوم ق.م

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۲۳ تعداد دانلود : ۸۴۴

طی اولین و دومین فصل کاوش محوطه کول تپه هادیشهر یک مهر استوانه ای و یک مهر استامپی به دست آمد که در نوع خود به عنوان یکی از اولین شواهد مهر و مهرسازی در فرهنگ کورا– ارس به شمار می آیند. در بین این دو مهر، نوع استوانه ای آن دارای یک نقش خاص و بی نظیری است که از آن تحت عنوان مارپیچهای جفت یا شاخ های مارپیچ که به شکل شاخ قوچ یا چشم های جغد یا انسانی که به عنوان نماد فرهنگ کورا– ارس به شمار می آید، یاد می گردد. از آن جایی که این نقش و نماد در تمامی سفال ها، فلزات و سایر زیورآلات فرهنگ کورا– ارس به وفور به کار رفته است، ظاهر شدن آن بر یک نقش مهر گواه تحولات زیادی در ساختار اجتماعی و اقتصادی فرهنگ کورا– ارس است. قدمت این مهر به 2800 ق.م. تاریخ گذاری شده است. از آن جایی که این مهرها جزء نخستین آثار مالکیت و مدیریت اقتصادی و اجتماعی در این منطقه از ایران به شمار می آیند معرفی و شناسایی آن ها می تواند نقش مؤثری در بازسازی رفتار اجتماعی مردمان آن روزگار داشته باشد.

۴۴۴.

بازنمایی تغییر سبک زندگی در زبان مجموعه های تلویزیونی رسانه ملی

نویسنده: فاطمه عظیمی فرد

منبع: فرهنگ مردم ایران بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۴۸ و ۴۹

کلید واژه ها: بازنمایی سبک زندگی مجموعه های تلویزیونی نزاکت زبانی وجهه

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی

تعداد بازدید : ۵۵۵ تعداد دانلود : ۳۷۸

امروزه نقش رسانه ها در تحولات اجتماعی افزایش یافته است. در می ان ان واع رس انه، تلویزی ون به عنوان وسیله انتقال فرهنگ، جایگاه ویژه ای دارد. برنامه های تلویزیونی ضمن اطلاع رسانی و پ ر کردن اوقات فراغت، در حوزه آموزش پنهان نیز ایفای نقش می کنند. این رسانه مملو از پیام ه ای گفتمانی است که ساختار اجتماعی را در زبان منعکس می سازند. در قرن حاضر با افول معیاره ای سنتی که تقسیم بندی جامعه بر اساس آن صورت می گرفت، سبک زندگی به منبع اصلی شناس ایی هویت اجتماعی تبدیل شده اس ت. نخس تین ویژگ ی س ازنده س بک زن دگی در دنی ای جدی د، انتخاب های گسترده افراد است. در مقاله حاضر تلاش شده است تأثیر تغییر سبک زندگی بر زب ان شخصیت ها در سریال های تلویزیونی بررسی گردد. ازاین رو، سه مجموعه تلویزیونی (در پناه ت و، تب سرد و تکیه بر باد) از سه دهه اخیر انتخاب و تغیی ر س بک زن دگی و بازنم ایی آن در زب ان قسمت های منتخب مجموعه های تلویزیونی به روش تحلیلی- توصیفی بررسی شده اس ت. نت ایج نشان می دهد تغییر سبک زندگی بر زبان مجموعه های تلویزیونی سیما تأثیر داشته است، به گونه ای که نزاکت زبانی در حوزه کاربرد ضمایر و صورت های خطاب کاهش یافته است.

۴۴۵.

معرفی کتاب: راز خورشید (اسطوره تصاویر - تصاویر اسطوره ای)

ناقد: محبوبه سبزپیشخانی

منبع: فرهنگ مردم ایران بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۴۸ و ۴۹

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی

تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۳۴۲

۴۴۶.

