درخت حوزه‌های تخصصی

جغرافیا

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
جغرافیای انسانی جغرافیای طبیعی رشته های جغرافیای عمومی فنون جغرافیایی گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶٬۰۰۱ تا ۶٬۰۲۰ مورد از کل ۳۰٬۱۶۹ مورد.
۶۰۰۱.

تاثیر توان تفکیک DEM و ضریب زبری مانینگ بر کارآیی مدلHEC-RAS-WMS در تعیین پهنه های مخاطره سیلاب مطالعه موردی رودخانه کشکان، استان لرستان، ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال یازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۱ 95 - 110

کلید واژه ها: توان تفکیک مدل رقومی ارتفاع ضریب زبری مانینگ سیلاب مدلHEC - RAS - WMS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۱۰
پدیده سیلاب به عنوان یک رویداد هیدرواقلیمی و از مهم ترین مخاطرات طبیعی در ایران است، در این راستا تهیه نقشه های مناطق آسیب پذیر مخاطره سیلاب در محدوده های شهری از مهم ترین دغدغه های برنامه ریزان محیطی است. پژوهشگران برای دستیابی به این هدف باید از داده ها و مدل های هیدرولوژی مناسب با بهترین کارآیی استفاده کنند. در واقع یکی از مهمترین مسائلی که بر نتایج حاصل از مدل های مختلف هیدرولیکی که پهنه های خطر سیلاب را مشخص می کنند. تاثیرگذار است، نقش توان تفیک مدل رقومی ارتفاعی و ضریب زبری است. ضریب زبری هم یکی از مشخصه های مهم در مطالعه خصوصیات جریان رودخانه ای می باشد، لذا تعیین ضریب زبری مناسب که معرف شرایط واقعی رودخانه باشد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این پژوهش از مدل HEC-RAS در نرم افزار WMS که از کاربردی ترین مدل های هیدرولوژیست استفاده شده است. در این مدل تاثیر مدل های رقومی ارتفاع با توان تفکیک مختلف و میزان حساسیت مدل به تعیین ضریب زبری مانینگ در مساحت دقیق پهنه های متاثر از سیلاب درخروجی مدل بررسی شده است. منطقه مورد مطالعه در این پژوهش حوضه آبخیز رودخانه کشکان با وسعت 9276 کیلومترمربع است که قسمتی از آن مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که افزایش توان تفکیک مدل رقومی ارتفاعی در تعیین پهنه های آسیب پذیر سیلاب در دقت این مدل بسیار تاثیرگذار است و برعکس کاهش آن دقت محدوده ها را پایین آورده به طوریکه با واقعیت محیطی تطبیق ندارد، همچنین مدل HEC-RAS-WMS به تغییرات ضریب زبری مانینگ حساس بوده و باید برای تعیین پهنه های سیلاب در این مدل به تغییرات ضریب زبری و تعیین آن دقت لارم به عمل آید. با توجه به این موضوع پژوهشگران این حوزه باید دقت کافی را در استفاده از داده های مناسب در این موضوعات داشته باشند تا نتایج کاربرد مناسب را در برنامه ریزی های شهری و منطقه ای داشته باشد.
۶۰۰۲.

بررسی و تحلیل نقش مجتمع های تجاری و مال ها در تغییر نقش شهرها به سمت مصرفی شدن (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۸ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۹ 70 - 96

کلید واژه ها: مجتمع های تجاری مصرفی شدن معادلات ساختاری کلانشهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱ تعداد دانلود : ۳۵
مراکز تجاری در کشورهای مختلف بر اساس نیاز بازار صنعتی از نیمه دوم قرن نوزدهم به بعد که تولید، انبوه کالا را به ارمغان آورد، شکل گرفتند.با گذشت زمان، سطح وسیعی از اراضی شهرها به کاربری تجاری اختصاص یافت که نمود کالبدی آن به صورت مغازه، بازار، پاساژ، مجتمع های تجاری نوین، مال ها و مگامال ها ظاهر شدند. این مراکز به عنوان یکی از عوامل اصلی تغییر و بهبود فضاهای شهری مطرح هستند که در کنار توسعه اقتصاد شهری، نقش مهمی در تولید فضاهای جدید شهری ایفا می کنند و موجب تغییر و بهبود فضاهای شهری پیرامون می شوند.مجتمع های تجاری، مال ها و مگامال ها همانند سایر پدیده ها، دارای آثار مثبت و منفی می باشند که از جمله آثار منفی، تاثیر این مراکز در تغییر نقش شهرها به سمت مصرفی شدن می باشد. بر این اساس پژوهش حاضر به منظور ارزیابی تأثیرمجتمع های تجاری و مال ها بر مصرفی شدن کلان شهر تبریز انجام گرفته است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی-تحلیلی است که رویکرد حاکم بر آن از نوع کمی می باشد. جامعه آماری پژوهش مشتریان مجتمع های تجاری ستاره باران، رویال، لاله پارک، اطلس و پالادیوم رشدیه تبریز است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 400 نفر برآورد گردید و به تناسب تعداد مشتریان هر مجتمع تجاری به صورت تصادفی سیستماتیک بین آنها توزیع گردید. به منظور تحلیل موضوع چارچوبی از چهار شاخص فرهنگی و اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی-کالبدی و محیطی بهره گرفته شد و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش معادلات ساختاری و نرم افزارSTATA استفاده شده است. پایایی کلی پرسشنامه 754/0 به دست آمد.نتایج بدست آمده از تحلیل داده ها با استفاده از روش معادلات ساختاری نشان می دهد مجتمع های تجاری مورد مطالعه در مصرفی شدن شهر موثر می باشند و این تاثیر شامل تمام ابعاد فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی، فیزیکی-کالبدی و محیطی می شود.
۶۰۰۳.

