درخت حوزه‌های تخصصی

جامعه شناسی تاریخی

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰۱ تا ۱۲۰ مورد از کل ۶۴۶ مورد.
۱۰۱.

دگرگونى اندیشه در جهان

نویسنده:

کلید واژه ها: دانش بومى کاربردهاى اجتماعى و فرهنگى دانش بومى تاریخچه پژوهشى و دانش بومى شناخت شناسى و دانش بومى توسعه اجتماعى و دانش بومى آموزش و پرورش و دانش بومى آموزش عالى و دانش بومى دهکده هاى سالم شناخت شناسى علوم نوئتیک

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی نظری
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی
تعداد بازدید : 888 تعداد دانلود : 468
" با نگاهى به تاریخچه پژوهش و کاربرد دانش بومى، فعالیت هاى پژوهشگران را مى توان بر حسب موضوع به دو نوع مشخص تقسیم کرد: 1) پژوهش روش ها و ابزار سنتى براى کاربردهاى فنى 2) بازشناسى شناخت شناسى سنتى و ارزش هاى فرهنگى و رسوم اجتماعى جوامع بومى براى کاربردهاى فرهنگى و اجتماعى. در ابتدا، پژوهشگران دانش بومى بیشتر متوجه فنون و روش هاى سنتى براى تخفیف لطمات زیست محیطى و بهداشتى ناشى از روش هاى صنعتى و شیمیایى در کشاورزى، دام دارى، معمارى و تغذیه بودند. اما در دو دهه نهایى قرن بیستم، تشدید لطمات زیست محیطى و بررسى عمیق تر مسایل توسعه، متفکران را متوجه ریشه هاى فرهنگى و اجتماعى این مسایل ساخت. لذا اخیراً شاهد تلفیق یافته هاى دانش بومى در روش هاى آموزشى مدرن، شناخت شناسى علمى و نیز در پایه ریزى الگوهاى نوین براى اسکان و هم زیستى مردم بوده ایم. با توجه به تاثیر بنیادین و درازمدتى که تلفیق جنبه هاى فرهنگى و اجتماعى جوامع سنتى با فرهنگ و جامعه مدرن خواهد داشت، بى شک ما در آستانه دگرگونى عظیمى در اندیشه جهانى قرار داریم. این دگرگونى عظیم، ابعاد وسیع تر و جامع ترى را براى علم بشر نوید مى دهد. "
۱۰۲.

مناسبات روحانیان با دولت در عصر صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: حکومت دولت مشارکت صفوی روح‍ان‍ی‍ان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی صفوی فرهنگی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی اندیشه سیاسی اندیشه سیاسی در ایران تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در ایران اسلامی تاریخ و مبانی اندیشه سیاسی در ایران تا زمان صفویه
  4. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی تاریخ ایران
تعداد بازدید : 849 تعداد دانلود : 907
واکاوی رابطة میان روحانیان، در مقام نیروی مهم اجتماعی، با دولت صفوی می تواند ما را از درک بسیطی از رابطه به سوی درک دقیق آن سوق دهد. موضوع این مقاله، مناسبات میان دولت و روحانیان است؛ بنابراین فراز و فرود روابط میان روحانیان و حکومت،شکل های مشارکت آن ها در سیاست و چگونگی تحول آن در دورة صفوی و عوامل مؤثر بر این تحول بازکاوی شده است. مناسبات میان دولت و روحانیان براساس دیدگاه نظری چارلز تیلی به جامعة سیاسی مطالعه شده است.در این پژوهش، روش کتابخانه­ای به کار رفته است. نتایج نشان می دهد رابطة روحانیان با دستگاه سلطنت به سه شکل عضویت در دستگاه سلطنت،نفوذ در سیاست و کناره گیری از دستگاه سیاسی است و از میان این سه شکل، رابطة غالب عضویت در دستگاه سیاسی است.
۱۰۳.

نقد کتاب: بنیان حکومت قاجار: نظام سیاسی ایلی و دیوانسالاری مدرن

۱۰۴.