تحلیل دریافت پیام های شبکه ماهواره ای نوروز: مطالعه موردی زنان کرد ایلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حمید عبداللهیان زهرا سهرابی

منبع: راهبرد اجتماعی فرهنگی سال ششم بهار ۱۳۹۶ شماره ۲۲

کلید واژه ها: ایلام زنان کرد کردگرایی موقعیت سوژگی زنان معارض

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۰۶ تعداد دانلود : ۸۴۰

این مقاله به دنبال تحلیل نتایج مربوط به مطالعه انتقادی چگونگی دریافت زنان کرد ایلامی از مستندهای جنگی گروه پ.ک.ک. است که از شبکه ماهواره ای کرد زبان نوروز تی وی پخش می شود. مطالعه حاضر از سنت مطالعات فرهنگی پیروی کرده و چارچوب نظری آن بر اساس ترکیبی از نظریه انتقادی دریافت و نظریه های هویت قومی است. مسئله این مطالعه به برنامه های ماهواره ای قومی مربوط می شود که تلاش می کنند به مخاطبان گروه های قومی این نکته را منتقل سازند که از طریق این شبکه ها قادرند هویت قومی خویش را بازیابند. در این مقاله، از روش تحقیق کیفی و فن مصاحبه با گروه های کانونی با ۲۴ نمونه استفاده می کند، تا به این سؤال پاسخ دهد که آیا در گفتمان برنامه های ماهواره ای، نقش زنان کرد ایلامی در بازسازی هویت قومی به عنوان تسهیل کننده است یا مقاومت کننده؟ برخی از یافته های این پژوهش نشان می دهد که زنان مورد مطالعه، در بیشتر موارد با گفتمان مسلط متن، که همان گفتمان کردگرایی است، وارد گفتگو می شوند، ولی ایده هایی که در شبکه بازتاب می یابند را به شکل تخالفی رمزگشایی می کنند. این یافته ها مربوط به سال های 1390 تا 1392 است اما آنها را با مشاهدات خودمان در زمستان 1394 و سال 1395 مقایسه کردیم که نتایج آن در این مقاله منعکس می شود.

۴۴۷.

زیورآلات سنتی زن بلوچ

نویسنده: حمیده یعقوبی

منبع: فرهنگ مردم ایران بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۴۸ و ۴۹

کلید واژه ها: بلوچ تزیین زن زیور آلات

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی

تعداد بازدید : ۱۷۰۲ تعداد دانلود : ۲۰۸۵

تهیه و ساخت زیورآلات که در طول تاریخ از اهمیت ویژه ای برخ وردار ب وده اس ت، از جمل ه عناصر فرهنگی برای معرفی قوم بلوچ محسوب می ش ود. زی ورآلات زن ان بل وچ ش امل ان واع گوناگونی است که با نوع پوش آنان همخوانی دارد. این هنر تبلور هنرهای دستی مانند فلزکاری و تزییناتی است که با نقره، طلا، نگین و نقوش هندسی روی این اش یا ب ه ک ار م ی رود. نق وش زیورآلات بلوچی از عناصر طبیعی و هندسه حاکم بر آنها الهام گرفته شده است. پ ژوه حاض ر به صورت میدانی در شهرستان های سراون، خاش و نیکشهر انجام گرفته است. نتایج این جستار نشان می دهد زیورآلات سنتی زنان بلوچ بسیار گسترده است و شامل موارد ذی ل است: زیورآلات سر (بالای چشم، روی روسری، مو، گوش و نرم ه آن، گون ه، دو طرف بین ی)، زیورآلات گردن (گردن، سینه) زیورآلات دست (انگشت، مچ دست، پنجه، ناخن،) زی ورآلات پ امچ پا، انگشت.) هر کدام از زیورآلات یادشده علاوه بر زیبایی، کارکردهای دیگری چون درمان، تعویذ، نشان دادن دارایی و... دارند. همچنین در بررسی نقوش زیورآلات، عناص ر طبیع ی منطق ه چون گلها و گیاهان، پرندگان، خزندگان، آبزیان و نیز تخیل هنرمندانه تأثیر داشته است.

۴۴۸.

تبیین فرهنگ های دوره آهن دشت نیشابور براساس مواد فرهنگی تپه تیغ مهره(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسن باصفا

منبع: جامعه شناسی تاریخی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱

کلید واژه ها: دشت نیشابور دوره آهن تپه تیغ مهره یاز داهستان

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۹۳ تعداد دانلود : ۷۶۱

دوره آهن از تأثیرگذارترین دوره های فرهنگی است که مؤلفه ها و ویژگی های آن در شمال شرق ایران با تمرکز بر خراسان بزرگ به دلیل نبود مطالعات ناشناخته باقی مانده است. پیش از این شواهد بسیار کمی از فرهنگ های این دوره در خراسان از بررسی های اندک و پراکنده به دست آمده که قرابت فرهنگی با فرهنگ یاز و داهستان در آسیای میانه را نشان می دهند. با مطالعه مواد فرهنگی تپه تیغ مهره در دشت نیشابور که در قالب بررسی روشمند سطحی گردآوری شده اند، قرابت معناداری با فرهنگ یاز در شمال باختری دشت دیده می شود. این مواد در کنار داده های دیگر محوطه های دشت نیشابور و دیگر دشت های خراسان چهارچوبی اولیه را در جهت درک صحیح مؤلفه های فرهنگی دوره آهن نمایان می سازد. در کنار مواد فرهنگی، بنیان تیغ مهره و نحوه شکل گیری آن نشان از الگویی استقراری و اجتماعی مشابه با فرهنگ یاز در آسیای میانه دارد که در پژوهش حاضر سعی شده به تبیین این ویژگی ها پرداخته شود.

۴۴۹.

آیین چمر؛ آیینی به جای مانده از سوگ سیاوشان

نویسنده: مریم السادات میرحیدری

منبع: فرهنگ مردم ایران پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵۰ و ۵۱

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی

تعداد بازدید : ۳۶۹ تعداد دانلود : ۳۲۲۹

۴۵۰.

ساختار «فعل» در گویش خزلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مسلم خزلی سکینه آزادی

منبع: فرهنگ ایلام دوره ۱۸ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۵۴ و ۵۵

کلید واژه ها: ساختار فعل کردی جنوبی گویش خزلی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۰۷ تعداد دانلود : ۱۱۳۵

گویش خزلی یکی از گویش های کردی جنوبی است که گستره آن بخش هایی از استان های ایلام، کرمانشاه و همدان می باشد. بدیهی است شرایط اقلیمی، فرهنگی و اجتماعی متفاوتی که گویشوران خزلی با آن در ارتباط هستند، باعث می شود که در این گویش، لهجه های متعددی به وجود آید و این خود باعث تمایز ساختار زبانی این گویش می شود؛ بنابراین، بررسی ساختار و نظام صرف فعل در این گویش، جهت شناخت هر چه بهتر و بیشتر آن، ارزشمند و ضروری به نظر می رسید. در این مقاله گاهی به اقتضای کلام، به شباهت ها و تفاوت های ساختار فعلی گویش خزلی با گویش کلهری اشاره شده است. روش انجام پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی بوده و برای گردآوری اطلاعات نیز از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. بر اساس یافته های پژوهش، دستگاه فعلی گویش خزلی دارای ویژگی های مشترکی با گویش کلهری است و در عین حال، تفاوت هایی نیز با آن دارد. این تفاوت ها را که دلیلی بر استقلال و تمایز دستگاه فعل در گویش خزلی از دیگر گویش هاست، می توان در جایگاه قرارگیری شناسه ها و نحوه ساخت و حتی صرف فعل هایی چون: مرکب، متعدی، لازم، معلوم، مجهول و ... به وضوح دید. در برخی موارد، فعل ها از نظر شخص و شمار یکسان هستند؛ چنانکه دو صیغه دوم و سوم شخص جمع در هر دو وجه امر و نهیِ حاضر و امر و نهیِ غایب، ساختار یکسانی دارند؛ همچنین این پژوهش نشان داد که ساخت فعل مجهول در زمان ماضی با قاعده و در زمان مضارع بی قاعده است.

۴۵۱.

بی تفاوتی زیست محیطی به مثابه بی تفاوتی اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی اصغر فیروزجاییان صادق صالحی آزاده شفیعی

منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۲۵)

کلید واژه ها: نگرش یزد دانش بی تفاوتی اجتماعی بی تفاوتی زیست محیطی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۱۹ تعداد دانلود : ۷۸۴

بی تفاوتی اجتماعی یکی از آسیبهای فرهنگی جدی جامعه ما در حوزه شهروندی است.یکی از انواع این نوع بی تفاوتی، بی تفاوتی زیست محیطی است.هدف از پژوهش حاضر، تحلیل بی تفاوتی زیست محیطی در میان شهروندان شهر یزد می باشد.روش تحقیق پیمایشی و اطلاعات با ابزار پرسشنامه گردآوری گردید.جامعه آماری این تحقیق ، کلیه افراد بالای 18 سال ساکن یزد و حجم نمونه 390 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب گردیده است. چارچوب نظری با تاکید بر نظریه های محیط گرا انتخاب شد. بعد از جمع آوری اطلاعات، فرضیه های تحقیق در دو سطح توصیفی و استنباطی از طریق نرم افزارهای spss مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان داد که بی تفاوتی زیست محیطی تحت تاثیر متغیرهای نگرش زیست محیطی، احساس مسئولیت، دانش زیست محیطی و اثربخشی می باشد و با افزایش این متغیرها، بی تفاوتی زیست محیطی کاهش می یابد. از بین متغیرهای جمعیت شناختی(جنسیت،تاهل،درآمد،سن و تحصیلات)، تنها رابطه متغیر تحصیلات با بی تفاوتی زیست محیطی معنادار می باشد و میانگین بی تفاوتی زیست محیطی افراد با سطح تحصیلات زیر دیپلم بیش از سایرین است. نتیجه تحلیل مسیر نشان می دهد که متغیرهای فوق 26 درصد از تغییرات بی تفاوتی زیست محیطی را تبیین می کنند.

۴۵۲.

تأملی جامعه شناختی در باب مناسبات دانش، نگرش و رفتارهای زیست محیطی (مطالعه دانشجویان دانشگاه تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مجتبی حمایت خواه جهرمی فرهنگ ارشاد پروانه دانش مهدی قربانی

منبع: مسائل اجتماعی ایران سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱

کلید واژه ها: دانش زیست محیطی رفتار زیست محیطی نگرش زیست محیطی ارزش زیست محیطی جامعه شناسی محیط زیست

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۲۰ تعداد دانلود : ۱۲۵۹

فراوانی مسائل زیست محیطی در سال های اخیر، توجه و حساسیت اندیشمندان حوزه های مختلف، به ویژه جامعه شناسان، را به این موضوعات برانگیخته است. جامعه شناسان تحلیل و تبیین مسائل زیست محیطی را نیازمند مطالعات جامعه شناختی و راه حل های اجتماعی می دانند. از این رو، این مقاله از دیدگاه جامعه شناسی محیط زیست تأملی در باب مناسبات دانش، نگرش و رفتارهای زیست محیطی دارد و از سویی وضعیت این سه متغیر را بر حسب گروه ها و دوره های تحصیلی دانشجویان بررسی کرده است. سازگار با پارادایم جدید زیست محیطی و پیشینه مطالعاتی، یافته های این مطالعه از تأثیر دانش و نگرش بر رفتارهای زیست محیطی حکایت دارد. همچنین، دانشجویانی که گروه تحصیلی شان ارتباط بیشتری با موضوع محیط زیست دارد (علوم کشاورزی و علوم پایه) به لحاظ هر سه متغیر وضعیت بهتر و سطح بالاتری نسبت به دانشجویان گروه های دیگر تحصیلی دارند. به علاوه، افزایش سطح تحصیلات ارتقا دهنده سطح دانش، نگرش و رفتارهای زیست محیطی دانشجویان است. در مجموع، نتایج تحلیل مسیر نشان می دهد که متغیرهای بررسی شده 20 درصد از واریانس رفتار زیست محیطی را تبیین می کنند.

۴۵۳.

فرهنگ و شخصیت در اصفهان مطالعه ای انسان شناختی در باب یک گونه شخصیتی در شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جبار رحمانی

منبع: پژوهش های انسان شناسی ایران دوره ۷ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 7 - 29

کلید واژه ها: اصفهان حوزه فرهنگی شخصیت پایه فرهنگ مردم نگاری

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی

تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۲۲

در این مقاله به دنبال ارائه طرحی بر اساس مطالعه میدانی برای ترسیم الگوی «شخصیت پایه فرهنگی» هستیم که در آن ملاحظات روش شناسی به کار برده شده باشد تا علاوه بر تأکید بر زمینه مند بودن مطالعات فرهنگ و شخصیت، یکی از حوزه های فرهنگی غنی ایران یعنی فرهنگ شهری اصفهان از این منظر بررسی شود. در این مقاله با تکیه بر روش های مردم نگارانه از یک سو و تجربه زیسته پژوهشگر در فرهنگ اصفهان و مصاحبه با اطلاع رسان های بومی و یا دارای تجربه زیسته دراز مدت در این شهر از سوی دیگر تلاش شده به مسئله ای محوری یعنی «الگوی شخصیت پایه اصفهانی» پرداخته و ابعاد و عملکردهای آن ترسیم شود. سه مؤلفه بنیادین «شخصیت اصفهانی» (مفهومی با روشنی نسبی و دارای یک اجماع شناختی نسبتاً گسترده) را می توان نظم، ترتیب و آداب مندی دانست. این قالب های معنایی در نظام تربیتی این شهر تا حد زیادی نهادینه شده و به نظام تعاملات کنشگران با دیگران، درون جامعه و حتی با «غیرخودی» شکل می دهد. می توان گفت غلبه کنش عقلانی معطوف به هدف در این نظام فرهنگی سبب شکل گیری خصایص آن شده است. در نهایت این مطالعه بیانگر آن است که نظام های فرهنگی در شبکه ای از شخصیت های پایه، برخی از وجوه را برای تداوم انسجام و بازتولید فرهنگی خودشان نهادینه کرده اند؛ در این گونه شخصیت رایج در اصفهان این مسئله خصایصی را ایجاد می کند که در اذهان عمومی در قالب کلیشه های فرهنگی مانند «حسابگری»، «زرنگی» و ... بازنمود می یابد. این مقاله تلاشی است برای تفسیر فرهنگی ذهنیت بیرونی از این فرهنگ و گروهی از کلیشه ها که از خلال یک بازخوانی انسان شناختی بررسی شده اند.

۴۵۴.

همسایه داری در مثل های فارسی با رویکرد اخلاق اسلامی

نویسنده: الهه شایسته رخ

منبع: فرهنگ مردم ایران پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۵۰ و ۵۱

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی

تعداد بازدید : ۳۸۴ تعداد دانلود : ۳۲۰

۴۵۵.

نقش قومیت در رفتار انتخاباتی اجتماعات چندقومیتی (مورد مطالعه: شهرستان بجنورد)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین اکبری روح الله فخاری

منبع: جامعه شناسی کاربردی سال بیست و هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۶۶)

کلید واژه ها: انتخابات قومیت هویت قومی الگوی رأی دهی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۸۲۷ تعداد دانلود : ۹۵۲

پژوهش حاضر، نقش قومیت و هویت قومی را بر رفتار انتخاباتی شهروندان بجنوردی بررسی کرده است. مطالعه برپایه نظریات نخبه گرا، شکاف های اجتماعی، هویت اجتماعی، دلبستگی گروهی، انتخاب عقلانی، رقابت و نظریه استعمار داخلی استوار است. مطالعه روی 367 نفر از شهروندان بجنوردی از اقوام مختلف اجرا شد که این حجم نمونه به نسبت اقوام ساکن در شهر تخصیص پیدا کرده است. رفتار انتخاباتی شهروندان با متغیر الگوی رأی دهی قومی سنجیده شد که نتایج نشان می دهد میانگین الگوی رأی دهی قومی، 7/34 (در بازه 0 تا 100) است. همچنین میانگین هویت قومی پاسخگویان 6/58 است. بررسی رابطه بین ابعاد هویت قومی با متغیر وابسته نشان می دهد ابعاد اجتماعی، سیاسی و قوم مداری، رابطه ای معنی دار و مثبت با الگوی رأی دهی قومی داشته اند. یافته های پژوهش نشان می دهد در مدل رگرسیونی چندمتغیره در مدل نهایی، متغیرهای مطالبات قومی، احساس مشروعیت نظام سیاسی و هویت قومی، رابطه ای معنی دار با الگوی رأی دهی قومی داشته اند. همچنین بررسی مدل پژوهش با مدل سازی معادلات ساختاری نشان داد متغیرهای احساس نابرابری اجتماعی، مصرف رسانه ای، رضایت اجتماعی و احساس مشروعیت نظام سیاسی به همراه میزان تعاملات با سایر اقوام با تأثیر بر هویت قومی و درنهایت شکل گیری مطالبات قومی بر الگوی رأی دهی قومی تأثیر می گذارند.

۴۵۶.

تحلیل محتوای کتابهای فارسی دوره اول متوسطه برحسب میزان توجه به مولفه های سرمایه فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد حرفتی سبحانی موسی پیری

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال دهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۴۰)

کلید واژه ها: سرمایه فرهنگی کتاب های فارسی دوره اول متوسطه تحلیل محتوا

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۲۹ تعداد دانلود : ۷۷۹

هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب های فارسی دوره متوسطه اول، برحسب میزان توجه به مولفه های سرمایه فرهنگی بود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و با توجه به ماهیت آن از روش تحقیق توصیفی از نوع تحلیل محتوا استفاده گردید. جامعه آماری این پژوهش شامل محتوای تمامی کتاب های فارسی دوره اول متوسطه در سال تحصیلی 95-94 بوده و نمونه آماری نیز با جامعه آماری یکسان در نظر گرفته شد. ابزار پژوهش شامل سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته سرمایه فرهنگی برحسب نظریه بوردیو بود که برای برآورد روایی سیاهه تحلیل از روایی محتوایی استفاده شد. پایایی سیاهه تحلیل نیز از طریق روش اسکات برابر 54/89 درصد محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از سنجش فراوانی وروش آنتروپی شانون استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که مولفه نهادینه از کمترین میزان توجه برخوردار بوده و مولفه عینیت یافته از بالاترین میزان اهمیت برخوردار است در حالی که مولفه تجسمیافته که بیشترین ارتباط را با درس فارسی دارد جایگاهی درخور ندارد.

۴۵۷.

جایگاه حجاب در ایران باستان و تقویت هویت فرهنگی ایران معاصر

نویسنده: فهیمه شیخ شعاعی

منبع: فرهنگ مردم ایران بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۴۸ و ۴۹

کلید واژه ها: ایران باستان ایران معاصر تاریخ پوشاک تاریخ حجاب هویت فرهنگی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی

تعداد بازدید : ۱۷۰۶ تعداد دانلود : ۲۳۵۶

تاریخ پوشاک بخشی از تاریخ تمدن و فرهنگ است که سهمی بزرگ در هویت فرهنگی هر مل ت دارد. این مقاله، با هدف معرفی «فرهنگ والا و اصیل پوشش و لب اس ایرانی ان ت ا قب ل از ورود اسلام»، که خود ریشه ای عمیق در تاریخ دارد، با مطالعه متون و آثار مرتبط بر ج ای مان ده، ای ن موضوع را بررسی کرده و هماهنگی و همسویی های غیرقابل انکار آن را با «هویتِ اسلامی» روشن ساخته است. پاسخ به پرسش هایی از قبیل اینکه آیا پوشش کامل در ایران باستان وجود داشت ی ا در دوره اسلامی وارد ایران شد؟ آیا حجاب و پوشش فقط مختص زنان ب ود؟ آی ا حج اب برت ر (چادر) برای زنان از دوران اسلامی وارد ایران شده است یا ریشه ای ایران ی دارد؟ آی ا در ط ول تاریخ داشتن حجاب مایه فخر و مباهات بوده است ی ا ب دحجابی و پوشش نامناس ب؟ و اینک ه دیدگاه دنیای معاصر درباره این امر چگونه است؟ میتواند از یک طرف جایگاه پوشش و حجاب در «فرهنگ ایران باستان» و همسویی های آن با «فرهنگ ایران اسلامی» را تبی ین کن د و از س وی دیگر بر اساس آن بستر مناسبی برای بازسازی و تقویت «هویت فرهنگی ای ران معاص ر»، ک ه ت ا حدود زیادی تحت تاثیر «فرهنگ غربی» است، بوجود آورد. نتیجه این پژوه نشان می دهد پوش تمام بدن برای مردان و زنان ایرانی در دوره های ت اریخی مورد بررسی (از ایلامیان تا ساسانیان) وجود داشته است و حجاب کامل و برتر برای لبقه ب الای اجتماع و خواص جامعه یک ضرورت بوده است.

۴۵۸.

بررسی تغییرات تطبیقی ازدواج در روستای بابامنیر نورآباد ممسنی

نویسنده: مصطفی ظهیری نیا قاسم طاهری

منبع: فرهنگ مردم ایران بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۴۸ و ۴۹

کلید واژه ها: تغییرات تطبیقی ازدواج روستای بابامنیر ماهور میلانی نور آباد ممسنی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی

تعداد بازدید : ۶۷۴ تعداد دانلود : ۵۶۲

عصر کنونی در بیشتر ابعاد، به ویژه در بعد فرهنگی و اجتماعی دچار تغییر و تحولات عمده ای شده که پیچیدگی و شتاب، ویژگی بارز آن هاست. گستره این تغییر و تحولات از کوچ کت رین واح د اجتماعی یعنی خانواده تا نهادها، سازمان ها و واحدهای کلان اجتماعی را دربرم ی گی رد. در ای ن فرآیند دگرگونی و تغییرات، جامعه روستایی نیز بی نصیب نبوده و به دلایلی چون توسعه ارتبالات و فناوری، فراگیر شدن علم و دانش، آگاهی مردم نسبت به اطراف و اکناف، آش نایی ب ا اق وام و گروه ها و حتی ملل دیگر، از این قافله پرشتاب و پر زرق و برق عقب نمانده است. از این رو، مقاله حاضر به بررسی تغییرات ازدواج در روستای باب امنیر از تواب ع بخ ش م اهورمیلاتی شهرستان ممسنی در استان فارس در سه دوره ت اریخی 1721 -1754 ،1711 -1721و 1754-1792 پرداخته است. اطلاعات و داده های مورد نیاز این پژوه از طریق مش اهده مش ارکتی و ب ه کم ک مصاحبه و با بهره گیری از اسناد و مدارک موجود گردآوری شده است. نتایج نشان داد ک ه روس تای بابامنیر، همپای دیگر مناطق و جوامع، هرچند با شدت و ض عف متف اوت دچ ار تغیی ر و تح ولات گردیده است. عوامل مهم و مؤثر بر تغییر و تحولات در زمینه ازدواج در روستای بابامنیر عبارتن د از: احداث راههای ارتباطی (جاده)، گسترش استفاده از وسایل ارتب اط جمع ی، توس عه آم وزش و پرورش رسمی، تأسیس نهادهای دولتی و جایگزینی نسلی. همچنین نت ایج نش ان داد مس ایلی مانن د مناسک و آیین های سنتی، خانواده و مراحل ازدواج هر چند در ظاهر دچار تغییر و تحول شده، از نظر محتوا همچنان ثابتند و حتی گاهی با کمی تغییر در شیوه و روش، هنوز پابرجا هستند.

۴۵۹.

فهم دلالت های اجتماعی- فرهنگی توصیه های غذایی دوران بارداری و پس از آن (یک مطالعة مردم نگارانه در بین زنان و خانواده های سیستانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدعثمان حسین بر بهروز روستاخیز

منبع: جامعه پژوهی فرهنگی سال هشتم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳ (پیاپی ۲۵)

کلید واژه ها: بارداری فرهنگ زایمان سیستان غذا مردم نگاری مادر شدن

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۹۵ تعداد دانلود : ۹۹۵

بارداری، زایمان و آنچه که به موقعیت مادری ختم می گردد، با مجموعه ای از عوامل، عناصر و پدیده ها معنی می یابد؛ یکی از این موارد، بایدها یا نبایدهای غذایی است که فرد موظف به رعایت آن ها می گردد. توصیه های مزبور را باید توصیه های یک فرهنگ دانست؛ فرهنگی که در این معنی، خود را در تهیه و مصرف مجموعه ای از خوراکی ها باز می نماید. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال فهم دلالت هایی بوده است که می توان از تأمل بر تکاپو جهت این تهیه و مصرف، برداشت نمود. این پژوهش با حرکت از نوعی دیدگاه نظری چند سطحی، بر اساس رویکردی کیفی و به شیوة مردم نگاری در پهنه ای جغرافیایی از زاهدان تا نواحی شمالی استان سیستان و بلوچستان انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که این دلالت ها صرفاً بر کارکرد زیستی- طبی توصیه های غذایی مزبور که بیشتر معطوف به پس از زایمان است، تأکید ندارد. تهیه و مصرف برخی از خوراکی ها مانند کاچی سیستانی که ترکیب منحصر به فردی در مقایسه با سایر نسخه های مشابه است، در حال حاضر دلالت هایی را باز می نماید که باید با نوعی نگاه نمادین و معنی شناختی، تفسیر گردند. این خوراکی ها علاوه بر آنکه نشان گذاری یک رخداد را تسهیل می کنند، زمینه ای جهت خلق یک هویت مادرانه و نیز فراتر از آن، زمینه ای جهت برجسته سازی مرزها و تمایزات دیگر نیز می باشند.

۴۶۰.

نقش شاخص های طراحی اقلیمی (سرد و کوهستانی) بر افزایش تعاملات اجتماعی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: رقیه مهمانی

منبع: علوم اجتماعی شوشتر سال یازدهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۳۹)

کلید واژه ها: آذربایجان شرقی توسعه پایدار روابط اجتماعی طراحی اقلیمی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی زیستی

تعداد بازدید : ۶۸۸ تعداد دانلود : ۴۸۲

می توان گفت طراحی پایدار نوعی از معماری است که از حداکثر استعدادهای محیطی برای آسایش مصرف کنندگان سود می جوید و ابزارها و راهکارهای هوشمندانه ای در این راه به کار می گیرد درحالی که شرایط نامطلوب حاصل از ساخت وساز را به حداقل سوق می دهد. این مهم در بسیاری از بنا های سنتی دیده می شود. بوم گرایی این بنا ها شاکله های فرهنگی و بایسته های اجتماعی را در خود داشته و با توجه به یکی از ارکان توسعه پایدار که بحث" اجتماعی" با توجه به بستر فرهنگی و تاریخی اثر می باشد. هدف اصلی این پژوهش بررسی تاثیر طراحی اقلیمی با توجه به شاخص های توسعه پایدار بر میزان و کیفیت تعاملات اجتماعی ست. لازم به ذکر ست که بستر پژوهش آذربایجان شرقی می باشد و مقاله حاضر برگرفته از تز دکتری نگارنده می باشد. و روش پژوهش تلفیقی از کتابخانه و میدانی می باشد.

درخت حوزه‌های تخصصی