بررسی وضعیت شهر دوستدار کودک و ارتباط آن با شاخص های کیفیت، ایمنی و امنیت کاربری های مورد نیاز کودکان در شهر جهرم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیای اجتماعی شهری سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۸) 153 - 172

کلید واژه ها: توسعه پایداری شهری کودکان شهر دوستدار کودک جهرم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۱ تعداد دانلود : ۴۲۰
تبیین موضوع: برخورداری فضاهای شهری از شاخص های و مؤلفه های شهر دوستدار کودک، یکی از شاخص های کلیدی توسعه پایدار شهری است و سطح  و وضعیت آن نشانگر میزان توجه سیاست گذاران و متولیان امور شهری به علایق، نیازها و خواسته های قشرهای مختلف جامعه به ویژه کودکان، به عنوان سرمایه انسانی آینده شهرها است. هدف مقاله حاضر بررسی وضعیت شهر دوستدار کودک، شناسایی چالش ها و راهکارهای بهبود آن و همچنین بررسی و تحلیل ارتباط آن با شاخص های کیفیت، ایمنی و امنیت کاربری های مورد نیاز کودکان در شهر جهرم است. روش: پژوهش کاربردی حاضر با استفاده از ترکیبی از روش های توصیفی تحلیلی، همبستگی و علی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را کودکان دارای سن 6 تا 12سال ساکن در شهر جهرم تشکیل می دهد که با استفاده از روش های برآورد حجم نمونه 372 نفر از آن ها به عنوان نمونه برآورد گردید. ابزار اصلی پژوهش جهت گردآوری داده های مورد نیاز، پرسشنامه محقق ساخته است که روایی و پایایی آن با رعایت اصول روش های تحقیق میدانی تأیید شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد وضعیت شهر دوستدار کودک با میانگین 2/1، به صورت معناداری پایین تر از سطح متوسط قرار دارد. نتایج بررسی همبستگی دو متغیر کیفیت و ایمنی و امنیت کاربری های مورد نیاز کودکان با شهر دوستدار کودک نشان داد میزان همبستگی محاسبه شده با مقدار 0/665 و 0/535، به لحاظ آماری معنادار بوده و از نوع مثبت می باشد. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد در مدل برازش شده، 59/9 درصد از واریانس شهر دوستدار کودک به واسطه متغیرهای مستقل تبیین شده است. میزان ضریب رگرسیونی استانداردشده شاخص های ایمنی و امنیت و کیفیت کاربری مورد نیاز کودکان به ترتیب با میزان 0/571 و 0/421، به لحاظ آماری معنادار بوده است. نتایج: نتایج پژوهش نشان داد کمبود و ضعف کمی و کیفی فضاهای آموزشی، ورزشی، تفریحی، بهداشتی و امنیتی مورد نیاز کودکان و همچنین عدم توجه به نظرات و خواسته های کودکان در طراحی فضاهای مختلف مورد نیاز آن ها، مانع تحقق پذیری شهر دوستدار کودک در محدوده مطالعاتی هستند و لازم است این مسائل و مشکلات با اتخاذ تدابیر لازم تا حد قابل توجهی مرتفع شوند، چراکه کودکان سرمایه های اصلی آینده شهرها هستند و لازم است نیازها و خواسته های آن ها تا حد قابل توجهی برآورده شود.
۶۰۰۴.

پراکنش فضایی «فقرشادی» و تبیین «پدیده شادمانی فقیرانه» (مطالعه موردی: محله های شهر زاهدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۹ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 119 - 141

کلید واژه ها: فقر شادی شادی فقیرانه زاهدان قشربندی اجتماعی شادمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۱ تعداد دانلود : ۲۰۳
شادمانی شالوده زندگی خوب و سلامت روان است. نبود یا ضعف آستانه های لازم احساس شادمانی، چالش برانگیز و آسیب زاست. رتبه شادمانی ایران در میان 69 کشور جهان 61 است. این پژوهش پیمایشی معطوف سه هدف است: سنجش میزان شادمانی شهروندان، تحلیل پراکنش  فضایی  شادمانی در 46 محه لشهر زاهدان و تحلیل رابطه شادمانی شهروندان، با سطح اقتصادی، اجتماعی و کالبدی محله شان. این پژوهش، کاربردی، توصیفی- تحلیلی، با نمونه برداری تصادفی دومرحله ای است. مدل های تحلیل عبارت اند از: کولموگروف-اسمیرنوف، شاپیرو–ویلک، U مان ویتنی، کروسکال والیس، کای دو، تست نشانه، مدل فی، وی کرامرز و جدول متقاطع. حجم نمونه 386 واحد از 46 محله است که بر پایه جایگاه اقتصادی- اجتماعی و کالبدی  به پنج سطح تفکیک شده اند. یافته ها با سطح معنا داری 000/0 نشان می دهد، میزان شادمانی شهروندان، نامطلوب است (65 درصد، خیلی کم، کم، تا متوسط). همچنین 26 درصد  ساکنان محله های تراز 1 و 2 شهر، میزان شادمانی خود را زیاد تا خیلی زیاد می دانند. از سوی دیگر 55 درصد  ساکنان محله های تراز 4 و 5، میزان شادمانی شان را زیاد تا خیلی زیاد می دانند. ارتباط معکوس فوق میان سطح اقتصادی، اجتماعی و کالبدی محله با میزان شادمانی وجود «پدیده شادمانی فقیرانه» را آشکار کرده است. براساس دو آزمون تکمیلی، 28 درصد جمعیت فارس و در مقابل 42 درصد جمعیت بلوچ میزان شادمانی خود را زیاد تا خیلی زیاد می دانند. همچنین رابطه میان سطح بندی محله ها و بافت قومیتی آن ها در سطح معناداری  003/0 تأیید شد. این پدیده ها می تواند ناشی از مقایسه کیفیت زندگی با همسایگان هم تراز، نه اقشار بالاتر و همچنین روحیه تقدیرگرایی نسبی اقوام غیرفارس باشد. نوآوری پژوهش حاضر آشکارسازی «پدیده شادمانی فقیرانه» و ارتباط قومیت و احساس شادمانی است.
۶۰۰۵.

تحلیلی بر وضعیت زوال شهری در بخش مرکزی شهر ارومیه (مطالعه موردی: منطقه 4)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری دوره ۹ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 267 - 285

