درخت حوزه‌های تخصصی

طرح غدیر- عضویت فراگیر کتابخانه‌ها، از راه‌کارهای اشتراک منابع و همکاری بین کتابخانه‌هاست که امکان دسترسی مستقیم کاربران را به منابع کتابخانه‌ها، بدون نیاز به عضویت در آنها فراهم می‌آورد. این طرح در سال تحصیلی 79-1378 به عنوان اولین سال اجرا، امکان عضویت 3839 نفر و امانت 6528 جلد کتاب را پدید آورده است. این مقاله مشروح عملکرد طرح را در این سال تحصیلی در سه محور عضویت، خدمات و خسارت‌ها ارائه می‌کند.

ورود به هزاره سوم، موجب شدت علاقه محققان اجتماعی در دهه‌های 1980 و 90 میلادی به تولید علم در دو حوزه نظریه پردازی و پژوهش در خصوص اهمیت، جایگاه و چگونگی استفاده از فناوری اطلاعات به طور عام و اینترنت به طور خاص در جامعه گردیده است. بخشی از این تولیدات علمی اختصاص به سنجش و اندازه‌گیری نگرش افراد به اینترنت داشته است. مقاله حاضر سعی در آزمون، سنجش و اعتباریابی مقیاس های نگرش به اینترنت دارد و به ارائه نتایج پژوهشی می‌پردازد که با استفاده از روش پیمایشی، در میان 200 دانشجوی دختر و پسر دانشگاههای علوم پزشکی و اصفهان انجام شده است. ابزار پژوهش، پرسشنامه استاندارد «داینف و کووافتروس» است که دو نوع نگرش نسیبت به استفاده از اینترنت و خودکارآمدی اینترنت را می سنجد.در تحقیق حاضر با استفاده از روش‌ آماری تحلیل عاملی، پایایی دو پرسشنامه نگرش به اینترنت بررسی شد. این دو پرسشنامه از همسانی درونی مناسبی برخوردارند. روایی سازه در دو پرسشنامه به وسیله تحلیل عاملی مورد تأئید قرار گرفت، به گونه ای که گویه های ابزار تحقیق در دو عامل، قابل تفکیک هستند.در نتیجه می‌توان ابزار مناسبی برای ارزیابی نگرش افراد نسبت به اینترنت باشد.

کتابداران از جمله اولین افرادی بودند که از این وبلاگ استقبال نمودند و از آن برای انتشار عقاید، افکار و اطلاعات خود به نحوه‌های مختلف استفاده کردند. وبلاگ از آن جهت برای کتابداران مهم است که بر خلاف دیگر فناوری­ها، نیازی به تخصص در دیگر حوزه‌ها ندارد و کتابداران با هر میزان آگاهی از اینترنت و رایانه می­توانند نویسنده وبلاگ باشند و از این وسیله برای ترویج آگاهی‌های خود , معرفی خدمات کتابخانه خود , ارتباط با همکاران دیگر، و افزایش دانش خود استفاده کنند. به وسیله وبلاگ می‌توان به راحتی خوانندگان و کاربران کتابخانه را از منابع، کتب و مواد جدید مطلع کرد، قوانین و خدمات کتابخانه را منتشر نمود، سؤالات مرجع را پاسخ داد، اطلاعات و اخبار جدید در حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی را به سرعت منتشر کرد و برای آموزش کتابداری از آن بهره گرفت. در این مقاله ضمن معرفی وبلاگ و مروری بر تحقیقات انجام‌شده در این زمینه , کارکردهای مختلف آن در دنیای کتابداری و کتابخانه­ها بررسی شده است

هدف پژوهش حاضر، مطالعه نقش رسانه ملی در شکل دهی به الگوی صحیح مصرف شهروندان در مسائل شهری و در نهایت اتخاذ یک مدل نظری در این زمینه بوده است. بنابراین با توجه به رابطه متقابل رسانه ملی، مصرف و مسائل شهری، سازوکارهای تاثیرگذار بر مسائل شهری شامل ارتقای کیفیت زندگی شهری، محقق سازی شهر الکترونیک به عنوان زیرساخت اصلی دولت الکترونیک و ارتقای سرمایه اجتماعی شهروندان، مطرح شد و سپس بر چارچوب مفهومی شهروندی فرهنگی برای توسعه پایدار در مسائل شهری تاکید صورت گرفت. در بخش دیگر مقاله به رابطه متقابل رسانه، الگوی مصرف و مسائل شهری پرداخته و در نهایت الگویی جامع برای تبیین نقش رسانه ملی در شکل دهی به الگوی صحیح مصرف شهروندان در مسائل شهری ارائه شد. بر اساس این مدل، رسانه ملی از طریق بهبود سازوکارهای تاثیرگذار بر کالبد شهری و همچنین بازنمایی نظام مند مسائل مختلف و انتقال معانی مورد نظر با استفاده از دستاوردهای نظریه های برجسته سازی، چارچوب بندی و کاشت، دستیابی به الگوی بهینه مصرف را تحقق می بخشد.

در قرن بیست و یکم، ایجاد مزیت استراتژیک در کسب وکار، مستلزم نوع جدیدی از سازمان است که توانایی ایجاد دانش را برای به حداکثر رساندن موفقیت استراتژیک و رقابتی بودن سازمانی دارد . این مطالعه با توجه به استراتژی پیش بینی شده در افق رسانه ملی و ضرورت دانش بنیان شدن، درصدد شناسایی مفاهیم موثر در طراحی سازمان دانش بنیان در رسانه ملی است. به همین منظور در این تحقیق توسعه ای – کاربردی، مفاهیم مذکور استخراج و سپس در محیط رسانه ملی از طریق روش دلفی و با حضور 40 تن از اساتید نخبه دانشگاهی و خبرگان رسانه ملی به اجماع گذاشته شد. (گروه نخبگان دانشگاهی 20 نفر و گروه خبرگان رسانه ملی 20 نفر) 22 مفهوم اصلی سازمانهای دانش بنیان - که از ادبیات موضوع استخراج شده بود- با سه دور نظر سنجی و افزایش 4 مفهوم جدید، نهایتاً با 26 مفهوم /متغیربه عنوان ابعاد نهایی سازمان دانش بنیان در رسانه ملی به اجماع اعضای پانل دلفی رسید. یافته ها مؤید آن است که از نظر اعضای پانل دلفی؛ اهداف و چشم انداز دانش بنیان، فرهنگ تسهیم دانش، استراتژی بر محور دانش و نظام مدیریت دانش بیشترین تأثیر؛ و ساختار غیرمتمرکز با رسمیت کم و بدون مرز، کنترل و ارزیابی بر محور دانش و فرهنگ شغلی رسانه ای کمترین تأثیر را در دانش بنیان شدن رسانه ملی دارند.

"بهره‌وری در مراکز اطلاع‌رسانی نتیجة استفادة بهینه و مؤثر از منابع اطلاعاتی و بهبود کیفیت ارائة خدمات و ارتقای رضایت کاربران، دلپذیری در محیط کار، و افزایش انگیزه و علاقة کارکنان به کار بهتر می‌باشد که در نهایت، رشد و توسعة مراکز اطلاع‌رسانی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین، این مراکز نیز از آشنایی با شیوه‌های اندازه‌گیری بهره‌‌وری بی‌نیاز نخواهند بود. بهره‌وری یکی از معیارهای ارزیابی عملکرد یک نظام است. در دهه‌های اخیر به اندازه‌گیری و بهبود بهره‌وری نیروی انسانی، خلاقیت و نوآوری و تجزیه و تحلیل‌های کارشناسی اهمیتی ویژه داده شده است و تفکر و تلاش برای شناسایی مشکلات و مسائل و راه‌ها و طرح‌های جدید به منظور استفادة مفیدتر و بهتر از منابع، به بهره‌وری تعریف شده است. بهره‌وری، به زبان ساده عبارت است از رابطة بین ستاده‌های یک نظام و نهاده‌های فراهم‌شده برای تولید ستاده‌ها. رابطة علّی بین بسیاری از متغیرها و عوامل مؤثر بر بهره‌وری، بسیار پیچیده است. در یک مرکز اطلاع‌رسانی با توجه به حجم بالای نهاده‌ها، تلاش در جهت افزایش کارآیی و بهره‌وری ضروری به نظر می‌رسد."

" نیاز کاربران در عصر کنونی تنها دسترسی به اطلاعات نیست، بلکه سرعت و سهولت دسترسی به اطلاعات یکی از دلایلی است که امروزه، کاربرد فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی را افزایش داده است، و نیاز روزافزون به آن را آشکار می‌سازد. امروزه نه‌تنها مجلات بی‌شماری در قالب الکترونیکی در کنار نسخة چاپی خود منتشر می‌شوند، بلکه کتاب‌های بسیاری در موضوع‌های گوناگون به قالب الکترونیکی در‌آمده‌اند. کتابخانه‌های دانشگاهی نیز، جهت خدمت‌رسانی به کاربران خود می‌باید در کنار منابع چاپی، به فراهم‌آوری کتاب‌های الکترونیکی بپردازند. فراهم‌آوری انواع گوناگون کتاب‌های الکترونیکی در کتابخانه‌های دانشگاهی و ارائة تسهیلاتی در زمینة نحوة دسترس‌پذیری این کتاب‌ها، می‌باید از سوی مدیران کتابخانه‌های دانشگاهی مورد توجه قرار گیرد. لذا این مقاله ضمن بیان تعاریف مطرح شده در زمینة کتاب الکترونیکی، کارگاه‌های بین‌المللی برگزار شده در این خصوص، مطالعات انجام شده در کتابخانه‌های دانشگاهی و انواع اطلاعات موجود در کتاب‌های الکترونیکی (در قالب دسته‌بندی‌های گوناگون) به بررسی انواع کتاب‌های الکترونیکی موجود در کتابخانه‌های دانشگاهی شهر تهران پرداخته و نحوة دسترس‌پذیری و امکان مطالعة کتاب‌های الکترونیکی را برای دانشجویان و کاربران مربوطه شرح می‌دهد. روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه می‌باشد. "

علم کتابداری از سده نوزدهم میلادی وارد مرحله نوینی از تکامل تاریخی شد. اشاعه مدارک مکتوبی که سالیان سال در مجموعه های کتابخانه ها گرد آمده بود، وجهة نظر خاص قرارگرفت. بر این اساس مورخان کتابداری را به سه دورة متمایز تقسیم کرده اند:                         دورة باستان                         دورة میانه                         دورة نوین

نظر به اهمیت مقاله های روزنامه ها و جدید بودن اطلاعات مندرج در آنها از مدتها پیش، تهیه فهرستی از مقاله های روزنامه های ایران مورد بحث و گفتگو بود. با توجه به کثرت تعداد روزنامه و حجم مطالب مندرج در آنها از طرفی و عدم امکان دستیابی سریع به همه آنها از طرف دیگر، از میان تمام روزنامه های ایران سه روزنامه آیندگان، اطلاعات و کیهان انتخاب شد.

"آموزش ضمن خدمت از ابزارهای مهم روزآمدسازی توانمندی حرفه‌ای کتابداران و نیروی انسانی متخصص شاغل در نهادهای پژوهشی و آموزشی است. مرکز اطلاعات و مدارک‌ علمی‌ کشاورزی در طول سال‌های 1379 تا 1383، چهل دورة آموزشی ضمن‌خدمت را برنامه‌ریزی و اجرا کرد. در این پژوهش به بررسی نظرات مدرسین و یادگیرندگان، در مورد این دوره‌ها پرداخته شده است. از جمله نتایج حاصل از این پژوهش رضایت 79 درصد مدرسین از مدیریت زمان در دوره‌ها، نارضایتی 36 درصد مدرسین از وضعیت نور، صدا، گرمایش و سرمایش کلاس‌ها، رضایت 80 درصد یادگیرندگان از نحوة فراخوانی در دوره‌ها، نارضایتی 38 درصد یادگیرندگان از خدمات فوق برنامه و رضایت 85 درصد یادگیرندگان از میزان تسلط و آمادگی مدرسین در امر تدریس در طول دوره‌ها می‌باشد. از جمله پیشنهادها می‌توان به ارائة سرفصل‌های تخصصی‌تر با زمان‌بندی کوتاه‌تر، هماهنگی با گروه‌های تخصصی مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی در طراحی و اجرای دوره‌های تخصصی و هماهنگی، ارتباط با مدرسین در زمان‌بندی و اجرای دوره‌ها، ارائة دوره‌های تکمیلی برای دوره‌های برگزارشده و برگزاری دوره‌های آموزشی در استان‌هایی که دارای امکانات لازم هستند، اشاره کرد."

بر آن است نگاهی به تعریف خدمات تحویل مدرک و مفاهیمهدر این مقاله نگارنده نزدیک به آن نظیر امانت بین کتابخانه‌ای، فراهم‌آوری موادو مجموعه‌سازی انداخته، و سیر تاریخی آن را به صورت فشرده بنمایاند. معرفی فرآیند خدمات تحویل مدرک، لوازم، ابزارها و شرایط لازم برای انجام چنین فعالیتی، و همچنین آشنایی با شرح وظایف کارکنان ، از دیگر بخش‌های این مقاله است. در پایان با ارائه کتاب‌شناسی خدمات تحویل مدرک و امانت بین کتابخانه‌ای در زبان فارسی (بدون ادعای کامل بودن این فهرست) سعی شده است زمینة انجام مطالعات بیشتر در این حوزه فراهم گردد.

با توجه به نقش حیاتی اطلاعات علمی و فنی، برای پیشرفت علم و تکنولوژی در توسعه اقتصادی و اجتماعی، اهمیت دستیابی پژوهشگران و متخصصان و سایر استفاده کنندگان به اطلاعات مناسب، دقیق و روزآمد، روز به روز آشکارتر میشود. در این بررسی، قصد داریم جریان تولید (تهیه)، توزیع(اشاعه) و مصرف اطلاعات را در ایران مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم. اهداف این بررسی عبارتند از: الف) مروری کلی بر وضعیت جریان اطلاعات در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه؛ ب) عوامل بازدارنده جریان مطلوب اطلاعات در ایران؛ ج) پیشنهادها و راه حلها

اطلاع رسانی، یکی از ضرورتهای عصر حاضر است و در کشور ما به ویژه، با عنایت به شروع سازندگی، ضرورت آن بیشتر محسوس است. متاءسفانه موانعی بر سر راه است که نه تنها ما؛ بلکه اغلب کشورهای مشابه ما با آن دست به گریبان اند. در این مقاله، ضمن تعریف مختصری از مدیریت و اطلاع‌رسانی، به موانع دهگانه در این زمینه پرداخته خواهد شد. این موانع عبارت اند. از: 1)عدم عنایت به تفکر منظم و منطقی در کارها، 2) عدم توجه به نظام در اطلاع رسانی، 3)حاکمیت تفکر بخشی، 4) نبود روحیه جمعی 5)عدم ثبات در مدیریتها 6)نبودن پیگیری و نظارت 7) جدی نگرفتن تحقیقات از طرف مقامات مسوءول برای محققان داخلی، 8)مشکل زبان 9) عدم تفاهم و یا ارتباط بین اطلاع رسانان و متخصصان کامپیوتر، 10) حلاوت تماس و یا ارتباط با خارج که اثرات این موانع در موارد زیر تجلی می یابد: الف) بریدگی، انقطاع و انسداد در کار اطلاع رسانی، ب) در هم برهمی و بلاتکلیفی، ج) حبس اطلاعات، د)تولید اطلاعاتی که ضروری نیست، ه) زمینه سازی برای ورود اجنبی. توصیهء اصلی در این مقاله، این است که باید به خویشتن بازگشت و هر چه سریع‌تر نظامی را برای گردآوری ذخیره و بازیابی اطلاعات طراحی کرد و پذیرفت.

هدف از عرضه‌ گروه اعداد، ساختن ترکیبات مجاز از اعداد اصلی و ترتیبی در زبان فارسی است. در این مقاله سی و هشت عضو دستگاه عددگویی فارسی در چهارگروه چندعضوی و دو گروه تک‌عضوی قرار داده شده‌اند. سی و هشت عضو مذکور در دو دسته قاعده‌ کلی (یعنی قواعد گروه اعداد اصلی و اعداد ترتیبی) جای داده شده‌اند. تعداد قواعد اعداد اصلی شامل چهل و هفت، و تعداد قواعد اعداد ترتیبی (که خود بر دو نوع‌اند) شامل چهار قاعده است. در این قواعد، امکانات بالقوه‌ همنشینی اعداد اصلی و ترتیبی، با ذکر مثال بررسی شده است.

نگارش فارسی ایرادهائی دارد. این ایرادها متعدد بوده و کار خواندن و نوشتن را به حدی سخت می‌سازد که گاهی بهترین دانش‌آموختگان فارسی زبان در درست‌خوانی و درست‌نویسی با مشکلاتی مواجه می‌شوند. این ایرادها هنگام استفاده از کامپیوتر برای انجام کار با زبان نیز مشکل‌ساز است و چنانچه می‌دانید استفاده از کامپیوتر برای کارهائی که با زبان فارسی انجام می‌شود گسترده، لازم و اجتناب‌ناپذیر است. باید کاری کرد که نگارش فارسی هم برای انسان و هم برای انجام کار با کامپیوتر، آسان و عملی گردد. مشکلات فوق قابل چشم‌پوشی نبوده بلکه سبب بسیاری از ضرر و زیانهای فرهنگی و اقتصادی از جمله کم‌سوادی و بی‌سوادی افراد و اتلاف وقت فراگیران فارسی است و باید برای اصلاح آنها کوشید. موضوع اصلاح زبان فارسی از دیر باز مطرح بوده و گروههائی از آن هواداری کرده، ضرورت تغییر خط کنونی را لازم دانسته و برای نگارش، خط فارسی دیگری طراحی کرده‌اند. عده‌ای استفاده از الفبای لاتین را تنها راه ممکن دانسته و عده‌ای نیز فارسی چپ‌نویس را لازمه اصلاح نگارش فارسی می‌دانند. اما به‌رغم اتفاق رأی همه دست‌اندرکاران بر لزوم اصلاحات و ایجاد تغییر، نگارش فارسی به راه نابسامان خود، خواسته و ناخواسته، ادامه می‌دهد. البته هستند کسانی که با اصلاحات مخالفت می‌نمایند. به نظرمی‌رسدکه اغلب این نیروها بیشتر به خاطر حفظ گنجینه غنی ادب فارسی و از ترس از دست دادن ارتباط با گذشته به تغییر خط روی خوش نشان نداده‌اند، بنابراین چنانچه راه‌حلی ارائه گردد که در ظاهر تفاوت زیادی با نحوه نگارش فعلی نداشته باشد احتمالاً با اقبال بیشتری رو‌به‌رو خواهد شد. ارائه‌دهندگان این طرح اعتقاد به انجام اصلاحات داشته و اصلاحات پیشنهادی را با همین ایده اساسی مطرح می‌نمایند. این اصلاحات مشتمل است بر: کاهش شمار نویسگان از طریق جدانویسی و قائل شدن دو شکل کوچک و بزرگ برای حروف الفبا، نگارش واژه محور، پیوسته‌نویسی کلمات ترکیبی و استفاده از نویسه «-» میان کلمات درصورت نامأنوس بودن شکل ترکیبی، نگارش حروفی که خوانده شده ولی نوشته نمی‌شوند، ایجاد علامتی جدید جهت کسره اضافه، حذف اعراب‌گذاری ، عدم تمایز بین ا و آ، حذف لا و نوشتن ﻟ‌ﺎ و ﻟا به جای آن و چپ‌نویسی. این پیشنهادها به یقین اتوماسیون و نگارش زبان فارسی را ساده می‌سازد