پژوهشی در نقوش مذهبی خدایان و الهه های یونانی بر مهرها و اثر مهرهای به دست آمده از قلمرو امپراطوری سلوکیان و اشکانیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سلوکیان و اشکانیان مهر و اثر مهر نقوش مذهبی یونانی سلوکیه و هلنیسم

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی تاریخ ایران
تعداد بازدید : 72 تعداد دانلود : 553
پژوهشی در نقوش مذهبی خدایان، ایزدان و الهههای یونانی بر روی مهرها و اثرمهرهای به دست آمده از قلمرو امپراتوری سلوکیان و اشکانیان با فروپاشی شاهنشاهی هخامنشی و ورود یونانیان به آسیا، تغییرات وسیعی در همه ابعاد زندگی در سرزمین های مفتوحه اسکندر و جانشینان وی بوجود امد. این تغییرات را به اشکال مختلف در همه زمینه های اجتماعی سیاسی و بخصوص در زمینه های فرهنگ و هنر، معماری و حتی در اعتقادات نیز می توان مشاهده کرد. مهرها و اثرمهرهای بر جای مانده از دوران سلوکی و اشکانی این دگرگونی ها را بخوبی نمایش داده و نقوش اساطیری و مذهبی یونانی که بر آنها حک شده اند. نقشمایه هایی با مضامین هلنی از جمله تصاویر خدایان، ایزدان و الهه های یونانی را نشان می دهند. از مشهورترین این نقوش می توان به نقش آتنا، آفرودیت، زئوس، آپولو، تیکه، هرمس، اروس، نیکه و ایزد عدالت اشاره نمود. نمونه های مذکور از مراکزی چون سلوکیه کران دجله، کدش اروک نسا و صالح داوود خوزستان به دست آمده اند. حضور عناصر مذکور در روی مهرها و روی اثرمهرها یکسان نبوده و با توجه به میزان بافت جمعیتی و نفوذ فرهنگ یونانی متفاوت می باشد. این مقاله تاثیر ایدئولوژی یونانی را در تغییرات اعتقادی سرزمین های مفتوحه با مطالعه مهر ها و آثار مهر ها بصورت تطبیقی بررسی می نماید. مهرها بخشی از مواد تاریخی محسوب میگردند که با توجه به وجود تصاویر روی آن ها بخوبی می توانند میزان و روند تغییرات مذکور را منعکس نمایند.
۱۰۶.

فرهنگ سیاسی اقتدارگرا و ساختار دیوان سالاری دولت در دوره پهلوی اول(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: عوامل سیاسی تحول اداری دیوان سالاری عناصر مخرب در دیوان سالاری فرهنگ سیاسی اقتدارگرا برنامه های نوسازی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی تاریخ ایران
تعداد بازدید : 191 تعداد دانلود : 704
در مقاله حاضر زمینه اصلی برنامه های نوسازی و اصلاحات اداری دوران رضاشاهی را- که دارای مزایا و فواید بسیاری برای جامعه ایران بوده است- بیان می کنیم. همچنین، به وجود فرهنگ سیاسی اقتدارگرا می پردازیم که به موازات آن تجدید حیات یافت و موجب فزونی یافتن روش های مستبدانه و اعمال سلیقه های فردی در نظام سیاسی و اداری کشور شد. در ادامه، این مسئله را تبیین می کنیم که به رغم رشد کمّی و پدید آمدن محیطی نسبتاً مناسب برای نوسازی و اقداماتی که صورت پذیرفت، تحولی بنیادین در نظام دیوان سالاری کشور پدیدار نشد . در این دوران، بسیاری از ویژگی ها و عناصر مخرب و نامناسب- که همواره از موانع تحول و اصلاحات بنیادین در نظام سیاسی اداری ایران به شمار می رفتند- ماندگار و حتی گاه تقویت شدند ؛ عناصری نظیر روحیة اطاعت محض، رابطه گرایی، خویشاوندسالاری، ارتشا و فساد اداری، قانون شکنی و قاعده گریزی، نبود امنیت، بی اعتمادی، روحیه چاپلوسی، فقدان عقلانیت در تصمیم گیری های راه بردی و تحمیل ارادة فردی شاه بر همة ارکان اداری.
۱۱۱.