کلید واژه ها: بخش تجاری مرکزی (CBD) زوال شهری ارومیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۱ تعداد دانلود : ۲۴۶
زوال شهری ماهیتی پیچیده و چندبعدی دارد و دربرگیرنده ابعاد محیطی، اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و ذهنی است که در پاسخ گویی به نیاز شهروندان ناتوان و درمانده است و موجب ناپایداری و تهدید شهروندان و زیست پذیری شهر می شود. در پژوهش توصیفی- تحلیلی حاضر به بررسی وضعیت زوال بخش مرکزی ارومیه طی یک دوره 30 ساله از سال های 1365-1395 پرداخته شده است. راهبرد پژوهش از نوع قیاسی و در چهارچوب روش های تحلیلی و هم بستگی با تأکید بر نگرش سیستمی بوده است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و داده ها از شاخص های تراکم جمعیتی، امنیت عمومی- اجتماعی و جمعیت فعال در بعد ویژگی های اجتماعی، شاخص میزان جابه جایی جمعیت و حس تعلق ساکنان به محله، در بعد تعامل اجتماعی، شاخص کیفیت بناها، میزان سازگاری کاربری ها، استخوان بندی ساختمان ها و میزان نفوذپذیری کالبدی در بعد کالبدی و شاخص دسترسی به فضاهای عمومی و دانه بندی اراضی در بعد کیفیت محیط و شاخص های میزان دسترسی به خدمات بهداشتی، میزان دسترسی به خدمات آموزشی، میزان دسترسی به خدمات فراغتی و میزان دسترسی به خدمات فرهنگی در بعد خدماتی استخراج شد تا وضعیت زوال شهری در منطقه مرکزی شهر ارومیه با استفاده از روش تحلیل عاملی بررسی شود. نتایج پژوهش از روش تحلیل عاملی بر اساس شاخص نهایی مرکب نشان می دهد که امتیاز نهایی به دست آمده در بخش مرکزی ارومیه در دوره 1385 با افت محسوس در مقایسه با دو دوره 1365 (53/6) و 1375 (73/6) به میزان 91/5 رسیده است که این امر نشان دهنده شروع زوال و افت در این بخش است. همچنین در دوره 1395 میزان شاخص نهایی با افت شدید در مقایسه با دوره 1385 و دوره های دیگر به 85/4 رسیده و این امر موجبات زوال بیشتر این محدوده را فراهم کرده است. به عبارت دیگر در فاصله زمانی سال های 1365 و 1375 کیفیت منطقه افزایش چشمگیری داشته است، اما هرچه از سال 1375 به 1395 حرکت کردیم، شاخص مرکب به شدت کاهش یافته که این امر نشان دهنده فرسوده شدن منطقه مدنظر است.
۶۰۰۶.

آینده پژوهی عوامل موثر بر شاخص های کمی و کیفی مسکن در کلانشهر تبریز با استفاده از رویکرد سناریونویسی و ماتریس تاثیرات متقاطع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۷۶ 233 - 248

کلید واژه ها: آینده پژوهی سناریونویسی MICMAC مسکن کلانشهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۸ تعداد دانلود : ۳۲۲
آینده پژوهی مسکن به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهای برنامه ریزی و مدیریت شهری جهت شناخت مهم ترین فاکتورهای موثر بر کیفیت مسکن و تطبیق مسکن بر نیازهای افراد و خانوارها می باشد. لذا هدف از انجام این پژوهش، بررسی وضعیت شاخص های کمی و کیفی مسکن در شهر تبریز و مقایسه تطبیقی آن با نقاط شهری استان و کشور، تعیین مهم ترین فاکتورهای موثر بر کیفیت مسکن و در نهایت شناسایی محتمل ترین سناریوهای آینده مسکن در کلانشهر تبریز می باشد. روش تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. جهت جمع آوری داده از سالنامه های آماری، سرشماری های ادوار مختلف و همینطور تکمیل پرسشنامه از 40 نفر از متخصصین و کارشناسان حوزه مسکن استفاده شده است. جهت تحلیل داده ها و تعیین شاخص های استراتژیک از روش تحلیل اثرات متقابل/ساختاری با نرم افزار MICMAC و جهت تعیین محتمل ترین سناریوها از نرم افزار سناریو ویزارد استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد طی دوره 1395-1355 شاخص های کمی و کیفی مسکن در شهر تبریز بهبود داشته است. همینطور از میان 16 شاخص موثر بر کیفیت مسکن، 5 شاخص متوسط زیربنای واحد مسکونی، مساکن با عمر کمتر از 30 سال، تراکم خانوار در واحد مسکونی، تراکم نفر در واحد مسکونی و متوسط اتاق در واحد مسکونی به عنوان متغیرهای استراتژیک و کلیدی موثر بر کیفیت مسکن شناخته شده و نهایتا دو سناریو، به عنوان محتمل ترین سناریوهای بخش مسکن در کلانشهر تبریز شناسایی شدند. در سناریوی اول شاهد کاهش و در سناریوی دوم شاهد ثبات متغیرهای کلیدی هستیم و فقط متغیر مساکن با عمر کمتر از 30 سال در هر دو سناریو افزایش می یابد.
۶۰۰۷.

بررسی عدالت مکانی در دسترسی به شبکه حمل ونقل ریلی درون شهری با استفاده از ضریب جینی و منحنی لورنز تا افق 1410 (منطقه مورد مطالعه: شهر اصفهان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سنجش از دور و GIS ایران سال سیزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 117 - 132

کلید واژه ها: عدالت مکانی مترو ضریب جینی منحنی لورنز دسترسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۳۰۳
یکی از مهم ترین مدهای حمل ونقل عمومی شبکه حمل ونقل مترو است که تأثیر بسزایی در کاهش ترافیک و آلودگی هوا دارد. ازدیگرسو، با توجه به هزینه های سرسام آور راه اندازی شبکه مترو، توسعه مرحله به مرحله با بهره برداری از یک خط و اجرای خطوط دیگر به دست مدیران شهری مورد توجه است. بنابراین، هدف از این تحقیق بررسی میزان دسترسی به شبکه متروی اصفهان در افق 1410، با رویکرد عدالت مکانی، از دو جنبه افقی و عمودی در پنج طبقه اجتماعی، با استفاده از شاخص های ضریب جینی، منحنی لورنز، شاخص سطح سرویس (عرضه) حمل ونقل همگانی و دسترسی است. آنچه این تحقیق را از دیگر پژوهش های مشابه متمایز می نماید بررسی وضعیت دسترسی به شبکه هریک از خطوط مترو و در نهایت، تمامی خطوط و برآورد رشد جمعیت تا افق 1410 است که نقش مؤثری در تصمیم گیری برنامه ریزان شهری، به منظور توسعه دیگر مدهای حمل ونقل شهری ایفا می کند. نتایج این تحقیق نشان داده که ضرایب جینی، در دسترسی به شبکه مترو در شهر اصفهان، در بررسی عدالت افقی از عدالت عمودی بیشتر است که این نکته از بی عدالتی بسیار در توزیع دسترسی گروه های حساس و نیازمند اجتماعی به شبکه مترو خبر می دهد؛ به طوری که ضریب جینی در دسترسی شهروندان به تمامی خطوط، در عدالت افقی، برابر با 0.42 و در عدالت عمودی، در پنج طبقه شامل افراد بیشتر از شصت سال، کمتر از پانزده سال، فاقد ماشین شخصی، مهاجران، خانوارهای با مساحت سکونت کمتر از پنجاه مترمربع به ترتیب برابر با 0.45، 0.49، 0.5، 0.54 و 0.6 است.
۶۰۰۸.

برآورد عملکرد محصولات کشاورزی با استفاده از تصاویر سری زمانی سنتینل 2 (مطالعه موردی: شهرستان زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سنجش از دور و GIS ایران سال سیزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۵۰) 61 - 74

کلید واژه ها: سنجش از دور روش طبقه بندی شبکه عصبی مصنوعی ماشین بردار پشتیبان سنتینل 2

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۵ تعداد دانلود : ۳۵۳
اساس برنامه ریزی و مدیریت صحیح داشتن آمار و اطلاعات دقیق و به هنگام است. یکی از مهم ترین آمار و اطلاعات بخش کشاورزی میزان تولید سالیانه هر محصول یا سطح زیرکشت است. یکی از ابزارهایی که در کمترین زمان و با هزینه پایین و دقت مناسب، می تواند سطح زیرکشت محصولات را محاسبه کند دانش و فنّاوری سنجش از دور است. در این تحقیق، از دو روش طبقه بندی شبکه عصبی مصنوعی و ماشین بردار پشتیبان استفاده شده و سطح زیرکشت محصولات غالب منطقه، شامل هشت کلاس، از تصاویر سری زمانی سنتینل 2 برآورد شده است. براساس نتایج به دست آمده، صحت کلی هریک از روش های شبکه عصبی مصنوعی و ماشین بردار پشتیبان به ترتیب برابر با 97.74 و 97.96%، با ضریب کاپای 0.97 برای برآورد سطح زیرکشت محصولات بوده است. بنابراین، نتایج این دو روش مورد قبول واقع شده است. با توجه به صحت کلی، می توان نتیجه گرفت که دو روش طبقه بندی نتایج تقریباً یکسانی در منطقه دارد. علاوه براین، طبق نتایج صحت کاربر، می توان بیان کرد درمورد چهار محصول یونجه، برنج، پیاز و خربزه، عملکرد روش ماشین بردار پشتیبان بهتر از روش شبکه عصبی است و درمورد گندم دیم و آبی، جارو و مرتع، روش شبکه عصبی بهتر از ماشین بردار پشتیبان در منطقه عمل می کند.
۶۰۰۹.

تحلیل نقش گردشگری مذهبی اربعین در توسعه ی پایدار شهرهای گذرگاهی- مرزی (مطالعه ی موردی: شهر مهران)

نویسنده:
منبع: مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای دوره اول تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 1 - 24

کلید واژه ها: گردشگری مذهبی توسعه ی پایدار شهری شهرهای گذرگاهی- مرزی اربعین مهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۳۴۷
گردشگری مذهبی عامل بسیار مهمی در توسعه ی شهرها محسوب می شود؛ زیرا توان بالایی برای جذب گردشگران دارد و یکی از مهم ترین و پررونق ترین گونه های گردشگری است که اثرات قابل توجهی را در ابعاد مختلف جوامع برجای گذاشته است. امروزه در اقتصاد بسیاری از کشورها که با صادرات تک محصولی مانند نفت مواجه هستند، گردشگری مذهبی می تواند درآمدهای بسیاری برای مناطق گردشگری داشته باشد. شهر مهران یکی از مناسب ترین شهرهای گذرگاهی- مرزی برای فعالیت های گردشگری - زیارتی؛ به ویژه به عنوان گذرگاه مرزیِ کنگره ی عظیم اربعین و تردد عمده ی زائران عتبات عالیات و از مطمئن ترین مناطق غرب کشور برای فعالیت های تجاری و اقتصادی است؛ بنابراین ضرورت دارد توسعه ی آن در بستر برنامه ریزی صحیح و مدیریت اصولی قرار بگیرد تا توسعه ی پایدار شهری در آن نمود فضایی پیدا کند. هدف پژوهش حاضر سنجش و ارزیابی نقش گردشگری مذهبی در توسعه ی پایدار شهر مهران است، نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است که در آن از روش های پیمایشی و اسنادی استفاده شده است. جامعه ی آماری این پژوهش 17435 نفر ساکن در شهر مهران و تعداد 376 نمونه است که با استفاده از فرمول کوکران برآورد شده است. برای انتخاب نمونه های آماری از روش نمونه گیری تصادفی ساده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آزمون T تَک نمونه ای و آزمون فریدمن با نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته ها و نتایج پژوهش بیانگر رابطه ی مثبت و معنادار بین گردشگری مذهبی و توسعه ی پایدار شهری مهران است؛ چنان که با سطح معنا داری 000/0 و اطمینان 99 درصد؛ به ترتیب و به طور میانگین در شاخص های کالبدی- فضایی (56/3)، اجتماعی- فرهنگی (27/3) و اقتصادی (25/3) بیش ترین تأثیر مثبت و مطلوب، اما در بُعد زیست محیطی (30/3) با عنایت به این که گویه های مورد بررسی، توابع منفی از شاخص یاد شده اند، تأثیر منفی و نامطلوب داشته و شهر را با چالش ناپایداری زیست محیطی مواجه ساخته است. 
۶۰۱۰.

خزش شهر مراغه و تغییرات کاربری اراضی پیراشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: توسعه فضاهای پیراشهری سال سوم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۵) 1 - 18

کلید واژه ها: خزش شهری فضاهای پیراشهری کاربری اراضی مراغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۲۴۲
توسعه شهرها از پدیده های مهم اقتصادی و اجتماعی است که تأثیرات زیادی بر عملکردهای سامانه های اکولوژیکی به جا می گذارد. امروزهرشد سریع شهرهاوتسلط بیشتربرمحیطزیست،سبب شده تاتغییرات محیطی سریعتر وگسترده تر ازقبل به وقوع بپیوندد. از این رو بررسی و تحلیل الگوی توسعه شهرها با استفاده از فنون سنجش ازدور و متریک های سیمای سرزمین نقش مهمی در مدیریت و برنامه ریزی شهرها و کاهش تخریب محیط زیست دارند. پژوهش حاضر نیز در این راستا به بررسی الگوهای رشد و توسعه شهر مراغه و اراضی پیرامونی آن پرداخته است تا راهکارهای اصلاحی برای بهبود فرآیندهای اکولوژیکی آن ارائه دهد. در همین زمینه، در ابتدا نقشه های کاربری اراضی برای سال های 1986، 1996، 2006، 2016 بااستفادهازتصاویرماهواره ای لندست تهیه و در ادامه به منظور تحلیل تغییرات کاربری اراضی از نرم افزارENVI 5.3 و Arc Map و برای تحلیل متریک های سیمای سرزمین از نرم افزار FRAGSTATSو برای تعیین پراکندگی شهری از روش هلدرن استفاده شده است. نتایج حاصل ازمدل هلدرن بیانگر این است که در فاصله سال های1986تا 2016 فقط 34 درصد از رشد شهر مراغه ناشی از افزایش رشد جمعیت بوده و 66 درصد مربوط به عوامل رشد فیزیکی و خزش شهری بوده است. در این راستا، روند تغییرات متریک هانیز در دوره های زمانی مختلف دلالت بر تضعیف یکپارچگی در کاربری ها،کاهش رشد درونی و افزایش خزش شهر مراغه بوده است؛ بنابراین نتایج تحقیق نشانگر انست که الگوی رشدشهر مراغه در دهه های اخیر از الگوی رشدی پراکنده و افقی ناموزون با تخریب زمین های باغی و حاصلخیز کشاورزیو جایگزین شدن آن هابابافت محله های پراکنده و نامنسجم شهری و روستایی تبعیت نموده است.
۶۰۱۱.

بررسی تأثیر ادراک از ریسک ابتلا به کووید-19 بر نیت رفتاری گردشگران نسبت به گردشگری بدون تماس، مطالعه موردی: بازدیدکنندگان از جاذبه های گردشگری شهرستان آمل در موج دوم شیوع(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری شهری دوره ۸ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 15 - 31

کلید واژه ها: ادراک از ریسک مدل باور سلامتی نیت رفتاری گردشگری بدون تماس کووید-19 شهرستان آمل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۱ تعداد دانلود : ۱۸۴
این پژوهش گردشگری بدون تماس را به عنوان یک رفتار محافظت کننده سلامتی ناشی از ادراک گردشگران از ریسک ابتلا به کووید- 19 برجسته می کند. بر اساس چارچوب های مدل باور سلامتی و نظریه رفتار برنامه ریزی شده، این پژوهش به بررسی تأثیر ادراک از ریسک ابتلا به کووید -19 بر نیت رفتاری نسبت به گردشگری بدون تماس می پردازد. به منظور دستیابی به هدف پژوهش، نمونه ای از 246 گردشگری که در طی شیوع موج دوم کووید-19 در شهریور و مهرماه 1399 اقدام به بازدید از جاذبه های گردشگری شهر آمل کردند به روش در دسترس انتخاب شد و با استفاده از پرسشنامه آنلاین که در شبکه های اجتماعی مرتبط با گردشگری توزیع شد نسبت به جمع آوری اطلاعات اقدام شد. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی، شیوه جمع آوری اطلاعات پیمایشی و به لحاظ بررسی روابط بین متغیرها، همبستگی با تأکید بر مدل سازی معادلات ساختاری است. نتایج آزمون فرضیه ها با به کارگیری نرم افزارهای SPSS و Smart PLS 3.0 حاکی از آن است که ادراک از ریسک ابتلا به کووید- 19 بر نگرش نسبت به گردشگری بدون تماس، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری درک شده گردشگران تأثیر مثبت دارد. همچنین، نگرش نسبت به گردشگری بدون تماس، هنجارهای ذهنی و کنترل رفتاری درک شده گردشگران بر نیت رفتاری گردشگران نسبت به گردشگری بدون تماس نیز تأثیر مثبتی دارد. بینش به دست آمده از این پژوهش مکانیسمی را برای رفتارهای محافظت کننده سلامتی ناشی از ادراک افراد از ریسک در مواقع بحران های بهداشت جهانی و پیامدهای آن برای مقاصد گردشگری فراهم می کند تا استراتژی های مناسبی را برای مقابله با اثرات همه گیری در پیش گیرند.
۶۰۱۲.

تحلیلی بر رفتارهای محافظتی ساکنان مقاصد شهری در برابر ویروس کرونا مطالعه موردی: شهر سرعین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری شهری دوره ۸ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 49 - 66

کلید واژه ها: پوشش رسانه ای دانش بیماری ادراک خطر رفتارهای محافظتی ساکنان مقاصد ویروس کرونا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۳ تعداد دانلود : ۳۴۶
در سال های گذشته اقتصاد جهانی شاهد رشد بسیار چشمگیر صنعت گردشگری بود، اما این رشد و پویایی با شیوع و همه گیری جهانی بیماری کووید 19 دچار اختلال شدید شده و با ممنوعیت سفرهای بین المللی و نیز با اعمال محدودیت های گسترده در مجامع عمومی و ممانعت از تحرک و جابجایی در مقاصد، عملاً گردشگری متوقف شد و تأثیر همه گیری بیماری کرونا، گردشگری را به سمت توقف کامل سوق داد. در واقع شیوع ویروس کرونا بیش از همه مقاصد گردشگری و معیشت ساکنان آن را مختل ساخته است. بااین وجود در راستای احیای هرچه زودتر مقاصد، پوشش رسانه ای از اقدامات مؤثر مقابله با بیماری، می تواند ضمن افزایش دانش ساکنان از بیماری کرونا، خطر ادراک شده را بیشتر نموده و به بروز رفتارهای محافظتی مناسب منجر گردد. در این تحقیق تلاش شد تأثیر پوشش رسانه ای بر دانش بیماری، خطر ادراک شده و رفتار محافظتی در ساکنان شهر سرعین موردبررسی قرار گیرد. مطالعه حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه ساکنان شهر سرعین در بهار سال 1399 بوده اند. حجم نمونه برای این پژوهش 400 نفر از ساکنان در نظر گرفته شده و به روش تصادفی انتخاب گردید و نیز پرسشنامه به صورت آنلاین در میان آنان توزیع گردید. روایی ابزار تحقیق با استفاده از مدل تحلیل عاملی تأییدی و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه شده است. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS و SMART PLS با روش آمار توصیفی و مدل سازی معادلات ساختاری انجام شد. یافته ها نشان داد که پوشش رسانه ای تأثیر مثبت و معنی داری بر ادراک خطر، رفتارهای محافظتی و دانش بیماری دارد. دانش بیماری نیز تأثیر مثبت و معنی داری بر ادراک خطر و رفتارهای محافظتی دارد. علاوه بر این نتایج نشان داد که ادراک خطر نیز تأثیر معنی داری بر رفتار محافظتی دارد.
۶۰۱۳.

آنالیز خطر سقوط سنگ در منطقه توریستی گنجنامه، غرب ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال دهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۸ 1 - 14

کلید واژه ها: گنج نامه سقوط سنگ کاوش صحرایی هوازدگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۲ تعداد دانلود : ۱۷۵
منطقه گنج نامه به عنوان یکی از جاذبه های تاریخی-فرهنگی و توریستی در غرب ایران بوده که به شدت به خاطر مشکل سقوط سنگ مورد تهدید قرار دارد. جاذبه های این منطقه باعث جذب هزاران گردشگر در سال از سراسر دنیا می گردد. در گذشته چندین مورد سقوط سنگ در این منطقه روی داده است. رخداد سقوط سنگ می تواند امنیت جانی بازدیدکنندگان را حین بازدید و بررسی این منطقه به خطر بیاندازد. هدف اصلی این تحقیق آنالیز مقدماتی از پتانسیل سقوط سنگ در این محل تاریخی می باشد. به همین منظور یک مطالعه بر پایه سه مرحله کاوش صحرایی، انجام آزمون های آزمایشگاهی و شبیه سازی سقوط سنگ صورت گرفت. در مرحله کاوش صحرایی اندازه بلوکهای ناپایدار، هندسه شیب و شرایط هوازدگی اندازه گیری شده و درزه نگاری و نمونه گیری انجام شد. خصوصیات فیزیکی و مکانیکی گرانیتها در آزمایشگاه تعیین گردید. انرژی کنیتیک کلی، ارتفاع جهش، سرعت انتقالی بلوک های سقوط کننده به عنوان خروجی شبیه سازی سقوط سنگ تعیین گردیدند. بر پایه نتایج به دست آمده، مکانیسم های متفاوتی برای ناپایداری تکیه گاه چپ و راست این منطقه به دست آمد. مشکل سقوط سنگ در تکیه گاه راست بیشتر در ارتباط با درزه داری و فرایند یخ زدکی – آب شدگی بوده، در حالی که در تکیه گاه پر شیب سمت چپ فرایند هوازدگی و اشباع شدگی مهمترین فاکتورهای کنترل کننده می باشند. نتایج مشخص نمود که مسیر پیاده رو بین کتیبه های گنج نامه و آبشار که بیشترین تراکم بازدیدکنندگان را نیز دارا می باشد، تحت خطر جدی سقوط سنگ از هر دو تکیه گاه و بخصوص تکیه گاه چپ قرار دارد. در نهایت برای کاهش پتانسیل سقوط سنگ و ریسک آن، روشهای بهسازی پیشنهاد گردید.
۶۰۱۴.

پهنه بندی احتمال خطر سیلاب در اراضی حاشیه رودخانه گاماسیاب در محدوده شهر صحنه تا شهر بیستون-استان کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال دهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۸ 53 - 66

کلید واژه ها: سیستم تصمیم گیری چند معیاره سیلاب گاماسیاب (MCDA)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۳۴۵
سیلاب متداولترین مخاطره طبیعی در جهان است که هر سال افراد زیادی را تحت تاثیر قرار می د هد. در این پژوهش احتمال خطر سیلاب رودخانه گاماسیاب کرمانشاه با کمک سیستم تصمیم گیری چند معیاره (MCDA) مطالعه شده است. بنابراین در این پژوهش از 4 معیار اصلی شامل عامل ارتفاع، شیب، فاصله از رودخانه، کاربری اراضی استفاده گردید. پس از آماده سازی معیارها، هر شاخص به شکلارزش گذاری نزولی به 9 کلاس تقسیم بندی شد و سپس با توجه به تاثیر هر شاخص در احتمال وقوع سیلاب، شاخص وزن نرمال شده (NWI) محاسبه گردید و نقشه نهایی پهنه بندی احتمال خطر سیلاب با تلفیق معیارها به روش ترکیبی وزن دهی خطی (WLC) تهیه شد. نتایج پهنه بندی احتمال خطر سیلاب نشان داد که در حدود 61 کیلومتر مربع ( 12 درصد) از دو طرف رودخانه گاماسیاب دارای میزان آسیب پذیری زیاد و خیلی زیاد بوده است. محدوده شهر بیستون و محدوده انتهایی رودخانه گاماسیاب دارای بیشترین احتمال خطر زیاد و خیلی زیاد است. این مسئله به دلیل کاهش شیب و کاهش ارتفاع در پایین دست حوضه می باشد نتایج این پژوهش نشان می دهد که سیستم تصمیم گیری چند معیاره، روشی قدرتمند، سریع و کم هزینه در حوضه های فاقد اطلاعات هیدرومتری جهت تهیه نقشه های احتمال خطر سیلاب به شمار می رود.
۶۰۱۵.

بررسی روند ازون تروپوسفری شهر کرمانشاه در بازه ی 10 ساله با استفاده از پارامترهای هواشناسی، پیش سازهای ازون و تصاویر سنجنده OMI(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال هشتم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ ۱۶-۱

کلید واژه ها: آلودگی هوا ازون تروپوسفری پارامترهای هواشناسی دی اکسید نیتروژن اکسیدهای نیتروژن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۸۷
امروزه با افزایش میزان آلودگی هوا، ضرورت شناخت بیشتر علل وقوع آن را مطرح ساخته است. در این میان ازون تروپوسفری می تواند بر سلامتی انسان و محیط زیست اثر گذار باشد. از این رو هدف این پژوهش بررسی روند تغییرات غلظت ازون تروپوسفری با پارامترهای هواشناسی، پیش سازهای ازون (دی اکسید نیتروژن و اکسیدهای نیتروژن) است. در این پژوهش از داده های ایستگاه هواشناسی کرمانشاه و ایستگاه کیفیت هوای ادراه کل حفاظت محیط زیست کرمانشاه (ایستگاه زیبا پارک) در بازه ی 10 ساله (1386 تا 1395) استفاده شده است. در این پژوهش تغییرات غلظت ازون تروپوسفری و ارتباط آن با تغییرات اکسیدهای نیتروژن (NOX) و NO2 پارامترهای هواشناسی شهر کرمانشاه انجام شده است. براساس نتایج، بیش ترین غلظت ازون تروپوسفری در ساعت های 14 تا 16، ماه های خرداد، تیر و مرداد رخ داده است، بالاترین مقدار غلظت ازون تروپوسفری فصلی نیز در فصل تابستان و بهار ثبت شده است. مطالعه پارامترهای هواشناسی مانند دمای هوا و سرعت باد نشان داد که ارتباط مستقیمی با میزان غلظت ازون تروپوسفری دارد. از طرفی با افزایش میزان بارندگی غلظت ازون تروپوسفری کاهش پیدا می کند. نتایج بررسی رابطه بین ازون تروپوسفری، اکسیدهای نیتروژن و دی اکسید نیتروژن نشان داد که بیشترین مقدار ازون تروپوسفری در کمترین مقدار اکسیدهای نیتروژن و دی اکسید نیتروژن رخ می دهد و تغییرات غلظت ازون تروپوسفری در طول روز برعکس تغییرات اکسیدهای نیتروژن و دی اکسید نیتروژن است.
۶۰۱۶.

تحلیل فضایی عوامل تاثیرگذار بر مصارف مستقیم انرژی و تولید CO2 خانوارها در شهر اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال هشتم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ ۱۰۲-۸۹

کلید واژه ها: انرژی CO2 مصارف خانوار رابطه فضایی اردبیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۶ تعداد دانلود : ۱۲۲
مصرف مستقیم سوخت و انرژی توسط خانوارها در تولید و انتشار CO2، سهم عمده ای دارد. به همین دلیل شناخت عوامل مرتبط با مصارف خانوار در راستای برنامه ریزی و اعمال مدیریت بر انتشار کربن بسیار اهمیت داشته و در این مقاله به این موضوع پرداخته شده است. محدوده مطالعاتی، شهر اردبیل و جامعه آماری خانوارهای ساکن این شهر بوده اند. میزان مصرف گاز شهری، برق و سوخت خودرو ملاک تعیین میزان انرژی مصرفی مستقیم خانوار بوده که داده های دو مورد نخست از روی قبوض مربوط به دست آمده و دیگری به همراه سایر داده ها با پرسش از سرپرستان خانوارهای نمونه حاصل شده اند. تعداد نمونه بر مبنای مدل کوکران 383 خانوار تعیین شده و توزیع نمونه به صورت تصادفی خوشه ای بوده است. همچنین از ابزار پرسشنامه برای گردآوری داده های پیمایشی استفاده شده است. ابتدا میزان مصرف انرژی هر خانوار نمونه بر حسب واحد مگاژول محاسبه و سپس با توجه به آن، میزان تولید CO2 هر خانوار از روی رقم انرژی، تعیین گردید. آنگاه با استفاده از قابلیت های سیستم اطلاعات جغرافیایی و ابزار درون یابی کریجینگ، نقشه های توزیع فضایی تولید شده و به کمک نرم افزار TerrSet Geospatial Monitoring and Modeling System نقشه های رابطه فضایی ترسیم گردیدند. یافته های تحقیق نشان دادندکه پهنه های با بالاترین مصرف انرژی و تولید CO2 به صورت پراکنده در جنوب و جنوب غربی شهر و پهنه های با کمترین مقدار، در شمال، شمال شرق و مرکز شهر قرار دارند. فراوانی خانوارهای با مصرف زیادتر انرژی و تولید بیشتر CO2 در مناطق دو و یک شهرداری و فراوانی خانوارهای با کمترین مقدار، در مناطق سه و چهار بیشتربوده است. به لحاظ رقم میانگین، مناطق دو و سه، رقمی بالاتر از رقم میانگین کل شهر و مناطق یک و پنج، رقمی کمتر از آن داشته اند. 80 درصد از تولید کربن خانوارها، از منشاء مصرف خانگی مستقیم سوخت، 15 درصد از منشاء وسیله نقلیه و 5 درصد از محل مصرف برق بوده است. رابطه فضایی کل 11 متغیر مورد بررسی با تولید کربن در سطح شهر رقم 67/0 را به دست داده اما رابطه تک تک متغیرها با تولید CO2 از 49/0 برای تعداد اعضای خانواده دارنده گواهینامه رانندگی تا 17/0 برای تحصیلات سرپرست خانوار، متفاوت بوده است. پهنه های با بیشترین رابطه فضایی (8/0 و بیشتر)به صورت نواری شمالی – جنوبی در حاشیه شرقی شهر و پهنه های با کمترین رقم، (2/0 و کمتر) در شمال شرقی شهر قرار داشته اند.
۶۰۱۷.

بررسی و تحلیل آشفتگی، نوسانات و جهش نواحی بارشی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال بیست و یکم بهار ۱۴۰۰ شماره ۶۰ 127-149

کلید واژه ها: نواحی بارشی نظم پذیری (TN) نمایه الکساندرسون (SNHT) تحلیل سیلهوته (SI) تجزیه مولفه های اصلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۳ تعداد دانلود : ۴۵۵
هدف از این مطالعه بررسی و تحلیل آشفتگی، نوسانات و جهش نواحی بارشی ایران می باشد. برای این منظور داده های محیطی در دو بخش جمع آوری شده اند. در بخش اول داده ها حاصل میان یابی مشاهدات بارش روزانه 1434 ایستگاه همدیدی و اقلیمی از ابتدای سال 1340 تا 1383 از پایگاه داده های اسفزاری استفاده شده است. بعد از تشکیل پایگاه داده ای به منظور شناسایی نواحی بارشی ایران از تحلیل خوشه ای بر روی داده های میانگین و ضریب تغییرات بارش سالانه و ماهانه استفاده شده است. برای اعتبار سنجی نواحی بارشی ایران از تحلیل سیلهوته استفاده شده است. در ادامه به منظور بررسی آشفتگیها، جهش و نوسانات نواحی بارشی ایران پرداخته شده است. نتایج حاصل از تحلیل خوشه ای بیانگر این بوده است که نواحی بارشی ایران به شش طبقه قابل تقسیم بندی می باشند. در این بین نواحی خزری (ناحیه چهار) از بیشترین مقدار بارش و کمترین ضریب تغییرات برخوردار است. توزیع رژیم بارش در هر شش نواحی نشان می دهد که رژیم بارش ایران بیشتر در فصل زمستان و بهار و بعضا پاییز می باشد. بررسی و تحلیل آشفتگی بارش بیانگر این بوده است که بارش به جز در ناحیه چهار (ناحیه خزری) در سایر نواحی دیگر توزیع رخداد بارش همراه با آشفتگی بوده است. با وجود اینکه بیشترین آشفتگی ها در ناحیه زاگرسی رخ داده است اما بیشترین توالی آشفتگی ها مربوط به ناحیه بارشی پنجم می باشد. کمترین توالی آشفتگی ها در ناحیه مرکزی و شرقی کشور رخ داده است. نتایج حاصل از تحلیل جهش و نوسانات بیانگر این است که آشفتگی های بارش به جز در سالهای ابتدایی نواحی بارشی دو و پنج در سایر نواحی دیگر بارش فاقد جهش معنی دار بوده است این در حالی می باشد که نوسانات کوتاه مدت 3 تا 5 ساله بر بارش هر شش نواحی حاکم بوده است.
۶۰۱۸.

تحلیل اثرات اقتصاد دامداری در پایداری سکونتگاه های روستایی مطالعه موردی: دهستان گاودول شرقی، شهرستان ملکان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال بیست و یکم بهار ۱۴۰۰ شماره ۶۰ 341-359

کلید واژه ها: توسعه پایدار روستایی دامداری اقتصاد روستایی دهستان گاودول شرقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۳۰۷۲
دامداری یکی از مهمترین فعالیت های است که در مناطق روستایی رواج دارد و غالب روستاییان در کنار زراعت، باغداری به دامداری (نگهداری دام های سبک و سنگین) نیز مشغول هستند و بعضی از تولیدات روستاییان در بخش زراعت و باغداری به تغذیه دام اختصاص داده می شود و قسمتی دیگر نیز مانند لبنیات، گوشت زنده و ... خود مصرفی یا به فروش می رسد . هدف از این پژوهش تحلیل اثرات اقتصاد دامداری بر توسعه پایدار روستایی می باشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی، از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی و جهت جمع آوری داده ها و اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. قلمرو مکانی تحقیق دهستان گاودول شرقی شهرستان ملکان می باشد؛ طبق سرشماری این منطقه در سال 1395 دارای 2306 خانوار و 7468 نفر جمعیت بوده که براساس فرمول کوکران تعداد 283 خانوار به عنوان نمونه آماری تحقیق انتخاب گردیده اند. این نمونه به صورت تصادفی از میان خانوارهای دارای اقتصاد معیشتی دامداری انتخاب شده است. به منظور آنالیز داده های مربوط به آمار استنباطی از تی تک نمونه ای، رگرسیون، تحلیل مسیر و نمودار اثر استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که، بین اقتصاد دامداری و توسعه پایدار روستایی با میزان همبستگی 400/0 و سطح معنی داری 000/0 رابطه مثبت و معنی داری برقرار است؛ به طوری که برای ابعاد اقتصاد دامداری به ترتیب بخش اقتصادی با مقدار تأثیر 0.743 و بخش اجتماعی با مقدار تأثیر 355/0 بیش ترین میزان اثرگذاری را بر توسعه پایدار روستایی منطقه داشته اند. هم چنین، بخش کالبدی با مقدار تأثیر 0.176- کم ترین سطح اثرگذاری را بر توسعه پایدار روستایی منطقه داشته است. نتایج کلی پژوهش حاکی از این امر بوده که بخش اقتصادی با 41/0 درصد و بخش اجتماعی با 31/0 درصد، به منظور توسعه و گسترش اقتصاد دامداری منطقه، اثرگذاری مثبت را داشته اند.
۶۰۱۹.

مدل سازی ناپایداری های دامنه ای با استفاده از تحلیل سری زمانی تصاویر راداری با تکنیک SBAS(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و آمایش فضا دوره ۲۵ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۲) 183-205

کلید واژه ها: آنالیز سری زمانی SBAS فرونشست زمین لغزش شهر پردیس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۲۶۰
استقرار اغلب سکونتگاه های شهری و روستایی ایران در مجاورت مناطق کوهستانی باعث شده تا احتمال وقوع ناپایداری های دامنه ای و جابجایی زمین یکی از چالش های پیش روی برنامه ریزان شهری محسوب گردد. در این پژوهش با استفاده از تصاویر راداری سنتینل 1، طی بازه زمانی سه ساله (از تاریخ 06/01/2016تا 21/12/2018)، با استفاده از روش تکنیک سری زمانی SBAS در نرم افزار GMTSAR ، نقشه جابجایی و ناپایداری دامنه ای زمین در محدوده شهر پردیس تولید شده اند. در همین راستا پتانسیل خطر وقوع حرکات دامنه ای، در قالب مدل تلفیقی AHP - منطق فازی، با بهرمندی از متغیرهای شیب، جهت شیب، ارتفاع، رودخانه، گسل، لیتولوژی و راه ارتباطی مورد ارزیابی قرار گرفته اند. در پایان نتایج تکنیک سری زمانی و مدلسازی مقایسه و تحلیل های لازم ارائه شده اند. نتایج حاصله بیانگر آنند که؛ بخش های جنوبی شهرهای پردیس، رودهن و بومهن که بر مخروط افکنه ها استقرار یافته اند، به ترتیب 35-، ۳1-و 29- میلی متر در سال فرونشست و بخش های شمالی 25 میلی متر بالاآمدگی داشته اند. نتایج مدلسازی نشان داد که بیش از 40 درصد محدوده در معرض وقوع زمین لغزش بوده که حدود ۷۰ درصد از آن ها بر مناطق ناپدار حاصل از تکنیک راداری همپوشانی دارند. این تحقیق کارآیی تکنیک راداری در ارزیابی و اعتبارسنجی مدلسازی AHP - منطق فازی را بخوبی نمایان نمود
۶۰۲۰.

اثرات اقتصادی- اجتماعی احداث پالایشگاه گاز فجر شهرستان جم بر توسعه پایدار نواحی روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روستا و توسعه پایدار فضا دوره دوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۷) 45 - 62

کلید واژه ها: پالایشگاه گاز فجر اثرات اجتماعی اثرات اقتصادی شهرستان جم نواحی روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۲۴
اقتصاد خانوارهای روستایی و هم چنین افزایش سطح درآمد آنها امروزه یکی از مهمترین راهبردهای توسعه پایدار اقتصادی سکونتگاه های روستایی در سراسر دنیا تلقی می گردد، یکی از عوامل های مهم مهاجرت های روستایی به مناطق شهری در ایران کمبود فرصت های شغلی و پایین بودن درآمد آنها در این نواحی می باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثرات اقتصادی_اجتماعی احداث پالایشگاه گاز فجر شهرستان جم بر توسعه پایدار نواحی روستایی است. این پژوهش از نوع توصیفی– تحلیلی با استفاده از روش پیمایشی و کتابخانه ای انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، روستاهای شهرستان جم در استان بوشهر است که بر اساس سرشماری سال 1395، برابر با 8793، نفر جمعیت بوده است. در جامعه آماری مورد مطالعه از فرمول کوکران استفاده و حجم نمونه 369، انتخاب شد. به منظور به دست آوردن دیدگاه ساکنان در خصوص مولفه های پژوهش از آزمون های آماری Tتک نمونه ای استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که رابطه معناداری بین بررسی اثرات اقتصادی_اجتماعی احداث پالایشگاه گاز فجر شهرستان جم بر توسعه پایدار نواحی روستایی و مولفه های ابعاد اقتصادی و اجتماعی پژوهش وجود دارد. بیشترین اثرات احداث پالایشگاه گاز فجر بر مولفه های اقتصادی، مولفه تغییر در بهبود سطح درآمد و در میان مولفه های بعد اجتماعی، مولفه کاهش روند مهاجرت بیشترین میانگین را به خود اختصاص داده اند. بنابراین بیشترین رابطه در گویه های بعد اقتصادی بین سطح عمومی رفاه و بهبود وضعیت درآمد و در گویه های بعد اجتماعی بین ارتقاء سطح بهداشت، سلامت و کاهش مهاجرت مؤثر بوده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان