رسول باقرآبادی

اقلیم، شرایط پیچیده و خلاصه ای از وضع جوی منطقه ای است که به طور مشخصی در ارتباط با عرض جغرافیایی و سایر عوامل جغرافیایی است تغییر اقلیم یکی از معضلات کنونی جامعه بشری است و تهدید و بلایی برای سیاره زمین به شمار می آید. از این رو در پژوهش بررسی روند تغییرات بارندگی و دمای کرمانشاه در بازه ی زمانی 30 ساله (1370 تا 1399) از سازمان هواشناسی کشور با استفاده از روش های طبقه بندی اقلیمی دومارتن، آمبروترمیک و آمبرژه انجام گرفته است. داده های هواشناسی به بازه های 10 ساله و یک بازه ی 30 ساله تفکیک شدند. نتایج نشان داد که متوسط بارندگی کرمانشاه در بلند مدت و در طول سه دهه تغیرات فروانی داشته و بیشتر متوسط بارندگی ها کمتر از میزان استاندارد بوده اما در بعضی سال ها بارندگی بیشتر از میزان استاندارد است همچنین متوسط دما در طول این سه دهه روند افزابشی را نشان می دهد که نشان از افزایش دما کرمانشاه همزمان با تغییرات اقلیمی و افزایش دمای در زمین است. بررسی تغییرات اقلیمی با روش دومارتن در طول سه دهه تغییرات چندانی نشان نمی دهد و کرمانشاه در اقلیم نیمه خشک قرار دارد در مورد آمبرژه نیز اقلیم نیمه خشک سرد بدست آمد که در بازه زمانی مورد نظر بدون تغییر بود اما در مورد نمودار آمبروترمیک در دهه 70 شمسی (1370-1379) خرداد تا مهر دما بر بارش افزونی دارد اما در دو دهه 80 شمسی (1380-1389) و 90 شمسی (1390-1399) شمسی ماه خشک سال از اردیبهشت شروع و به مهر ختم می شود. که ناشی از تأثیر افزایش دما بر اقلیم کرمانشاه است.

امروزه با افزایش میزان آلودگی هوا، ضرورت شناخت بیشتر علل وقوع آن را مطرح ساخته است. در این میان ازون تروپوسفری می تواند بر سلامتی انسان و محیط زیست اثر گذار باشد. از این رو هدف این پژوهش بررسی روند تغییرات غلظت ازون تروپوسفری با پارامترهای هواشناسی، پیش سازهای ازون (دی اکسید نیتروژن و اکسیدهای نیتروژن) است. در این پژوهش از داده های ایستگاه هواشناسی کرمانشاه و ایستگاه کیفیت هوای ادراه کل حفاظت محیط زیست کرمانشاه (ایستگاه زیبا پارک) در بازه ی 10 ساله (1386 تا 1395) استفاده شده است. در این پژوهش تغییرات غلظت ازون تروپوسفری و ارتباط آن با تغییرات اکسیدهای نیتروژن (NOX) و NO2 پارامترهای هواشناسی شهر کرمانشاه انجام شده است. براساس نتایج، بیش ترین غلظت ازون تروپوسفری در ساعت های 14 تا 16، ماه های خرداد، تیر و مرداد رخ داده است، بالاترین مقدار غلظت ازون تروپوسفری فصلی نیز در فصل تابستان و بهار ثبت شده است. مطالعه پارامترهای هواشناسی مانند دمای هوا و سرعت باد نشان داد که ارتباط مستقیمی با میزان غلظت ازون تروپوسفری دارد. از طرفی با افزایش میزان بارندگی غلظت ازون تروپوسفری کاهش پیدا می کند. نتایج بررسی رابطه بین ازون تروپوسفری، اکسیدهای نیتروژن و دی اکسید نیتروژن نشان داد که بیشترین مقدار ازون تروپوسفری در کمترین مقدار اکسیدهای نیتروژن و دی اکسید نیتروژن رخ می دهد و تغییرات غلظت ازون تروپوسفری در طول روز برعکس تغییرات اکسیدهای نیتروژن و دی اکسید نیتروژن است.

در سال های اخیر رخداد گردوغبار یکی از مهمترین بحران های محیط زیستی بوده است. رخداد گردوغبار یکی از پدیده هایی که سال هاست با شهرهای جنوبی از جمله اهواز همراه بوده است. در این پژوهش روند تغییرات رخدادهای گردوغبار در دوره آماری 11 ساله (2005-2015) برای ماه، فصل و سال برای اهواز مورد بررسی قرار گرفته و ارتباط آنها با شاخص SPI مورد ارزیابی قرار گرفته است. علاوه بر این، از روش غیر پارامتری در آمار همبستگی پیرسون برای ارتباط بین بارش و دما با رخداد گردوغبار استفاده شد. نتایج نشان داد که از ماه های می تا جولای و در فصل تابستان و در سال های 2008، 2009 و 2010 بیشترین تعداد گردوغبار نسبت به ماه ها، فصل ها و سال های دیگر وجود داشته است. همچنین نتایج نشان داد که بین رخداد گردوغبار و سال های همراه با خشکسالی رابطه مستقیمی وجود دارد. در روش پیرسون نیز بین دما و رخداد گردوغبار رابطه معنی داری مثبت و بین بارش و رخداد گردوغبار رابطه معنی داری منفی (معکوس) وجود دارد.