تغییرات سیاسی- اجتماعی دیدگاه ها و مواضع عالمان دین با تأکید بر دوره تاریخی جنبش مشروطه (1285ش/1906م) و جنبش ملّی (1331ش/1952م)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنبش ملی جنبش مشروطه دیدگاه ها و مواضع عالمان دین بازنمایی نظریه تنش (چالش) عالمان دین با محیط جدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 703 تعداد دانلود : 417
دیدگاه ها و مواضع عالمان دین متناسب با شرایط متغیر اجتماعی- فرهنگی جامعه، برای سازگاری بیشتر با مقتضیات محیط جدید، تغییر می کند. نیمه اول سده بیستم میلادی از این لحاظ، نقطه عطفی برای مذهب تشیع در ایران است. ایده های نظری مربوط به تغییر دیدگاه ها و مواضع عالمان دین را می توان در دو مورد از تاریخ تشیع: (1) دوره و طولانی مدت از آغاز عصر غیبت امام زمان (ع) تا جنبش مشروطه در 1285ش/1906م، و (2) دوره کوتاه مدت از جنبش مشروطه تا جنبش ملّی و کودتای مرداد 1332/1953م، بازنمایی کرد. ضمن این بازنمایی که یکی از رویکرد های جامعه شناسی تاریخی است، معلوم می شود که اگر چه، جهت کلی و عمومی تغییرات اجتماعی- فرهنگی یکسان است، این امکان وجود دارد که برحسب عامل های مختلفِ تنش (چالش) بین عالمان دین و محیط اجتماعی، تغییر دیدگاه ها و مواضع ایشان جهات کاملاً متفاوتی را طی کند، لذا مدل نظریِ ارائه شده قادر است موضع گیری عالمان مذهب تشیع در جنبش ملّی را نیز توضیح دهد.
۱۱۳.

حمام و کارکردهای اجتماعی آن در سده های میانه تاریخ ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: درمان تعلیم و تربیت تعاملات اجتماعی اطلاع رسانی بهداشت عمومی حمام نظافت شخصی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی تاریخ ایران
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ پزشکی
تعداد بازدید : 307 تعداد دانلود : 281
حمام، برخلاف تصوّر رایج، صرفاً، مکانی برای نظافت و تطهیر نبوده و با توجه به ظرفیت ها و ویژگی های خود، دارای کارکردهای اجتماعی و حتی سیاسی در تمام تاریخ ایران بوده است. این کارکردها بیانگر این واقعیت است که حمام به عنوان یکی از عوامل اثرگذار در تاریخ تحوّلات اجتماعی ایران، به ویژه در سده های میانه اسلامی ، نقش و جایگاه مؤثری داشته است. حال، نوشتار حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با بهره گیری از منابع معتبر، در پی پاسخ به این پرسش اساسی بوده است که حمام در قرون میانه تاریخ ایران چه کارکردهای اجتماعی داشته است. یافته های پژوهش نیز حکایت از آن دارد که حمام در این دوره، با توجه به موقعیت ممتاز جغرافیایی در بافت شهرها و روستاها و در نتیجه به عنوان کانون تجمّع مردم، یکی از مراکز اصلی تعاملات اجتماعی در ابعاد و زمینه های اطلاع رسانی عمومی، وسیله سرشماری عمومی، محل مناظرات و مباحثات فعالیت درمانی و حتی معیار سنجش تشخّص اجتماعی بود.
۱۱۴.

سیر و تحول کتابت و انتقال اطلاعات در پیدایش تمدن های شرق باستان مانند ایران، بین النهرین و مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: لوحه های سومری کتابخانة بابلیان اوگاریت هاتوشاس معابد مصر خزانه تخت جمشید

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی فرهنگی
تعداد بازدید : 795 تعداد دانلود : 651
یکی از کارکردهای مهم کتابت و خط استفاده از آن برای ذخیره سازی اطلاعات با ظرفیت نامحدود است که با حافظه انسان با ذخیره سازی محدود، قابل مقایسه نیست. نخستین کتابت با لوحه های سومری، به عنوان قدیم ترین گل نوشته های مربوط به نیمه هزاره چهارم ق.م، شروع شد. بعد از سومریان، بابلیان نیز بر لوحه های گلی می نگاشتند و در کتابخانه های منظم خود آن ها را حفظ می کردند. حفاری باستان شناسی در تل مردیخ، در جنوب غربی شهر حلب در سوریه، از وجود یک کتابخانه مهم پرده برداشت. در رأس شمرا در نزدیکی لاذقیة سوریه نیز گنجینه ای یافت شد و در میان اشیای آن، گل نوشته های فراوانی به دست آمد که بر آن ها حروف میخی به زبان اوگاریتی نوشته شده بود. در کتابخانه اوگاریت بخش وسیعی از نوآوری های هزار ساله خاورمیانه جمع شده بود. در کاوش های شهر هاتوشاس، پایتخت هیتیت ها، در آناتولی نیز هزاران گل نوشته به دست آمد. اداره کنندگان این مجموعه طی قرن ها از مهارت های فراوان دیگران در سایر کتابخانه های خاور میانه بهره بردند و دریافتند که در میان هزاران گل نوشته چگونه به گل نوشته مورد نظر دست یابند. بعدها کتابخانة آشور بانیپال در نزدیکی تپه کیونجیک در نزدیکی شهر موصل عراق کشف شد. درباره کتابخانه ها در مصر نیز باید گفت کهن ترین آثار ادبی مصریان معمولاً برخاسته از معابد بوده و پایه دینی داشته است و همه این ها در کتابخانه یا مرکز اسناد معابد نگه داری می شدند. در ایران نیز یکی از کهن ترین مرکز اسناد مکتوب هخامنشی از خزانه تخت جمشید به دست آمده است.
۱۱۸.

بررسی و مطالعه مکان یابی ساتراپی های هخامنشی در آسیای صغیر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: باستان شناسی آناتولی هخامنشیان تخت جمشید بیستون ساتراپی هرودوت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 671 تعداد دانلود : 254
مورخین یونانی مانند هردودت آغاز حکومت های وابسته قلمرو هخامنشی، ساتراپی ها را از دوره حاکمیت داریوش اول می دانند، در صورتی که اصطلاح ساتراپ از دوره کوروش و کمبوجیه نیز رواج داشته است؛ بنابراین اگر آغاز حیات امپراتوری هخامنشی را از سال 559 ق.م، سال به قدرت رسیدن کوروش دوم، و پایان آن را سال 332 ق.م، فتح ایران توسط اسکندر مقدونی، بدانیم در این 227 سال توسعه قدرت سیاسی و نظامی امپراتوری هخامنشی تعدادی از کشورها و ملل زیر سلطه این امپراتوری به عنوان ساتراپ نشین هخامنشی تحت فرمان قدرت سیاسی و اقتصادی و نظامی ایران قرار گرفته بودند. براساس یافته های مکتوب باستان شناسی در ایران و سایر سرزمین های ملل تابع، تعداد این ساتراپی ها در زمان های مختلف حاکمیت امپراتوری هخامنشی متفاوت بوده است. برای نمونه تعداد این ساتراپی ها براساس کتیبه بیستون و کتیبه تخت جمشید 23 ساتراپی، کتیبه مقبره داریوش در نقش رستم 30، و کتیبه داریوش کشف شده از شوش 27 ساتراپی است، حال آن که تعداد ساتراپی ها براساس مدارک مکتوب مصری دوره هخامنشیان مانند مجسمه داریوش و سنگ یادبودهای کانال سوئز 24 ساتراپی بوده است. براساس مطالعه متون تاریخی و بررسی یافته های جدید باستان شناسی، حاکمیت هخامنشیان در طول ظهور و سقوط امپراتوری در محدوده سرزمین آناتولی تعداد 7 ساتراپی: ساتراپی لیدی یا سارد در شمال غرب ترکیه، ساتراپی کیلیکیه در جنوب غرب ترکیه، ساتراپی ایونیه در شمال غرب، ساتراپی کاریه در غرب آناتولی، ساتراپی فریگیه هلسپونت به مرکزیت داسکیلیون در شمال غرب آسیای صغیر، ساتراپی اسکودرا یا مقدونیه در شمال غرب، و ساتراپی کاپادوکیه در شرق قابل اثبات است.
۱۱۹.

متجددان ایرانی و تجدد در عصر مشروطه؛ بررسی ریشه های پیدایش جدال های فکری در ایران جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 531 تعداد دانلود : 188
شکل گیری ذهنیت عقب ماندگی در ایران و پاسخ بدان، از زمان انقلاب مشروطه و حتی قبل از آن، از زمان شکست ایرانیان در جنگ با روس ها، به یکی از دغدغه های بزرگ جامعه و نیروهای فکری و سیاسی آن بدل گردید. پاسخ های متفاوت و متعارض هر یک به این مساله که برای نخستین بار در تدوین قانون اساسی و استقرار نهادهای مدرن چون پارلمان، پس از انقلاب 1285، سرباز نمود، به آشفتگی های بسیاری دامن زد و مانع پیشرفت کشور گردید. روشنفکران که برای نخستین بار از طریق آشنایی با دنیای جدید، سبب شکل گیری ذهنیت عقب ماندگی ایران در مقایسه با غرب شدند، با طرح و اجرای مسایل جدید پس از مشروطیت، جامعه ایران را به قطب های مختلف فکری بدل ساختند که به رویارویی هایی چون سنت و تجدد و حتی میان تجددخواهان انجامید. روشنفکران ایرانی قبل از انقلاب مشروطه، از طریق رهبری فکری جامعه و نیروهای سیاسی، وارد عرصه عمل شده و سپس با انقلاب مشروطه، رهبری سیاسی جامعه را به دست گرفتند و بعدها با تشکیل دولت پهلوی درصدد مدرن سازی کشور برآمدند. آنها در سه دسته عمده مطابق با الگوهای غربی روشنفکری قابل تشخیص می باشند: لیبرال دموکراسی، سوسیال دموکراسی و مارکسیسم. سوال مهم در این مقاله در خصوص نحوه ظهور رهبری فکری و عملی روشنفکران در قبل و بعد از انقلاب مشروطه و تفاوت میان هر سه گرایش یاد شده در باب پاسخ به مساله عقب ماندگی است که به چالش های هویتی بزرگی در جامعه ایران منجر گردیده است.
۱۲۰.

جامعه شناسی تاریخی فرقه ضاله بهائیت، با تکیه بر بسترهای اجتماعی و فکری شکل گیری این فرقه در ایران دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران مهدویت بهائیّت فرقه دین اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 786 تعداد دانلود : 603
هر چند مسلک شیخیه از نظر اعتقادی هیچ گونه ارتباطی با بابیت و بهائیت ندارد، ولی ارائه عقاید و آموزه هایی متفاوت و خارج از چهارچوب های مقبول شیعی زمینه و بستر لازم فکری و فرهنگی را برای ادعاهای دروغین سید علی محمد شیرازی فراهم کرد. سید علی محمد بر مذهب شیخ احسائی بود و بنیان بسیاری از دعاوی اولیه خویش را بر آموزه های شیخیه نهاده است. شیخ احسائی از شاگردان سید کاظم رشتی رهبر وقت مسلک شیخیه بود. با توجه به اهمیت دعاوی این دو تن، میرزا حسینعلی نوری ملقب به بهاءاله نیز برای شکل گیری هسته اولیه نهضت بابیت، شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی را «نورین نیرین» لقب می دهد و آن ها را مبشران ظهور خود و باب می خواند و نخستین گروندگان به بابیه همه از پیروان و طرف داران شیخیه به شمار می رفتند. در طی شش سال ادعاهای باب تا اعدام او در ایران شاهد وقایعی مانند شورش قلعه طبرسی و فتنه های زنجان و نیریز هستیم که عاقبت حکومت قاجار را مجاب به اعدام باب و مجازات بابیان می کند. این فرقه در ایران و در برخی دیگر از نقاط جهان از زمان قاجر تا کنون ریشه دوانیده است. فرقه بهائیت با بهاءاله تأسیس و توسط عبدالبهاء و شوقی افندی توسعه و ترمیم یافت. فرقه بهائیت با وجود برخی شعارهای آرمان گرایانه در عمل بسیار ناشیانه و سرکوب گرایانه عمل می کنند و تمام اعضا مانند یک فرقه در خدمت سرکردگان و تحت امر آن ها هستند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان